Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Den Boer over het bericht ‘Is Interpol being manipulated by authoritarian regimes’

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 5 maart 2019).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 1473.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Is Interpol being manipulated by authoritarian regimes»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening van Mr Browder dat er een patroon is waarbij Interpol in toenemende
mate wordt ingezet door autoritaire en corrupte staten teneinde politieke vijanden
en andere rivalen aan te pakken?2 Zo nee, waarom niet? Deelt u de mening dat deze observatie zorgelijk is?

Antwoord 2

Ik heb geen informatie die een trend onderbouwt dat instrumenten van de International
Criminal Police Organisation INTERPOL, hierna Interpol, in toenemende mate worden
misbruikt voor politieke doeleinden. Ik onderken evenwel dat er zowel in de media,
bij maatschappelijke organisaties maar vooral ook binnen de Interpol organisatie zelf
de afgelopen jaren in toenemende mate aandacht is voor het signaleren en bestrijden
van eventueel misbruik. Ik ben van mening dat er strikt op moet worden toegezien dat
de constitutie en de regels voor het verwerken van gegeven van Interpol, en dus ook
het gebruik van red notices en diffusions correct worden toegepast. Nederland heeft
afgelopen jaren actief deelgenomen aan de discussies die hierover binnen Interpol
worden gevoerd en zal dit ook blijven doen.

Interpol is een organisatie waarbinnen 194 landen samenwerken om criminaliteit te
bestrijden op basis van regels en afspraken en in goed vertrouwen. Ieder land heeft
binnen de Interpol General Assemblee 1 gelijke stem in de besluitvorming over de koers
die wordt gevaren. Majeure koerswijzigingen vergen een navenant zwaardere geclassificeerde
meerderheid. De meest ingrijpende wijzigingen, zoals in de constitutie, vergen een
2/3 meerderheid van de 194 leden. Dat impliceert een grote mate van stabiliteit in
de basiswaarden van Interpol, waaronder het handelen in de geest van Universele Verklaring
van de Rechten van de Mens.

De constitutie van Interpol stelt tevens duidelijk dat activiteiten van politieke,
militaire, religieuze of racistische aard strikt verboden zijn.

Het is hierom dat dat Nederland sterk inzet op actieve deelname in de diverse bestuursorganen
van Interpol. Zo heeft Nederland de afgelopen 4 jaar als gekozen lid deelgenomen aan
het Interpol European Committee en is de politiechef van de Landelijke Eenheid met
steun van de General Assemblee eind vorig jaar toegetreden als lid van het toezichthoudende
Executive Committee.

De General Assembly van Interpol heeft op voordracht van dit Executive Committee in
2016 het besluit genomen extra maatregelen te treffen voor het volgens de regels toepassen
van red notices en het diffusion systeem. Deze maatregelen betreffen onder meer:

1. het instellen van een task force bestaande uit juristen, politiemedewerkers en analisten
die alle verzoeken voor red notices en diffusions onderzoekt,

2. het aanstellen van een gegevensbeschermingsfunctionaris en

3. het versterken van de taak van de zogenaamde Commissie voor de Controle op Interpol-bestanden
(CCF) die toeziet op de rechtmatigheid van Interpol-bestanden, waaronder de signaleringen.

Een belangrijke waarborg van deze commissie is dat personen hier een verzoek tot wijziging
of verwijdering kunnen indienen als zij menen dat de informatie over hen in de Interpol
systemen, waaronder signaleringen, niet correct is of in strijd met de Interpol regels.

Vraag 3

In hoeverre bent u van mening dat Interpol van binnenuit beter beschermd zou moeten
worden tegen interne, kwaadwillende en mogelijke belangenverstrengeling?

Antwoord 3

In mijn antwoord op vraag 2 staan extra maatregelen genoemd die in de afgelopen jaren
zijn genomen om toe te zien op een juiste toepassing van de Interpol systemen, diensten
en producten.

