Memorie van toelichting : Memorie van toelichting

InhoudsopgaveToegekende en beschikbare middelenA. Artikelsgewijze toelichting bij het begrotingswetsvoorstelB. Artikelsgewijze toelichting bij de begrotingsartikelen1. Leeswijzer2. BeleidsagendaBeleidsprioriteitenBelangrijkste beleidsmatige mutatiesStategische Evaluatie Agenda3. Beleidsartikelen3.1 Beleidsartikel 1 KernenergieA. Algemene doelstellingB. Rol en verantwoordelijkheidC. BeleidswijzigingenD. Budgettaire gevolgen van beleidE. Toelichting op de financiële instrumentenF. VerdiepingstabelG. Toelichting op de begrotingsmutaties3.2 Beleidsartikel 2 CO2-vrije gascentralesA. Algemene doelstellingB. Rol en verantwoordelijkheidC. BeleidswijzigingenD. Budgettaire gevolgen van beleidE. Toelichting op de financiële instrumentenF. VerdiepingstabelG. Toelichting op de begrotingsmutaties3.3 Beleidsartikel 3 Energie-infrastructuurA. Algemene doelstelling B. Rol en verantwoordelijkheidC. BeleidwijzigingenD. Budgettaire gevolgen van beleidE. Toelichting op de financiële instrumentenF. VerdiepingstabelG. Toelichting op de begrotingsmutaties3.4 Beleidsartikel 4 Vroege fase opschalingA. Algemene doelstelling B. Rol en verantwoordelijkheidC. BeleidswijzigingenD. Budgettaire gevolgen van beleidE. Toelichting op de financiële instrumentenF. VerdiepingstabelG. Toelichting op de begrotingsmutaties3.5 Beleidsartikel 5 Verduurzaming industrie en innovatie mkbA. Algemene doelstelling B. Rol en verantwoordelijkheidC. BeleidswijzigingenD. Budgettaire gevolgen van beleidE. Toelichting op de financiële instrumentenF. VerdiepingstabelG. Toelichting op de begrotingsmutaties3.6 Beleidsartikel 6 Verduurzaming gebouwde omgevingA. Algemene doelstellingB. Rol en verantwoordelijkheidC. BeleidswijzigingenD. Budgettaire gevolgen van beleidE. Toelichting op de financiële instrumentenF. VerdiepingstabelG. Toelichting op de begrotingsmutaties3.7 Beleidsartikel 7 OnverdeeldA. Algemene doelstelling B. Rol en verantwoordelijkheidC. BeleidswijzigingenD. Budgettaire gevolgen van beleidE. Toelichting op de financiële instrumentenF. VerdiepingstabelG. Toelichting op de begrotingsmutaties4. BijlagenBijlage 1: Totaaloverzicht KlimaatfondsBijlage 2: Rijksbrede Klimaatfonds bijlage

36 800 M Vaststelling van de begrotingsstaat van het Klimaatfonds (M) voor het jaar 2026

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

Vergaderjaar 2025–2026

TOEGEKENDE EN BESCHIKBARE MIDDELEN

Normaliter start de Memorie van Toelichting van een (fonds)begroting met de "geraamde uitgaven en ontvangsten". Voor de begroting van het Klimaatfonds is er bewust gekozen om de Memorie van Toelichting te starten met de "toegekende en beschikbare middelen". De reden hiervoor is dat een figuur met de «geraamde uitgaven en ontvangsten» geen informatie zou verschaffen, omdat met het Klimaatfonds enkel middelen worden overgeheveld naar departementale begrotingen. Een nadere toelichting hierop is te lezen in de leeswijzer.

Figuur 1 geeft een overzicht van reeds toegekende- en voor het Meerjarenprogramma Klimaatfonds 2026 (en verder) gereserveerde en nog beschikbare middelen. Daarmee is het grootste deel van de middelen uit het Klimaatfonds bestemd, met uitzondering van het perceel Kernenergie. Op totaalniveau is nog € 13,6 mld vrij te besteden, waarvan € 13,5 mld op het perceel Kernenergie en € 0,1 mld op het perceel Vroege fase opschaling.

Figuur 1 Weergave reserveringen, toegekende- en nog beschikbare middelen Klimaatfonds (bedragen x € 1 mln)

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Krachtens artikel 4 lid 1 van de Tijdelijke wet Klimaatfonds wordt jaarlijks de begrotingsstaat van het Klimaatfonds vastgesteld.

Het wetsvoorstel strekt ertoe om de onderhavige begrotingsstaat voor het aangegeven jaar vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor dat jaar. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en ontvangsten vastgesteld. De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenoemde begrotingstoelichting).

De Minister van Klimaat en Groene Groei,S.T.M.Hermans

B. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN

Het Ministerie van Klimaat en Groene Groei heeft twee begrotingen:

1. De beleidsbegroting (Hoofdstuk 23 van de Rijksbegroting) en;

2. de fondsbegroting van het Klimaatfonds (Hoofdstuk M van de Rijksbegroting).

Voor u ligt de begroting van het Klimaatfonds.

1. Leeswijzer

Deze leeswijzer gaat in op de volgende onderwerpen:1. Begrotingsstructuur;2. Groeiparagraaf;3. Ondergrenzen toelichtingen.

1. Begrotingsstructuur

Beleidsagenda

Dit onderdeel bevat onder «beleidsprioriteiten» het doel van het Klimaatfonds en de belangrijkste ontwikkelingen ten opzichte van de Voorjaarsnota/ 1e suppletoire begroting Klimaatfonds 2025. Vervolgens worden de belangrijkste beleidsmatige mutaties toegelicht die met de Ontwerpbegroting 2026 zijn verwerkt.

Begrotingsartikelen

In de begrotingsartikelen worden de zes deelprogramma's van het Klimaatfonds beschreven. Daarnaast is begrotingsartikel 7 Onverdeeld opgesteld om toevoegingen en onttrekkingen aan het fonds op te nemen.1. Kernenergie2. CO2-vrije gascentrales3. Energie-infrastructuur4. Vroege fase opschaling5. Verduurzaming industrie en innovatie mkb6. Verduurzaming gebouwde omgeving7. Onverdeeld

De opbouw per begrotingsartikel is respectievelijk de algemene doelstelling, de rol en de verantwoordelijkheid van de minister van Klimaat en Groene Groei, de beleidswijzigingen, de tabel met de budgettaire gevolgen van beleid (hierna: budgettaire tabel) met bijbehorende toelichtingen op de financiële instrumenten, een verdiepingstabel en een toelichting op de begrotingsmutaties.

Binnen de begrotingsartikelen zijn de klimaatfondsmiddelen gecategori­seerd naar:

[1] - Toekenning zonder voorwaardeMaatregelen die zijn toegekend voldoen aan alle voorwaarden (indien die gesteld zijn) en worden direct overgeheveld naar de begroting van het betreffende Ministerie.

[2] - Toekenning onder voorwaardeMaatregelen die zijn toegekend onder voorwaarden worden in principe toegekend, maar worden pas overgeheveld als aan alle voorwaarden is voldaan.

[3] - ReserveringenReserveringen zijn middelen die in principe zijn gereserveerd voor een maatregel, maar nog niet zijn toegekend. Voor reserveringen geldt altijd dat het voorstel nog verder moet worden uitgewerkt (en aan de eventueel aanvullend gestelde voorwaarden moet voldoen). Besluitvorming over reserveringen vindt plaats bij het eerstvolgende Meerjarenprogramma (hierna: MJP26) en wordt dus altijd opnieuw gewogen.

[4] - Resterende middelen Middelen die nog beschikbaar zijn binnen een begrotingsartikel.

Zie het MJP26 voor meer informatie over de financiele spelregels.

Er is bewust voor gekozen om een verdiepingstabel binnen ieder beleidsartikel (artikel 1 t/m 7) te plaatsen. De verdiepingstabel biedt in het geval van het Klimaatfonds meer informatie dan de budgettaire tabel, want in de verdiepingstabel zijn per artikel de overhevelingen voor het MJP26 te zien. Vanuit het Klimaatfonds worden geen overhevelingen naar private partijen gedaan, maar alleen overhevelingen naar departementale begrotingen.

Bijlagen

Tot slot bevat dit begrotingshoofdstuk twee bijlagen. Bijlage 1 "totaaloverzicht Klimaatfonds" geeft alle toegekende budgetten, reserveringen, verhoudingen modaliteiten per maatregel en uitvoeringskosten weer. Daarnaast wordt in bijlage 2 een totaaloverzicht opgenomen van de huidige situatie van reeds toegekende budgetten op de verschillende departementale begrotingen.

2. Groeiparagraaf

In het kader van het vereenvoudigen van de begrotingsstukken met betrekking tot de bijlagen, zijn de verdiepingsbijlage (een toelichting op de mutaties ten opzichte van de 1e suppletoire begroting) en de bijlage moties en toezeggingen vanaf de Ontwerpbegroting 2026 komen te vervallen. Daarnaast hoeven departementen geen Klimaatfondsbijlage meer toe te voegen aan departementale begroting. Om deze reden wordt enkel aan de Klimaatfondsbegroting een huidige stand van reeds overgehevelde Klimaatfondsmaatregelen weergeven. Hiermee wordt invulling gegeven aan de voorstellen die in de Voorjaarsnota 2025 zijn opgenomen met als doel om alleen bijlagen en overzichten op te nemen waar de Kamer behoefte aan heeft en om informatie niet op verschillende plekken in verschillende stukken aan te bieden (conform de aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer, 23 januari 2023).

3. Ondergrenzen toelichtingen

Voor de volledigheid worden in deze begroting alle mutaties toegelicht.

2. Beleidsagenda

Beleidsprioriteiten

Het Klimaatfonds volgt uit artikel 2 lid 1 Tijdelijke wet Klimaatfonds [Stb. 2024, 16]. Artikel 4 lid 1 van diezelfde wet bepaalt dat jaarlijks een formele Klimaatfondsbegroting wordt opgesteld, die als onderdeel van de Rijksbegroting op Prinsjesdag wordt aangeboden aan het parlement. Deze begroting geeft invulling aan dit artikel en bevat een integraal overzicht van de overgehevelde middelen uit het Klimaatfonds naar departementale begrotingen. Daarnaast geeft deze begroting een inzicht in welke middelen nog beschikbaar zijn.

Het Klimaatfonds heeft als doel het faciliteren van maatregelen die bijdragen aan het behalen van de aangescherpte broeikasgasreductiedoelen van tenminste 55% in 2030 en klimaatneutraliteit in 2050 (artikel 2, eerste en tweede lid Klimaatwet). Daarnaast beoogt het Klimaatfonds bij te dragen aan de transitie naar een klimaatneutrale energievoorziening, economie en samenleving en een rechtvaardige klimaattransitie. Dit gebeurt door middel van het beschikbaar stellen van financiële middelen voor drie specifieke bestedingsdoelen, zoals omschreven in artikel 2 lid 2 Tijdelijke wet Klimaatfonds:

A - een broeikasgasneutrale energievoorziening in 2050;B - het stimuleren van de implementatie van technieken voor energie-efficiëntie en het stimuleren van de toepassing van hernieuwbare energie en overige broeikasgas-reducerende en circulaire technieken en maatregelen in het bedrijfsleven;C - het stimuleren van de toepassing van technieken voor energie-efficiëntie, van hernieuwbare energie en van koolstofvastlegging in de gebouwde omgeving.

Om de bovenstaande doelstellingen te kunnen behalen, is het van belang de komende jaren consistent te investeren in klimaatmaatregelen die direct en indirect CO2-emissies reduceren. Het Klimaatfonds maakt, naast andere instru­menten zoals de SDE++, deze investeringen mogelijk omdat zij de beschik­baarheid van middelen op de middellange termijn garandeert. Daarnaast helpt het fonds om zorgvuldige en integrale besluitvorming over de besteding van deze middelen te borgen. Overheidsuitgaven dragen ook bij aan het realiseren van de randvoorwaarden voor de klimaat- en energietran­sitie, zoals nieuwe energie-infrastructuur, en faciliteren de noodzakelijke verduurzaming van bepaalde sectoren, zoals industrie en gebouwde omgeving.

In totaal is € 13,6 mld nog niet bestemd voor specifieke maatregelen. Deze middelen vallen vooral onder het perceel Kernenergie (€ 13,5 mld) en Vroege fase opschaling (€ 0,1 mld).

De doelen van het Klimaatfonds zijn verder uitgewerkt tot algemene doelstellingen voor ieder van de zes percelen. De percelen worden in deze begroting aangeduid als «artikelen». De algemene doelstellingen per artikel worden verderop in deze begroting nader toegelicht. De initiële verdeling van middelen was conform de indicatieve budgetverdeling in de Memorie van Toelichting van de Tijdelijke wet Klimaatfonds. De huidige verdeling (toekenningen onder voorwaarde, reserveringen en resterende middelen) van de middelen na verwerking van het MJP26 is als volgt:

– Kernenergie (€ 13,5 mld),

– CO2-vrije elektriciteitscentrales (€ 0),

– Energie-infrastructuur (€ 1,5 mld),

– Vroege fase opschaling (€ 3,6 mld),

– Verduurzaming industrie en innovatie mkb (€ 2,5 mld),

– Verduurzaming gebouwde omgeving (€ 145,0 mln),

– Onverdeeld (€ 0).

Als gevolg van toevoegingen en afromingen is de totale omvang van het Klimaatfonds gewijzigd. In totaal staat er op dit moment € 21,2 mld op het Klimaatfonds, waarvan een gedeelte voorwaardelijk is toegekend of gereserveerd is voor het MJP26 (namelijk € 7,6 mld).

Tabel 1 Totale omvang Klimaatfonds (bedragen in € 1.000)

Totaaloverzicht Klimaatfonds

€ x 1.000

Budget bij aanvang

35.000.000

Toekenningen en overhevelingen urgente uitgaven 2022/2023

‒ 3.973.350

Onttrekking - Dekking generaal beeld voorjaar 2022

‒ 880.000

Toevoeging - Loon- en prijs bijstelling 2022

82.753

Stand ontwerpbegroting Klimaatfonds MJP 2024

30.229.403

Toekenningen en overhevelingen MJP 24

‒ 11.006.796

Toevoeging - Ophoging voorjaarsbesluitvorming Klimaat

807.500

Onttrekking - Dekking generaal beeld voorjaar 2023

‒ 806.613

Toevoeging - Loon- en prijs bijstelling 2023

1.867.024

Stand ontwerpbegroting Klimaatfonds MJP 2025

21.090.518

Toekenningen en overhevelingen MJP 25

‒ 4.669.552

Tussentijdse overhevelingen (NJN en ISB)

‒ 207.300

Terugvloei van departementale begrotingen (VJN)

80.201

Toevoeging - Loon- en prijs bijstelling 2024

737.093

Hoofdlijnenakkoord - Ophoging perceel Kernenergie

9.500.000

Hoofdlijnenakkoord - Verlaging waterstof en batterijen

‒ 971.000

Onttrekking - Dekking generale beeld voorjaar 2023

441.000

Toevoeging - Loon- en prijs bijstelling 2023

24.700

Stand ontwerpbegroting Klimaatfonds MJP 2026

26.025.660

Toekenningen en overhevelingen MJP 26

‒ 5.036.525

Terugboeking van departementale begrotingen

902.477

Technische verwerking van terugboeking t.b.v. eindejaarsmarge

‒ 139.040

Dekking generale beeld Voorjaarsnota 2025

‒ 600.000

Onttrekking wegens wijzigingen in normeren en beprijzend beleid

‒ 424.000

Toevoeging - Loon- en prijs bijstelling 2025

516.925

Stand ontwerpbegroting Klimaatfonds MJP 2027

21.245.497

waarvan voorwaardelijke toekenningen en reserveringen

7.628.434

waarvan nog niet bestemd

13.617.063

Belangrijkste beleidsmatige mutaties

Totaaloverzicht belangrijkste beleidsmatige mutaties t.o.v. vorig jaar

Tabel 1 geeft een overzicht van de belangrijkste beleidsmatige mutaties ten opzichte van de indicatieve Klimaatfondsbegroting 2025. Dit zijn de grootste en de politiek-relevante mutaties. Aangezien er vanuit het Klimaatfonds geen directe uitgaven kunnen worden gedaan, zijn de middelen overgeboekt naar departementale begrotingen.

Tabel 2 Belangrijkste beleidsmatige mutaties t.o.v. vorig jaar (bedragen x € 1.000) 

Art.

2025

2026

2027

2028

2029

2030

na 2030

cum

Stand ontwerpbegroting 2025 (inclusief NvW en amendementen)

 

757.823

2.782.671

2.440.173

2.936.093

2.488.314

4.258.611

10.361.975

26.025.660

Belangrijkste mutaties

         

1e suppletoire begroting 2025

         

Kasschuiven

1,2,3,4,5 & 6

‒ 559.510

‒ 1.456.144

1.003.219

209.969

285.563

‒ 2.178.787

2.695.690

 

Loon- en Prijsbijstelling

7

15.515

58.691

49.098

57.216

46.493

85.669

204.243

516.925

Korting Klimaatfonds

7

 

‒ 200.000

‒ 200.000

‒ 200.000

   

‒ 600.000

          

Nota van Wijziging 1e suppletoire begroting 2025

         

Kernenergie

1

‒ 4.800

‒ 42.854

‒ 12.707

‒ 12.373

‒ 12.168

‒ 13.310

 

‒ 98.212

Energie- infrastructuur

3

‒ 7.877

‒ 30.341

‒ 32.981

‒ 41.047

‒ 43.970

133.027

‒ 25.000

‒ 48.189

Vroege Fase opschaling

4

15.227

19.227

‒ 112.767

‒ 105.353

‒ 7.314

3.849

‒ 15.000

‒ 202.131

Verduurzaming industrie en innovatie mkb

5

‒ 170.575

‒ 80.457

‒ 218.582

327

‒ 29.673

‒ 30.824

‒ 135.125

‒ 664.909

Verduurzaming gebouwde omgeving

6

‒ 200

‒ 30.000

‒ 404.000

‒ 475.500

‒ 332.100

‒ 230.500

 

‒ 1.472.300

Onverdeeld

7

  

‒ 51.000

‒ 99.000

   

‒ 150.000

          

Mutaties ontwerpbegroting 2026

         

Kasschuiven

1,2,3,4,5 & 6

‒ 24.830

‒ 188.824

‒ 617.553

284.936

385.784

243.861

‒ 83.374

 

Kernenergie

1

2.750

‒ 11.370

‒ 12.752

‒ 21.152

‒ 36.902

‒ 35.575

‒ 2.250

‒ 117.251

Co2-vrije gascentrale

2

     

‒ 83.000

‒ 697.000

‒ 780.000

Energie- infrastructuur

3

 

‒ 216.000

‒ 49.700

‒ 115.900

‒ 93.400

‒ 56.500

‒ 35.000

‒ 566.500

Vroege Fase opschaling

4

54

‒ 5.536

‒ 31.865

‒ 79.260

‒ 58.427

‒ 5.062

‒ 85.260

‒ 265.356

Verduurzaming industrie en innovatie mkb

5

‒ 14.200

‒ 119.000

‒ 56.040

‒ 143.000

   

‒ 332.240

Terugboekingen

 

139.040

       

waarvan afgeboekt (blijft via eindejaarsmarge 2026 behouden)*

 

‒ 139.040

                 

Overige mutaties

         

Stand ontwerpbegroting 2026

 

9.377

480.063

1.692.543

2.195.956

2.592.200

2.091.459

12.183.899

21.245.497

Toelichting

1e suppletoire begroting 2025In het Voorjaar hebben voornamelijk technische mutaties plaatsgevonden. Denk hierbij aan kasschuiven om middelen in het juiste rimte te zetten zodat de overhevelingen plaats konden vinden. Daarnaast is er loon- en prijsbijstelling toegevoegd aan de begroting en is een bedrag van € 600 mln afgeboekt om bij te dragen aan generale problematiek.

