Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ploumen over de heimelijke zuivering door de Zimbabwaanse overheid

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 13 februari 2019).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de berichten «Zimbabwes heimelijke zuivering»1 en «After Protests, a Bloody Crackdown in Zimbabwe»?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 3

Heeft u (laten) onderzoeken of de berichten juist zijn dat activisten, vakbondsleiders
en zelfs oppositieparlementsleden verdwijnen? Zo nee, waarom niet?

Hoe denkt u over de omstandigheden waarin Zimbabwaanse oppositieleden, vakbondsleiders
en activisten zich nu bevinden? Welke stappen gaat u ondernemen?

Antwoord 2, 3

Het kabinet maakt zich grote zorgen over de mensenrechtensituatie in Zimbabwe, in
het bijzonder de vrijheid van meningsuiting. De Nederlandse ambassade in Harare volgt
de situatie op de voet. Een betrouwbare Zimbabwaanse ngo heeft sinds 15 januari 2019
ruim 1800 serieuze mensenrechtenschendingen door het leger en de politie gedocumenteerd.
In de afgelopen weken zijn veel activisten, vakbondsleiders en oppositieleden ondergedoken
of gearresteerd. Een aantal hiervan is nu weer vrijgelaten.

Nederland zet zich wereldwijd in voor mensenrechten, en in Zimbabwe is de verbetering
van de mensenrechtensituatie en rechtsorde een van de belangrijkste aandachtspunten
van de ambassade. Nederland heeft zich hard gemaakt voor de EU-verklaring van 17 januari
20193, waarin de mensenrechtenschendingen stevig worden veroordeeld. De ambassade ondersteunt
lokale ngo’s die zich inzetten om de mensenrechtensituatie te verbeteren en heeft
gesproken met slachtoffers van het geweld in Harare en Bulawayo om zich uit eerste
hand te laten informeren. Nederland heeft bovendien een aantal rechtszaken bijgewoond
om daarmee mensenrechtenverdedigers te ondersteunen, en het signaal af te geven dat
veroordelingen van mensenrechtenverdedigers nauwgezet worden gevolgd. Ook heeft Nederland
de mogelijkheden voor noodfondsen of een tijdelijk veilig heenkomen in kaart gebracht
en mensenrechtenverdedigers en relevante ngo’s hierover geïnformeerd. Daarnaast kaart
Nederland, ook in Europees verband, deze misstanden stevig aan bij de Zimbabwaanse.

Vraag 4

Heeft u of gaat u contact opnemen met de Nederlandse vertegenwoordiging in Zimbabwe
over bovengenoemde omstandigheden? Heeft u wellicht contact gehad met de niet-gouvernementele
organisaties ter plaatse? Zo ja, wat is er uit deze contacten gekomen? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 4

Het primaire contact loopt via de ambassade in Harare. Deze onderhoudt nauwe en dagelijkse
contacten met lokale ngo’s, mensenrechtenverdedigers en advocaten, en heeft hierdoor
een duidelijk beeld van de zorgwekkende situatie en gebrekkige rechtsgang in Zimbabwe.

Vraag 5

Deelt u de mening dat overheden verantwoordelijk zijn voor en gehouden kunnen worden
aan het naleven van mensenrechten, waaronder het recht op demonstratie en de vrijheid
van meningsuiting? Zo ja, heeft u inmiddels contact opgenomen met uw Zimbabwaanse
ambtsgenoot om uw zorgen over te brengen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Ja, de Zimbabwaanse overheid dient verantwoordelijk te worden gehouden voor respect
van de mensenrechten. Ik heb op hoogambtelijk niveau op 16 januari 2019 mijn serieuze
zorgen laten overbrengen aan de Zimbabwaanse ambassadeur. Daarnaast heeft Nederland
deze zorgen in EU-verband aangekaart. De EU-delegatie in Harare heeft hierop de mensenrechtenschendingen
besproken met de Zimbabwaanse Minister van Buitenlandse Zaken. Op 20 februari staat
een nieuw gesprek gepland in Harare tussen de EU-lidstaten en de Zimbabwaanse autoriteiten,
waarbij de mensenrechtensituatie het belangrijkste onderwerp zal zijn.

Vraag 6

Bent u bereid de oproep van de VN-mensenrechtencommissaris van 19 januari 2019 aan
de Zimbabwaanse regering te ondersteunen?4 Zo ja, op welke wijze gaat u hier uiting gaan geven? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Ik ondersteun volledig de verklaring van de woordvoerder van de VN-mensenrechtencommissaris
van 18 januari 2019. Nederland heeft voordat deze uitkwam al een aantal stappen ondernomen
(zie vraag 2 en 3). Onderdeel hiervan was dat Nederland aangedrongen heeft op een
EU-verklaring waarin de mensenrechtenschendingen, het disproportionele gebruik van
geweld tegen burgers en het blokkeren van toegang tot het internet stevig worden veroordeeld
en waarin wordt opgeroepen tot gedegen onderzoek naar de ernstige misstanden en mishandelingen.
Deze EU-verklaring werd uitgegeven op 17 januari 2019, zie vraag 3.

Vraag 7

Heeft u inmiddels contact opgenomen met uw Europese ambtsgenoten en/of de Hoge Vertegenwoordiger
van de Europese Unie, Mogherini, over de situatie in Zimbabwe? Zo ja, wat heeft dit
opgeleverd? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

De situatie in Zimbabwe wordt regelmatig in EU-verband besproken. Nederland trekt
nauw op met Europese partners om de verbetering van de mensenrechtensituatie aan te
kaarten bij de Zimbabwaanse autoriteiten. De EU-verklaring van 17 januari jl. heeft
hier in duidelijke termen toe opgeroepen. Momenteel wordt in EU-verband verder gesproken
over de meest effectieve inzet richting Zimbabwe. Hierbij is ook aandacht voor de
rol die de landen in regio kunnen spelen. Tevens onderzoekt Nederland de mogelijkheden
om de situatie in Zimbabwe in VN-verband aan te kaarten, bijvoorbeeld tijdens de aankomende
Mensenrechtenraad.