Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Dam over het bericht ‘Gezaghebber over vertraging verkiezingen: ‘Dit mag nooit meer gebeuren’’

Antwoord van Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), mede
namens de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (ontvangen
24 april 2019)

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht «Gezaghebber over vertraging verkiezingen: «Dit
mag nooit meer gebeuren»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 3

Klopt het dat kiezers urenlang in de rij hebben gestaan, voordat zij hun stem konden
uitbrengen?

Antwoord 3

De gezaghebber heeft mij gemeld dat op Bonaire alle kiezers die om 21.00 uur in de
rij stonden hun stem hebben kunnen uitbrengen. De laatste kiezer heeft rond 23.15
uur lokale tijd gestemd.

Vraag 4

Welke problemen hebben zich voorgedaan met identificatie van kiezers?

Antwoord 4

Naar ik heb begrepen hebben zich geen problemen voorgedaan met de identificatie van
kiezers. De stembureaus beschikten – net als in het Europese deel van Nederland –
over een papieren register ongeldige stempassen om te controleren of een kiezer kon
worden toegelaten tot de stemming. De opkomst werd geregistreerd met behulp van laptops.
De wijze van gebruik en de uitval van de verbinding van deze digitale ondersteuning
heeft tot vertragingen geleid in de voortgang van het proces op de stembureaus.

Vraag 5

Klopt het dat er bij het tellen van de stemmen in de nacht van woensdag op donderdag
47 kiesbiljetten verloren zijn gegaan? Zo ja, wat is daarvan de oorzaak?

Antwoord 5

Op het proces-verbaal tot vaststelling van het aantal stemmen is vermeld dat in totaal
in de stembureaus twee stembiljetten meer zijn geteld dan dat er kiezers zijn toegelaten
tot de stemming. En dat in totaal in de stembureaus 47 stembiljetten minder zijn geteld
dan dat er kiezers zijn toegelaten tot de stemming. De oorzaken daarvoor kunnen divers
zijn. Een kiezer kan bijvoorbeeld na toelating tot de stemming het stembiljet niet
hebben ingeleverd of er kan in het kader van een volmacht een stembiljet te weinig
zijn uitgereikt. Het proces-verbaal geeft geen verklaring voor deze verschillen.

Vraag 2 en 6

Deelt u de mening dat de verkiezingen voor de eilandsraad en het kiescollege voor
de Eerste Kamer op Bonaire wanordelijk verlopen zijn?

Bent u voornemens de gezaghebber te vragen om een gedetailleerde uitleg over de toedracht
van de wanordelijkheden en de voorgestelde structurele verbeteringen? Zo nee, waarom
niet? Zo ja, bent u bereid die ook aan de Kamer toe te sturen?

Antwoord 2 en 6

De verkiezingen worden zoals te doen gebruikelijk geëvalueerd. Het openbaar lichaam
is daartoe gevraagd een vragenlijst in te vullen over de organisatie en het verloop
van de verkiezingen.

Op Bonaire heeft tevens ter uitvoering van een afspraak in het Bestuursakkoord Bonaire
2018–2022 een delegatie van de Organisatie van Amerikaanse Staten de verkiezingen
waargenomen. Aan deze delegatie was een onafhankelijke Nederlandse verkiezingsdeskundige
toegevoegd. De rapportage van deze organisatie zal worden betrokken bij de evaluatie
die aan de Tweede Kamer wordt gezonden.

Op 9 april heb ik bij mijn bezoek aan de benedenwindse eilanden ook gesproken met
de gezaghebber en de afdeling Burgerzaken van Bonaire. De gezaghebber heeft mij daarbij
gevraagd – in aanvulling op de reguliere capaciteit en kennis – om inzet van expertise
ter plaatse kort voor en op de dag van verkiezingen. Graag ben ik bereid de vormgeving
hiervan nader met de gezaghebber te verkennen.