Nota van Wijziging (NvW) 1e suppletoire begrotingMet deze NvW zijn maatregelen naar verschillende departementen overgeheveld. De grootste zijn IKC ETS (€ 497 mln) naar KGG, Nationaal Isolatie Programma (€ 793 mln) naar KGG en Stimulering van hybride warmtepompen bestaande bouw (€ 369 mln) naar KGG. Voor Nationaal Isolatieprogramma betreft het een aanvraag voor budget voor voortzetting van de subsidie voor het isoleren van woningen binnen de Investeringssubsidie Duurzame energie en Energiebesparing (ISDE).

KasschuivenOp het Klimaatfonds worden kasschuiven gedaan om de middelen in het juiste kasritme te zetten. Hierbij worden ook middelen uit de jaren t/m 2030 verschoven naar 2031 t/m 2035. Dit betreft onder andere kasschuiven op het perceel Energie- infrastructuur (€ 589 mln uit 2025, 2026 en 2027 naar achter t/m 2032), het perceel Vroege fase opschaling (€ 213 mln uit 2025, 2026 en 2027 naar latere jaren t/m 2031) en het perceel Verduurzaming Industrie (€ 166 mln uit 2025 en 2026 naar achter en € 254 mln uit 2035 naar voren). Op deze manier worden de middelen in kasritmes gezet die zo goed mogelijk aansluiten bij de maatregelen waarvoor middelen vooralsnog in het fonds zijn gereserveerd.

Voor de mutaties van de Ontwerpbegroting 2026 wordt alleen ingegaan op de grootste posten binnen de reeks.

Kernenergie: Nucleaire veiligheid en stralingsbescherming (€ 81 mln)De Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming ontvangt middelen om te intensiveren en het RIVM om de meet- en ongevalsorganisatie te versterken. De maatregel ziet ook op de kennisopbouw stralingsbescherming en het onderzoeksprogramma eindberging radioactief afval.

CO2-vrije gascentrale: Overboeking KGGHet Kabinet zet stappen om de tijdige transitie naar eenCO2-vrij elektriciteitssysteem te realiseren door het aandeel hernieuwbare energie te verhogen. Elektriciteit uit Wind op zee vormt daarbij de ruggengraat van het toekomstige duurzame elektriciteitssysteem. Vanuit het perceel CO2-vrije gascentrales wordt € 780 miljoen naar de begroting van KGG overgeheveld ten behoeve van prioritaire dekking voor diverse problematiek Wind op zee en IKC ETS. Hiermee is het perceel volledig leeggeboekt.

Energie- infrastructuur: Gebiedsinvesteringen voor inpassen hoogspanningsnet (€ 197 mln)

De gebiedsinvesteringen zijn bedoeld voor alle hoogspanningsprojecten op land met een regionaal effect in de komende vijf jaar. De komende vijf jaar staat een uitbreiding van het hoogspanningsnet gepland waardoor de leefkwaliteit lokaal onevenredig onder druk komt te staan. Met gebiedsinvesteringen wordt de scheve verhouding in lasten en lusten hersteld om benodigd regionaal draagvlak voor huidige en toekomstige hoogspanningsinfrastructuur te behouden. Daarmee wordt vertraging in de procedures voor het inpassen van hoogspanningsprojecten door een gebrek aan draagvlak, nu en in de toekomst, voorkomen.

WarmtelinQ+ (€ 195 mln)WarmtelinQ speelt een belangrijke rol in de verduurzaming van de warmtevraag in de provincie Zuid-Holland door duurzame (rest)warmte van de Rotterdamse haven via warmtetransportleidingen naar verschillende lokale warmtenetten te transporteren. Tracé Vlaardingen-Den Haag is in de afrondende fase. Tracé Rijswijk-Leiden (WarmtelinQ+) is het laatste grote tracé dat nog gerealiseerd moet worden. De middelen zijn bedoeld om een bijdrage te leveren aan de verhoogde CAPEX-kosten voor WarmtelinQ+.

Garantieregeling warmtenetten (€ 174,5 mln)

De opschaling van collectieve warmte loopt tegen een barrière aan doordat (met name nieuwe) warmtebedrijven beperkt toegang hebben tot de kapitaalmarkt. Met de Garantieregeling Warmtenetten (GRW) worden staatsgaranties verstrekt waarmee warmtebedrijven tegen aantrekkelijkere voorwaarden vreemd vermogen kunnen aantrekken voor de realisatie van warmtenetten. Het waarborgfonds zal garant staan voor de rente- en aflossingsverplichtingen van warmtebedrijven mits deze aan de selectiecriteria voldoen.

Vroege Fase opschaling: Elektrolyse, onshore: 500-1.000 MW (€ 212 mln)

Het kabinet wil opschaling van elektrolyse realiseren. Om die opschaling te realiseren is gerichte ondersteuning van elektrolyseprojecten nodig; alleen met een directe subsidie hebben bedrijven voldoende zekerheid voor het doen van de benodigde investering. Opschaling moet zorgen voor kostprijsreductie en voldoende betaalbaar aanbod zodat normering en beprijzing effectief hun werk kunnen doen.

Overboeking KGGEr wordt € 318 mln naar de begroting van KGG overgeheveld ten behoeve van prioritaire dekking voor diverse problematiek Wind op zee en IKC ETS. Dit gaat om middelen die bedoeld waren voor een demonstratieproject elektrolyse offshore. Dit project gaat niet door.

TerugboekingenEr zijn op verschillende begrotingen middelen teruggeboekt naar het fonds omdat deze dit jaar niet meer nodig bleken. In het voorjaar 2026 zal worden bezien of die middelen opnieuw kunnen worden ingezet.

Stategische Evaluatie Agenda

De Strategische Evaluatie Agenda is bedoeld om inzicht te krijgen in effecten van beleidsmaatregelen. Op deze wijze kunnen leerervaringen benut worden om het beleid tussentijds bij te sturen, als dat nodig blijkt.

Tabel 3 Strategische Evaluatie Agenda

Thema

Type onderzoek

Afronding

Status

Toelichting onderzoek

Begrotingshoofdstuk

Begrotingsartikel(en)

Vindplaats

Klimaatfonds

ex-durante

2027

te starten

Artikel 8 van de Tijdelijke Wet Klimaatfonds schrijft voor dat de Minister binnen vier jaar na de inwerkingtreding van deze wet een verslag over de doeltreffendheid en de effecten van het Klimaatfonds naar de Staten-Generaal stuurt.

M

  

3. Beleidsartikelen

3.1 Beleidsartikel 1 Kernenergie

A. Algemene doelstelling

Het eerste begrotingsartikel van het Klimaatfonds is bedoeld voor maatregelen voor Kernenergie. De doelstelling van dit begrotingsartikel is als volgt:

– Het onderzoeken van het veilig en doelmatig verlengen van de levensduur van de kerncentrale in Borssele.

– Het voorbereiden van de bouw van vier nieuwe kerncentrales. Hierbij gaat het onder andere om:

• Het bepalen van een (voorkeurs)locatie voor de eerste twee nieuwe kerncentrales en het bepalen van de techniek die gebruikt zal worden. Onderdeel hiervan is ook het opstellen van een milieueffectrapportage.

• Het uitwerken van een financieringsconstructie voor de bouw van de eerste twee nieuwe kerncentrales, in samenspraak met commerciële partijen.

• Het laten uitvoeren van de benodigde (haalbaarheids)studies voor de eerste twee nieuwe kerncentrales door relevante commerciële partijen en hier middelen voor beschikbaar stellen.

• Het uitwerken van een organisatiestructuur voor het uitvoeren van de overheidsrol bij de aanbesteding, bouw en exploitatie van de nieuwe kerncentrales.

• Het in kaart brengen van de benodigde extra te zetten stappen voor de realisatie van een derde en vierde kerncentrale.  

– Het creëren van randvoorwaardelijk beleid voor de ontwikkeling van kernenergie in Nederland. Daarbij gaat het onder andere om:

• Het versterken van de nucleaire kennisinfrastructuur. Om als Nederland op een effectieve en veilige wijze nieuwe kerncentrales te bouwen, moet onze kennisinfrastructuur verbeterd worden.

• Het versterken van de Europese en internationale samenwerking en kennisuitwisseling.

• Het versterken van de Nederlandse en Europese waardeketen en brandstofcyclus.

– Het versnellen van de ontwikkeling van Small Modular Reactors (SMR’s) door te ondersteunen bij de overgangsfase van ontwerp naar realisatie.

• D.m.v. simulaties met stakeholders knelpunten en kansen rondom SMR’s inzichtelijk maken.

• In kaart brengen potentie en mogelijke inpassing SMR’s in het Nederlandse energiesysteem, evenals de randvoorwaarden.

• Daaruit voortvloeiende keuzes en doelen verder concretiseren in nationale visie op SMR’s.

– Zorgdragen voor voldoende uitvoeringscapaciteit bij het Rijk en decentrale overheden.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Klimaat en Groene Groei is als Fondsbeheerder verantwoordelijk voor de begroting van het Klimaatfonds. Zij is daarmee primair verantwoordelijk voor het beheer en de uitvoering van het Klimaatfonds. Naast Fondsbeheerder is de Minister van Klimaat en Groene Groei beleidsinhoudelijk verantwoordelijk voor kernenergie.

C. Beleidswijzigingen

In dit artikel is geen sprake van beleidswijzigingen.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 4 Budgettaire gevolgen van artikel 1 Kernenergie (bedragen x € 1.000) 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Verplichtingen

0

0

0

160.849

658.870

1.083.551

1.247.010

        

Uitgaven

0

0

0

160.849

658.870

1.083.551

1.247.010

        

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

       

Kernenergie onverdeeld

 

0

0

160.849

658.870

1.083.551

1.247.010

Tabel 5 Meerjarenoverzicht Beleidsartikel 1 Kernenergie (bedragen x € 1.000) 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031 t/m 2035

Totaal

Verplichtingen Kernenergie

 

0

0

160.849

658.870

1.083.551

1.247.010

10.359.725

13.510.005

Uitgaven Kernenergie

 

0

0

160.849

658.870

1.083.551

1.247.010

10.359.725

13.510.005

BudgetflexibiliteitMiddelen in het Klimaatfonds zijn niet juridisch verplicht of bestuurlijk gebonden. In het perceel Kernenergie zijn middelen gereserveerd (€ 2,0 mln). Er zijn € 13,5 mld aan middelen vrij beschikbaar binnen het perceel. 

E. Toelichting op de financiële instrumenten

De tabellen hierboven tonen het totale uitgaven- en verplichtingenbudget van het artikel Kernenergie. Dat bevat vrije middelen, voorwaardelijke toekenningen en reserveringen. Voor een totaaloverzicht aan maatregelen wordt verwezen naar bijlage 1.

F. Verdiepingstabel

Tabel 6 Verdiepingstabel artikel 1 Kernenergie (bedragen x € 1.000) 

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031 t/m 2035

Beschikbare middelen ontwerpbegroting 2025

0

150.000

386.350

892.395

1.042.395

1.292.395

10.361.975

Maatregelen

       

Nucleaire veiligheid en stralingsbescherming

 

‒ 10.274

‒ 14.659

‒ 24.275

‒ 42.770

‒ 43.985

 

Nieuwbouw kerncentrales

 

‒ 16.300

‒ 1.200

‒ 400

‒ 200

‒ 200

 

Projectorganisatie NEO NL

‒ 4.800

‒ 17.300

     

Nuclear Academy 2026-2030

 

‒ 1.000

‒ 1.000

‒ 1.000

   

Uitvoeringskosten medeoverheden

‒ 750

‒ 9.350

‒ 8.600

‒ 7.850

‒ 6.100

‒ 4.700

‒ 2.250

        

Technische verwerking

       

Kasschuiven

2.050

‒ 95.776

  

90.226

3.500

 

Herschikking

  

‒ 200.042

‒ 200.000

   

Terugboekingen

8.945

      

waarvan afgeboekt (blijft via eindejaarsmarge 2026 behouden)1

‒ 5.445

              

Beschikbare middelen Ontwerpbegroting 2026

0

0

160.849

658.870

1.083.551

1.247.010

10.359.725

X Noot

1

Vanwege onderuitputting op Klimaatfonds middelen op departementale begrotingen, worden middelen conform de spelregels van het Klimaatfonds teruggeboekt naar het fonds. Deze middelen worden nu afgeboekt maar komen via de 100% eindejaarmarge in het voorjaar 2026 weer beschikbaar in de vrije ruimte van dit perceel.

G. Toelichting op de begrotingsmutaties

Nucleaire veiligheid en stralingsbescherming

De ANVS ontvangt middelen om te intensiveren en het RIVM om de meet- en ongevalsorganisatie te versterken. De maatregel ziet ook op de kennisopbouw stralingsbescherming en het onderzoeksprogramma eindberging radioactief afval.

Nieuwbouw kerncentrales

Voor de nieuwbouw van vier kerncentrales zijn middelen opgevraagd voor financieel/juridisch onderzoek/advisering, de m.e.r. en grondonderzoeken . Daarnaast zijn middelen opgevraagd voor eventuele zekerstelling van grond, het selectieproces en het Rijk-Regiopakket.

Projectorganisatie NEO NL

De uitbreiding van projectorganisatie NEO NL is benodigd om de rol van opdrachtgever (Ministerie van Klimaat en Groene Groei) en opdrachtnemer (de projectorganisatie NEO NL) te scheiden. De rol van opdrachtnemer dient los te staan van de politieke besluitvorming zodat de opdrachtnemer slagvaardig besluiten kan nemen en zich inhoudelijk kan richten op de voorbereiding van de aanbesteding van de nieuwe kerncentrales.

Nuclear Academy 2026 ‒ 2030

Via de Nuclear Acadamy wordt de kennisinfrastructuur voor Kernenergie opgebouwd en vergroot. Dat is nodig om de ambities van het kabinet rondom kernenergie te verwezenlijken. De financiering wordt verlengd voor de jaren 2026-2030.

Uitvoeringkosten medeoverheden

De beoogde nieuwbouw van vier kerncentrales vergt aanvullende inzet vanuit het Ministerie van Klimaat en Groene Groei. De benodigde middelen voor deze aanvullende departementale fte’s worden via deze maatregel aangevraagd.

Technische verwerking

Dit betreft de verwerking van mutaties, zoals kasschuiven en interne herschikkingen, die dienen om het perceel in de benodigde en realistische kasritmes te brengen, zodat de toekenningen conform het MJP26 mogelijk zijn en aansluiten bij de verwachtingen voor MJP27.

3.2 Beleidsartikel 2 CO2-vrije gascentrales

A. Algemene doelstelling

Het tweede begrotingsartikel van het Klimaatfonds is bedoeld voor maatregelen voor CO2-vrije gascentrales. De doelstelling van dit begrotingsartikel is als volgt:

– Realisatie van voldoende omgebouwde gascentrales zodat bij passende beschikbaarheid van CO2-vrije energiedragers zoals hernieuwbare waterstof ten minste 0,5 tot 2 Mton CO2-reductie kan worden gerealiseerd.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Klimaat en Groene Groei is als Fondsbeheerder verantwoordelijk voor de begroting van het Klimaatfonds. Zij is daarmee primair verantwoordelijk voor het beheer en de uitvoering van het Klimaatfonds. Naast Fondsbeheerder is de Minister van Klimaat en Groene Groei beleidsinhoudelijk verantwoordelijk voor broeikasgas neutrale gascentrales.

C. Beleidswijzigingen

Het Kabinet zet stappen om de tijdige transitie naar een CO2-vrij elektriciteitssysteem te realiseren door het aandeel hernieuwbare energie te verhogen. Elektriciteit uit Wind op zee vormt daarbij de ruggengraat van het toekomstige duurzame elektriciteitssysteem. Vanuit het perceel CO2-vrije gascentrales wordt € 780 miljoen naar de begroting van KGG overgeheveld ten behoeve van prioritaire dekking voor diverse problematiek Wind op zee en IKC ETS.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 7 Budgettaire gevolgen van artikel 2 CO2-vrije gascentrales (bedragen x € 1.000) 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Verplichtingen

0

0

0

0

0

0

0

        

Uitgaven

0

0

0

0

0

0

0

        

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

       

Co2-gasvrije gascentrales onverdeeld

       

BudgetflexibiliteitMiddelen in het Klimaatfonds zijn niet juridisch verplicht of bestuurlijk gebonden. In het perceel CO2-vrije gascentrales zijn geen middelen toegekend onder voorwaarde. Er zijn ook geen middelen vrij beschikbaar binnen het perceel. 

E. Toelichting op de financiële instrumenten

De tabellen hierboven tonen het totale uitgaven- en verplichtingenbudget van het artikel CO2-vrije gascentrales. Dat bevat vrije middelen, voorwaardelijke toekenningen en reserveringen. Voor een totaaloverzicht aan maatregelen wordt verwezen naar bijlage 1.

F. Verdiepingstabel

Tabel 8 Verdiepingstabel artikel 2 CO2-vrije gascentrales (bedragen x € 1.000) 

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031 t/m 2035

Beschikbare middelen ontwerpbegroting 2025

0

0

0

0

0

851.440

0

Technische verwerking

       

Kasschuiven

 

71.440

   

‒ 768.440

697.000

Herschikking

 

‒ 71.440

     

Dekking problematiek Wind op Zee

     

‒ 83.000

‒ 697.000

        

Beschikbare middelen Ontwerpbegroting 2026

0

0

0

0

0

0

0

G. Toelichting op de begrotingsmutaties

Technische verwerkingDit betreft de verwerking van mutaties, zoals kasschuiven en interne herschikkingen, die dienen om het perceel in de benodigde en realistische kasritmes te brengen, zodat de toekenningen conform het MJP26 mogelijk zijn en aansluiten bij de verwachtingen voor MJP27.

Dekking problematiek Wind op Zee

Naar aanleiding van de politieke besluitvorming in augustus 2025 is de toekenning onder voorwaarden voor de maatregel CO2-vrije gascentrales komen te vervallen. Deze middelen worden, samen met herprioritering binnen het perceel Vroege fase opschaling (€ 318 mln), ingezet ten behoeve prioritaire dekking voor diverse problematiek Wind op zee (€ 948,3 mln) en voor verlenging van de IKC-ETS (€ 150 mln). Indien de vrijgemaakte dekking uit het Klimaatfonds (definitief) niet (geheel) nodig blijkt voor het beoogde doel, vloeien de resterende middelen terug naar het Klimaatfonds.

3.3 Beleidsartikel 3 Energie-infrastructuur

A. Algemene doelstelling

Het derde begrotingsartikel van het Klimaatfonds is bedoeld voor maatregelen voor Energie-infrastructuur. De doelstelling van dit begrotingsartikel is als volgt:

– Uitrol van infrastructuur die noodzakelijk is voor de energietransitie, zoals infrastructuur voor waterstof en warmte en laadinfrastructuur. Er wordt ex ante geen selectie gemaakt voor bepaalde technologieën of sectoren.

– Ondersteuning vanuit het fonds voor het oplossen van knelpunten in de niet-gereguleerde infrastructuur en de gereguleerde infrastructuur op het gebied van netcongestie, die geen onderdeel zijn van de reguliere financiering van netbeheerders (waarmee investeringen in de fysieke infrastructuur zelf zijn uitgesloten).

