Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Omtzigt over de kinderopvangtoeslag, die bij veel gezinnen is stopgezet, het CAF 11-project en de brieven van de Kinderombudsman

Antwoord van staatssecretaris Snel (Financiën) (ontvangen 21 maart 2019).

Vraag 1

Heeft u meerdere brieven van de Kinderombudsman ontvangen over het stopzetten van
de kinderopvangtoeslag? Zo ja, waarom heeft u dat in het kader van het befaamde CAF
11-dossier niet eerder aan de Kamer gemeld?1

Antwoord 1

De Kinderombudsman heeft twee brieven gestuurd. Uw Kamer heeft op 5 september 2018
de reactie van de directeur-generaal Belastingdienst van 30 augustus ontvangen op
de eerste brief van 31 juli 2018 van de Kinderombudsman. De Kinderombudsman heeft
recentelijk op 15 februari 2019 een tweede brief gestuurd aan de directeur van Toeslagen.
Op 8 maart jl. is een reactie aan de Kinderombudsman verstuurd. De twee brieven van
de Kinderombudsman, en mijn reactie op de laatste brief, zijn voor de volledigheid
bijgevoegd.2

Vraag 2

Kunt u de briefwisseling met de Kinderombudsman aan de Kamer doen toekomen, tezamen
met uw appreciatie van de vraag of de Belastingdienst zich gehouden heeft aan het
Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind (IVRK)?

Antwoord 2

Met betrekking tot de briefwisseling met de Kinderombudsman verwijs ik naar het antwoord
op vraag 1. Bij de uitvoering van de Wet op de kinderopvangtoeslag is er geen strijdigheid
met het Verdrag inzake de rechten van het kind (hierna: Verdrag). Vanuit het Verdrag
heeft een kind – in de Nederlandse situatie via de ouders – recht op een minimum voor
levensonderhoud. De kinderopvangtoeslag is echter niet bedoeld om in dit minimum te
voorzien, maar is een tegemoetkoming in de kosten van de opvang van kinderen van ouders
die werken.

Vraag 3

Kunt u een reactie geven over de opmerking van de Kinderombudsvrouw over het beëindigen
van de kinderopvangtoeslag en het niet opnieuw kunnen aanvragen van de kinderopvangtoeslag?

Antwoord 3

In de brief van de directeur-generaal Belastingdienst van 30 augustus 2018 aan de
Kinderombudsman is aangegeven dat de toeslagen in de voorliggende casus niet meteen
gestopt hadden moeten worden en die praktijk is gewijzigd. Dit heb ik ook aan uw Kamer
gemeld in mijn brief van 11 oktober 2018.3 Voor wat betreft het niet opnieuw kunnen aanvragen heeft de directeur-generaal aangegeven
dat ouders wel een nieuwe aanvraag konden indienen. Dat hebben verschillende ouders
gedaan. Ook voor nieuwe aanvragen moest aan de hand van de te overleggen bewijstukken
worden beoordeeld of er recht bestond op kinderopvangtoeslag. Deze beoordeling heeft,
zoals vermeld in de brief van 11 oktober, te lang geduurd. Daarbij kan ik mij voorstellen
dat de wijze waarop een nieuwe aanvraag kon worden ingediend, voor de ouders in deze
zaak niet duidelijk is geweest.

Vraag 4

Hoeveel CAF-zaken (CAF 1, CAF 2, CAF16) zoals CAF 11 zijn er geweest? Kunt u van elk
van deze zaken de evaluatie aan de Kamer doen toekomen?

Antwoord 4

CAF is een verzamelnaam voor een veelheid aan (voorstellen tot) projecten van het
Combiteam Aanpak Facilitators (CAF) van de Belastingdienst. Doel van dit team is fraude
gepleegd door facilitators gestructureerd en zichtbaar in kaart te brengen, aan te
pakken en te voorkomen. Een deel van de CAF-projecten is niet volledig tot uitvoering
gekomen, bijvoorbeeld omdat de opgevraagde informatie geen aanleiding heeft gegeven
tot nader onderzoek. Als een CAF-zaak wel tot uitvoering komt wordt de voortgang gemonitord
door het betreffende projectteam. Aangezien een uniforme werkwijze ontbreekt, ontbreekt
ook een uniform overzicht van de projecten. Het CAF-11 project is, gezien het verloop
en de afhandeling, een project dat heeft geleid tot een zelfevaluatie.

