Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Nijboer over het bericht dat gemeenten bouwplannen frustreren

Antwoord van Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) (ontvangen
7 juni 2019).

Vraag 1

Kent u het bericht «Bouwers: Gemeenten frustreren bouwplannen?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 7

Wat is uw reactie op het artikel?

Bent u het eens met de analyse dat de tegenvallende productie van nieuwbouwwoningen
kan worden geweten aan een tekort aan bouwambtenaren en beschikbare arbeidskrachten?
Zo ja, welke maatregelen gaat u daartegen nemen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2 en 7

Het artikel gaat in op een onderzoek van NVB Bouw naar knelpunten die bouwers ervaren
bij nieuwbouw. Bouwers noemen onder meer de lange procedures bij gemeenten en een
tekort aan bouwlocaties. Vereniging Eigen Huis constateert daarnaast dat ook de bouwsector
kampt met een gebrekkige capaciteit.

Met betrekking tot de aanwezigheid van voldoende bouwlocaties verwijs ik u naar de
Staat van de Volkshuisvesting met de meest recente cijfers over de beschikbare plancapaciteit.
In de aanbiedingsbrief ga ik ook inhoudelijk in op deze cijfers.

Ik deel de bevinding dat capaciteit een knelpunt is. Tijdens de crisis is de woningbouw
sterk teruggelopen. Zowel bij gemeenten als bij marktpartijen is de personele capaciteit
in deze periode afgebouwd. Dit kan ook leiden tot langere procedures bij gemeenten,
bijvoorbeeld in de vergunningverlening. Voor gemeenten en marktpartijen is het een
grote opgave om deze capaciteit weer op voldoende niveau te brengen. Het is daarom
belangrijk dat de beschikbare capaciteit zo efficiënt mogelijk benut wordt. Ik verwacht
van gemeenten dat zij projecten die substantieel bijdragen aan de bouwopgave prioriteren
in processen. Verder ondersteun ik verschillende initiatieven om kennis en capaciteit
regionaal te delen. Voor gemeenten met projecten die vastlopen kan ondersteuning vanuit
het expertteam woningbouw uitkomst bieden. Dit expertteam is in heel Nederland actief.
In de gemeente Rijswijk ondersteunt het expertteam bijvoorbeeld bij grootschalige
gebiedstransformatie in het havengebied, en in de Drechtsteden bij het versnellen
van realisatie van de woonvisie. Naast inzetten op capaciteit, kunnen gemeenten ook
gebruikmaken van de Crisis- en herstelwet om plannen sneller uit te voeren.

Vraag 3

Erkent u dat er sprake is van woningnood en veel te weinig betaalbare woningen? Acht
u het ongewenst dat de realisatie van nieuwbouwwoningen achterblijft bij de geformuleerde
doelstelling van 75.000 woningen per jaar?

Antwoord 3

Met name in de stedelijke regio’s is het woningtekort groot. Het kwalitatieve tekort
verschilt per regio, maar duidelijk is wel dat ook in het betaalbare segment veel
extra woningen nodig zijn.

In de Nationale Woonagenda heb ik met medeoverheden en marktpartijen de ambitie uitgesproken
om jaarlijks 75 duizend woningen bij te bouwen. Het niveau van de woningbouw lag in
2018 dichtbij deze ambitie. Dit is echter geen reden om achterover te leunen. Om de
bouwproductie ook de komende jaren op niveau te houden is het nodig dat gemeenten
en provincies tijdig nieuwe plannen realiseren.

Vraag 4 en 5

Erkent u dat slechts de helft van de bouwambitie lijkt te worden gerealiseerd?

Welke maatregelen gaat u nemen om de doelstelling van 75.000 woningen per jaar alsnog
te halen?

Antwoord 4 en 5

Het doel van 75 duizend woningen is in 2018 bijna bereikt. Ik herken het in het artikel
geschetste beeld dat de nieuwbouwpijplijn leger raakt niet. Het Economisch Instituut
voor de Bouw (EIB) constateerde in maart nog dat de orderportefeuilles bij de woningbouw
sterk toegenomen zijn naar een niveau van 11,8 maanden werk. Op basis van de opgegeven
bouwprogrammering van de provincies en de verwachte transformatie van niet-woongebouwen
zie ik geen aanleiding om te veronderstellen dat de bouwproductie dit jaar zal halveren.

Zoals gezegd is het voor de komende jaren nodig dat er voldoende nieuwe plannen klaarliggen
die op korte termijn realiseerbaar zijn. Daarvoor is maximale inzet van alle partijen
nodig. In de Woondeals die ik heb gesloten, en die ik nog beoog te sluiten, is het
strak monitoren van de verleende vergunningen voor nieuwbouw, de gerealiseerde productie,
de voorraad plancapaciteit en samenwerking rondom bouwprojecten en gebiedsontwikkelingen
die cruciaal zijn voor het halen van de ambitie een belangrijk onderdeel. De Woondeals
bevatten verder afspraken over het versnellen van bouwlocaties en de aanpak van de
gevolgen van de krapte op korte termijn. Daarnaast bied ik ondersteuning door de inzet
van het expertteam woningbouw, de uitbreiding van de Crisis- en herstelwet en het
inrichten van de transformatiefaciliteit.

Vraag 6

Deelt u de mening dat met name een tekort dreigt aan betaalbare huurwoningen? Bent
u bereid hiervoor een investeringsfonds in te stellen, zodat de huren voor lage en
middeninkomens betaalbaar blijven? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

De beschikbaarheid van betaalbare huurwoningen in stedelijke regio’s is een urgent
probleem. Ik vind het belangrijk dat middeninkomens voldoende kans hebben om een betaalbare
woning te vinden. Door krapte op de woningmarkt staat dit onder druk. Ik zet me daarom
in voor voldoende aanbod van woningen. Door de markttoets te vereenvoudigen wordt
het makkelijker voor corporaties om middenhuurwoningen te bouwen. Dit geeft marktpartijen
en corporaties voldoende mogelijkheden om betaalbare huurwoningen te realiseren. Maar
bijbouwen is niet voldoende. Jaarlijks wordt met nieuwbouw slechts 1 à 2 procent aan
de voorraad toegevoegd. Het is daarom van belang om ook in te zetten op het behouden
van betaalbare huurwoningen. Met name bij middenhuurwoningen is dit een urgent probleem.
Daarom ben ik bezig met de uitwerking van de noodknop om excessieve huurstijgingen
tegen te gaan. Hierover zal ik u voor de zomer informeren.