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Klimaat en Groene Groei is als Fondsbeheerder verantwoordelijk voor de begroting van het Klimaatfonds. Zij is daarmee primair verantwoordelijk voor het beheer en de uitvoering van het Klimaatfonds. Naast Fondsbeheerder is de Minister van Klimaat en Groene Groei beleidsinhoudelijk verantwoordelijk voor energie-infrastructuur.

C. Beleidwijzigingen

In dit artikel is geen sprake van beleidswijzigingen.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 9 Budgettaire gevolgen van artikel 3 Energie-infrastructuur (bedragen x € 1.000) 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Verplichtingen

0

0

37.900

334.367

330.567

487.066

220.500

        

Uitgaven

0

0

37.900

334.367

330.567

487.066

220.500

        

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

       

Energie- Infrastructuur onverdeeld

 

0

37.900

334.367

330.567

487.066

220.500

Tabel 10 Meerjarenoverzicht Beleidsartikel 3 Energie- Infrastructuur (bedragen x € 1.000) 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031 t/m 2035

Totaal

Verplichtingen Energie- Infrastructuur

0

0

37.900

334.367

330.567

487.066

220.500

47.800

1.458.200

Uitgaven Energie- Infrastructuur

0

0

37.900

334.367

330.567

487.066

220.500

47.800

1.458.200

BudgetflexibiliteitMiddelen in het Klimaatfonds zijn niet juridisch verplicht of bestuurlijk gebonden. In het perceel Energie-infrastructuur zijn middelen beleidsmatig voorwaardelijk toegekend (€ 998,7 mln) en gereserveerd (€ 459,5 mln). Er zijn geen middelen vrij beschikbaar binnen het perceel. 

E. Toelichting op de financiële instrumenten

De tabellen hierboven tonen het totale uitgaven- en verplichtingenbudget van het artikel Energie-infrastructuur. Dat bevat vrije middelen, voorwaardelijke toekenningen en reserveringen. Voor een totaaloverzicht aan maatregelen wordt verwezen naar bijlage 1.

F. Verdiepingstabel

Tabel 11 Verdiepingstabel artikel 3 Energie-infrastructuur (bedragen x € 1.000) 

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031 t/m 2035

Beschikbare middelen ontwerpbegroting 2025

40.000

188.500

120.500

128.000

63.000

130.917

0

Maatregelen

       

Wind op Zee inpassingskosten huidige routekaart

‒ 590

‒ 1.780

‒ 3.688

‒ 8.688

‒ 13.470

‒ 16.473

 

Friese Waddenveren

 

‒ 4.000

‒ 4.000

‒ 8.000

‒ 9.000

‒ 10.000

‒ 15.000

Apparaatskosten provincies netcongestie

 

‒ 10.000

‒ 10.000

‒ 10.000

‒ 10.000

‒ 10.000

 

Pakket noodmaatregelen netcongestie

‒ 2.087

‒ 4.161

‒ 3.893

‒ 2.859

   

Expertpool energie-infrastructuur

 

‒ 2.500

‒ 3.500

‒ 5.500

‒ 5.500

‒ 5.500

 

Projectaanpak netcongestie

‒ 1.000

‒ 5.000

‒ 5.000

‒ 5.000

‒ 5.000

‒ 5.000

‒ 10.000

Normeren en stimuleren van slimme energie-intensieve apparaten

‒ 4.200

‒ 2.900

‒ 2.900

‒ 1.000

‒ 1.000

  

Gebiedsinvesteringen voor ruimtelijk inpassen hoogspanningsnet

 

‒ 25.100

‒ 10.100

‒ 15.900

‒ 54.400

‒ 56.500

‒ 35.000

Garantieregeling warmtenetten

 

‒ 174.500

     

WarmtelinQ+

 

‒ 16.400

‒ 39.600

‒ 100.000

‒ 39.000

          

Technische verwerking

       

Dekking voorjaar 2025

 

‒ 41.000

     

Kasschuiven

‒ 47.638

69.062

‒ 794.609

364.798

577.443

‒ 72.613

‒ 96.443

Herschikking

15.515

67.679

1.091.157

‒ 5.284

‒ 16.007

85.669

204.243

Terugboekingen

22.695

    

180.000

 

waarvan afgeboekt (blijft via eindejaarsmarge 2026 behouden)1

‒ 22.695

              

Beschikbare middelen Ontwerpbegroting 2026

0

37.900

334.367

330.567

487.066

220.500

47.800

X Noot

1

Vanwege onderuitputting op Klimaatfonds middelen op departementale begrotingen, worden middelen conform de spelregels van het Klimaatfonds teruggeboekt naar het fonds. Deze middelen worden nu afgeboekt maar komen via de 100% eindejaarmarge in het voorjaar 2026 weer beschikbaar in de vrije ruimte van dit perceel.

G. Toelichting op de begrotingsmutaties

Wind op Zee inpassingskosten huidige routekaartEr is aanvullende dekking nodig voor de inpassingskosten voor wind op zee en windpark Doordewind II. Naar aanleiding van de politieke besluitvorming is besloten om in het Klimaatfonds dekking te zoeken voor de aanvullende inpassingskosten.

Friese WaddenverenDe maatregel betreft een investeringssubsidie voor de realisatie van elektrische netaansluitingen en elektrische laadinfrastructuur in de havens van de veerboten tussen de Friese Waddeneilanden en het vaste land. Met deze aansluitingen kunnen de veerboten tussen de Friese Waddeneilanden en het vasteland door de reders geëlektrificeerd worden.

Apparaatskosten provincies netcongestieNaar aanleiding van de politieke besluitvorming is deze aanvullende maatregel ingediend en opgenomen in het MJP 2026. Het gevraagde bedrag ziet op uitvoeringskosten voor provincies. Hiermee kunnen zij bijdragen aan het oplossen van netcongestieproblemen en het versneld aanleggen en beter benutten van infrastructuur.

Pakket noodmaatregelen netcongestieMet het maatregelenpakket wordt de doorlooptijd van elektriciteitsprojecten flink ingekort door de knelpunten weg te nemen in de realisatie van de laag-, midden- en hoogspanningsprojecten die nodig zijn om netcongestie te verminderen. Het voorstel ziet op tijdelijk extra personele capaciteit om dit mogelijk te maken.

Expertpool energie-infrastructuurDe expertpool ondersteunt decentrale overheden in ruimtelijke ordeningsprocedures voor energieinfrastructuur met kennis en capaciteit. Dit is een continuering en intensivering van een bestaande maatregel.

Projectaanpak netcongestieHet Kabinet wil voor in totaal 25 projecten met landelijke dekking meer regie én aanvullende gebiedscompensatie om tot een aanvullende versnelling te komen. De ambtelijke inschatting van het beoogde effect van deze projectaanpak is een aanvullende tijdswinst van tot 18 maanden voor de 25 meest prangende netcongestieprojecten. De gebiedscompensatie is aanvullend op de maatregel gebiedsinvesteringen.

Normeren en stimuleren van slimme energie- intensieven apparatenDe maatregel ziet op het normeren van slimme apparaten, het stimuleren van de technische ontwikkeling door de markt en het vergroten van het bewustzijn over flexibel elektriciteitsverbruik bij huishoudens.

Gebiedsinvesteringen voor ruimtelijk inpassen hoogspanningsnet

De gebiedsinvesteringen zijn bedoeld voor alle hoogspanningsprojecten op land met een regionaal effect in de komende vijf jaar. De komende vijf jaar staat een uitbreiding van het hoogspanningsnet gepland waardoor de leefkwaliteit lokaal onevenredig onder druk komt te staan. Met gebiedsinvesteringen wordt de scheve verhouding in lasten en lusten hersteld om benodigd regionaal draagvlak voor huidige en toekomstige hoogspanningsinfrastructuur te behouden. Daarmee wordt vertraging in de procedures voor het inpassen van hoogspanningsprojecten door een gebrek aan draagvlak, nu en in de toekomst, voorkomen.

Garantieregeling warmtenetten

Deze maatregel gaat over het openstellen van een Garantieregeling Warmtenetten als opstartfase van een eventueel Waarborgfonds Warmtenetten. Hiervoor worden de voor het waarborgfonds gereserveerde middelen ingezet. Met de garantieregeling worden staatsgaranties verstrekt waarmee warmtebedrijven, net als met garanties van een waarborgfonds, tegen aantrekkelijkere voorwaarden vreemd vermogen kunnen aantrekken voor de realisatie van warmtenetten.

WarmtelinQ+WarmtelinQ speelt een belangrijke rol in de verduurzaming van de warmtevraag in de provincie Zuid-Holland door duurzame (rest)warmte van de Rotterdamse haven via warmtetransportleidingen naar verschillende lokale warmtenetten te transporteren. Tracé Vlaardingen-Den Haag is in de afrondende fase. Tracé Rijswijk-Leiden (WarmtelinQ+) is het laatste grote tracé dat nog gerealiseerd moet worden. De middelen zijn bedoeld om een bijdrage te leveren aan de verhoogde CAPEX-kosten voor WarmtelinQ+.

Technische verwerkingDit betreft de verwerking van mutaties, zoals kasschuiven en interne herschikkingen, die dienen om het perceel in de benodigde en realistische kasritmes te brengen, zodat de toekenningen conform het MJP26 mogelijk zijn en aansluiten bij de verwachtingen voor MJP27.

3.4 Beleidsartikel 4 Vroege fase opschaling

A. Algemene doelstelling

Het vierde begrotingsartikel van het Klimaatfonds is bedoeld voor maatregelen voor Vroege fase opschaling van hernieuwbare energiedragers. De doelstelling van dit begrotingsartikel is als volgt:

– Het vergroten van de beschikbaarheid van innovatieve technologie met een schaalbare functie en belangrijke rol voor de Nederlandse klimaatneutrale samenleving, zodat het daardoor mogelijk wordt om verdere uitrol te bewerkstelligen door generiek beleidsinstrumentarium.

– Dit gaat in eerste instantie om technieken voor hoogwaardige hernieuwbare energiedragers die pas kosteneffectieve CO2-reductie kunnen faciliteren bij substantiële opschaling. Gestart wordt daarbij met innovatieve en kansrijke technieken op de terreinen elektrolyse, vergassing en pyrolyse wat bijdraagt aan de beschikbaarheid van 3 tot 4 GW waterstof in 2030 en de opschaling van groen gas.

– Binnen het perceel zal - uitgaande van realisatie van de doelstellingen voor hoogwaardige energiedragers - daarnaast ook ruimte zijn voor andere toekomstige technologieën, mits deze voldoen aan de voorwaarden dat deze opschaalbaar zijn en bijdragen aan de klimaatneutrale samenleving. Welke technieken hiervoor in aanmerking komen wordt de komende tijd nader uitgewerkt.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Klimaat en Groene Groei is als Fondsbeheerder verantwoordelijk voor de begroting van het Klimaatfonds. Zij is daarmee primair verantwoordelijk voor het beheer en de uitvoering van het Klimaatfonds. Naast Fondsbeheerder is de Minister van Klimaat en Groene Groei beleidsinhoudelijk verantwoordelijk voor Vroege fase opschaling.

C. Beleidswijzigingen

In dit artikel is geen sprake van beleidswijzigingen.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 12 Budgettaire gevolgen van artikel 4 Vroege fase opschaling (bedragen x € 1.000) 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Verplichtingen

0

9.377

54.598

575.654

870.072

606.189

388.668

        

Uitgaven

0

9.377

54.598

575.654

870.072

606.189

388.668

        

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

       

Vroege fase opschaling onverdeeld

 

9.377

54.598

575.654

870.072

606.189

388.668

Tabel 13 Meerjarenoverzicht Beleidsartikel 4 Vroege fase opschaling (bedragen x € 1.000) 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031 t/m 2035

Totaal

Verplichtingen Vroege fase opschaling

0

9.377

54.598

575.654

870.072

606.189

388.668

1.081.520

3.586.078

Uitgaven Vroege fase opschaling

0

9.377

54.598

575.654

870.072

606.189

388.668

1.081.520

3.586.078

BudgetflexibiliteitMiddelen in het Klimaatfonds zijn niet juridisch verplicht of bestuurlijk gebonden. In het perceel Vroege fase opschaling zijn middelen beleidsmatig voorwaardelijk toegekend (€ 2,6 mld) en gereserveerd (€ 843 mln). Er zijn € 108 mln aan middelen vrij beschikbaar binnen het perceel. 

E. Toelichting op de financiële instrumenten

De tabellen hierboven tonen het totale uitgaven- en verplichtingenbudget van het artikel Vroege fase opschaling. Dat bevat vrije middelen, voorwaardelijke toekenningen en reserveringen. Voor een totaaloverzicht aan maatregelen wordt verwezen naar bijlage 1.

F. Verdiepingstabel

Tabel 14 Verdiepingstabel artikel 4 Vroege fase opschaling (bedragen x € 1.000) 

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031 t/m 2035

Beschikbare middelen ontwerpbegroting 2024

362.157

1.419.618

748.542

826.979

619.503

1.253.331

0

Maatregelen

       

Verduurzaming landbouw n.a.v. ETS2 opt-in

‒ 500

‒ 9.500

     

Normering en stimulering biobased bouwen (KGG, VRO &LVVN)

  

‒ 19.905

‒ 22.412

   

Onderzoeksprogramma waterstof op zee

 

‒ 5.000

‒ 5.000

‒ 5.000

‒ 5.000

‒ 5.000

 

Opschaling nieuwe aandrijftechnologieën luchtvaart

  

‒ 5.000

‒ 10.000

‒ 5.000

  

Verbetering toezicht F-gassen

 

‒ 1.050

‒ 1.000

‒ 650

‒ 650

‒ 650

 

Meetstandaard waterstof

 

‒ 1.824

‒ 8.147

‒ 2.527

   

Normering lease per 2027

  

‒ 45.000

‒ 40.000

   

MRB gewichtscorrectie

  

‒ 55.000

‒ 31.000

   

Stimuleringsprogramma innovatie en vroege opschaling koolstofverwijdering

‒ 150

‒ 3.500

‒ 5.200

‒ 8.500

‒ 9.400

‒ 8.250

‒ 15.000

Overbrugginskrediet voor plasticrecyclinbedrijven

 

‒ 6500

‒ 7000

‒ 6500

   

Elektrolyse onshore: 500-1.000 MW (productsubsidies)

  

‒ 4.240

‒ 74.200

‒ 63.600

‒ 42.400

‒ 27.560

        

Technische verwerking

       

Dekking voorjaar 2025

 

‒ 72.000

     

Kasschuiven

‒ 368.061

‒ 1.306.663

1.076.261

227.706

52.427

‒ 863.450

1.181.780

Herschikkingen

 

‒ 48

‒ 1.104.517

    

Correctie subsidie voor verduurzaming van de binnenvaart n.a.v. ETS-2 opt-in

     

‒ 70

 

Terugboekingen

126.098

41.065

179.751

60.799

41.109

79.057

 

waarvan afgeboekt (blijft via eindejaarsmarge 2026 behouden)1

‒ 110.167

      

Dekking problematiek Wind op Zee

  

‒ 168.891

‒ 44.623

‒ 23.200

‒ 23.900

‒ 57.700

        

Beschikbare middelen Ontwerpbegroting 2025

9.377

54.598

575.654

870.072

606.189

388.668

1.081.520

X Noot

1

Vanwege onderuitputting op Klimaatfonds middelen op departementale begrotingen, worden middelen conform de spelregels van het Klimaatfonds teruggeboekt naar het fonds. Deze middelen worden nu afgeboekt maar komen via de 100% eindejaarmarge in het voorjaar 2026 weer beschikbaar in de vrije ruimte van dit perceel.

G. Toelichting op de begrotingsmutaties

Verduurzaming landbouw n.a.v. ETS2 opt-inMet deze subsidieregeling kunnen ondernemers een subsidie aanvraag doen voor de aanschaf of ombouw van een duurzaam, toekomstbestendig landbouwwerktuig. De opties waar deze regeling zich op richt zijn elektrificatie en gasmotoren geschikt voor biogas of waterstof.

Normering en stimulering biobased bouwen (KGG, VRO & LVVN)Deze maatregel is gericht op het stimuleren van het gebruik van biobased materialen in de bouwsector en grond- weg- en waterbouwsector. Er wordt tegelijkertijd ingezet op het stimuleren van de vraag naar biobased bouwmaterialen met een subsidie voor het gebruik van deze materialen, het opzetten van een verwerkende industrie met een investeringssubsidie, het stimuleren van het aanbod door het opzetten van een stelsel van koolstofcertificaten en het bijeenbrengen van vraag en aanbod.

Onderzoeksprogramma waterstof op zeeVerzoek om een deel van de middelen gereserveerd voor ‘Demonstratieproject offshore elektrolyse (ca. 500 MW) via tender windpark-op-zee’ in te zetten voor een nog te starten ‘Onderzoeksprogramma voor waterstof op zee’.

Opschaling nieuwe aandrijftechnologiën luchtvaartDe maatregel richt zich op het verstrekken van subsidies om opschaling van innovatieve aandrijftechnologieën in de luchtvaart te ondersteunen. Deze technologieën hebben het potentieel om een aanzienlijke klimaateffect te realiseren, vooral op korte en middellange afstanden. De maatregel beoogt opschalingsbarrières weg te nemen en de marktpenetratie van duurzame vliegtuigtechnologie te versnellen.

Verbetering toezicht F- gassenIn 2024 zijn de Europese regels voor het gebruik van fluorhoudende gassen (F-gassen) aangescherpt. Dit type gassen wordt gebruikt in onder andere warmtepompen en koelinstallaties en hebben een sterk broeikaseffect. Er worden in dit voorstel middelen gevraagd om extra toezicht en handhaving te kunnen doen op het gebruik van deze gassen omdat volgens het voorstel de afname van gebruik staat of valt met toezicht en handhaving. De middelen worden gebruikt voor personele kosten voor toezicht en handhaving, nieuwe meetapparatuur en het opzetten van een databank van logboeken.

Meetstandaard waterstofDe realisatie van een primaire meetstandaard voor waterstof zodat waterstof die wordt ingevoed in het transportnet en onttrokken wordt aan het transportnet eenduidig kan worden gemeten. Zonder meetstandaard is er onzekerheid over het meten van waterstofvolumes en kunnen de andere investeringen in waterstof uit het Klimaatfonds hierdoor vertraging oplopen.

Normering lease per 2027De leasemarkt wordt vanaf 2027 via loonbelasting gestimuleerd voor gebruik van elektrisch vervoer voor zakelijk verkeer. Voor de financiële derving die als gevolg van de normering leasemarkt ontstaat is dekking nodig. 

MRB gewichtscorrectieDe gewichtscorrectie in de motorrijtuigenbelasting (MRB) zal voor de periode 2026 t/m 2028 worden verhoogd van 25% naar 30% zodat fossiele en elektrische personenauto’s komende jaren gelijk worden belast. Voor de financiële derving die als gevolg van deze maatregel ontstaat is dekking nodig.

Stimuleringsprogramma innovatie en vroege opschaling koolstofverwijderingDe maatregel betreft het opzetten van een stimuleringsprogramma voor innovatieve koolstofverwijderingstechnieken, zoals mariene CO2-opslag, biochar, biomaterialen, bioCCS, DACCS en mineralisatie. Van deze middelen kunnen in totaal 75-80 projecten van verschillende grootte mee ondersteund worden.

Overbruggingskrediet voor plasticrecyclingbedrijven (circulaire plastics)

De maatregel is gericht op het ondersteunen van circulaire plasticproducenten middels een overbruggingsfinanciering tot de bijmengverplichting plastics in werking treedt. Het overbruggingskrediet is een extra lening die voor een periode van een waarschijnlijk 5 tot 7 jaar wordt verstrekt.

