Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Popken over het bericht dat een fataal ongeluk met een Apache veroorzaakt werd door een verbogen onderdeel

Antwoord van Minister Bijleveld-Schouten (Defensie) mede namens de Staatssecretaris
van Defensie (ontvangen 2 januari 2019).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat een fataal ongeluk met een Apache veroorzaakt werd
door een verbogen onderdeel?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat er een intern rapport bestaat, waarin een andere oorzaak staat
vermeld dan de versie die de Kamer heeft ontvangen? Zo ja, hoe kan dat? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 2

Nee, zowel in de brief (Kamerstuk, 29 521, nr. 332) als het Commissie van Onderzoek (CvO)-rapport wordt het technisch falen van een
component in het besturingssysteem als oorzaak van het ongeluk aangemerkt.

Het falende onderdeel betrof een gebroken probe van de Linear Variable Differential Transducer (LVDT) in de servo actuator. De CvO concludeerde dat de probe was verbogen en als
gevolg van metaalmoeheid was gebroken. Het is niet vastgesteld waarom de probe was
verbogen. Onderzoek heeft uitgewezen dat de initiële kromming waarschijnlijk niet
door operationeel gebruik van de helikopter is ontstaan (door trillingen). De CvO
heeft niet kunnen uitsluiten dat het onderdeel tijdens onderhoud door een externe
partij verbogen is geraakt.

Ten tijde van het ongeval werd gebruik gemaakt van twee typen LVDT-probes in de servo
actuators van de Nederlandse Apachevloot. Bij tests is gebleken dat het type probe
in de verongelukte Apache (de Q15) na verbuiging eerder breekt dan het andere type.
Tijdens het CvO-onderzoek is daarom in samenspraak met de Amerikaanse overheid en
de fabrikant besloten om dit type probe uit de Apachevloot te verbannen. Dit is gebeurd
bij alle Nederlandse en Amerikaanse Apaches.

Vraag 3

Deelt u de conclusie van het rapport dat een gebrek aan materieel, geld en trainingen
hebben bijgedragen aan het ongeluk? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoeveel van dergelijke
ongelukken moeten er nog komen voordat Defensie leert van zijn fouten?

Antwoord 3

In het CvO-rapport wordt geen verband gelegd tussen het Apache-ongeluk in Mali in
maart 2015 en een gebrek aan materieel, geld en trainingen. Het ongeluk met de Q15
was het gevolg van een technisch falen.

Vraag 4, 6

Kunt u aangeven waarom in uw ogen de Kamer over dit fatale ongeluk niet onjuist of
onvolledig is geïnformeerd?

Deelt u de mening dat hieruit wederom blijkt dat Defensie liever dergelijke incidenten
geheim houdt, in plaats van eerlijk en open te communiceren met de Kamer? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 4, 6

De Kamer is destijds op de gebruikelijke wijze over de uitkomst van het CvO-rapport
geïnformeerd. De belangrijkste conclusies zijn met de Kamer gedeeld. Het rapport heeft
een vertrouwelijk karakter, omdat het rapport onder andere technische gegevens bevat
die vallen onder de International Traffic in Arms
Regulations (ITAR) regelgeving voor exportcontrole. Daarnaast bevat het rapport persoonsvertrouwelijke
gegevens, waaronder verklaringen die in vertrouwen zijn gegeven. Het uitgebreide CvO-rapport
is binnen het Commando Luchtstrijdkrachten gedeeld met als doel er zelf lering uit
te trekken. Sinds 11 juni 2018 wordt de samenvatting en de geleerde lessen van een
door de CvO onderzocht ernstig ongeval (ernstcategorie 4) aan de Kamer gestuurd (11 juni
2018, Kamerstuk 34 919, nr. 21). Het CvO-rapport staat, uitgezonderd de vertrouwelijke passages, sinds 26 juni 2018
op de website van de rijksoverheid.

Vraag 5

Kunt u aangeven of de genoemde derde partij, dezelfde partij is als waar Defensie
de Apache laat moderniseren, zoals genoemd in uw brief met Kamerstuknummer 27 830, nr. 234? Kunt u daarbij aangeven of een eventuele contractuele geheimhoudingsplicht onderdeel
is van de huidige en nieuwe contracten met deze partij? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

De Apache remanufacture (modernisatie) wordt onder een Foreign Military Sales (FMS) contract uitgevoerd door de genoemde derde partij. De partij die het onderhoud
van het onderdeel met de falende component in het besturingssysteem had uitgevoerd,
is niet betrokken bij deze modernisatie. Een FMS overeenkomst tussen de Amerikaanse
overheid en Defensie is commercieel vertrouwelijk. Voor vrijgave van een FMS is toestemming
van de Amerikaanse overheid nodig.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de missiedruk te hoog is en was, en dat de Nederlandse regering
de missie in Mali nooit had moeten aangaan? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Nee, het kabinet deelt deze mening niet. Er is ook geen verband met het Apache-ongeluk.

Vraag 8

Bent u bereid op deze vragen te antwoorden voor het algemeen overleg Integrale aanpak
veiligheid en integriteit van 19 december 2018?

Antwoord 8

Ja.