Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Renkema en Westerveld over de uitzending van Radar over online kindermarketing

Antwoord van Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) mede namens
de Minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media (ontvangen 20 november 2018).

Vraag 1

Bent u bekend met de TV-uitzending van Radar over online kindermarketing?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat kinderen, meer dan volwassenen, kunnen worden beïnvloed door
marketing als het gaat om de ontwikkeling van voorkeuren voor producten? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 2

Marketing is er onder meer op gericht om de voorkeur voor en verkoop van producten
te bevorderen. Marketing gericht op kinderen heeft direct invloed op de voorkeur voor
producten door kinderen. Daarnaast speelt mee dat jonge kinderen vaak het doel van
reclame niet kunnen doorzien. Dit heeft invloed op de weerbaarheid van kinderen. Daarom
kan het zijn dat kinderen makkelijker worden beïnvloed door marketing.

Vraag 3

Deelt u het idee dat beïnvloeding van jonge kinderen in hun latere leven nog steeds
effect kan hebben wat betreft keuzes voor levensmiddelen?

Antwoord 3

Over de invloed van marketing in de jeugd en de invloed daarop tijdens de volwassen
leeftijd is nog niet veel bekend. Echter, gebeurtenissen in de jeugd kunnen tot op
latere leeftijd invloed hebben op gedrag en voorkeuren. Het is aannemelijk dat met
marketing hetzelfde bereikt kan worden.

Vraag 4

Deelt u de zorgen over deze beïnvloeding van kinderen door middel van online kindermarketing?

Antwoord 4

Ja. Ik vind het belangrijk dat kinderen goed beschermd worden en we een gezonde leefstijl
stimuleren, juist ook op jonge leeftijd. Internet en social media maken een steeds
belangrijker onderdeel uit van de directe omgeving van kinderen. Het is belangrijk
om kinderen direct in hun eigen omgeving te beschermen en te voorzien van een gezonde
basis. Op die manier kunnen we toewerken naar een gezonde generatie en een gezondere
omgeving.

Vraag 5, 6

Weet u hoeveel procent van de kinderen onder de dertien jaar een «influencer», zoals
een vlogger, op sociale media volgt? Zo nee, kunt u hier onderzoek naar doen?

Weet u of onder de volgers van vloggers die ongezonde producten promoten, zich kinderen
onder de leeftijd van dertien jaar bevinden? Zo nee, kunt u hier onderzoek naar doen?
Zo ja, wat vindt u ervan dat ongezonde producten langs deze weg worden aangeprezen
aan jongeren onder de leeftijd van dertien jaar?

Antwoord 5, 6

Nee, dit percentage is mij niet bekend maar het aantal zal vermoedelijk substantieel
zijn. Dit is echter in mijn ogen niet per se goed of slecht, vloggers zijn nu eenmaal
onderdeel van de huidige samenleving. Wat ik belangrijk vind is dat vloggers en influencers,
net als de meer traditionele media, zich houden aan de afspraken die gelden voor voedingsmarketing
gericht op kinderen. Deze afspraken zijn verwoord in de Reclamecode voor Voedingsmiddelen.
Een van de afspraken is dat er geen reclame wordt gemaakt voor voedingsmiddelen die
niet passen bij de voedingscriteria gericht op de doelgroep van onder de 13 jaar.
Ik zal jaarlijks onderzoek doen naar de naleving van deze afspraken en zal de invloed
van sociale media hierin nadrukkelijk meenemen.

Vraag 7

Bent u van mening dat de Social Code tekortschiet in het informeren van kijkers over
online marketing, aangezien de Social Code van de levensmiddelenindustrie zorgt dat
de naam van de adverteerder expliciet vermeld moet worden bij online reclame maar
de kijker op Youtube echter de naam van de adverteerder pas ziet op het moment wanneer
hij de tekstbalk uitklapt? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

De Social Code: YouTube beoogt reclame in online video zichtbaar te maken. Deze richtlijnen
zijn vrijwillig opgesteld door een groep YouTubers, die andere YouTubers vragen zich
aan te sluiten bij deze beweging, hetgeen ook is gebeurd. De code is tot stand gekomen
met behulp van het Commissariaat voor de Media en is primair gericht op de makers
van de video’s. En hoewel de Social Code op vrijwillige basis tot stand is gekomen,
is deze voor de aangesloten Youtubers niet vrijblijvend. Het Commissariaat neemt dat
mee in zijn gesprekken met Youtubers over de Social Code.

Voor de adverteerders uit de levensmiddelenindustrie gelden de afspraken uit de Reclamecode
voor Voedingsmiddelen onverkort voor alle online mediakanalen. Ook voor het kanaal
YouTube. Reclame en marketing gericht op kinderen onder de 13 jaar voor voedingsproducten
die niet passen bij de voedingscriteria zijn, ongeacht de vermelding, per definitie
in strijd met de afspraken die zij zelf hebben gemaakt. Daarnaast moet reclame duidelijk
als zodanig herkenbaar te zijn, door vermelding van de adverteerder of anderszins.
Als de reclame niet als zodanig herkenbaar is, dan schieten zowel de adverteerder
als de YouTuber hierin tekort.

Vraag 8

Bent u van mening dat deze vorm van online marketing haaks staat op de doelen van
het programma Jongeren Op Gezond Gewicht? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid
met levensmiddelenindustrie in gesprek te gaan over het beperken van online marketing
gericht op kinderen?

Antwoord 8

Ongeoorloofde marketing die in strijd is met de Social Code en Reclamecode voor Voedingsmiddelen
staan haaks op de doelen van het programma Jongeren Op Gezond Gewicht. In bredere
zin staat ongeoorloofde marketing haaks op mijn beleid en de ambities van het Nationaal
Preventieakkoord dat ik met een groot aantal partijen sluit. Om die reden monitor
ik jaarlijks de naleving van de afspraken door de levensmiddelenindustrie en ga ik
er van uit dat de afspraken nageleefd worden, ook in het online domein. De resultaten
van deze monitor, die in 2019 zullen volgen, zal ik bespreken met de levensmiddelenindustrie
en met de Alliantie Stop Kindermarketing ongezonde voeding.