Vraag 5

Kunt u alle versies van het evaluatierapport CAF 11 aan de Kamer doen toekomen?

Antwoord 5

Het evaluatierapport CAF 11, ook wel de zelfevaluatie genaamd, zoals door de EDP-auditors
aangetroffen, heb ik op 11 oktober 2018 ter vertrouwelijke inzage met uw Kamer gedeeld.
Zoals gebruikelijk kunnen er natuurlijk wel onderhandenwerkversies zijn van dit rapport.

Vraag 6

Bij hoeveel ouders is de kinderopvangtoeslag in de periode 2013–2015 stopgezet en
is zodanige actie ondernomen dat zij niet opnieuw een kinderopvangtoeslag konden aanvragen?

Antwoord 6

Ik kan helaas niet achterhalen bij hoeveel ouders de kinderopvangtoeslag in de betreffende
periode is stopgezet. Bij Toeslagen zijn geen gevallen bekend waarbij het voor ouders
niet mogelijk was om, digitaal, schriftelijk of telefonisch, een nieuwe aanvraag in
te dienen. Bij het antwoord op vraag 3 beschrijf ik dat ouders wel een nieuwe aanvraag
konden indienen en dat ik mij kan voorstellen dat de wijze waarop een nieuwe aanvraag
kon worden ingediend, voor de ouders in deze zaak niet duidelijk is geweest. Ik heb
eerder gemeld in de brief van 11 oktober 2018 dat ook de afhandeling te lang heeft
geduurd.

Vraag 7

Bij hoeveel ouders is de kinderopvangtoeslag in de periode 2013–2015 stopgezet, werd
verteld dat zij niet de juiste stukken hadden aangeleverd, maar werd niet verteld
welke stukken zij konden aanleveren?

Antwoord 7

Ik kan helaas niet achterhalen bij hoeveel ouders het niet aanleveren van de juiste
stukken de oorzaak was van het stopzetten van de toeslag. Dat dit niet goed is gegaan
en dat de praktijk daarom is gewijzigd heb ik eerder aan uw Kamer gemeld.4

Vraag 8

Klopt het dat u de landsadvocaat nu de dossiers laat behandelen over de terugvorderingen
van de kinderopvangtoeslag uit die periode? Kunt u aangeven hoeveel geld dat tot nu
toe gekost heeft en in welke zaken?

Antwoord 8

Uit een oogpunt van zorgvuldigheid heb ik de Landsadvocaat gevraagd voorlopig de procedures
in het CAF-11 project te begeleiden. Ik acht het van belang dat met een frisse juridische
blik naar de nog lopende dossiers wordt gekeken. Het is staand beleid dat de kosten
van lopende procedures niet openbaar worden gemaakt. Het bekend worden hiervan zou
de procespositie en -strategie van de Staat of zijn bestuursorganen kunnen ondergraven,
hetgeen onevenredig benadelend zou zijn.

Vraag 9

Hoeveel burgers in alle CAF-projecten hebben langer dan een half jaar moeten wachten
op uitspraak in bezwaar? Op welke wijze zijn deze burgers later gecompenseerd?

Antwoord 9

Zoals ik bij vraag 4 heb aangegeven, betreft CAF een veelheid aan (voorstellen tot)
projecten. Er is geen samenvattend overzicht dat inzicht geeft in de duur van de bezwaartermijn.
Daarom is de overschrijding van de beslistermijnen voor het CAF-11 project handmatig
in kaart gebracht. Daarover heb ik uw Kamer geïnformeerd in mijn brief van 11 oktober
2018.

Bij overschrijding van de wettelijke termijn voor het nemen van een beslissing ontvangen
ouders automatisch een compensatie voor gederfde rente. Daarnaast kunnen ouders aanspraak
maken op een immateriële schadevergoeding bij overschrijding van de redelijke termijn.
Bij het CAF-11 project wordt deze laatste schadevergoeding proactief toegekend.