Elektrolyse, onshore: 500-1.000 MW (productiesubsidies)

Het Kabinet wil opschaling van elektrolyse realiseren. Om die opschaling te realiseren is volgens het fiche gerichte ondersteuning van elektrolyseprojecten nodig; alleen met een directe subsidie hebben bedrijven voldoende zekerheid voor het doen van de benodigde investering. Opschaling moet zorgen voor kostprijsreductie en voldoende betaalbaar aanbod zodat normering en beprijzing effectief hun werk kunnen doen.

Technische verwerking

Dit betreft de verwerking van mutaties, zoals kasschuiven en interne herschikkingen, die dienen om het perceel in de benodigde en realistische kasritmes tebrengen, zodat de toekenningen conform het MJP26 mogelijk zijn en aansluiten bij de verwachtingen voor MJP27. Daarnaast heeft er een terugboeking plaatsgevonden van IenW, KGG en uitvoeringskosten.

Dekking problematiek Wind op Zee

Er worden in het Klimaatfonds middelen vrijgemaakt ten behoeve van prioritaire dekking voor diverse problematiek Wind op zee (in totaal € 948,3 mln) en voor de verlenging van de IKC-ETS tot en met 2028 (€ 150 mln). Hiervoor wordt het perceel CO2-vrije Gascentrales omgebogen (€ 780 mln). Ook wordt binnen het perceel Vroege fase opschaling een deel van de vrijvallende middelen voor de gepauzeerde maatregel Demonstratieproject 1 voor offshore elektrolyse ingezet (€ 168,3 mln) en worden de middelen voor de maatregel Aanlanding demonstratieproject 1 omgebogen (€ 150 mln), aangezien aanlanding vanwege de pauzering niet op korte termijn gefinancierd zal hoeven worden. Indien de vrijgemaakte dekking uit het Klimaatfonds (definitief) niet (geheel) nodig blijkt voor het beoogde doel, vloeien de resterende middelen terug naar het Klimaatfonds.

3.5 Beleidsartikel 5 Verduurzaming industrie en innovatie mkb

A. Algemene doelstelling

Het vijfde begrotingsartikel van het Klimaatfonds is bedoeld voor maatregelen voor Verduurzaming van de industrie en innovatie in het mkb. De doelstelling van dit begrotingsartikel is als volgt:

– Ondersteuning vanuit het fonds voor het verwezenlijken van groene industriepolitiek in het bijzonder via het maken van bindende maatwerkafspraken met de 10-20 grootste uitstoters, waarbij wederkerigheid het uitgangspunt is.

– Ondersteuning bij implementatie van innovatieve broeikasgasemissie reducerende technieken bij het mkb. 

– Er is samenloop met de percelen Energie-infrastructuur en Vroege fase opschaling.

– De maatwerkaanpak is, in samenhang met de andere instrumenten voor verduurzaming van de industrie, van belang om de reductieopgave voor de industrie in 2030 te realiseren.

– Het kabinet Rutte IV heeft de reductieopgave voor de industrie verhoogd met 6,4 Mton additionele reductie per jaar in 2030.

– Naast bindende afspraken over de realisatie van extra CO2-reductie, wil het kabinet afspraken maken over de lange termijn verduurzamingsplannen voor klimaatneutrale en circulaire productie en grootschalige technologische doorbraakprojecten.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Klimaat en Groene Groei is als Fondsbeheerder verantwoordelijk voor de begroting van het Klimaatfonds. Zij is daarmee primair verantwoordelijk voor het beheer en de uitvoering van het Klimaatfonds. Naast Fondsbeheerder is de Minister van Klimaat en Groene Groei beleidsinhoudelijk verantwoordelijk voor verduurzaming industrie en innovatie in het mkb.

C. Beleidswijzigingen

In dit artikel is geen sprake van beleidswijzigingen.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 15 Budgettaire gevolgen van artikel 5 Verduurzaming industrie en innovatie mkb (bedragen x € 1.000) 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Verplichtingen

0

0

311.549

552.673

336.447

415.394

235.281

        

Uitgaven

0

0

311.549

552.673

336.447

415.394

235.281

        

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

       

Verduurzaming industrie onverdeeld

 

0

311.549

552.673

336.447

415.394

235.281

Tabel 16 Meerjarenoverzicht Beleidsartikel 5 Verduurzaming industrie en innovatie mkb (bedragen x € 1.000) 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031 t/m 2035

Totaal

Verplichtingen Verduurzaming industrie

0

0

311.549

552.673

336.447

415.394

235.281

694.854

2.546.198

Uitgaven Verduurzaming industrie

0

0

311.549

552.673

336.447

415.394

235.281

694.854

2.546.198

BudgetflexibiliteitMiddelen in het Klimaatfonds zijn niet juridisch verplicht of bestuurlijk gebonden. In het perceel Verduurzaming Industrie en innovatie mkb zijn middelen beleidsmatig voorwaardelijk toegekend (€ 842,5 mln) en gereserveerd (€ 1,7 mld). Er zijn € 800.000 aan middelen vrij beschikbaar binnen het perceel. 

E. Toelichting op de financiële instrumenten

De tabellen hierboven tonen het totale uitgaven- en verplichtingenbudget van het artikel Verduurzaming industrie en innovatieve mkb. Dat bevat vrije middelen, voorwaardelijke toekenningen en reserveringen. Voor een totaaloverzicht aan maatregelen wordt verwezen naar bijlage 1.

F. Verdiepingstabel

Tabel 17 Verdiepingstabel artikel 5 Verduurzaming industrie en innovatie mkb (bedragen x € 1.000) 

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031 t/m 2035

Beschikbare middelen ontwerpbegroting 2025

330.666

859.553

654.101

595.979

437.776

473.272

0

Maatregelen

       

NIKI

  

‒ 10.000

‒ 10.125

‒ 27.125

‒ 30.125

‒ 135.125

Ondersteuning cluster 6

‒ 2.875

‒ 4.225

‒ 3.550

‒ 4.550

‒ 2.050

‒ 300

 

Social Climate Fund

 

‒ 4.500

‒ 4.500

    

IKC ETS

‒ 167.400

‒ 129.200

‒ 200.000

    

Uitvoeringskosten maatwerkaanpak AVI's

‒ 300

‒ 532

‒ 532

‒ 532

‒ 498

‒ 399

 

Maatwerkfinanciering Cosun

 

‒ 45.000

‒ 20.000

‒ 10.000

   

Maatwerkfinancieirng AnQore

 

‒ 13.000

‒ 25.000

‒ 8.000

   

Georgetown

‒ 15.000

      

CO²- heffing

 

‒ 61.000

‒ 88.000

‒ 125.000

           

Technische verwerking

       

Dekking voorjaar 2025

 

‒ 58.000

     

Kasschuiven

‒ 145.891

‒ 353.047

110.694

‒ 179.359

‒ 55.209

‒ 207.167

829.979

Herschikking

 

62.500

62.500

62.500

62.500

  

Terugboeking KGG

1.533

58.000

76.960

15.534

   

waarvan afgeboekt (blijft via eindejaarsmarge 2026 behouden)1

‒ 733

              

Beschikbare middelen Ontwerpbegroting 2026

0

311.549

552.673

336.447

415.394

235.281

694.854

X Noot

1

Vanwege onderuitputting op Klimaatfonds middelen op departementale begrotingen, worden middelen conform de spelregels van het Klimaatfonds teruggeboekt naar het fonds. Deze middelen worden nu afgeboekt maar komen via de 100% eindejaarmarge in het voorjaar 2026 weer beschikbaar in de vrije ruimte van dit perceel.

G. Toelichting op de begrotingsmutaties

NIKIDe NIKI-regeling is een nieuwe subsidieregeling die zich richt op de opschaling van innovatieve klimaattechnologieën in de industrie die niet binnen de SDE++-systematiek vallen, bijvoorbeeld doordat de techniek nog niet op commerciële schaal bewezen is of omdat ze te uniek zijn. Het gaat onder andere om grootschalige elektrificatie en circulaire productietechnieken.

Ondersteunig cluster 6Met deze maatregel worden regionale sectoren en bedrijven die onder het zesde industriële cluster vallen ondersteund bij het reduceren van hun CO2-uitstoot. Nadat vorig jaar al middelen zijn toegekend voor procesgelden, wordt hier toekenning van de gereserveerde middelen gevraagd voor uitvoering van twee sporen. In het eerste spoor is een regioaanpak waarbij met behulp van gebiedsregisseurs bedrijven inzicht gegeven wordt in welke stappen gezet moeten worden om te verduurzamen en energie te besparen. In het tweede spoor wordt getracht een netwerk op te zetten om kennis over innovatieve technieken te verspreiden.

Social Climate Fund: fixteams voor bedrijvenDeze maatregel helpt micro-ondernemingen met directe en simpele ingrepen om energie te besparen door middel van fixteams. Hierbij wordt een aanvraag gedaan bij het Social Climate Fund, waardoor Europees geld geworven kan worden voor deze maatregel. Het Social Climate Fund vereist een eigen inleg van 25%, die uit het Klimaatfonds gevraagd wordt.

IKC ETSDe Indirecte Kosten Compensatie voor ETS-rechten is bedoeld voor producenten in de stroom-intensieve industrie die actief zijn op internationale markten waardoor zij volgens dit voorstel de elektriciteitsprijstoename als gevolg van het ETS niet of slechts ten dele aan hun klanten door kunnen berekenen. Om te voorkomen dat deze producenten Europa verlaten staat de Europese Commissie compensatie toe. Hierbij wordt de voorwaarde gesteld dat bedrijven die gebruik maken van de IKC 50% van de ontvangen subsidie investeren in CO2-reducerende maatregelen. In de praktijk berekenen bedrijven tot op zekere hoogte meerkosten van het ETS door. Het kan hen wel een concurrentienadeel opleveren ten opzichte van bedrijven buiten Europa.

Uitvoeringskosten maatwerkaanpak AVI'sIn totaal staan er in Nederland twaalf afvalverbrandingsinstallaties (AVI’s) voor het verbranden van huishoudelijk en bedrijfsafval, waarvan vier onder de twintig grootste CO2-uitstoters vallen. Deze maatregel is voor uitvoeringskosten bij I&W ten behoeve van de maatwerkaanpak voor AVI’s.

Maatwerkfinanciering Cosun

De toekenning is bedoeld voor een maatwerksubsidie van maximaal 65 mln voor het V-RISE project bij Cosun Beet Company Vierverlaten waarin een MVR (warmtepomp) wordt geplaatst ter vervanging van aardgas voor het indampen en kristalliseren van suiker en een maatwerksubsidie van € 10 mln voor aanleg van een elektriciteitskabel bij Aviko Steenderen voor het in gebruik nemen van een e-boiler. Voor het uitgeven van deze middelen moet eerst een bindende maatwerkafspraak (bMWA) worden overeengekomen en een definitieve subsidieaanvraag en subsidiebeschikking worden beoordeeld.

Maatwerkfinanciering AnQore

Het gaat om een maatwerksubsidie voor een Thermal Oxydizer ketel die het lachgas uit het restgas kan afbreken dat bij het productieproces van AnQore vrijkomt. Omdat lachgas een veel sterker broeikasgas is dan CO2 kan hiermee een CO2-reductie van 0,37 Mton waarvan 0,1 Mton additioneel worden behaald in 2030. Voor het uitgeven van deze middelen moet eerst een bindende maatwerkafspraak (bMWA) worden overeengekomen en een definitieve subsidieaanvraag en subsidiebeschikking worden beoordeeld.

Individuele bedrijfssteuncasusBetreft bijdrage uit Klimaatfonds (€ 15 mln) als steun voor een individuele bedrijfssteuncasus.

CO2-heffingHet kabinet heeft besloten tot een aanpassing van de CO2-heffing voor de industrie per 1 januari 2026. Dit leidt tot lagere ontvangsten van cumulatief € 274 mln in de periode 2026 t/m 2028, omdat de CO2-heffing t/m 2028 in de begroting was verwerkt. De terugsluis van de opbrengsten van de CO2-heffing wordt hiermee afgeboekt, waardoor er geen saldo-effect is.

Technische verwerkingDit betreft de verwerking van mutaties, zoals kasschuiven en interne herschikkingen, die dienen om het perceel in de benodigde en realistische kasritmes tebrengen, zodat de toekenningen conform het MJP26 mogelijk zijn en aansluiten bij de verwachtingen voor MJP27.

3.6 Beleidsartikel 6 Verduurzaming gebouwde omgeving

A. Algemene doelstelling

Het zesde begrotingsartikel van het Klimaatfonds is bedoeld voor maatregelen voor verduurzaming van de Gebouwde Omgeving. De doelstelling van dit begrotingsartikel is als volgt

– Het terugdringen van de energiebehoefte en uitstoot van broeikasgassen door isolatie en de toename van duurzame installaties zoals warmtepompen in de gebouwde omgeving. Dit betekent in ieder geval:

1. Overstappen op duurzamere installaties of een warmtenet, waaronder 1 miljoen geïnstalleerde hybride warmtepompen en 500.000 nieuwe aansluitingen op een warmtenet in de bestaande bouw in uiterlijk 2030.

2. Het isoleren van 2,5 mln woningen in uiterlijk 2030.

3. De uitfasering van gebouwen met de slechtste energieprestaties in de utiliteitsbouw, waaronder maatschappelijk vastgoed.

– Binnen het perceel zal – uitgaande van realisatie van bovengenoemde doelstellingen voor verduurzaming gebouwde omgeving - daarnaast ook ruimte zijn voor andere doelen die bijdragen aan het realiseren van de benodigde broeikasgasreductiereductie.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Klimaat en Groene Groei is als Fondsbeheerder verantwoordelijk voor de begroting van het Klimaatfonds. De Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening is beleidsinhoudelijk verantwoordelijk voor de maatregelen waar middelen voor worden overgeheveld naar de begroting van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gericht op het verduurzamen van de gebouwde omgeving.

C. Beleidswijzigingen

In dit artikel is geen sprake van beleidswijzigingen.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 18 Budgettaire gevolgen van artikel 6 Verduurzaming gebouwde omgeving (bedragen x € 1.000) 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Verplichtingen

0

0

76.016

69.000

0

0

0

        

Uitgaven

0

0

76.016

69.000

0

0

0

        

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

       

Gebouwde omgeving onverdeeld

  

76.016

69.000

   

BudgetflexibiliteitMiddelen in het Klimaatfonds zijn niet juridisch verplicht of bestuurlijk gebonden. In het perceel Verduurzaming gebouwde omgeving zijn middelen beleidsmatig voorwaardelijk toegekend (€ 145 mln). Er is € 16.000 vrij beschikbaar binnen het perceel.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

De tabellen hierboven tonen het totale uitgaven- en verplichtingenbudget van het artikel Verduurzaming gebouwde omgeving. Dat bevat vrije middelen, voorwaardelijke toekenningen en reserveringen. Voor een totaaloverzicht aan maatregelen wordt verwezen naar bijlage 1.

F. Verdiepingstabel

Tabel 19 Verdiepingstabel artikel 6 Verduurzaming gebouwde omgeving (bedragen x € 1.000) 

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Beschikbare middelen ontwerpbegroting 2025

25.000

165.000

479.680

393.740

325.640

257.256

Maatregelen

      

Continuering Nationaal Warmtefonds

   

‒ 108.000

‒ 27.000

 

Verduurzaming van MaVa

 

‒ 30.000

‒ 55.000

‒ 30.000

‒ 30.000

‒ 30.000

Nationaal Isolatie Programma

  

‒ 199.000

‒ 198.000

‒ 197.982

‒ 198.500

Stimulering van hybride warmtepompen bestaande bouw

  

‒ 150.000

‒ 139.500

‒ 77.118

‒ 2.000

Warmtefonds ophogen

‒ 200

            

Technische verwerking

      

Kasschuiven

‒ 24.800

‒ 29.984

‒ 6.680

81.760

6.460

‒ 26.756

Herschikking

 

‒ 29.000

           

Beschikbare middelen Ontwerpbegroting 2026

0

76.016

69.000

0

0

0

G. Toelichting op de begrotingsmutaties

Continuering Nationaal WarmtefondsSinds november 2022 biedt het Warmtefonds woningeigenaren met lage- en middeninkomens renteloze leningen aan. Daarnaast kunnen Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) een rentekorting krijgen. Er is reeds € 300 mln uit het Klimaatfonds beschikbaar gesteld waarmee de rentelozeleningen en de VvE-rentekorting kunnen worden aangeboden tot en met 2025. De maatregel verzorgt continuering in de jaren 2026-2030.

Verduurzaming van Maatschappelijk Vastgoed (MAVA)Veel beheerders van maatschappelijk vastgoed hebben te maken met een financieringshobbel. Om deze weg te nemen wordt aanzienlijke subsidie verstrekt via de subsidieregeling DuMaVa. In aanvulling daarop wordt middels deze maatregel een waarborgfonds ingesteld. Via dit waarborgfonds kunnen beheerders van maatschappelijk vastgoed tegen aantrekkelijke rentes middelen lenen bij financiers.

Nationaal IsolatieprogrammaDe maatregel betreft een aanvraag voor de voortzetting van de subsidie voor het isoleren van woningen binnen de Investeringssubsidie Duurzame energie en Energiebesparing (ISDE).

Stimulering van hybride warmtepompen bestaande bouwDeze middelen zijn bedoeld voor het intensiveren van de ISDE-regeling en middelen voor flankerend beleid om de doelstelling van 1 mln hybride warmtepompen in de bestaande bouw in 2030 te behalen.

Warmtefonds ophogenDit is een correctie van een te lage overheveling in 2024.

Technische verwerkingDit betreft de verwerking van mutaties, zoals kasschuiven en interne herschikkingen, die dienen om het perceel in de benodigde en realistische kasritmes tebrengen, zodat de toekenningen conform het MJP26 mogelijk zijn en aansluiten bij de verwachtingen voor MJP27.

3.7 Beleidsartikel 7 Onverdeeld

A. Algemene doelstelling

Begrotingsartikel 7 Onverdeeld is opgesteld voor de financiële verwerking van toevoegingen aan en onttrekkingen uit het Klimaatfonds.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Klimaat en Groene Groei is verantwoordelijk voor de begroting van het Klimaatfonds en treedt tevens op als Fondsbeheerder. Zij is daarmee primair verantwoordelijk voor het beheer en de uitvoering van het Klimaatfonds.

C. Beleidswijzigingen

In dit artikel is geen sprake van beleidswijzigingen.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 20 Budgettaire gevolgen van artikel 7 Onverdeeld (bedragen x € 1.000) 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Verplichtingen

0

0

0

0

0

0

0

        

Uitgaven

0

0

0

0

0

0

0

        

Onverdeeld

0

0

0

0

0

0

0

Onverdeeld

       

BudgetflexibiliteitMiddelen in het Klimaatfonds zijn niet juridisch verplicht of bestuurlijk gebonden. In het perceel Onverdeeld zijn geen middelen voorwaardelijk toegekend, gereserveerd of vrij beschikbaar wegens de technische aard van het perceel.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

De tabellen hierboven tonen het totale uitgaven- en verplichtingenbudget van het artikel Onverdeeld. Dat bevat vrije middelen, voorwaardelijke toekenningen en reserveringen. Voor een totaaloverzicht aan maatregelen wordt verwezen naar bijlage 1.

