Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Ellemeet en Ploumen over onvoldoende toegang tot seksuele en reproductieve zorg voor ongedocumenteerde vrouwen

Antwoord van Minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens de
Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 11 april 2019).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 1997.

Vraag 1

Bent u bekend met de zorgen van Dokters van de Wereld, over de grote barrières die
ongedocumenteerde vrouwen ervaren ten aanzien van seksuele en reproductieve gezondheidszorg?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u ervan op de hoogte dat tenminste 28% van de ongedocumenteerde vrouwen te maken
heeft gehad met seksueel geweld?

Antwoord 2

Ik ben bekend met het proefschrift van dr. Schoevers, «Hiding and Seeking. Health
problems and problems in accessing health care of undocumented female immigrants in
the Netherlands» uit 2011. In dit proefschrift staat dat 28% van de in het kader van
dit proefschrift geïnterviewde vrouwen meldde bloot te zijn gesteld aan seksueel geweld.

Vraag 3, 4, 5

Wat is uw reactie op de bevindingen van Dokters van de Wereld dat de reguliere abortuszorg
in Nederland onbetaalbaar is voor in het bijzonder ongedocumenteerde vrouwen, zelfs
nu een maximum tarief voor abortuszorg voor niet-Wlz-verzekerden is ingesteld? Deelt
U onze zorgen hierover?

Deelt u tevens onze zorgen over het feit dat uit de praktijk blijkt dat abortusklinieken
niet in staat of bereid zijn voor dit doel financiële buffers op te bouwen, al dan
niet vanuit de gesubsidieerde abortuszorg? Zo nee, waarom niet?

Bent u het met ons eens dat hierdoor een ongelijke situatie ontstaat tussen ongedocumenteerde
en overige, al dan niet financieel draagkrachtige, vrouwen? Vindt u dit gewenst? Zo
ja, waarom?

Antwoord 3, 4, 5

Zoals ik uw Kamer in mijn antwoorden op de vragen van het lid Ellemeet (GL) over het
bericht «8% van de Nederlandse vrouwen koopt geen anticonceptie uit geldgebrek» (2018Z16898) heb laten weten, is de financiering van de abortuszorg in Nederland voor Wlz-verzekerden
geregeld op grond van de Kaderwet VWS-subsidies, en wel in de Subsidieregeling abortusklinieken.
Behandelingen in ziekenhuizen worden vergoed op grond van de Zorgverzekeringswet als
medisch specialistische zorg. Hiervoor is een medische indicatie nodig. Niet-Wlz-verzekerden,
zoals ongedocumenteerde vrouwen, betalen de abortuszorg zelf rechtstreeks aan de abortuskliniek.
Voor deze groep is er geen financieringsstroom.

Voor zorg geleverd aan deze niet Wlz-verzekerden heeft de NZa tarieven vastgesteld,
die vergelijkbaar zijn met de tarieven in de Subsidieregeling abortusklinieken. Per
1 januari 2016 is de tariefsoort van de NZa gewijzigd van een vast tarief naar een
maximumtarief. Hierover heeft mijn voorganger uw Kamer in het verslag van een schriftelijk
overleg over de voorhangbrief wijziging tariefsoort abortushulpverlening aan niet-WLZ-gerechtigden
geïnformeerd2.

Klinieken hebben de afgelopen jaren meer verantwoordelijkheid gekregen voor hun eigen
financiën. Met de invoering van een maximumtarief voor abortuszorg aan niet-Wlz-verzekerden
werd beoogd de abortusklinieken meer flexibiliteit te geven in de tarieven die ze
aan niet-Wlz-verzekerden vragen. Klinieken hebben hiermee de mogelijkheid om op flexibele
wijze een lager tarief te kunnen toepassen, bijvoorbeeld wanneer de financiële draagkracht
van een vrouw erg laag is en zij niet in staat is het (volledige) bedrag te betalen.