Vraag 10

Kunt u aangeven hoe burgers op een toezichtslijst geplaatst worden (of werden), wat
dat betekent voor hun rechten, of zij dan kinderopvangtoeslag konden aanvragen, of
zij konden weten of zij op de lijst stonden en of zij daar bezwaar tegen konden maken?

Antwoord 10

Toeslagen werkt met geautomatiseerde processen. Daardoor kunnen burgers snel bediend
worden en hun rechten effectueren. Tegelijkertijd dient misbruik en fraude te worden
voorkomen. Bij Toeslagen is het toezicht, net als bij andere onderdelen van de Belastingdienst,
risicogericht georganiseerd. In de geautomatiseerde processen zijn bepaalde risicomodules
ingebouwd. Plaatsing op een lijst voorkomt dat een toeslag automatisch door het systeem
toegekend wordt. Voor toekenning moet een behandelaar de aanvraag of wijziging handmatig
beoordelen. Omdat plaatsing op een lijst geen gevolgen heeft voor de rechten van ouders,
worden zij hier niet apart over geïnformeerd. Wel kunnen ouders in uitzonderlijke
situaties worden uitgesloten van het burgerportaal. Ook in die situatie heeft de ouder
nog steeds de mogelijkheid om een aanvraag doen. Ouders worden dan per brief gevraagd
om telefonisch contact te zoeken met Toeslagen.

Tegen deze toezichthandelingen staat geen bezwaarmogelijkheid open. Wel is bezwaar
en vervolgens beroep bij de onafhankelijke rechter mogelijk tegen handelingen die
een direct financieel gevolg hebben, zoals een opschorting van een uitbetaling van
een voorschot of een terugvordering.

Vraag 11

Kunt u aangeven welke wetten, regels en verdragen de Belastingdienst geschonden heeft
in de CAF-zaken?

Antwoord 11

De volgende wetten zijn, in onderlinge samenhang bezien, van belang bij de aanvraag
en toekenning van een kinderopvangtoeslag: de Algemene wet bestuursrecht, de Algemene
wet inkomensafhankelijke regelingen en de Wet kinderopvang. Zoals ik in mijn brief
van 11 oktober 2018 heb geschreven, heeft de behandeling in de CAF-11 zaak te lang
geduurd en is de informatievoorziening richting de betrokken ouders tekort geschoten.

Vraag 12

Wilt u een precieze tijdlijn en feitenrelaas geven aangaande de vraag wanneer welke
besluiten genomen zijn in de CAF-zaken, wanneer onjuiste instructies gegeven zijn,
wanneer die zijn rechtgezet, hoeveel mensen het betrof, inclusief de achterliggende
documenten?

Antwoord 12

In de brieven van 11 september en 11 oktober 2018 heb ik uw Kamer geïnformeerd over
het verloop in de CAF-11 zaak. Er is geen samenvattend overzicht dat inzicht geeft
in het verloop van andere CAF-zaken. Daarom is dat niet zonder grote inzet van mensen
en middelen te achterhalen.

Vraag 13

In uw brief van 11 september 20185 geeft u een toelichting op de collegiale handreiking. Hoe verklaart u dat Belastingdienst/Toeslagen
op pagina 15 van het rapport van de Nationale ombudsman deze handreiking als instructie
benoemt?

Antwoord 13

De collegiale handreiking die toegelicht is in de brief van 11 september 2018 en de
instructie die benoemd is in het rapport van de Nationale ombudsman van 9 augustus
2017 zijn twee verschillende stukken. De collegiale handreiking is geen vastgestelde
werkinstructie, maar betreft interne communicatie op operationeel niveau. De instructie
in het rapport van de Nationale ombudsman betreft individuele aanwijzingen voor de
klantbehandeling in de CAF-11 zaak.

Vraag 14

Wilt u deze vragen ten minste twee dagen voor het plenaire debat over de kinderopvangtoeslag
en CAF-11 Hawaii aan de Kamer doen toekomen?

Antwoord 14

De vragen zijn zo spoedig mogelijk beantwoord.