F. Verdiepingstabel

Tabel 21 Verdiepingstabel artikel 7 Onverdeeld (bedragen x € 1.000) 

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031 t/m 2035

Beschikbare middelen ontwerpbegroting 2025

0

0

51.000

99.000

0

0

 

Technische verwerking

       

Loon- en prijsbijstelling

15.515

58.691

49.098

57.216

46.493

85.669

204.243

Herschikking

‒ 15.515

141.309

150.902

142.784

‒ 46.493

‒ 85.669

‒ 204.243

Generale korting Klimaatfonds

 

‒ 200.000

‒ 200.000

‒ 200.000

   

Kadercorrectie Circulaire Economie

  

‒ 51.000

‒ 99.000

           

Beschikbare middelen Ontwerpbegroting 2026

0

0

0

0

0

0

0

G. Toelichting op de begrotingsmutaties

In het MJP26 zijn er geen maatregelen toegekend vanuit dit artikel.

Technische verwerkingDit betreft de verwerking van de loon- prijsontwikkeling die uitgedeeld is op dit artikel en mutaties (kasschuiven en interne herschikkingen) die dienen om het perceel in de benodigde en realistische kasritmes tebrengen, zodat de toekenningen conform het MJP26 mogelijk zijn en aansluiten bij de verwachtingen voor MJP27. Daarnaast heeft er een afboeking plaatsgevonden voor een generale korting. Tot slot heeft er een kadercorrectie plaatsgevonden voor Circulaire Economie.

4. Bijlagen

Bijlage 1: Totaaloverzicht Klimaatfonds

Het totaaloverzicht Klimaatfonds bevat vier tabellen de verhouding modaliteiten per maatregel, alle toekenningen het het Klimaatfonds, alle actuele reserveringen uit het MJP26 en een overzicht van alle uitvoeringskosten.

Verhouding modaliteiten per maatregel

Onderstaande tabel geeft weer hoeveel per maatregel definitief is toegekend, voorwaardelijk toegekend of gereserveerd.

Tabel 22 Modaliteiten per maatregel (bedragen x € 1.000)

Totaaloverzicht Klimaatfonds toekenningen en reserveringen

Dept.

Jaar

Maatregel

Toegekend

Toekenning onder voorwaarde

Reservering

  

Kernenergie

   

I&W

2026

IenW en Nucleaire veiligheid en stralingsbescherming en RIVM (uit Instrument uitvoeringslasten)

135.963

  

KGG1

2023

Onderzoeken nieuwbouw kerncentrales

20.000

  

KGG

2024

Bedrijfsduur-verlenging Borssele

10.000

  

KGG

2024

Kennisinfra

25.502

  

KGG

2024

Ondersteuning ontwikkeling SMR's

3.100

  

KGG

2024

Onderzoeken nieuwbouw kerncentrales

117.000

  

KGG

2024

Uitvoeringslasten

62.000

  

KGG

2025

Nieuwbouw kerncentrales

21.550

  

KGG

2025

Ondersteuning ontwikkeling SMR's

61.900

  

KGG

2025

Uitvoeringslasten

17.609

  

KGG

2025

Versterking Nucleaire Kennisinfrastructuur

39.498

  

KGG

2026

Nieuwbouw kerncentrales

18.300

  

KGG

2026

Projectorganisatie NEO NL

22.100

  

KGG

2026

Verlenging financiering Nuclear Academy 2026-2030

3.000

 

2.000

 

2026

Dekking generaal beeld voorjaar 2025

400.000

    

Totaal

957.522

‒

2.000

      

Dept.

Jaar

Maatregel

Toegekend

Toekenning onder voorwaarde

Reservering

  

CO2-vrije gascentrales

   

KGG

2026

Dekking diverse problematiek Wind op Zee

780.000

    

Totaal

780.000

‒

‒

      

Dept.

Jaar

Maatregel

Toegekend

Toekenning onder voorwaarde

Reservering

  

Energie-infrastructuur

   

I&W

2023

Slimme laadinfrastructuur

13.000

  

I&W

2024

Laadinfra bouw

120.000

  

I&W

2024

Laadinfra walstroom

40.000

  

I&W

2024

Laadinfrastructuur voor wegvervoer

403.800

  

I&W

2025

Laadinfrastructuur schoon en emissieloos bouwen

214.000

  

I&W

2025

Slimme laadinfrastructuur

39.000

  

I&W

2025

Verduurzaming dieselspoorlijnen Zutphen-Oldenzaal, Almelo-Mariënberg

98.000

  

I&W

2026

Aanleg Electric Road Systems

 

20.000

 

I&W

2026

Elektrisch aangedreven Friese Waddenveren

50.000

  

I&W

2026

Stopcontact op Land

 

65.500

 

KGG

2023

Nationale subsidieregeling warmtenetten

200.000

  

KGG

2024

Coördinatie MIEK-projecten

7.000

  

KGG

2024

De-risken grootschalige waterstofopslag

125.000

  

KGG

2024

EBN: versnellen onderzoek CCS

45.000

  

KGG

2024

Efficiëntere benutting elektriciteitsnetten

166.432

  

KGG

2024

Nationale subsidieregeling warmtenetten

400.000

  

KGG

2024

Randvoorwaarden technische arbeidsmarkt

30.000

  

KGG

2024

Realisatie van 3GW zon op zee in 2030

44.499

  

KGG

2024

Toekomstbestendigheid energienetwerken (netcapaciteit)

84.000

  

KGG

2024

Waterstofnetwerk op zee

50.000

  

KGG

2025

Invoering batterijverplichting voor zonneparken

100.000

  

KGG

2025

Nationale subsidieregeling warmtenetten

972.500

  

KGG

2025

Waterstofnetwerk op zee

100.000

  

KGG

2026

De-risken grootschalige waterstofopslag

  

102.000

KGG

2026

Deelname EBN in CCS-infrastructuur (CO2-transport en -opslag)*2

 

639.200

 

KGG

2026

Expertpool energie-infrastructuur: vliegende brigade voor een snellere ruimtelijke inpassing.

22.500

  

KGG

2026

Gebiedsinvesteringen voor ruimtelijk inpassen hoogspanningsnet

197.000

  

KGG

2026

Nationale deelneming Warmte

 

224.000

 

KGG

2026

Normeren en stimuleren van slimme energie-intensieve apparaten

12.000

  

KGG

2026

Onderwegpas

  

157.500

KGG

2026

Pakket noodmaatregelen netcongestie

13.000

  

KGG

2026

Projectaanpak netcongestie

36.000

50.000

 

KGG

2026

Wind op Zee inpassingskosten en Doordewind II (t/m 2030)

44.689

  

KGG

2026

WarmtelinQ+

195.000

  

KGG

2026

Garantieregeling warmtenetten

174.500

  

LVVN

2024

Distributienetten glastuinbouw

300.000

  

LVVN

2026

Randvoorwaarden glastuinbouw

  

200.000

 

2026

Dekking generaal beeld voorjaar 2025

41.000

    

Totaal

4.337.920

998.700

459.500

      

Dept.

Jaar

Maatregel

Toegekend

Toekenning onder voorwaarde

Reservering

  

Vroege fase opschaling

   

BZK

2024

Normering en stimulering biobased bouwen

19.300

  

BZK

2025

Normering en stimulering biobased bouwen

18.985

  

FIN

2024

Onderzoek Nationaal Emissieplafond voor ESR sectoren

2.000

  

I&W

2023

Wind op Zee

580.100

  

I&W

2024

Bevorderen circulair doen en gedrag

33.700

  

I&W

2024

Normering en stimulering biobased bouwen

3.000

  

I&W

2024

Ondersteuning van o.a. ketenvorming en recyclingtechnieken circulaire plastics

69.100

  

I&W

2024

Uitbreiden zero-emissiezones voor gemeenten

6.660

  

I&W

2025

Alcohol-to-jet (ATJ)

90.000

  

I&W

2025

Duurzame luchtvaartbrandstoffen (E-fuels)

60.000

  

I&W

2025

Handhavings- en uitvoeringskosten voor emissielabels binnenvaart (terugboeking)

‒ 4.331

  

I&W

2025

Normering en stimulering biobased bouwen

6.615

  

I&W

2025

Opschalen duurzame infra-innovatietechnieken met launching customer programma

100.000

  

I&W

2025

Subsidie voor verduurzaming van de binnenvaart n.a.v. ETS-2 opt-in

163.530

  

I&W

2025

Subsidie voor waterstof in wegvervoer en binnenvaart (binnenvaart)

30.500

  

I&W

2025

Subsidie voor waterstof in wegvervoer en binnenvaart (wegvervoer)

210.000

  

I&W

2025

Verduurzaming zeevaartschepen

111.300

  

I&W

2026

Correctie overheveling Subsidie voor verduurzaming van de binnenvaart n.a.v. ETS-2 opt-in

70

  

I&W

2026

Duurzame luchtvaartbrandstoffen (E-fuels)

  

150.000

I&W

2026

Normering en stimulering biobased bouwen

 

10.585

 

I&W

2026

Ondersteuning van o.a. ketenvorming en recyclingtechnieken circulaire plastics

  

188.132

I&W

2026

Opschaling nieuwe aandrijftechnologieën luchtvaart

20.000

  

I&W

2026

Subsidie voor waterstof in wegvervoer en binnenvaart

 

33.500

 

I&W

2026

Uitvoeringskosten IC12 bijmenging plastic

  

19.744

KGG

2023

IPCEI Waterstof golf 2

785.000

  

KGG

2023

IPCEI Waterstof golf 3

600.000

  

KGG

2023

IPCEI Waterstof golf 4

199.000

  

KGG

2023

Programma Opwek Energie op Rijksvastgoed (OER)

82.500

  

KGG

2023

Wind op Zee

259.900

  

KGG

2024

Continuering DEI+CE

55.192

  

KGG

2024

Correctieregeling duurzame warmte motie Grinwis – Erkens

60.000

  

KGG

2024

Elektrolyse, offshore: <=100 MW (CAPEX)

380.000

  

KGG

2024

Elektrolyse, onshore: 50 MW

249.900

  

KGG

2024

Elektrolyse, onshore: 500-1.000 MW

1.000.000

  

KGG

2024

Elektrolyse: kennisplatform offshore en ketenbrede consortia

2.000

  

KGG

2024

Geothermie, hoge temperatuur

52.000

  

KGG

2024

Geothermie, lage temperatuur

100.000

  

KGG

2024

H2Global, import van groene waterstof

300.000

  

KGG

2024

Normering en stimulering biobased bouwen

1.400

  

KGG

2024

Verbeterd toezicht en handhaving aangescherpte energiebesparingsplicht

6.650

  

KGG

2024

Vergassing: expertisecentrum, organisatie, haalbaarheidsstudies

25.000

  

KGG

2024

Vergassing: stimulering projecten vergassing 1e en 2e fase

100.000

  

KGG

2025

Biopyrolyse

90.000

  

KGG

2025

Flex (onderzoek voor bedrijven en industrie)

20.000

  

KGG

2025

Flex (opschaling innovatieve flex)

40.000

  

KGG

2025

Gebiedsinvesteringen Netten op Zee

500.000

  

KGG

2025

Normering en stimulering biobased bouwen

14.700

  

KGG

2025

Normering en stimulering biobased bouwen (ISDE)

1.400

  

KGG

2025

Ondersteuning van o.a. ketenvorming en recyclingtechnieken circulaire plastics

60.000

  

KGG

2025

Vergassing: stimulering projecten vergassing 1e en 2e fase

500.000

  

KGG

2026

Elektrolyse, onshore: 500-1.000 MW (productiesubsidies)

212.000

1.861.402

 

KGG

2026

Elektrolyse, vraagsubsidies

 

662.198

 

KGG

2026

Handhaving aangescherpte energiebesparingsplicht

  

6.700

KGG

2026

iDSR

  

198.919

KGG

2026

Meetstandaard waterstof

12.498

  

KGG

2026

Normering en stimulering biobased bouwen

22.300

 

19.400

KGG

2026

Onderzoeksprogramma waterstof op zee (onderdeel demo 2)

25.000

  

KGG

2026

Opschaling innovatieve lange termijn elektriciteitsopslag (voorheen: flex)

  

158.400

KGG

2026

Stimuleringsprogramma innovatie en vroege opschaling koolstofverwijdering

50.000

  

KGG

2026

Overbruggingskrediet voor plasticrecyclingbedrijven (circulaire plastics)

20.000

  

LVVN

2023

Wind op Zee

345.300

  

LVVN

2025

Normering en stimulering biobased bouwen

23.300

  

LVVN

2026

Normering en stimulering biobased bouwen

8.000

 

22.700

LVVN

2026

Subsidieregeling schone en emissieloze landbouwvoertuigen

10.000

67.000

 

OCW

2025

Subsidieregeling praktijkleren

7.000

  

OCW

2025

Vrouwen in de techniek (gendergelijkheid)

1.800

  

OCW

2026

Subsidieregeling praktijkleren

  

15.000

VRO3

2026

Algemene reservering uitvoeringskosten, G1 uitfasering slechte huurwoningen

  

29.000

VRO

2026

Algemene reservering uitvoeringskosten, reservering voor G10 uitfasering slechte energielabels utiliteitsbouw

  

16.700

VRO

2026

Normering en stimulering biobased bouwen

12.017

 

16.298

 

2026

MRB gewichtscorrectie

86.000

   

2026

Normering lease per 2027

85.000

   

2023

Dekking generale beeld

880.000

   

2026

Dekking generaal beeld voorjaar 2025

72.000

  

KGG

2026

Dekking diverse problematiek Wind op Zee

318.314

   

2026

Restant potje uitvoeringskosten 88 mln.

  

2.158

  

Totaal

9.195.700

2.634.685

843.151

      

Dept.

Jaar

Maatregel

Toegekend

Toekenning onder voorwaarde

Reservering

  

Verduurzaming industrie en innovatie mkb

   

EZ

2026

Energiebesparing mkb: Duurzaamheidsleningen mkb

 

5.000

10.000

I&W

2026

Maatwerksubsidies AVI’s

  

180.769

KGG

2023

NIKI

22.000

  

KGG

2023

VEKI

28.000

  

KGG

2024

NIKI (2022)

228.000

  

KGG

2024

Ondersteuning cluster 6

2.960

  

KGG

2024

Topsector Energie Haalbaarheidsstudies

25.000

  

KGG

2024

Uitvoeringskosten maatwerkafspraken

66.000

  

KGG

2024

VEKI

525.000

  

KGG

2024

VEKI (2022)

112.000

  

KGG

2025

Intensivering DEI+ (titel voorheen DEI-XL)

87.975

  

KGG

2025

Maatwerkfinanciering Nobian

200.000

  

KGG

2025

Ondersteuning cluster 6

6.100

  

KGG

2025

Ondersteuning mkb bij aangescherpte Energiebesparingsplicht

10.000

  

KGG

2026

Aramis (volloop)*4

 

662.000

 

KGG

2026

Energiebesparing mkb: energiebesparingsfonds mkb

 

35.000

65.000

KGG

2026

Energiebesparing mkb: Uitbreiding ontzorgingsprogramma

 

10.000

15.000

KGG

2026

IKC ETS

496.600

  

KGG

2026

Intensivering DEI+ (oorspronkelijke DEI-XL)

 

100.035

65.490

KGG

2026

Maatwerkfinanciering (uit reservering eventuele maatwerksubsidies)

  

392.638

KGG

2026

NIKI

212.500

 

697.775

KGG

2026

Ondersteuning cluster 6

17.550

 

20.350

KGG

2026

Ophoging budget maatwerkfinanciering (uit reservering ophoging perceel)

  

256.341

KGG

2026

Social Climate Fund: fixteams voor bedrijven

9.000

  

KGG

2026

Cosun

75.000

30.000

 

KGG

2026

AnQore

46.000

  

KGG

2026

Individuele bedrijfssteuncasus

15.000

  

LVVN

2024

EG-regeling (Energie-efficiëntie Glastuinbouw)

199.900

   

2026

Dekking generaal beeld voorjaar 2025

58.000

    

Totaal

2.442.585

842.035

1.703.363

      

Dept.

Jaar

Maatregel

Toegekend

Toekenning onder voorwaarde

Reservering

  

Verduurzaming gebouwde omgeving

   

BZK

2023

Energiebesparende maatregelen

160.000

  

BZK

2023

Nationaal Isolatieprogramma

100.000

  

BZK

2023

Versnelling lokale aanpak Nationaal Isolatieprogramma

62.500

  

BZK

2024

Aanpak kwetsbare wijken en dorpen versterken

425.000

  

BZK

2024

Doe-het-zelf-vouchers

50.000

  

BZK

2024

Maatschappelijk vastgoed: Duurzaam Rijksoverheidsvastgoed

364.600

  

BZK

2024

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

89.620

  

BZK

2024

Maatschappelijk vastgoed: subsidie DUMAVA

1.916.000

  

BZK

2024

Nationaal Isolatie Programma

798.190

  

BZK

2024

Ontzorging en ondersteuning verenigingen van eigenaren

25.000

  

BZK

2024

Warmtefonds ophogen

88.000

  

BZK

2025

Maatschappelijk vastgoed: fonds

74.910

  

BZK

2025

MaVa: verzoek ophoging budget

42.000

  

BZK

2025

Nationaal Isolatie Programma extra

152.740

  

BZK

2025

Nationaal Isolatie Programma: veranderde inzet middelen en ophoging budget

97.460

  

BZK

2025

Programmatische aanpak maatschappelijk vastgoed

49.722

  

BZK

2025

Warmtefonds ophogen

211.800

  

KGG

2023

ISDE

100.000

  

KGG

2024

Aanvulling ISDE indien nodig i.c.m. normering Cv-ketels

100.000

  

KGG

2024

Nationaal Isolatie Programma

796.240

  

KGG

2024

Stimulering van hybride warmtepompen bestaande bouw

485.000

  

KGG

2025

Nationaal Isolatie Programma: veranderde inzet middelen en ophoging budget

216.700

  

KGG

2026

Aanvulling ISDE indien nodig i.c.m. normering Cv-ketels

 

145.000

 

KGG

2026

Nationaal Isolatie Programma

793.482

  

KGG

2026

Stimulering van hybride warmtepompen bestaande bouw

368.618

  

OCW

2024

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

17.070

  

VRO

2026

Continuering Nationaal Warmtefonds

135.000

  

VRO

2026

Financiële instrumenten voor verduurzaming van MaVa

175.000

  

VRO

2026

Warmtefonds ophogen

200

  

VWS

2024

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

21.210

   

2026

Dekking generaal beeld voorjaar 2025

29.000

    

Totaal

7.945.062

145.000

‒

      

Dept.

Jaar

Maatregel

Toegekend

Toekenning onder voorwaarde

Reservering

  

Onverdeeld

   

KGG

2024

Burgerforum

6.186

  

KGG

2024

Wetenschappelijke klimaatraad

35.000

   

2024

Dekking generale beeld

806.613

    

Totaal

847.799

‒

‒

X Noot

1

sinds 2024 is KGG afgesplitst van EZK. De middelen van voor 2024 vallen in deze tabel onder KGG.

X Noot

2

De maatregel ‘Deelname EBN in CCS-infrastructuur (CO2-transport en -opslag)’ betreft een toekenning en staat ook zo opgenomen in het MJP 2026. Aangezien er nog geen FID is genomen, staan de middelen nog op het fonds en zijn deze conform de begrotingssystematiek als toekenning onder voorwaarde in de begroting opgenomen.

X Noot

3

sinds 2024 is VRO afgesplitst van BZK. De uitgaven van voor 2024 vallen onder BZK.

X Noot

4

De maatregel 'Aramis volloop' betreft een toekenning en staat ook zo opgenomen in het MJP 2026. Aangezien er nog geen FID is genomen, staan de middelen nog op het fonds en zijn deze conform de begrotingssystematiek als toekenning onder voorwaarde in de begroting opgenomen.