Een belangrijke maatregel is de bevoegdheid van het Interpol-secretariaat (IPSG) om
informatie, waaronder signaleringen, te verwijderen uit de Interpol systemen als wordt
vermoed dat deze om politieke redenen via de Interpolsystemen worden verspreid. Daarbij
dienen ontvangende landen deze informatie tevens te verwijderen uit hun nationale
systemen.

De wens om deze internationale politieorganisatie effectief en relevant te laten blijven,
mede door ongewenste politieke inmenging te voorkomen, wordt breed gedeeld onder de
bij Interpol aangesloten landen. Bovendien is dit ook het nadrukkelijke streven van
de Secretaris Generaal van Interpol.

Vraag 4

Hoe verklaart u de stijging van het aantal diffusions van 19,338 in 2015 naar 26,645
in 2016 en de bijna verdubbeling naar 50,530 in 2017?3 Kunt u achterhalen waar deze stijging vandaan komt? Zijn er één of meerdere specifieke
landen aan te wijzen die de afgelopen twee jaar een groter beroep op Interpol hebben
gedaan?

Antwoord 4

Een aanzienlijk percentage van de stijging heeft te maken met het signaleren van de
zogenoemde »Foreign Terrorist Fighters». Dit zijn personen die zijn overgehaald om
af te reizen naar een buitenlands conflictgebied om daar deel te nemen aan een strijd.

Met het vertrek van deze «Foreign Terrorist Fighters» die zich hebben aangesloten
bij IS in Syrië en Irak hebben veel landen ingezet op het verbeteren van de detectie
van (verdachte) FTF’s en zijn landen meer informatie met elkaar gaan delen en met
Interpol. Ook zetten verschillende landen in – en aangemoedigd door Interpol – op
het versterken van de detectiecapaciteiten op de grens. Hierdoor vinden er meer «hits»
plaats op de gedeelde databanken van Interpol, zoals de Interpol NOMINAL databank
en de «Stolen en Lost Traveldocuments» (SLTD) databank,.

Vraag 5 en 7

Zijn er signalen dat er diffusions worden uitgevoerd die eigenlijk als red notice
zouden moeten worden uitgezet of signalen dat diffusions op een andere manier worden
ingezet dan waar zij voor zijn bedoeld?4

Is er een patroon te vinden in het soort diffusions dat wordt uitgezet, afgezien van
de 27,000 diffusions uit 2017 waarover Interpol zegt dat het vooral ging om hun buitenlandse
terroristen project?

Antwoord 5 en 7

Ik beschik niet over gegevens om te kunnen beoordelen of diffusions worden uitgevoerd
die eigenlijk als red notice zouden moeten worden uitgezet, noch kan ik patronen daarin
herkennen. Wel kan ik u melden dat de controlemechanismen die aanwezig zijn voor de
publicatie van notices and diffusions inhouden dat wanneer een verzoek tot publicatie
van een notice wordt geweigerd, deze niet alsnog als diffusion mag worden verspreid
door een land.

Vraag 6

In hoeverre kunt u stellen dat het misbruik van Interpol en het red notice systeem
door sommige lidstaten het afgelopen jaar is afgenomen? Kunt u dit onderbouwen met
cijfers?

Antwoord 6

Er zijn geen cijfers over «misbruik» van het red notice systeem van Interpol op basis
waarvan ik een uitspraak zou kunnen doen over het toenemen of afnemen van vermeend
«misbruik».

Ik heb echter vertrouwen in het functioneren van de ingestelde multidisciplinaire
taskforce die nieuwe aanvragen en reeds gepubliceerde Interpol signalering nog grondiger
toetst op de constitutie en regels voor gegevensverwerking, als effectieve maatregelen
om het niet-naleven van de Interpol-regels verder te beperken.

Vraag 8

Ziet u oplossingsmogelijkheden misbruik van opsporingslijsten door landen zoals Rusland
en Turkije, zoals ook genoemd in het artikel, te voorkomen? Waar denkt u dan aan?

Antwoord 8

De bepalingen in de Interpol constitutie verbieden misbruik van de systemen, diensten
en producten van Interpol. Interpol heeft de laatste jaren diverse maatregelen heeft
genomen om de integriteit van signaleringen zoals red notices en diffusions te verbeteren.

