Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Nijboer over het bericht dat een investeerder zeker tien keer witwaspraktijken had aangekaart bij ING, waar vervolgens niets mee werd gedaan

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën) (ontvangen 15 oktober 2018)

Vraag 1

Bent u bekend met de uitzending op NPO Radio van 1 op 1 van 10 september 2018?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Wat vindt u ervan dat een in de uitzending geïnterviewde Amsterdamse financier zeker
tien keer zijn vermoedens van witwassen heeft aangekaart bij ING, maar dat daar vervolgens
niets mee gebeurde? Vindt u ook dat als dit waar is, ING niet goed heeft gehandeld?

Wat moeten banken doen als er vermoedens van witwassen worden gedeeld met hen?

Antwoord 2 en 3

Banken, zoals ING Bank N.V. (ING) zijn poortwachters van het financiële stelsel. Op
grond van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) moeten banken controleren of hun dienstverlening wordt misbruikt voor witwassen
of terrorismefinanciering. Daartoe moeten zij cliëntenonderzoek verrichten en (voorgenomen)
ongebruikelijke transacties onverwijld melden aan de Financial Intelligence Unit (FIU). Het cliëntenonderzoek dient de instellingen, zoals banken, in staat te stellen
de zakelijke relatie en de gedurende die relatie verrichte transacties voortdurend
te controleren. Op individuele zaken kan ik niet ingaan.

Instellingen die onder de Wwft vallen, moeten hun cliëntenonderzoek afstemmen op de
risicogevoeligheid voor witwassen of terrorismefinanciering van het type cliënt, zakelijke
relatie, product of transactie. Op basis van de risicogevoeligheid dienen deze instellingen
te bepalen hoe verstrekkend de maatregelen zijn die zij moeten nemen in het kader
van het cliëntenonderzoek. Aan de hand van het cliëntenonderzoek stellen de instellingen
een risicoprofiel op van de cliënt. Dit risicoprofiel moeten instellingen periodiek
actualiseren. Signalen kunnen invloed hebben op het risicoprofiel van een cliënt.
Als het cliëntenonderzoek daartoe aanleiding geeft, en een instelling niet kan voldoen
aan verplichtingen uit de Wwft, dan dient de instelling de zakelijke relatie te beëindigen.
Het toezicht op de uitvoering van deze wettelijke verplichtingen door banken wordt
uitgevoerd door De Nederlandsche Bank (DNB).

Vraag 4

Wat vindt u ervan dat er bij deze casus van witwassen twee categorieën bedrijven die
zijn aangemerkt als poortwachter betrokken waren, namelijk de bank en het trustkantoor?
Vindt u dat het stelsel van poortwachters goed heeft gewerkt, nu beide bedrijven verzaakten,
al dan niet intentioneel? Wat gaat u doen om de poortwachtersfunctie van banken en
trustkantoren te verbeteren?

Antwoord 4

In de brief die ik samen met de Minister voor Rechtsbescherming op 11 september jl.
aan uw Kamer zond, gaf ik al aan dat de strafrechtelijke feiten die bij ING zijn geconstateerd
zeer ernstig zijn. De integriteit van financiële instellingen is één van de pijlers
van vertrouwen en vormt daarmee een randvoorwaarde voor het goed functioneren van
een instelling. Daarnaast is het voorkomen dat het financiële stelsel wordt misbruikt
voor witwassen en financieren van terrorisme van zeer groot maatschappelijk belang.

Integriteit zal de komende tijd dan ook een belangrijk gespreksonderwerp zijn in de
gesprekken die ik voer met de sector. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft als toezichthouder
doorlopend contact met de sector, waarbij de naleving van integriteitswetgeving een
belangrijk onderwerp van gesprek is. Bij overtredingen treedt DNB handhavend op tegen
instellingen. In mijn brief van 24 september jl. heb ik uw Kamer geïnformeerd over
de constatering door DNB dat verschillende financiële instellingen hun verantwoordelijkheid
op het gebied van integriteit nog onvoldoende adequaat oppakken. DNB ziet goede initiatieven
tot verbetering en investeringen ter versterking van het risicobeheer in de sector,
maar het blijft van belang dat besturen en raden van commissarissen hiervoor in de
komende periode een grote inspanning leveren. Het voorkomen van betrokkenheid van
instellingen bij financieel-economische criminaliteit zal dan ook een topprioriteit
blijven in het toezicht dat DNB uitoefent.

Om de poortwachtersfunctie en het toezicht daarop te verstevigen is relevant dat de
anti-witwasrichtlijn recent verder is aangescherpt, en dat daarnaast op Europees niveau
initiatieven worden ontplooid om witwassen en terrorismefinanciering verder tegen
te gaan. Ik ben groot voorstander van dergelijke initiatieven. Ook is op dit moment
het wetsvoorstel Wet toezicht trustkantoren 2018 aanhangig bij de Eerste Kamer, welk
wetsvoorstel strekt tot verdergaande regulering van de trustsector door de regels
voor trustkantoren verder aan te scherpen en DNB meer instrumenten te geven voor de
handhaving van die regels.

Vraag 5

Begrijpt u dat de aangiftebereidheid van personen met kennis van witwassen, fraude
en andere criminaliteit afneemt als er niets met tips wordt gedaan? Wat gaat u doen
om ervoor te zorgen dat klokkenluiders serieus genomen worden?

Antwoord 5

Integriteit is en blijft een topprioriteit, zeker ook in de financiële sector waarin
vertrouwen een grote rol speelt. Hier ligt, mede op basis van de Wwft, ook voor financiële
instellingen een belangrijke verantwoordelijkheid. Deze instellingen moeten signalen,
waaronder signalen van klokkenluiders, van witwassen en terrorismefinanciering serieus
nemen. Met de implementatie van de vierde anti-witwasrichtlijn wordt in de Wwft bescherming
geboden aan werknemers en personen in een soortgelijke positie die een melding maken
van een vermoeden van witwassen of terrorismefinanciering. Hiermee wordt bijvoorbeeld
voorkomen dat een werknemer die een dergelijke melding maakt ontslagen wordt om de
enkele reden dat hij of zij die melding heeft gedaan.

Vraag 6

Bent u bereid onderzoek te doen naar de compliance procedures bij banken, om er zeker
van te zijn dat deze adequaat zijn ingericht om signalen van en tips over witwassen,
fraude en andere criminaliteit serieus op te volgen?

Antwoord 6

Het onderzoeken van interne procedures van individuele banken ligt op de weg van de
toezichthouder. DNB houdt integriteitstoezicht op banken. Daarbij beoordeelt DNB o.a.
of de door een bank getroffen procedures en maatregelen gericht op het tegengaan van
witwassen en terrorismefinanciering, passend en toereikend zijn. DNB heeft de wettelijke
instrumenten om naleving van wet- en regelgeving op het gebied van integriteit te
handhaven. Zoals in mijn brief van 24 september jl. is weergegeven geeft DNB aan dat
zij haar integriteitstoezicht blijft ontwikkelen. De implementatie van de vierde anti-witwasrichtlijn
heeft gezorgd voor een uitbreiding van de mogelijkheden van DNB op het terrein van
handhaving en het publiceren van getroffen maatregelen.