Toekenningen (excl. uitvoeringskosten)

In onderstaande tabel staan, met uitzondering van de uitvoeringskosten, de maatregelen die zijn opgenomen in de proeve van begroting Klimaatfonds 2023 en de maatregelen die zijn toegekend met het beoordelingsproces van het MJP24, MJP25 en MJP26.

Tabel 23 Toekenningen (bedragen x € 1.000)

Toekenningen

 

Dept.

Jaar

Maatregel

Totaal

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Na 2030

  

Kernenergie

           

I&W

2026

IenW en Nucleaire veiligheid en stralingsbescherming en RIVM (uit Instrument uitvoeringslasten)

135.963

    

10.274

14.659

24.275

42.770

43.985

 

KGG

2023

Onderzoeken nieuwbouw kerncentrales

20.000

 

20.000

        

KGG

2024

Bedrijfsduur-verlenging Borssele

10.000

  

5.350

4.650

      

KGG

2024

Kennisinfra

25.502

  

11.000

3.585

2.400

3.717

1.800

1.500

1.500

 

KGG

2024

Ondersteuning ontwikkeling SMR's

3.100

 

400

2.700

       

KGG

2024

Onderzoeken nieuwbouw kerncentrales

117.000

 

22.800

13.200

14.800

13.200

13.300

13.200

13.300

13.200

 

KGG

2024

Uitvoeringslasten

62.000

 

2.300

8.200

10.700

10.100

9.000

7.500

7.400

6.800

 

KGG

2025

Nieuwbouw kerncentrales

21.550

   

2.500

2.500

9.050

2.500

2.500

2.500

 

KGG

2025

Ondersteuning ontwikkeling SMR's

61.900

  

7.300

4.100

14.600

14.100

9.600

7.100

5.100

 

KGG

2025

Uitvoeringslasten

17.609

  

569

1.799

1.799

8.899

1.799

1.799

945

 

KGG

2025

Versterking Nucleaire Kennisinfrastructuur

39.498

   

5.415

4.983

6.900

7.200

7.500

7.500

 

KGG

2026

Nieuwbouw kerncentrales

18.300

    

16.300

1.200

400

200

200

 

KGG

2026

Projectorganisatie NEO NL

22.100

   

4.800

17.300

     

KGG

2026

Verlenging financiering Nuclear Academy 2026-2030

3.000

    

1.000

1.000

1.000

    

2026

Dekking generaal beeld voorjaar 2025

400.000

     

200.000

200.000

   

I&W

2025

Terugboeking: Borsele en onderzoek kerncentrales

‒ 3.500

   

‒ 3.500

        

Totaal

954.022

‒

45.500

48.319

48.849

94.456

281.825

269.274

84.069

81.730

‒

              

Dept.

Jaar

Maatregel

Totaal

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Na 2030

  

Kernenergie

           

KGG

2026

Dekking diverse problematiek Wind op Zee

780.000

        

83.000

697.000

  

Totaal

780.000

‒

‒

‒

‒

‒

‒

‒

‒

83.000

697.000

              

Dept.

Jaar

Maatregel

Totaal

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Na 2030

  

Energie-infrastructuur

           

I&W

2023

Slimme laadinfrastructuur

13.000

 

13.000

        

I&W

2024

Laadinfra bouw

120.000

  

4.000

16.000

28.000

28.000

22.000

12.000

10.000

 

I&W

2024

Laadinfra walstroom

40.000

  

10.000

18.000

10.000

2.000

    

I&W

2024

Laadinfrastructuur voor wegvervoer

403.800

  

29.160

63.180

63.180

63.180

63.180

63.180

58.740

 

I&W

2025

Laadinfrastructuur schoon en emissieloos bouwen

214.000

   

50.000

54.000

60.000

50.000

   

I&W

2025

Slimme laadinfrastructuur

39.000

  

20.000

12.500

6.500

     

I&W

2025

Verduurzaming dieselspoorlijnen Zutphen-Oldenzaal, Almelo-Mariënberg

98.000

  

2.000

9.000

20.000

34.000

26.000

7.000

  

I&W

2026

Elektrisch aangedreven Friese Waddenveren

50.000

    

4.000

4.000

8.000

9.000

10.000

15.000

KGG

2023

Nieuwe subsidieregeling warmtenetten

200.000

 

130.000

70.000

       

KGG

2024

Coördinatie MIEK-projecten

7.000

  

3.500

2.000

1.500

     

KGG

2024

De-risken grootschalige waterstofopslag

125.000

  

125.000

       

KGG

2024

EBN: versnellen onderzoek CCS

45.000

 

11.250

11.250

11.250

11.250

     

KGG

2024

Efficiëntere benutting elektriciteitsnetten

166.432

  

23.776

23.776

23.776

23.776

23.776

23.776

23.776

 

KGG

2024

Nationale subsidieregeling warmtenetten

400.000

  

40.000

60.000

80.000

80.000

40.000

40.000

60.000

 

KGG

2024

Randvoorwaarden technische arbeidsmarkt

30.000

  

10.000

10.000

10.000

     

KGG

2024

Realisatie van 3GW zon op zee in 2030

44.499

  

6.357

6.357

6.357

6.357

6.357

6.357

6.357

 

KGG

2024

Toekomstbestendigheid energienetwerken (netcapaciteit)

84.000

  

21.000

21.000

21.000

21.000

    

KGG

2024

Waterstofnetwerk op zee

50.000

   

10.000

20.000

20.000

    

KGG

2025

Waterstofnetwerk op zee

100.000

   

100.000

      

KGG

2025

Invoering batterijverplichting voor zonneparken

100.000

    

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

 

KGG

2025

Nationale subsidieregeling warmtenetten

972.500

   

166.700

166.700

166.700

166.700

166.700

139.000

 

KGG

2026

Expertpool energie-infrastructuur: vliegende brigade voor een snellere ruimtelijke inpassing.

22.500

    

2.500

3.500

5.500

5.500

5.500

 

KGG

2026

Gebiedsinvesteringen voor ruimtelijk inpassen hoogspanningsnet

197.000

    

25.100

10.100

15.900

54.400

56.500

35.000

KGG

2026

Normeren en stimuleren van slimme energie-intensieve apparaten

12.000

   

4.200

2.900

2.900

1.000

1.000

  

KGG

2026

Pakket noodmaatregelen netcongestie

13.000

   

2.087

4.161

3.893

2.859

   

KGG

2026

Projectaanpak netcongestie

36.000

   

1.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

10.000

KGG

2026

Wind op Zee inpassingskosten en Doordewind II (t/m 2030)

44.689

   

590

1.780

3.688

8.688

13.470

16.473

 

KGG

2026

WarmtelinQ+

195.000

    

16.400

39.600

100.000

39.000

  

KGG

2026

Garantieregeling warmtenetten

174.500

    

174.500

     

LVVN

2024

Distributienetten glastuinbouw

300.000

  

15.100

29.900

49.800

66.100

61.300

45.100

32.700

  

2026

Dekking generaal beeld voorjaar 2025

41.000

    

41.000

     

KGG

2025

Terugboeking: Nationale subsidieregeling warmtenetten

‒ 180.000

        

‒ 180.000

   

Totaal

4.157.920

‒

154.250

391.143

617.540

869.404

663.794

626.260

511.483

264.046

60.000

                            

Dept.

Jaar

Maatregel

Totaal

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Na 2030

  

Vroege fase opschaling

           

BZK

2024

Normering en stimulering biobased bouwen

19.300

 

2.000

10.450

6.850

      

BZK

2025

Normering en stimulering biobased bouwen

18.985

   

7.146

10.738

1.101

    

FIN

2024

Onderzoek Nationaal Emissieplafond voor ESR sectoren

2.000

 

120

500

500

500

380

    

I&W

2023

Wind op Zee

580.100

 

29.800

31.100

29.500

429.800

8.100

23.100

23.000

5.700

 

I&W

2024

Bevorderen circulair doen en gedrag

33.700

  

2.200

3.300

5.100

5.100

6.000

6.000

6.000

 

I&W

2024

Normering en stimulering biobased bouwen

3.000

  

1.600

1.400

      

I&W

2024

Ondersteuning van o.a. ketenvorming en recyclingtechnieken circulaire plastics

69.100

  

11.900

23.800

16.650

6.250

3.000

3.000

4.500

 

I&W

2024

Uitbreiden zero-emissiezones voor gemeenten

6.660

  

1.332

1.332

1.332

1.332

1.332

   

I&W

2025

Alcohol-to-jet (ATJ)

90.000

   

4.500

11.000

20.000

20.000

18.500

16.000

 

I&W

2025

Duurzame luchtvaartbrandstoffen (E-fuels)

60.000

   

4.500

9.000

13.500

13.500

11.000

8.500

 

I&W

2025

Normering en stimulering biobased bouwen

6.615

   

2.756

3.859

     

I&W

2025

Opschalen duurzame infra-innovatietechnieken met launching customer programma

100.000

   

10.000

20.000

20.000

20.000

20.000

10.000

 

I&W

2025

Subsidie voor verduurzaming van de binnenvaart n.a.v. ETS-2 opt-in

163.530

   

3.766

7.766

12.766

29.766

42.766

66.700

 

I&W

2025

Subsidie voor waterstof in wegvervoer en binnenvaart (binnenvaart)

30.500

  

2.033

6.100

6.100

6.100

4.067

4.067

2.033

 

I&W

2025

Subsidie voor waterstof in wegvervoer en binnenvaart (wegvervoer)

210.000

   

33.000

55.000

50.000

44.000

28.000

  

I&W

2025

Verduurzaming zeevaartschepen

111.300

   

989

9.789

16.029

24.429

37.869

22.195

 

I&W

2025

Ondersteuning van o.a. ketenvorming en recyclingtechnieken circulaire plastics

60.000

   

12.000

21.000

18.000

6.000

3.000

  

I&W

2026

Correctie overheveling Subsidie voor verduurzaming van de binnenvaart n.a.v. ETS-2 opt-in

70

        

70

 

I&W

2026

Opschaling nieuwe aandrijftechnologieën luchtvaart

20.000

     

5.000

10.000

5.000

  

KGG

2023

IPCEI Waterstof golf 2

785.000

 

95.000

230.000

275.000

185.000

     

KGG

2023

IPCEI Waterstof golf 3

600.000

 

50.000

60.000

234.000

150.000

106.000

    

KGG

2023

IPCEI Waterstof golf 4

199.000

   

116.000

60.000

14.000

3.000

3.000

3.000

 

KGG

2023

Programma Opwek Energie op Rijksvastgoed (OER)

82.500

 

15.280

16.805

16.805

16.805

16.805

    

KGG

2023

Wind op Zee

259.900

 

64.700

67.800

67.400

16.400

15.500

12.700

7.700

7.700

 

KGG

2024

Continuering DEI+CE

55.192

  

2.000

7.992

14.500

15.500

10.100

4.100

1.000

 

KGG

2024

Correctieregeling duurzame warmte motie Grinwis – Erkens

60.000

 

60.000

        

KGG

2024

Elektrolyse, offshore: <=100 MW (CAPEX)

380.000

  

95.000

95.000

95.000

95.000

    

KGG

2024

Elektrolyse, onshore: 50 MW

249.900

  

13.000

13.000

13.000

20.000

17.000

17.000

156.900

 

KGG

2024

Elektrolyse,onshore: 500-1.000 MW

1.000.000

  

150.000

150.000

100.000

100.000

100.000

100.000

300.000

 

KGG

2024

Elektrolyse: kennisplatform offshore en ketenbrede consortia

2.000

 

1.000

1.000

       

KGG

2024

Geothermie, hoge temperatuur

52.000

  

1.000

1.000

50.000

     

KGG

2024

Geothermie, lage temperatuur

100.000

   

20.000

30.000

30.000

20.000

   

KGG

2024

H2Global, import van groene waterstof

300.000

  

50.000

50.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

 

KGG

2024

Normering en stimulering biobased bouwen

1.400

  

500

900

      

KGG

2024

Verbeterd toezicht en handhaving aangescherpte energiebesparingsplicht

6.650

  

2.650

3.000

1.000

     

KGG

2024

Vergassing: expertisecentrum, organisatie, haalbaarheidsstudies

25.000

  

10.000

5.000

5.000

5.000

    

KGG

2024

Vergassing: stimulering projecten vergassing 1e en 2e fase

100.000

  

11.100

33.330

27.770

16.700

11.100

   

KGG

2025

Biopyrolyse

90.000

   

3.000

12.000

19.500

21.000

15.000

19.500

 

KGG

2025

Flex (onderzoek voor bedrijven en industrie)

20.000

   

10.000

10.000

     

KGG

2025

Flex (opschaling innovatieve flex)

40.000

   

4.000

12.000

10.000

10.000

4.000

  

KGG

2025

Gebiedsinvesteringen Netten op Zee

500.000

  

50.000

100.000

50.000

75.000

75.000

75.000

75.000

 

KGG

2025

Normering en stimulering biobased bouwen

14.700

   

14.700

      

KGG

2025

Normering en stimulering biobased bouwen (ISDE)

1.400

    

1.400

     

KGG

2025

Vergassing: stimulering projecten vergassing 1e en 2e fase

500.000

   

11.100

44.400

77.800

94.400

100.000

172.300

 

KGG

2026

Elektrolyse, onshore: 500-1.000 MW (productiesubsidies)

212.000

     

4.240

74.200

63.600

42.400

27.560

KGG

2026

Meetstandaard waterstof

12.498

    

1.824

8.147

2.527

   

KGG

2026

Normering en stimulering biobased bouwen

22.300

     

9.600

12.700

   

KGG

2026

Onderzoeksprogramma waterstof op zee (onderdeel demo 2)

25.000

    

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

 

KGG

2026

Stimuleringsprogramma innovatie en vroege opschaling koolstofverwijdering

50.000

   

150

3.500

5.200

8.500

9.400

8.250

15.000

KGG

2026

Overbruggingskrediet voor plasticrecyclingbedrijven (circulaire plastics)

20.000

    

6.500

7.000

6.500

   

LVVN

2023

Wind op Zee

345.300

 

35.100

40.100

43.100

46.600

44.600

49.600

45.600

40.600

 

LVVN

2025

Normering en stimulering biobased bouwen

23.300

  

1.300

10.000

12.000

     

LVVN

2026

Normering en stimulering biobased bouwen

8.000

     

4.000

4.000

   

LVVN

2026

Subsidieregeling schone en emissieloze landbouwvoertuigen

10.000

   

500

9.500

     

OCW

2025

Subsidieregeling praktijkleren

7.000

    

7.000

     

OCW

2025

Vrouwen in de techniek (gendergelijkheid)

1.800

   

100

400

400

400

400

100

 

VRO

2026

Normering en stimulering biobased bouwen

12.017

     

6.305

5.712

    

2026

MRB gewichtscorrectie

86.000

     

55.000

31.000

    

2026

Normering lease per 2027

85.000

     

45.000

40.000

    

2023

Dekking generale beeld

880.000

  

50.000

300.000

300.000

230.000

     

2026

Dekking generaal beeld voorjaar 2025

72.000

    

72.000

     

KGG

2026

Dekking diverse problematiek Wind op Zee

‒ 202.914

     

‒ 168.891

‒ 44.623

‒ 23.200

‒ 23.900

57.700

I&W

2025

Terugboeking: Handhavings- en uitvoeringskosten voor emissielabels binnenvaart

‒ 4.331

   

‒ 884

‒ 1.243

‒ 1.135

‒ 1.069

   

I&W

2025

Terugboeking: Ondersteuning van o.a. ketenvorming en recyclingtechnieken circulaire plastics

‒ 70.230

   

‒ 15.877

‒ 28.720

‒ 20.104

‒ 3.355

‒ 1.355

‒ 819

 

KGG

2025

Terugboeking: Elektrolyse, offshore: <=100 MW (CAPEX)

‒ 273.968

   

‒ 54

 

‒ 146.237

‒ 43.364

‒ 25.674

‒ 58.639

 

KGG

2025

Terugboeking: Invoering batterijplicht zonneparken

‒ 62.524

    

‒ 11.381

‒ 11.381

‒ 11.381

‒ 11.381

‒ 17.000

   

Totaal

8.267.750

‒

353.000

913.370

1.719.701

1.964.889

917.207

755.841

630.392

913.090

100.260

                            

Dept.

Jaar

Maatregel

Totaal

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Na 2030

  

Verduurzaming industrie en innovatie mkb

           

KGG

2023

NIKI

22.000

 

22.000

        

KGG

2023

VEKI

28.000

 

28.000

        

KGG

2024

NIKI (2022)

228.000

  

10.115

84.733

72.629

36.314

24.209

   

KGG

2024

Ondersteuning cluster 6

2.960

  

1.120

920

920

     

KGG

2024

Topsector Energie Haalbaarheidsstudies

25.000

  

4.200

8.300

8.300

4.200

    

KGG

2024

Uitvoeringskosten maatwerkafspraken

66.000

  

15.800

15.200

15.000

5.000

5.000

5.000

5.000

 

KGG

2024

VEKI

525.000

  

56.800

92.900

102.600

107.200

94.700

53.100

17.700

 

KGG

2024

VEKI (2022)

112.000

  

49.000

42.000

14.000

7.000

    

KGG

2025

Ondersteuning cluster 6

6.100

   

1.017

1.017

1.017

1.017

1.017

1.015

 

KGG

2025

Ondersteuning mkb bij aangescherpte Energiebesparingsplicht

10.000

  

10.000

       

KGG

2025

Maatwerkfinanciering Nobian

200.000

   

24.000

65.000

20.000

63.000

8.000

20.000

 

KGG

2025

Intensivering DEI+ (titel voorheen DEI-XL)

87.975

   

14.025

30.600

26.350

8.500

4.250

4.250

 

KGG

2026

IKC ETS

496.600

   

167.400

129.200

200.000

    

KGG

2026

NIKI

212.500

     

10.000

10.125

27.125

30.125

135.125

KGG

2026

Ondersteuning cluster 6

17.550

   

2.875

4.225

3.550

4.550

2.050

300

 

KGG

2026

Social Climate Fund: fixteams voor bedrijven

9.000

    

4.500

4.500

    

KGG

2026

Cosun

75.000

    

45.000

20.000

10.000

   

KGG

2026

AnQore

46.000

    

13.000

25.000

8.000

   

KGG

2026

Individuele bedrijfssteuncasus

15.000

   

15.000

      

LVVN

2024

EG-regeling (Energie-efficiëntie Glastuinbouw)

199.900

  

17.600

26.400

27.000

28.200

26.800

25.900

48.000

  

2026

Dekking generaal beeld voorjaar 2025

58.000

    

58.000

     

KGG

2025

Terugboeking: Maatwerkfinanciering Nobian

‒ 15.534

      

‒ 15.534

   

KGG

2025

Terugboeking: VEKI

‒ 134.960

    

‒ 58.000

‒ 76.960

    

KGG

2025

Terugboeking: Ondersteuning cluster 6

‒ 800

   

‒ 800

        

Totaal

2.291.291

‒

50.000

164.635

494.770

532.991

498.331

240.367

126.442

126.390

                             

Dept.