In het huidige proces ten aanzien van red notices en diffusions zijn controlemechanismen
ingebouwd die door verschillende partijen worden uitgevoerd. De NCB’s zijn verantwoordelijk
voor het aanleveren van juiste en volledige informatie in overeenstemming met nationale
wetgeving en de Interpol constitutie. Vervolgens heeft het IPSG de taken en verantwoordelijkheden
die omschreven zijn in de antwoorden bij vraag 2 en 3. Tot slot kan een land dat twijfels
heeft of een signalering in overeenstemming met de Interpol regels is, dit melden
aan het signalerende land, het Secretartiaat Generaal en bij de Commissie voor Controle
op Interpol dossier (CCF)

Als een signalering wordt ingetrokken, worden landen tevens verzocht de gegevens uit
hun nationale database te verwijderen. Bovendien heeft een red notice of diffusion
geen verplichtend karakter. Het is aan elk individueel land om te bepalen of er uitvoering
aan wordt gegeven.

In geval van twijfel over de naleving van de voorwaarden voor gegevensverwerking,
verplichten de Interpol regels het Secretariaat Generaal alle passende maatregelen
te nemen om directe of indirecte schade te voorkomen die de gegevens kunnen veroorzaken
voor de organisatie of de personen die de gegevens betreffen. Op basis van deze bepaling
kan het Secretariaat-Generaal onmiddellijk stappen ondernemen wanneer een mogelijke
schending van de is vastgesteld of waarschijnlijk zal plaatsvinden. Bij vermoeden
van een flagrante schending bieden deze bepalingen zelfs de grondslag om de mogelijkheid
voor een land om gegevens aan 1 of meerdere Interpol-systemen toe te voegen, voorlopig
te ontnemen, hetgeen in uitzonderlijk geval ook is toegepast.

Vraag 9

Bent u van mening dat door de verhouding tussen private en publieke gelden bij Interpol
de neutraliteit, dan wel de mate van onafhankelijkheid van bepaalde belangen nog steeds
ter discussie staat? Heeft Nederland dit na 2015, sinds de nieuwe Secretaris-Generaal,
de heer Stock is aangetreden, aan de orde gesteld? Heeft Nederland dit na 2015 aan
de orde gesteld, zo ja, op welke wijze?

Antwoord 9

Interpol wordt gefinancierd door jaarlijkse contributies van leden van Interpol. Aanvullende
publieke donaties lopen vaak via de Interpol Foundation for a Safer World. Aanvullende
private donaties worden beheerd en gerapporteerd door het Interpol Fund for International
Police Cooperation. Voor beide fondsen geldt dat het geld alleen kan worden aangewend
voor projecten die Interpol van tevoren heeft gedefinieerd. Met de donaties kan dus
geen invloed worden uitgeoefend op de besteding ervan. Bovendien kunnen deze fondsen
niet worden aangewend voor de financiering van de kerntaken van Interpol. De fondsen
kunnen dus alleen worden aangewend voor op zich zelf staande projecten. Het toezichthoudende
Executief Committee heeft een belangrijke rol in het due dilligence proces voor donaties,
en hanteert daarbij sinds 2015 transparante richtlijnen criteria ter bescherming van
de reputatie, neutraliteit, onpartijdigheid en integriteit van de Interpol. Het bewaakt
onder meer dat bijdragen geen organisatorisch of individueel belangenconflict met
zich mee brengen.

Ik zie nu geen reden om de Secretaris-Generaal van Interpol nader aan te spreken op
de neutraliteit en onafhankelijkheid in relatie tot de financiering van Interpol.

Vraag 10

Bent c.q. deelt u de mening dat Interpol te veel afhankelijk is van giften van derden?
Bent u van mening dat Interpol kwetsbaar wordt voor manipulatie vanwege extra bijdragen
van landen als Saoedi Arabië? Waarom wel of niet?