De klinieken hebben ook de mogelijkheid financiële buffers op te bouwen, onder andere
vanuit de gesubsidieerde abortuszorg, bijvoorbeeld ter herinvestering in de zorg of
om financiële tegenvallers op te vangen. Hierbij kan gedacht worden aan de bekostiging
van behandelingen aan vrouwen die dit zelf niet kunnen opbrengen of slechts een deel
van het maximumtarief zelf kunnen betalen.

Ik ben van mening dat de abortuszorg voor ongedocumenteerde vrouwen hiermee voldoende
financieel toegankelijk is.

Vraag 6

Bent u het met ons eens dat veel leed voorkomen kan worden door betere toegang tot
voorlichting, anticonceptie en abortuszorg voor ongedocumenteerde vrouwen?

Antwoord 6

Ik ben van mening dat goede voorlichting over anticonceptie kan bijdragen aan een
daling van het aantal onbedoelde zwangerschappen. In het kader van het Zevenpuntenplan
onbedoelde (tiener) zwangerschappen van de Staatssecretaris van VWS worden diverse
doelgroepen geïnformeerd over anticonceptiegebruik en wordt inzicht gegeven in de
consequenties van een onbedoelde zwangerschap.

Voor zgn. hoogrisicogroepen heeft de Staatssecretaris ZonMW gevraagd een kennissynthese
uit te voeren op het gebied van preventieve interventies die beschikbaar zijn voor
onbedoelde zwangerschappen. Ook is ZonMW gevraagd een verbeterprogramma te starten
gericht op de preventie van onbedoelde zwangerschappen, met name ten aanzien van hoogrisicogroepen,
waaronder ook migranten, asielzoekers en statushouders. Daarbij gaat het zowel om
het ontwikkelen van verbeterde, meer toegesneden preventieve interventies als de verbetering
van de implementatie in de diverse sectoren. De informatie uit de kennissynthese wordt
gebruikt om de praktijksituaties te verbeteren. Momenteel kunnen belanghebbenden feedback
geven op het concept-programmavoorstel via een online internet consultatie.

Vraag 7

Bent u bereid om maatregelen te treffen waardoor het ook voor ongedocumenteerde vrouwen
mogelijk wordt om toegang te verkrijgen tot de broodnodige voorlichting, anticonceptie
en abortus? Zo ja, welke maatregelen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Naast de acties die in het kader van het Zevenpuntenplan onbedoelde (tiener) zwangerschappen
lopen, kunnen deze vrouwen tevens in aanmerking komen voor het programma Nu Niet Zwanger,
waarbij ze worden ondersteund om regie te nemen over hun kinderwens, seksualiteit
en anticonceptie. Dit doet Nu Niet Zwanger door het gesprek aan te gaan, bij hun leefwereld
aan te sluiten en te kijken naar hun vragen, behoeften, barrières en mogelijkheden
bij kinderwens, seksualiteit en anticonceptie. Het Nu Niet Zwanger programma loopt
inmiddels in 15 regio’s en wordt de komende 3 jaar landsdekkend uitgerold.

Een aantal abortusklinieken heeft bij navraag aangegeven dat zij slechts beperkte
ervaring met ongedocumenteerde vrouwen heeft, van af en toe en heel soms tot sporadisch
en niet. Eén kliniek heeft aangegeven waarschijnlijk vaker met ongedocumenteerde vrouwen
te maken te hebben dan terug te vinden is in de registratie. Vrouwen die uiteindelijk
geen behandeling ondergaan omdat niet voorzien kan worden in de financiering worden
namelijk niet geregistreerd door de kliniek.

Per geval wordt bezien hoe omgegaan wordt met de financiering van de abortushulpverlening
aan ongedocumenteerde vrouwen. Er zijn (particuliere) organisaties en gemeenten die
via een noodfonds de abortushulpverlening voor ongedocumenteerde vrouwen financieren
of daaraan bijdragen. In enkele gevallen wordt de ongedocumenteerde vrouw door de
kliniek uit coulance kosteloos of voor een symbolisch laag bedrag behandeld. Vanwege
de mogelijk aanzuigende werking zijn klinieken hier wel terughoudend in.

Ik zie geen aanleiding om aanvullende maatregelen te treffen.