Jaar

Maatregel

Totaal

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Na 2030

  

Verduurzaming gebouwde omgeving

           

BZK

2023

Nationaal Isolatieprogramma

100.000

   

100.000

      

BZK

2023

Versnelling lokale aanpak Nationaal Isolatieprogramma

62.500

 

62.500

        

BZK

2024

Aanpak kwetsbare wijken en dorpen versterken

425.000

 

119.000

160.000

146.000

      

BZK

2024

Doe-het-zelf-vouchers

50.000

  

25.000

25.000

      

BZK

2024

Maatschappelijk vastgoed: Duurzaam Rijksoverheidsvastgoed

364.600

   

147.800

98.600

47.300

23.700

23.600

23.600

 

BZK

2024

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

89.620

  

17.300

8.090

23.340

5.040

15.450

4.950

15.450

 

BZK

2024

Maatschappelijk vastgoed: subsidie DUMAVA

1.916.000

  

287.400

325.600

325.600

275.600

275.600

275.600

150.600

 

BZK

2024

Nationaal Isolatie Programma

798.190

 

8.080

435.660

354.450

      

BZK

2024

Ontzorging en ondersteuning verenigingen van eigenaren

25.000

  

5.500

7.000

7.000

5.500

    

BZK

2024

Warmtefonds ophogen

88.000

 

88.000

        

BZK

2025

Maatschappelijk vastgoed: fonds

74.910

   

74.910

      

BZK

2025

MaVa: verzoek ophoging budget

42.000

   

42.000

      

BZK

2025

Nationaal Isolatie Programma extra

152.740

     

32.160

36.860

41.860

41.860

 

BZK

2025

Nationaal Isolatie Programma: verzoek om toekenning reservering, veranderde inzet middelen en ophoging budget

97.460

  

90.600

 

6.860

     

BZK

2025

Programmatische aanpak maatschappelijk vastgoed

49.722

   

2.568

7.385

7.385

10.828

10.778

10.778

 

BZK

2025

Warmtefonds ophogen

211.800

   

35.300

35.300

35.300

35.300

35.300

35.300

 

KGG

2023

Energiebesparende maatregelen

160.000

155.000

5.000

        

KGG

2023

ISDE

100.000

 

100.000

        

KGG

2024

Aanvulling ISDE indien nodig i.c.m. normering Cv-ketels

100.000

   

100.000

      

KGG

2024

Nationaal Isolatie Programma

796.240

 

140.000

262.290

393.950

      

KGG

2024

Stimulering van hybride warmtepompen bestaande bouw

485.000

 

23.000

74.500

212.300

175.200

     

KGG

2025

Nationaal Isolatie Programma: verzoek om toekenning reservering, veranderde inzet middelen en ophoging budget

216.700

    

216.700

     

KGG

2026

Nationaal Isolatie Programma

793.482

     

199.000

198.000

197.982

198.500

 

KGG

2026

Stimulering van hybride warmtepompen bestaande bouw

368.618

     

150.000

139.500

77.118

2.000

 

OCW

2024

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

17.070

   

470

3.320

3.320

3.320

3.320

3.320

 

VRO

2026

Continuering Nationaal Warmtefonds

135.000

      

108.000

27.000

  

VRO

2026

Financiële instrumenten voor verduurzaming van MaVa

175.000

    

30.000

55.000

30.000

30.000

30.000

 

VRO

2026

Warmtefonds ophogen

200

   

200

      

VWS

2024

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

21.210

   

4.040

4.040

4.040

3.030

3.030

3.030

  

2026

Dekking generaal beeld voorjaar 2025

29.000

    

29.000

       

Totaal

7.945.062

155.000

545.580

1.358.250

1.979.678

962.345

819.645

879.588

730.538

514.438

‒

                            

Dept.

Jaar

Maatregel

Totaal

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Na 2030

Toekenningen onder voorwaarden en reserveringen

Onderstaande tabel geeft de actuele toekenningen onder voorwaarden en reserveringen weer zoals opgenomen in het MJP26.

Tabel 24 Reserveringen (bedragen x € 1.000)

Reserveringen

 

Dept.

Jaar

Maatregel

Totaal

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Na 2030

  

Kernenergie

           

KGG

2026

Verlenging financiering Nuclear Academy 2026-2030

2.000

       

1.000

1.000

    

2.000

‒

‒

‒

‒

‒

‒

‒

1.000

1.000

‒

                            

Dept.

Jaar

Maatregel

Totaal

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Na 2030

  

Energie-infrastructuur

           

I&W

2026

voorwaardelijke toekenning - Aanleg Electric Road Systems

20.000

    

5.000

10.000

5.000

   

I&W

2026

voorwaardelijke toekenning - Stopcontact op Land

65.500

    

1.900

9.300

8.500

12.500

10.500

22.800

KGG

2026

voorwaardelijke toekenning - Deelname EBN in CCS-infrastructuur (CO2-transport en -opslag)1

639.200

     

213.067

213.067

213.066

  

KGG

2026

voorwaardelijke toekenning - Nationale deelneming Warmte

224.000

    

26.000

47.000

49.000

49.000

53.000

 

KGG

2026

voorwaardelijke toekenning - Projectaanpak netcongestie

50.000

    

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

25.000

KGG

2026

De-risken grootschalige waterstofopslag

102.000

        

102.000

 

KGG

2026

Onderwegpas

157.500

       

157.500

  

LVVN

2026

Randvoorwaarden glastuinbouw

200.000

     

50.000

50.000

50.000

50.000

    

‒

             

1.458.200

‒

‒

‒

‒

37.900

334.367

330.567

487.066

220.500

47.800

                            

Dept.

Jaar

Maatregel

Totaal

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Na 2030

  

Vroege fase opschaling

           

I&W

2026

Duurzame luchtvaartbrandstoffen (E-fuels)

150.000

     

15.000

52.500

52.500

15.000

15.000

I&W

2026

Ondersteuning van o.a. ketenvorming en recyclingtechnieken circulaire plastics

188.132

   

9.377

41.622

51.604

47.355

25.355

9.819

3.000

I&W

2026

Uitvoeringskosten IC12 bijmenging plastic

19.744

    

1.782

4.013

4.683

4.683

4.583

 

I&W

2026

voorwaardelijke toekenning - Normering en stimulering biobased bouwen

10.585

     

1.445

4.368

3.272

1.500

 

I&W

2026

voorwaardelijke toekenning - Subsidie voor waterstof in wegvervoer en binnenvaart

33.500

    

5.440

5.720

8.720

9.320

4.300

 

KGG

2026

Handhaving aangescherpte energiebesparingsplicht

6.700

     

6.700

    

KGG

2026

iDSR

198.919

     

49.730

55.755

31.655

25.629

36.150

KGG

2026

Normering en stimulering biobased bouwen

19.400

       

3.500

11.900

4.000

KGG

2026

Opschaling innovatieve lange termijn elektriciteitsopslag (voorheen: flex)

158.400

    

4.400

17.600

28.600

35.200

35.200

37.400

KGG

2026

voorwaardelijke toekenning - Elektrolyse, onshore: 500-1.000 MW (productiesubsidies)

1.861.402

     

378.000

590.000

300.995

100.000

492.407

KGG

2026

voorwaardelijke toekenning - Elektrolyse, vraagsubsidies

662.198

      

30.000

66.765

90.000

475.433

LVVN

2026

Normering en stimulering biobased bouwen

22.700

       

5.000

6.700

11.000

LVVN

2026

voorwaardelijke toekenning - Subsidieregeling schone en emissieloze landbouwvoertuigen

67.000

     

16.750

16.750

16.750

16.750

 

OCW

2026

Subsidieregeling praktijkleren

15.000

     

8.000

7.000

   

VRO

2026

Algemene reservering uitvoeringskosten, G1 uitfasering slechte huurwoningen

29.000

     

1.000

3.000

21.000

4.000

 

VRO

2026

Algemene reservering uitvoeringskosten, reservering voor G10 uitfasering slechte energielabels utiliteitsbouw

16.700

     

16.700

    

VRO

2026

Normering en stimulering biobased bouwen

16.298

       

4.520

4.648

7.130

 

2026

Restant potje uitvoeringskosten 88 mln.

2.158

    

1.354

804

       

3.477.836

‒

‒

‒

9.377

54.598

573.066

848.731

580.515

330.029

1.081.520

                            

Dept.

Jaar

Maatregel

Totaal

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Na 2030

  

Verduurzaming industrie en innovatie mkb

           

EZ

2026

Energiebesparing mkb: Duurzaamheidsleningen mkb

10.000

     

3.000

3.000

2.000

2.000

 

EZ

2026

voorwaardelijke toekenning - Energiebesparing mkb: Duurzaamheidsleningen mkb

5.000

    

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

 

I&W

2026

Maatwerksubsidies AVI’s

180.769

    

36.087

94.783

8.044

41.855

  

KGG

2026

Energiebesparing mkb: energiebesparingsfonds mkb

65.000

    

65.000

     

KGG

2026

Energiebesparing mkb: Uitbreiding ontzorgingsprogramma

15.000

    

15.000

     

KGG

2026

Intensivering DEI+ (oorspronkelijke DEI-XL)

65.490

    

10.205

13.207

19.863

12.577

9.638

 

KGG

2026

Maatwerkfinanciering (uit reservering eventuele maatwerksubsidies)

392.638

    

60.034

152.612

58.090

117.002

4.900

 

KGG

2026

NIKI

697.775

       

8.000

41.834

647.941

KGG

2026

Ondersteuning cluster 6

20.350

    

1.375

6.375

9.000

2.000

1.600

 

KGG

2026

Ophoging budget maatwerkfinanciering (uit reservering ophoging perceel)

256.341

    

77.048

94.443

40.152

44.698

  

KGG

2026

voorwaardelijke toekenning - Aramis (volloop)2

662.000

     

165.500

165.500

165.500

165.500

 

KGG

2026

voorwaardelijke toekenning - Cosun

30.000

     

10.000

15.000

5.000

  

KGG

2026

voorwaardelijke toekenning - Energiebesparing mkb: energiebesparingsfonds mkb

35.000

    

35.000

     

KGG

2026

voorwaardelijke toekenning - Energiebesparing mkb: Uitbreiding ontzorgingsprogramma

10.000

    

10.000

     

KGG

2026

voorwaardelijke toekenning - Intensivering DEI+ (oorspronkelijke DEI-XL)

100.035

     

11.753

16.798

15.762

8.809

46.913

   

2.545.398

‒

‒

‒

‒

310.749

552.673

336.447

415.394

235.281

694.854

                            

Dept.

Jaar

Maatregel

Totaal

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Na 2030

  

Verduurzaming gebouwde omgeving

           

KGG

2026

Aanvulling ISDE indien nodig i.c.m. normering Cv-ketels

145.000

    

76.000

69.000

                     

145.000

‒

‒

‒

‒

76.000

69.000

‒

‒

‒

‒

                              

Totaal Klimaatfonds

7.628.434

‒

‒

‒

9.377

479.247

1.529.106

1.515.745

1.483.975

786.810

1.824.174

X Noot

1

De maatregel ‘Deelname EBN in CCS-infrastructuur (CO2-transport en -opslag)’ betreft een toekenning en staat ook zo opgenomen in het MJP 2026. Aangezien er nog geen FID is genomen, staan de middelen nog op het fonds en zijn deze conform de begrotingssystematiek als toekenning onder voorwaarde in de begroting opgenomen.

X Noot

2

*De maatregel 'Aramis volloop' betreft een toekenning en staat ook zo opgenomen in het MJP 2026. Aangezien er nog geen FID is genomen, staan de middelen nog op het fonds en zijn deze conform de begrotingssystematiek als toekenning onder voorwaarde in de begroting opgenomen.

Uitvoeringskosten Klimaatfonds

Vooruitlopend op de instellingswet heeft het kabinet met de voorjaarsbesluitvorming 2022 besloten dat uitvoeringskosten die verband houden met het Klimaatfonds in beginsel uit fondsmiddelen worden gefinancierd. Onderstaande reeks aan uitvoeringskosten is overgeboekt naar de verantwoordelijke departementen.

Tabel 25 Uitvoeringskosten Klimaatfonds (bedragen x € 1.000)

Uitvoeringskosten

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

na 2030

cum

Capaciteit Rijk

9.725

20.870

30.545

35.084

52.212

52.740

51.120

49.336

47.837

2.250

351.719

KGG

8.818

17.472

23.472

27.522

46.122

45.372

44.622

42.872

41.472

2.250

299.994

BZK

382

1.528

1.528

2.528

2.528

1.528

1.528

1.528

1.528

 

14.606

FIN

  

3.400

770

770

770

770

770

770

 

8.020

I&W

525

1.870

2.145

4.264

2.792

5.070

4.200

4.166

4.067

 

29.099

Apparaatskosten uitvoerings- organisaties en kennisinstellingen

19.000

40.700

40.700

40.700

34.000

34.000

33.650

33.650

33.650

0

310.050

Onderzoek

1.000

2.000

2.000

2.000

0

0

0

0

0

 

7.000

Projecten Rijkscoördinatieregeling (RCR)

1.800

2.100

700

200

0

0

0

0

0

 

4.800

Projecten Klimaatakkoord

1.000

5.700

5.700

5.700

0

0

0

0

0

 

18.100

ILT

1.000

1.000

1.000

1.000

2.050

2.000

1.650

1.650

1.650

 

13.000

TNO

2.900

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

 

26.900

VIVET

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

 

9.000

RVO

5.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

 

85.000

NEa

1.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

 

41.000

KNMI

115

115

115

115

115

115

115

115

115

 

1.035

RWS

500

500

500

500

500

500

500

500

500

 

4.500

RIVM

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

1.000

 

9.000

ACM

2.028

4.340

3.641

3.007

3.111

3.111

3.111

3.111

3.111

 

28.571

SodM

312

467

467

467

467

467

467

467

467

 

4.048

Overige personele uitgaven

345

4.478

6.577

7.711

7.757

7.807

7.807

7.807

7.807

 

58.096

Totaal

28.725

61.570

71.245

75.784

86.212

86.740

84.770

82.986

81.487

2.250

661.769

Met de ontwerpbegroting 2023 was totaal € 529 mln aan uitvoeringskosten overgeheveld aan diverse departementen. Met het MJP24 is aanvullend € 18,6 mln toegekend aan FIN en IenW waarbij totaal € 547,6 mln toegekend is aan uitvoeringskosten. Met het MJP25 is aan BZK en IenW aanvullend € 17,7 mln toegekend en met het MJP26, is totaal € 96,3 mln.

KGG

Dit betreft uitvoeringskosten voor de provincies (€ 50,0 mln) en de uitvoeringslasten KGG/ Medeoverheden voor de bouw van vier kerncentrales (€ 39,6 mln).

ILT

Dit betreft uitvoeringskosten voor ILT voor de verbetering toezicht F-gassen (€ 4,0 mln).

IenW

Dit betreft uitvoeringskosten voor IenW voor de uitvoeringskosten maatwerkaanpak afvalverbrandingsinstallaties (€ 2,8 mln).

Zie het MJP26 voor meer informatie.

Bijlage 2: Rijksbrede Klimaatfonds bijlage

In onderstaand tabel staan alle standen van de Klimaatfondsmiddelen op de departementale begroting van departementen die Klimaatfondsmiddelen toegekend hebben gekregen via het MJP26. Vanaf de Ontwerpbegroting 2026 wordt dit overzicht niet meer gepresenteerd op alle individuele begrotingen maar in een totaaloverzicht op de Klimaatfondsbegroting.

Tabel 26 Totaaloverzicht Klimaatfonds bijlage

Totaal uitgaven Rijksbreed

 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Rijksbreed Klimaatfonds uitgaven

 

1.462.152

2.431.668

3.355.314

3.159.566

3.072.993

2.373.816

3.277.655

Ministerie van Klimaat en Groene Groei

 

378.282

1.240.869

2.480.300

1.997.719

1.839.875

1.379.764

2.359.731

Ministerie van Economische Zaken

 

3.237

17.400

9.000

6.000

5.000

5.000

5.000

Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening

 

978.581

967.415

525.422

623.962

626.364

494.141

351.785

Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

 

44.457

104.174

204.150

390.294

438.823

341.516

394.199

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

 

9.875

3.267

12.503

5.453

3.703

3.703

3.775

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

 

10.000

5.097

1.436

3.761

3.177

3.177

3.177

Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur

 

37.720

93.446

122.503

132.377

156.051

146.515

159.988

         

Tabel Klimaatfondsmiddelen op de begroting van het (23) Ministerie van Klimaat en Groene Groei (bedragen x € 1.000)

  

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Uitgaven

 

378.282

1.240.869

2.480.300

1.997.719

1.839.875

1.379.764

2.359.731

         

Artikel

Klimaatfondsmaatregel

       

Subsidies

 

264.927

1.032.813

2.034.306

1.778.777

1.641.780

1.170.959

2.173.061

Demonstratieregeling Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+)

Biopyrolyse

 

0

7.907

17.118

9.654

9.913

19.421

 

Flex (onderzoek voor bedrijven en industrie) en Flex (opschaling innovatieve flex)

 

2.121

9.996

6.662

6.665

2.654

  

Vergassing: stimulering projecten vergassing 1e en 2e fase

0

3.528

23.383

66.812

101.554

121.753

239.902

 

Continuering DEI+CE

 

13.968

30.583

26.367

8.226

4.162

4.413

 

Intensivering DEI+

 

4.451

14.538

11.000

6.600

4.250

 

Projecten Klimaat en Energieakkoord

Burgerforum

0

20

625

  

0

0

 

Klimaatcommunicatie

 

1.351

   

0

0

 

Wetenschappelijke klimaatraad

0

96

93

447

447

447

94

ISDE-regeling

Nationaal Isolatieprogramma, ISDE, Energiebesparende maatregelen, Aanvulling ISDE indien nodig i.c.m. normering Cv-ketels en Stimulering van hybride warmtepompen bestaande bouw

117.917

484.361

449.639

425.252

418.109

356.796

283.643

Overige Subsidies

EBN: versnellen onderzoek CCS

10.041

12.547

12.547

   

0

 

Randvoorwaarden technische arbeidsmarkt

0

2

68

  

0

0

 

Vergassing: expertisecentrum, organisatie, haalbaarheidsstudies

0

526

8.676

8.100

  

0

 

Verbetering toezicht F-gassen

  

1.050

1.000

650

650

650

 

VIVET

739

880

895

883

883

884

885

Opschalingsinstrument waterstof

De-risken grootschalige waterstofopslag

235

150

133.606

   

0

 

Elektrolyse, onshore: 50 MW

2.626

21.393

78.192

21.949

22.064

15.079

86.240

 

Elektrolyse,onshore: 500-1.000 MW

0

48.223

181.822

193.569

274.572

245.955

245.313

 

Elektrolyse: kennisplatform offshore en ketenbrede consortia

160

11

633

633

124

125

0

 

H2Global, import van groene waterstof

2.050

0

0

139

30.149

30.149

246.239

 

Waterstofnetwerk op zee

39.100

11.843

72.635

58.810

4.670

4.738

4.841

 

Meetstandaard waterstof

  

1.824

8.147

2.527

  

IPCEI waterstof

IPCEI Waterstof golf 2

0

52.255

192.354

289.740

95.481

30.424

  

IPCEI Waterstof golf 3

0

0

9.999

17.978

335.022

35.609

247

 

IPCEI Waterstof golf 4

0

1.283

41.604

34.421

20.217

29.185

2.843

MIEK

Coördinatie MIEK-projecten

78

278

323

  

0

0

Warmtenetten investeringssubsidie (WIS)

Nationale subsidieregeling warmtenetten

3.116

11.033

57.602

86.109

114.863

151.469

952.104

Geothermie (Klimaatfonds)

Geothermie, hoge temperatuur

0

1.697

51.243

  

0

0

 

Geothermie, lage temperatuur

0

249

33.256

29.580

25.729

51

 

Subsidieregeling flexibiliteit

Flex (onderzoek voor bedrijven en industrie) en Flex (opschaling innovatieve flex)

 

9.000

9.915

970

   

Correctieregeling duurzame warmte

Correctieregeling duurzame warmte motie Grinwis – Erkens

20.348

    