Antwoord 10

Donaties aan Interpol door derden kunnen enkel worden ingezet voor de financiering
van door Interpol van tevoren geïdentificeerde organisatiebehoefte in de vorm van
vastgestelde projectvoorstellen. Donaties en donerende private partijen ondergaan
een zorgvuldige due dilligence toets. De uitvoering van essentiële activiteiten van
Interpol is bovendien niet afhankelijk van donaties van derden. Ik ben daarom van
mening dat Interpol niet kwetsbaar wordt voor manipulatie middels dergelijke extra
bijdragen. Er zijn diverse landen die een aanvullende donatie doen aan Interpol. En
dat is goed want zonder die middelen zou de organisatie niet voldoende kunnen door-ontwikkelen
en innoveren om ook in de toekomst effectief en relevant te blijven voor de internationale
opsporingsgemeenschap. Ook voor deze aanvullende donaties geldt echter dat zij enkel
kunnen worden aangewend voor van tevoren door Interpol bepaalde projecten en niet
voor de kerntaken van Interpol.

Vraag 11

Wat zijn de concrete resultaten van het actief inzetten op de afbouw van dergelijke
private financieringspraktijken?

Antwoord 11

Het toepassen van de due diligence procedure5 heeft er in 2015 al toe geleid dat lopende contracten met bepaalde bedrijven niet
zijn verlengd. Daarnaast worden sinds november 2015 in geen enkel geval donaties geaccepteerd
van de tabaks-, wapen-, alcohol-, seks- en gokindustrie.

Vraag 12

Deelt u de mening van de in het artikel aan het woord zijnde Jago Russel, CEO van
Fair Trials, dat de dreigende verzoeken vanuit Interpol, autoritaire bewinden kan
helpen bij het creëren van een angstklimaat met als gevolg dat dissidenten zich niet
meer veilig voelen, terwijl het doel van Interpol juist is veiligheid te waarborgen?

Antwoord 12

Ik keur misbruik van red notices en diffusions door landen af. Signaleringen van Interpol
hebben als doel om veiligheid te vergroten en criminaliteit te bestrijden.

Vraag 13

Bent u van mening dat Interpol op dit moment de juiste voorzorgsmaatregelen in acht
neemt teneinde misbruik te voorkomen? Ziet u hiervoor nog ruimte voor verbetering?
Zo ja, bent u bereid zich hiervoor in te spannen op Europees niveau?

Antwoord 13

Ik heb vertrouwen dat de landen en het Secretariaat Generaal zich inzetten voor de
naleving van de vastgestelde regels en afspraken opdat de Interpol informatiesystemen
worden gebruikt waarvoor ze bedoeld zijn en dus niet voor politieke, militaire, religieuze
of racistische doeleinden. Toch kan niet altijd voorkomen worden dat individuele landen
de regels en gemaakte afspraken niet, of niet volledig nakomen. Zoals gezegd, moeten
zowel het CCF, IPSG als de deelnemende Interpollanden daar alert en kritisch op blijven
en zo nodig de corrigerende maatregelen nemen die daartoe ter beschikking staan. Nederland
zal actief, samen met gelijkgestemde landen, bijdragen aan het in stand houden van
deze cruciale «checks and balances».

Vraag 14

Hoe verhoudt de zin in uw brief6 «Sinds november 2015 accepteert Interpol in geen enkel geval donaties van de tabaks-,
wapen-, alcohol, seks- en gokindustrie» zich met het gegeven dat in de Interpol overzichten
na 2015 van private donateurs er nog wel donaties zijn opgenomen van bijvoorbeeld
de wapenindustrie? Waarom staat bij noot 2 in diezelfde overzichten dat nog niet alle
namen van donateurs zijn opgenomen?7 Hoe kunt u dit verklaren? Deelt u de mening dat alle namen van alle donateurs openbaar
moeten zijn?

