Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Linde en Koerhuis over een item in het programma Kanniewaarzijn

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën), mede namens de Minister van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties (ontvangen 14 maart 2019) Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2018–2019, nr. 1703.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het item over hypotheekverstrekking in het tv-programma van
Kanniewaarzijn op 22 januari 2019?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de verbazing van de programmamakers over de moeite die het oudere mensen en
mensen met een uitkering kost om een zeer kleine hypotheek rond te krijgen?

Antwoord 2

Ik vind het belangrijk dat consumenten toegang hebben tot hypothecaire financiering,
op een wijze die verantwoord is en passend bij hun situatie. Tevens vind ik het belangrijk
dat zij niet onnodig belemmerd worden. De afgelopen jaren heb ik mij in het Platform
hypotheken, samen met de Minister van BZK, de Autoriteit Financiële Markten (AFM),
en de sector, dan ook ingezet om barrières voor het verstrekken van hypotheken weg
te nemen in gevallen waar dat verantwoord is. Naar aanleiding van agendering in het
Platform hypotheken heeft de Autoriteit Financiële Markten (AFM) richting kredietverstrekkers
verduidelijkt in welke gevallen een toets op werkelijke lasten verantwoord kan plaatsvinden.
Daarnaast heeft NHG in overleg met de AFM en Nibud een kader ontwikkelt onder welke
voorwaarden toetsing op werkelijke lasten verantwoord kan zijn bij het specifieke
geval van verhuizen naar een goedkopere koopwoning. De afgelopen periode heeft een
groot deel van de kredietverstrekkers het acceptatiebeleid aangepast waardoor senioren
die tegen dit knelpunt aanliepen nu bij verschillende partijen terecht kunnen.

Vraag 3

Had hier niet probleemloos getoetst kunnen worden op daadwerkelijke lasten, gezien
de maandelijkse verplichtingen die worden genoemd?

Antwoord 3

Voor een verantwoorde kredietverstrekking moet gekeken worden naar de totale financiële
positie van de consument. Hierbij gaat het niet alleen om de hoogte van de hypotheek,
maar ook om de hoogte en de bestendigheid van het inkomen, en de vermogens- en schuldenpositie.
Een hypotheekadviseur of kredietverstrekker kan in kaart brengen of de gewenste hypotheek
(al dan niet getoetst op werkelijke lasten) haalbaar en passend is.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de zorgplicht van financiële instellingen ook omvat dat mensen
met een bescheiden inkomen aan een nette, passende hypotheek worden geholpen, zelfs
als de winstmarge daarop bescheiden is?

Vraag 6

Bent u bereid de Tijdelijke regeling hypothecair krediet aan te vullen met een bagatelvoorziening
of »geen-gezeurbepaling» waarmee hypotheken tot 20% of 30% van de Woz-waarde standaard
worden beschouwd als «compliant» en niet als (voor kredietverschaffers relatief duur)
maatwerk?

Antwoord 4 en 6

Aanbieders van hypothecair krediet maken een bewuste keuze over welke doelgroepen
zij bedienen en het type producten dat zij aanbieden. Voor maatwerkhypotheken geldt
dat aanbieders hier soms van af zien, bijvoorbeeld omdat zij een hoger risicoprofiel
hebben of omdat de aanbieder extra kosten maakt voor het aanbieden van maatwerk. Aanbieders
van hypothecair krediet zijn niet verplicht om een bepaalde doelgroep te bedienen.
Dat neemt niet weg dat ik het belangrijk vind dat een consument, wanneer een krediet
wel verantwoord is, keuzevrijheid moet hebben tussen verschillende aanbieders. Om
die reden besteed ik in het Platform hypotheken ook regelmatig aandacht aan het toepassen
van maatwerk.

Maatwerk vergt een zorgvuldige afweging waarbij gekeken wordt naar de individuele
omstandigheden van de consument. Zo kan het in de situatie van langdurig stabiele
hypotheeklasten (bij een lange rentevast periode) en een substantiële overwaarde,
mogelijk verantwoord zijn om te toetsen op basis van de werkelijke lasten van de hypotheek.
Dit in plaats van toetsing op basis van de lasten behorende bij een annuïteitenhypotheek
met een aflossingsschema over 30 jaar. Bij verantwoorde verstrekking van hypothecair
krediet wordt zowel naar woningwaarde (LTV) als naar inkomen gekeken (LTI). Het is
niet verantwoord om aanvullend een bagatelvoorziening in de Tijdelijke regeling hypothecair
krediet op te nemen omdat de woningwaarde geen inzicht biedt in het inkomen of de
hypotheeklasten van de consument, terwijl inzicht hierin nodig is om te bepalen of
de consument de lasten kan dragen.

Vraag 5

Bent u bereid dit aspect van de zorgplicht te bespreken met het Platform hypotheken
en de Kamer daarover op korte termijn nader over te berichten?

Antwoord 5

Binnen het Platform hypotheken spreek ik structureel met de sector over knelpunten
in de hypotheekverstrekking. Vanuit het Platform hypotheken heb ik op dit moment geen
signalen dat mensen met een bescheiden inkomen geen hypotheekmogelijkheden hebben
terwijl dit wel verantwoord is. Ik zal in de eerstvolgende platformbijeenkomst opnieuw
inventariseren of er knelpunten spelen rondom de toetsing op werkelijke lasten, in
het bijzonder bij consumenten met een bescheiden inkomen.