Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Nispen over de inspanningen van de Nederlandse Overheid om misstanden bij sektes tegen te gaan en het voortbestaan van Sektesignaal

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 5 maart 2019).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht waarin experts waarschuwen dat Nederland een
gewilde vestigingsplaats is voor sektes vanwege het ontbreken van effectieve wetgeving
om misbruik aan te pakken? Wat is uw reactie daarop?1

Antwoord 1

Ja, ik heb kennisgenomen van dit bericht. De Nederlandse aanpak van sektes kenmerkt
zich door het primaat van vrijheid van godsdienst, een terughoudende overheid en de
toepasbaarheid van vigerende regelgeving op nieuwe religieuze bewegingen. Ik beschouw
dit instrumentarium als passend en toereikend en zie daarom geen reden om de wetgeving
aan te scherpen of het beleid inzake misstanden bij sekten te intensiveren.

Vraag 2

Bent u nog steeds van mening dat er geen aanleiding is om specifiek op sektes gerichte
beleidsmaatregelen te treffen zoals gezegd in de brief bij het onderzoek «Het warme
bad en de koude douche» terwijl uit ditzelfde onderzoek bleek dat seksueel misbruik
van kinderen en volwassenen de meest voorkomende strafrechtelijke misstand binnen
sektes is?2

Antwoord 2

Ja, die mening ben ik nog steeds toegedaan. Zoals in het antwoord op vraag 1 aangegeven
biedt het instrumentarium voldoende mogelijkheden om binnen sektes misstanden als
seksueel misbruik aan te pakken.

Vraag 3

Is het waar dat in de ons omringende landen er sneller wordt ingegrepen bij- en intensiever
gekeken wordt naar sektes zoals hoogleraar Recht en Religie Oldenhuis beweert? Op
welke manier zou Nederland kunnen leren van de aanpak van Frankrijk, België en Duitsland
omtrent sektes?

Antwoord 3

Deskundigen in Nederland twijfelen aan de toepasbaarheid van wetgeving zoals die in
Frankrijk en België bestaat. Rechterlijke uitspraken zijn niet of nauwelijks te vinden.
Omdat het toetreden tot een sekte veelal vrijwillig en op eigen initiatief geschiedt,
biedt het strafrechtelijke concept van kwetsbaarheid naar verwachting weinig soelaas.
Het verbieden van sekten, zoals dat in Frankrijk van toepassing is, zal in Nederland
lastig zijn. Het is in strijd met de godsdienstvrijheid en zal te veel (bewijs)problemen
in de praktijk opleveren.

Vraag 4

Hoe staat u tegenover de oproep van Sektesignaal en hoogleraar Oldenhuis om een nieuw
onderzoek te laten uitvoeren naar de aanwezigheid en misstanden van sektes?

Antwoord 4

In 2013 heeft een actualisering plaatsgevonden van het onderzoek uit de jaren »80
van de vorige eeuw. Ik heb geen aanleiding om te veronderstellen dat het beeld dat
uit dit onderzoek naar voren komt sinds 2013 significante veranderingen heeft ondergaan.
Ik ben die mening mede toegedaan omdat de uitkomsten van beide genoemde eerdere onderzoeken
op hoofdlijnen ook niet van elkaar verschillen.

Vraag 5

Hoe kan het dat Sektesignaal dreigt te worden opgeheven einde dit jaar terwijl uit
de conclusie van het onderzoek3 Sektesignaal specifiek is opgesteld om zonder ingrijpende stelstelaanpassingen de
ontwikkelingen van sektes te volgen en aan het in het onderzoek genoemde belang te
voldoen dat (ex)volgelingen en hun omgeving deskundige zorg kunnen krijgen?

Antwoord 5

Sektesignaal heeft zich de afgelopen jaren vooral gericht op het doorverwijzen van
slachtoffers van misstanden naar de verschillende behandelende instanties. Deze telefonische
functie is de afgelopen jaren omgebouwd naar een online verwijsfunctie. Mede door
de inspanningen van Sektesignaal weten partijen als politie, OM, Belastingdienst en
inspecties elkaar steeds beter te vinden om misstanden effectief aan te kunnen pakken.

Vraag 6 en 7

Waarom kiest u er juist nu voor om Sektesignaal op te heffen? Bij welke andere deskundige
zorg kunnen (ex)volgelingen van sektes terecht als het per 2012 opgerichte Sektesignaal
wordt opgeheven? Welk alternatief wordt er dan geboden om de ontwikkelingen van sektes
te volgen in Nederland?

Hoeveel meldingen krijgt Sektesignaal jaarlijks? Waar moeten deze mensen voortaan
naar toe?

Antwoord 6 en 7

Er bestaat momenteel vanuit het perspectief van rechtshandhaving en opsporing geen
aanleiding om de ontwikkelingen van sektes in Nederland op de voet te volgen. Daarbij
is van belang dat het algehele financiële kader van het Ministerie van Justitie en
Veiligheid mij dwingt om keuzes te maken. Tegelijkertijd spreekt mijn ministerie ook
met NL Confidential (de stichting waarbij Sektesignaal is ondergebracht) over het
meer richten op kerntaken.

In 2017 zijn door Sektesignaal 76 dossiers opgemaakt waarbij melding is gemaakt van
misstanden en/of strafbare feiten binnen gesloten groepen. Via een online verwijsfunctie
kunnen slachtoffers van misstanden zich na 31 december 2019 oriënteren over de vraag
waar zij terecht kunnen met hun melding. Zo kunnen zij zich direct melden bij de politie
of bij andere instanties als de Belastingdienst, de Inspectie van het Onderwijs of
de Inspectie SZW. Ook kunnen zij psychologische hulp en ondersteuning inroepen.

Vraag 8

Bent u bereid er voor te zorgen dat Sektesignaal meerjarig gefinancierd zal worden
zodat deze belangrijke werkzaamheden voortgezet kunnen worden en voor de toekomst
gewaarborgd zijn?

Antwoord 8

Nee, daar ben ik niet toe bereid. Ik zie daarin onvoldoende toegevoegde waarde.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid Kuiken (PvdA),
ingezonden 20 februari 2019 (vraagnummer 2019Z03365)