Antwoord 14

Ik heb Interpol op deze punten bevraagd. In het overzicht waar u op doelt is een bedrijf,
Ultra Electronic Forensic Technology, opgenomen. Dit bedrijf is gespecialiseerd in
forensisch ballistisch vuurwapenonderzoek en vuurwapenidentificatie en speelt een
belangrijke rol bij het Interpol Ballistic Information Network (IBIN). Op dit bedrijf
is de due diligence procedure toegepast met een positief resultaat voor continuering
voor de samenwerking.

Dat nog niet alle namen van donateurs zijn opgenomen, hangt samen met het feit dat
deze reeds voor 2016 bestaande donateurs nog toestemming moeten geven voor het publiceren
van hun naam. Geen van deze donateurs valt binnen de categorie tabaks-, wapen-, alcohol,
seks- en gokindustrie Sinds 2016 wordt systematisch in alle overeenkomsten met particuliere
entiteiten een clausule opgenomen die voorziet in openbaarmaking van de naam van de
donateur, de grote van de donatie en het gesteunde initiatief. Net als Interpol ben
ik van mening dat uiteindelijk alle namen van private donateurs openbaar gemaakt moeten
worden.

Vraag 15

Hoe verhoudt dit bericht zich tot diezelfde brief waarin u aangeeft dat de balans
tussen private en publieke gelden momenteel op een gezond niveau is? Bent u van mening
dat deze stelling in strijd is met de observaties uit het eerst genoemde artikel?

Antwoord 15

Zie mijn antwoord op vraag 10.

Vraag 16

Vindt u dat samenwerkingsverbanden tussen private en publieke partijen en financiering
door derden, waaronder private partijen of bedrijven, moeten worden opgeschort als
bepaalde landen zich niet blijken te houden aan internationale mensenrechtenverdragen?8

Antwoord 16

Ik onderschrijf het belang van publiek-private samenwerking door Interpol, maar uiteraard
alleen zolang deze in aard en opzet verenigbaar is met de principes, doelstellingen,
regels en activiteiten van Interpol en mits de juiste voorzorgsmaatregelen in acht
worden genomen. De eerder genoemde due dilligence procedure ziet hierop.

De mogelijkheid tot publieke-private samenwerking is met strenge waarborgen omkleed
en ik verwacht dat als niet aan deze waarborgen wordt voldaan, Interpol de maatregelen
treft die binnen haar mogelijkheden liggen.

Vraag 17

Is het volgens u wenselijk de governance van Interpol meer in te richten op de manier
waarop de governance van Europol is georganiseerd, zoals bijvoorbeeld in de vorm van
de Joint Parliamentary Scrutiny Group van Europol? Zo ja, worden hiertoe al stappen
ondernomen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 17

Interpol is een samenwerkingsorganisatie van uitvoerende politiekorpsen en opsporingsdiensten
en geen supranationaal agentschap van een statenverband. Europol daarentegen is een
vol agentschap van de Europese Unie geworden. Dat verklaart het verschil. Een Joint
Parliamentry Scrutiny Group zie ik dan ook niet zo snel ontstaan. Evenwel zal ik er
mij voor inspannen om uw Kamer meer proactief te informeren over belangwekkende ontwikkelingen
binnen Interpol.

Vraag 18

Welke verbeteringen ziet u verder voor het verbeteren van toezicht en transparantie
bij Interpol? Hoe zet u zich hiervoor in op EU-niveau? Bent u bereid met collega’s
daarin gelijk op te trekken en de Kamer hierover te informeren?

Antwoord 18

De Nederlandse politie neemt actief deel aan de bestuursorganen (Executive Committee
en het Interpol European Committee) en de nieuwe werkgroep betreffende de besturing
van Interpol de en de werkgroep voor gegevensverwerking welke door de General Assembly
weer bijeen is geroepen ten behoeve van een brede review en modernisering van de Interpol
regels voor de verwerking van gegevens. Afgelopen november is de huidige politiechef
van de Landelijke Eenheid door de General Assembly als lid gekozen van het genoemde
Executive Committee, op basis van een verkiezingsprogramma dat zich mede richtte op
strikte naleving en doorontwikkeling van het versterkte raamwerk van besturingsmodel,
checks and balances en regelgeving van de Organisatie.