Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Omtzigt en Lodders over uitstaande belastingschuld

Antwoord van Staatssecretaris Snel (Financiën) (ontvangen 18 maart 2019).

Vraag 1 en 2

Kunt u aangeven hoe hoog de nog openstaande schuld was van belastingplichtigen bij
de Belastingdienst op 1 januari en op 1 juli van de jaren 2016 en later?

Kunt u de cijfers uitsplitsen naar Landelijk Incasso Centrum (particulier en klein
MKB), MKB en grote ondernemingen? (ook weer per half jaar)?

Antwoord 1 en 2

In de onderstaande tabel vindt u een overzicht van de openstaande belastingschuld
met een achterstand. Van een achterstand is sprake vanaf het moment dat de Belastingdienst
een aanmaning naar de belastingschuldige heeft gestuurd. In deze cijfers gaat het
om onbetwiste belastingvorderingen en zonder invorderingskosten en rente voor de belastingmiddelen.
Hierbij is de definitie van achterstand in de Rijksbegroting gehanteerd. In de tabel
is de schuld uitgesplitst waarop dynamisch monitoren (DM) van toepassing is.

Particulieren en kleinbedrijf

MKB midden

GO

Buiten-land

Overig

Totaal

Waarvan DM

Waarvan niet-DM

1-1-2016

1.629

2.293

829

165

12

4.927

467

4.461

1-7-2016

1.565

3.058

985

171

12

5.792

707

5.085

1-1-2017

1.925

3.048

968

188

11

6.139

942

5.196

1-7-2017

2.232

2.949

879

170

9

6.240

1.100

5.140

1-1-2018

2.517

2.886

981

180

7

6.570

1.197

5.373

1-7-2018

2.763

2.881

892

189

4

6.729

1.144

5.586

1-1-2019

2.982

2.779

903

189

1

6.855

1.098

5.757

Het bedrag aan openstaande belastingvorderingen met een achterstand is de afgelopen
jaren opgelopen. Dat valt voor een deel te verklaren vanuit het dynamisch monitoren
van niet direct inbare vorderingen. Voorheen werden deze vorderingen eerder afgeboekt
als oninbaar. Bij dynamisch monitoren controleert de Belastingdienst aan de hand van
digitaal beschikbare gegevens of de situatie van de debiteur is veranderd en er toch
kan worden geïncasseerd. Dynamisch monitoren leidt enerzijds tot een structureel hoger
achterstandspercentage omdat schulden langere tijd worden gevolgd en dus niet worden
afgeboekt. Anderzijds leidt dynamisch monitoren per saldo tot hogere opbrengsten omdat
de Belastingdienst minder vorderingen afboekt. Dynamisch monitoren wordt toegepast
bij particulieren, mkb en buitenland.

Dat ook de overige achterstanden oplopen ligt aan een groot aantal factoren. Het is
lastig de ontwikkeling eenduidig te verklaren. Deels speelt de groei van de totale
door de Belastingdienst geïnde belasting- en premieopbrengsten een rol. Deze zijn
tussen de jaren 2015 en 2018 gestegen van € 230 miljard naar € 270 miljard. Bij hogere
belastingopbrengsten ligt het voor de hand dat gelijktijdig het bedrag stijgt van
de aanslagen dat niet tijdig betaald wordt.

Ook kan de toename van het aantal kleine ondernemers invloed hebben op de omvang van
de vorderingen met achterstanden. Anderzijds leidt economische groei tot betere vermogensposities
van ondernemingen, waardoor het invorderen van belastingschulden gemakkelijker wordt.
Daarnaast wordt sneller betaald, omdat de marktrente relatief laag is in verhouding
tot de invorderingsrente. Ook kan de schuldenproblematiek en de belasting- en betalingsmoraal
van burgers een rol spelen.

Daarnaast kunnen de ontwikkelingen bij de Belastingdienst op het gebied van de invordering
een rol spelen. Enerzijds wordt met dynamisch monitoren beoogd om een groter deel
van de vorderingen te innen. Anderzijds heeft het vertrek van ervaren medewerkers
ook binnen de invordering zijn weerslag in de organisatie en is in de 20e halfjaarsrapportage gerapporteerd over de problemen door de veranderingen in de invordering
en de sterke groei van het werkaanbod.1 De Belastingdienst werkt onder meer door de wervingsinspanningen aan deze uitdagingen.

De stand van de vorderingen is geen goede indicatie van het deel van de belastingvorderingen
dat de Belastingdienst niet binnenkrijgt. Daarvoor moet de ontwikkeling van de afgeboekte
vorderingen worden bezien. Deze is opgenomen in de onderstaande tabel.

Tabel 2: Afgeboekte vorderingen (in € miljoen)

Jaar

Afgeboekte vorderingen

2012

1.364

2013

1.411

2014

1.291

2015

1.431

2016

783

2017

691

2018

777

Deze tabel laat zien dat het bedrag van de afgeboekte vorderingen sterk is gedaald
sinds 2016. De oorzaak daarvan is dat de Belastingdienst sinds dat jaar vorderingen
minder snel afschrijft. Deze daling is niet volledig structureel, omdat ook onder
dynamisch monitoren vorderingen op enig moment zullen worden afgeschreven. Over enkele
jaren wordt duidelijk welk effect dynamisch monitoren structureel heeft op de afgeboekte
vorderingen.

De hierboven genoemde totale achterstandsbedragen wijken af van eerder in de halfjaarsrapportages
en in mijn brief van 20 februari 2019 gemelde bedragen.2 Dit is het gevolg van de introductie van een nieuwe bestuurlijke informatievoorziening
op basis van datafundamenten. Deze voorziening is het resultaat van de inspanningen
van de Belastingdienst om de managementinformatie te verbeteren. In de nieuwe voorziening
worden meer gegevensbronnen ontsloten, waardoor de gebruikte gegevens nauwkeuriger
en actueler zijn dan in de oude voorziening. Dat leidt in dit geval tot andere (hogere)
gerapporteerde bedragen.

Vraag 3

Kunt u deze vragen voor woensdag 20 februari 18.00 uur beantwoorden, zodat de antwoorden
betrokken kunnen worden bij het debat over het bericht dat de Belastingdienst duizenden
risicovolle aangiften niet controleert?

Antwoord 3

Ik heb deze vragen voor zover mogelijk beantwoord in mijn brief van 20 februari jongstleden.3 Daarbij heb ik toegezegd u de antwoorden te doen toekomen, met een volledige en gevalideerde
analyse. Deze ontvangt u hierbij.