0

0

Efficiëntere benutting elektriciteitsnetten

Efficiëntere benutting elektriciteitsnetten

2.688

5.379

24.801

24.186

24.216

24.275

24.377

Realisatie Zon op Zee

Realisatie van 3 GW zon op zee in 2030

0

54

0

0

0

0

0

 

Realisatie Zon op Zee

 

1.938

7.073

9.024

7.864

17

 

Verduurzaming industrie

Uitvoeringskosten maatwerkafspraken

24.061

22.327

217.666

53.695

16.445

14.754

3.926

Indirecte kostencompensatie ETS

IKC ETS

 

167.400

126.662

199.088

150.000

  

Investeringen Verduurzaming Industrie - Klimaatfonds

NIKI

0

0

42.134

42.133

42.133

42.133

25.280

 

Topsector Energie Haalbaarheidsstudies

0

6.815

5.480

10.436

2.341

   

VEKI

29.306

72.252

135.994

97.334

43.786

19.750

6.817

Stimuleringsprogramma koolstofverwijdering (klimaatfonds)

Stimuleringsprogramma innovatie en vroege opschaling koolstofverwijdering

 

150

3.500

5.200

8.500

9.400

8.250

Social Climate Fund

Social Climate Fund – fixteams kwetsbare micro-mkb’ers

  

4.500

4.500

   

Flankerend beleid WOZ

Wind op Zee

13.201

76.873

40.690

24.812

10.595

3.839

2.042

SDE +

Wind op Zee inpassingskosten en Doordewind II (t/m 2030)

 

590

1.693

3.566

8.577

13.382

16.419

Subsidies WarmtelinQ

WarmtelinQ+

  

16.400

39.600

100.000

39.000

 

Subsidie Invest NL

subsiedie Invest NL

 

15.000

              

Leningen

 

0

2.635

18.581

16.546

19.132

0

0

Verduurzaming industrie

Overbruggingskrediet plastic recycling

  

6.500

7.000

6.500

   

Biobased bouwen

0

2.635

12.081

9.546

12.632

           

Opdrachten

 

41.351

59.733

131.294

75.763

46.850

42.070

35.094

Onderzoek & opdrachten

Projectaanpak, wetgeving en beleid netcongestie

 

1.210

2.209

2.221

1.929

5.000

5.000

 

Normeren en stimuleren van slimme energie-intensieve apparaten

 

4.200

2.875

2.878

980

984

  

RCR-projecten

1.914

1.320

2.104

602

584

0

0

 

Onderzoek K&E

1.251

828

   

0

0

Programma Opwek Energie op Rijksvastgoed (OER)

Programma Opwek Energie op Rijksvastgoed (OER)

7.071

18.045

20.935

14.808

2.453

2.577

0

Projecten Kernenergie

Bedrijfsduur-verlenging Borssele

1.593

1.958

1.700

1.400

1.600

1.500

500

 

Kennisinfra

2.446

5.702

13.918

19.225

9.834

7.416

7.593

 

Ondersteuning ontwikkeling SMR's

133

2.650

19.724

12.357

7.869

5.395

5.040

 

Onderzoeken nieuwbouw kerncentrales

26.303

8.744

39.611

17.453

15.777

15.562

15.669

 

Neo NL

 

12.400

22.700

    

Verduurzaming industrie

Ondersteuning cluster 6

640

2.676

5.518

4.819

5.824

3.636

1.292

         

Bijdragen Baten-lastendiensten

 

32.050

36.518

21.472

20.671

19.413

19.413

19.413

RVO

Bijdrage RVO

29.345

28.180

12.294

12.179

12.179

12.179

12.179

Nea

Bijdrage Nea

2.705

7.206

7.867

6.613

5.473

5.473

5.473

KNMI

Bijdrage KNMI

0

201

201

137

125

125

125

RIVM

Bijdrage RIVM

0

2

0

1.196

1.090

1.090

1.090

RWS

Bijdrage RWS

0

929

1.110

546

546

546

546

         

Bijdragen aan ZBO/RWT

 

8.848

3.210

3.321

3.285

3.285

3.285

3.285

TNO kerndepartement

Bijdrage TNO bodembeheer

4.818

3.154

3.321

3.285

3.285

3.285

3.285

 

TNO Energietransitie

4.030

56

   

0

0

         

Bijdragen aan mede-overheden

 

31.106

105.960

96.826

102.677

109.415

144.037

128.878

Regeling toezicht energiebesparingsplicht

Verbeterd toezicht en handhaving aangescherpte energiebesparingsplicht

0

525

2.225

2.082

2.083

0

0

Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden

Gebiedsinvesteringen Netten op Zee

0

0

0

0

0

0

0

 

Toekomstbestendigheid energienetwerken (netcapaciteit)

0

0

1.179

1.190

 

0

0

 

Uitvoeringslasten

0

288

11.647

9.814

9.350

7.364

4.819

 

Projecten en aanpak netcongestie

 

0

0

9.762

9.783

9.828

9.896

 

Expertpool energie-infrastructuur: vliegende brigade

  

2.456

3.438

5.443

5.455

5.473

 

Gebiedsinvesteringen Netten op Zee

31.106

105.147

54.219

66.291

66.856

66.990

52.190

 

Gebiedsinvesteringen voor ruimtelijk inpassen hoogspanningsnet

  

25.100

10.100

15.900

54.400

56.500

         

Storting begrotingsreserve

   

174.500

    

Storting in begrotingsreserve Garantieregeling Warmtenetten

Garantieregeling warmtenetten

  

174.500

             

Tabel Klimaatfondsmiddelen op de begroting van het (13) Ministerie van Economische Zaken (bedragen x € 1.000)

  

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Uitgaven

 

3.237

17.400

9.000

6.000

5.000

5.000

5.000

         

Artikel/ Instrument

Klimaatfondsmaatregel

       

02 Bedrijvenbeleid: innovatief en duurzaam ondernemen

 

3.000

9.066

8.000

5.000

5.000

5.000

5.000

Subsidies

 

3.000

9.066

8.000

5.000

5.000

5.000

5.000

Qredits duurzaamheid

Ondersteuning mkb bij aangescherpte Energiebesparingsplicht

3.000

4.000

3.000

    

Actieplan Groene en Digitale Banen

Randvoorwaarden technische arbeidsmarkt

0

5.066

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

         

Bijdragen aanZBO/RWT

 

237

8.036

800

800

‒

‒

‒

Bijdrage aan TNO

 

237

8.036

800

800

            

Bijdragen aan (internationale) organisaties

 

‒

298

200

200

‒

‒

‒

Bijdrage aan Delatares

  

100

     

Toegepast onderzoek organisaties TO2 (excl.TNO)

  

198

200

200

                     

Tabel Klimaatfondsmiddelen op de begroting van het (22) Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (bedragen x € 1.000)

  

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Uitgaven

 

978.581

967.415

525.422

623.962

626.364

494.141

351.785

         

Artikel/ Instrument

Klimaatfondsmaatregel

       

2 Energietransitie gebouwde omgeving en bouwkwaliteit

 

978.581

967.415

525.422

623.962

626.364

494.141

351.785

1 Energietransitie en duurzaamheid

 

969.875

953.923

514.184

616.556

620.652

494.141

351.785

1 Subsidies (regelingen)

 

254.257

443.019

414.769

499.389

532.382

419.705

267.705

11 Energiebesparing Koopsector

Nationaal isolatieprogramma

15.250

16.000

2.000

27.800

32.500

37.500

37.500

12 Energietransitie en duurzaamheid

Energiebesparende maatregelen

1.268

3.063

1.340

1.059

778

778

778

14 Maatschappelijk vastgoed fonds

Maatschappelijk vastgoedfonds: dotaties

0

49.910

30.000

55.000

30.000

30.000

30.000

16 Nationaal Isolatie Programma

Doe-het-zelvers en vouchers

0

0

980

980

980

980

980

17 Ontzorgen Vereniging van Eigenaren

Ontzorging en ondersteuning verenigingen van eigenaren

1.373

6.258

7.259

5.730

5.303

3.072

3.072

19 SAH

Warmtenetten investeringssubsidie

0

25.000

0

0

0

0

0

21 Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed

Maatschappelijk vastgoed: subsidies

236.366

307.288

337.890

373.520

319.521

285.075

160.075

22 Warmtefonds

Warmtefonds ophogen

0

35.500

35.300

35.300

143.300

62.300

35.300

3 Opdrachten

 

0

77

0

0

0

0

0

30 Energietransitie en duurzaamheid

Energiebesparende maatregelen

0

77

0

0

0

0

0

31 Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie

Gebouwde omgeving

0

0

0

0

0

0

0

14 Bijdrage aan medeoverheden

 

721.473

486.328

1.951

37.352

33.468

24.265

34.265

41 Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie

Gebouwde omgeving

0

8.500

0

0

0

0

0

42 NIP (Lokale aanpak woningisolatie)

Nationaal isolatieprogramma

656.060

474.834

0

0

0

0

0

43 NIP (Soortenmanagement)

Nationaal isolatieprogramma

50.730

834

281

186

0

0

0

47 Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed

Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

14.683

490

0

13.496

9.798

595

10.595

52 Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe isolatie en ventilatie

Gebouwde omgeving

0

1.670

1.670

23.670

23.670

23.670

23.670

17 Bijdrage aan agentschappen

 

2.025

18.199

3.833

2.184

2.356

1.827

1.827

70 Dienst Publiek en Communicatie

Nationaal isolatieprogramma

2.025

2.303

1.760

1.760

1.760

1.760

1.760

76 RVO (Energietransitie en duurzaamheid)

Energiebesparende maatregelen

0

7.034

1.028

240

0

0

0

77 RVO (Uitvoering Energieakkoord)

Uitvoering energieakkoord

0

813

1.045

184

596

67

67

79 Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed

Duurzaam rijksvastgoed

0

8.049

0

0

0

0

0

20 Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

 

‒ 7.880

6.300

93.631

77.631

52.446

48.344

47.988

20 EGO (innovatie)

Nationaal isolatieprogramma

‒ 7.880

5.180

4.920

4.920

4.920

4.920

4.920

23 Uitfaseren van slechte labels

Uitfasering slechte energielabels utiliteitsbouw

0

911

1.000

0

0

0

0

24 Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed

Duurzaam rijksvastgoed

0

209

87.711

72.711

47.526

43.424

43.068

2 Bouwregelgeving en bouwkwaliteit

 

8.706

13.492

11.238

7.406

5.712

0

0

1 Subsidies (regelingen)

 

8.706

13.492

11.238

7.406

5.712

  

10 Biobased bouwen

Normering en stimulering biobased bouwen

8.706

13.492

11.238

7.406

5.712

                    

Tabel Klimaatfondsmiddelen op de begroting van het (12) Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (bedragen x € 1.000)

  

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Totaal uitgaven

 

44.457

104.174

204.150

390.294

438.823

341.516

394.199

         

Artikel/ Instrument

Klimaatfondsmaatregel

                

HXII artikel 14 - Wegen en Verkeersveiligheid

 

23.643

63.798

131.340

237.424

201.388

118.912

148.324

Opdrachten

 

233

280

9.780

100.887

77.901

38.792

59.204

Laadinfra wegvervoer

Laadinfra wegvervoer (incl. slimme laadinfra)

233

30

 

10.222

4.214

7.060

31.620

Laadinfra bouw

Laadinfrastructuur bouw

  

7.948

88.083

72.023

31.400

27.584

Zero-emissie zones

Laadinfra wegvervoer (incl. slimme laadinfra)

 

250

1.832

2.582

1.664

332

          

Subsidies

 

10.227

53.518

92.560

136.537

123.487

80.120

89.120

Laadinfra wegvervoer

Laadinfra wegvervoer (incl. slimme laadinfra)

8.867

32.832

78.060

97.537

75.987

40.120

27.120

Laadinfra bouw

Laadinfrastructuur bouw

1.360

6.200

7.500

14.000

17.500

  

SWIM

Subsidie Waterstof in Mobiliteit (SWIM)

 

14.486

7.000

25.000

30.000

40.000

62.000

         

Bijdrage aan medeoverheden

 

13.183

10.000

29.000

0

0

0

0

Laadinfra

Laadinfra wegvervoer (incl. slimme laadinfra)

13.183

10.000

29.000

             

HXII artikel 17 - Luchtvaart

 

105

767

6.239

28.950

47.516

41.556

38.338

Opdrachten

 

105

767

739

200

200

200

100

Luchtvaartverkeer energie

Luchtvaartverkeer Energie op Zee

105

767

539

100

100

100

100

Alcohol-to-jet en Duurzame brandstoffen

Alcohol-to-jet en Duurzame brandstoffen

  

200

100

100

100

0

Subsidies

 

0

0

5.500

28.750

47.316

41.356

38.238

Alcohol-to-jet

Alcohol-to-jet

  

3.000

13.500

23.591

22.569

23.250

Duurzame luchtvaartbrandstoffen

Duurzame luchtvaartbrandstoffen (E-fuels)

  

2.500

10.250

15.725

13.787

14.988

Aandrijftechnologieën

Aandrijftechnologieën

   

5.000

8.000

5.000

          

HXII artikel 18

 

0

10.891

18.330

36.881

67.737

78.138

118.709

Opdrachten

 

0

170

1.480

1.875

1.560

1.560

2.626

Verduurzaming Zeevaart

Verduurzaming Zeevaart

 

105

  

100

100

400

Verduurzaming Binnenvaart

Verduurzaming Binnenvaart

 

65

1.480

1.875

1.460

1.460

2.226

Subsidies

 

0

10.721

16.850

35.006

66.177

76.578

116.083

Walstroom

Walstroom Zeehavens

 

10.471

10.000

7.556

9.577

1.396

1.000

Verduurzaming Binnenvaart

Verduurzaming Binnenvaart

 

250

3.550

16.310

38.410

44.502

73.176

Verduurzaming Zeevaart

Verduurzaming Zeevaart

  

3.300

11.140

18.190

30.680

41.907

         

HXII artikel 21

 

4.444

20.392

17.897

14.884

16.940

8.327

7.167

Opdrachten

 

307

940

5.449

2.506

5.235

2.792

2.792

Circulair doen en gedrag

Bevorderen circulair doen en gedrag

72

551

2.456

2.506

2.742

2.792

2.792

Plastics norm

Ondersteuning van o.a. ketenvorming en recyclingtechnieken circulaire plastics

211

      

Biobased bouwen

Normering en stimulering biobased bouwen

24

389

2.993

0

2.493

0

0

Subsidies

 

4.137

19.452

12.448

12.378

11.705

5.535

4.375

DEI+CE

Continuering DEI+CE

0

3.215

7.738

9.768

7.825

2.025

1.125

Circulair doen en gedrag

Bevorderen circulair doen en gedrag

1.009

860

2.610

2.610

3.560

3.510

3.250

Plastics norm

Ondersteuning van o.a. ketenvorming en recyclingtechnieken circulaire plastics

3.128

15.297

2.000

    

Biobased bouwen

Normering en stimulering biobased bouwen

 

80

100

 

320

           

HXII artikel 22

 

629

700

2.000

3.750

12.750

30.250

30.250

Opdrachten

 

629

700

2.000

3.750

12.750

30.250

30.250

NVS

Nucleaire veiligheid en stralingsbescherming

629

700

2.000

3.750

12.750

30.250

30.250

         

HXII artikel 97

 

205

1.039

1.606

1.773

1.059

1.059

1.686

Opdrachten

 

205

1.039

1.606

1.773

1.059

1.059

1.686

Overige opdrachten

Nucleaire initiatieven

205

1.039

1.606

1.773

1.059

1.059

1.686

         

Mobiliteitsfonds

Klimaatfondsmaatregel

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Uitgaven MF fonds

 

5.400

3.600

24.000

64.000

89.000

61.000

49.725

MF artikel 11

 

0

0

24.000

24.000

28.000

29.000

30.000

Overige reserveringen

Elektrificatie Friese Waddenveren

0

0

4.000

4.000

8.000

9.000

10.000

 

Opschalen duurzame infra-innovatietechnieken met launching customer programma

0

0

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

         

MF artikel 12

 

5.400

3.600

0

0

0

0

0

Onderhoud

Geleiderail Zonnepark

5.400

3.600

0

0

0

0

0

         

MF artikel 13

 

0

0

0

20.000

36.000

27.000

15.000

Planning en studies personenvervoer

Verduurzaming dieselspoorlijnen Zutphen-Oldenzaal, Almelo-Mariënberg

0

0

0

20.000

36.000

27.000

15.000

         

MF artikel 15

 

0

0

0

20.000

25.000

5.000

4.725

Planning en studies

Wind op Zee

0

0

0

20.000

25.000

5.000

4.725

         

Deltafonds

Klimaatfondsmaatregel

2.024

2.025

2.026

2.027

2.028

2.029

2.030

Uitgaven MF fonds

 

10.031

2.987

2.738

2.632

2.433

2.274

0

DF artikel 3

 

8.509

1.726

1.563

1.459

1.775

1.876

0

Onderhoud zoetwatervoorziening

Wind op Zee

8.509

1.726

1.563

1.459

1.775

1.876

0

         

DF artikel 5

 

1.522

1.261

1.175

1.173

658

398

0

Apparaatskosten RWS

Wind op Zee

1.522

1.261

1.175

1.173

658

398

0

                  

Tabel Klimaatfondsmiddelen op de begroting van het (08) Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (bedragen x € 1.000)

  

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Totaal uitgaven

 

9.875

3.267

12.503

5.453

3.703

3.703

3.775

         

Artikel/ Instrument

Klimaatfondsmaatregel

                

1 Primair onderwijs

 

0

850

600

600

0

0

0

Subsidies

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

 

850

600

600

            

3 Voortgezet onderwijs

 

0

145

50

0

0

0

0

Subsidies

Techkwadraat

 

145

50

             

4 Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie

 

0

200

7.100

100

0

0

0

Subsidies

Subsidieregeling praktijkleren

  

7.000

0

    

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

 

200

100

100

   

14 Cultuur

 

0

1.454

4.135

4.135

3.415

3.415

3.415

Bekostiging

Duurzame monumentenlening

 

484

3.415

3.415

3.415

3.415

3.415

Subsidies

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

 

450

450

450

   

Opdrachten

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

 

520

270

270

            

16 Onderzoek en wetenschapsbeleid

 

9.875

0

0

0

0

0

0

Bekostiging

Horizon Europe Partnerschap Driving Urban Transition II

7.075

       

NWA-call Visserij

2.800

      

25 Emancipatie

 

0

288

288

288

288

288

360

Opdrachten

Vrouwen in de techniek (gendergelijkheid)

 

288

288

288

288

288

360

95 Apparaat Kerndepartement

 

0

330

330

330

0

0

0

Eigen personeel

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

 

330

330

330

                     

Tabel Klimaatfondsmiddelen op de begroting van het (16) Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (bedragen x € 1.000)

  

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Uitgaven

 

10.000

5.097

1.436

3.761

3.177

3.177

3.177

         

Artikel/ Instrument

Klimaatfondsmaatregel

                

Bekostiging

 

0

1.283

0

0

0

0

0

Projectaanvragen Caribisch Nederland

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

 

1.283

              

Bijdrage aan medeoverheden

 

0

628

0

0

0

0

0

Projectaanvragen Caribisch Nederland

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

 

628

              

Subsidie

 

10.000

1.700

1.200

1.200

0

0

0

BOSA

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

10.000

      

KIP MV

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

 

1.700

1.200

1.200

            

Opdrachten

 

0

1.486

236

2.561

3.177

3.177

3.177

Ontzorgingstrajecten

Maatschappelijk vastgoed: Ondersteuning maatschappelijk vastgoed

 

1.486

236

2.561

3.177

3.177

3.177

                  

Tabel Klimaatfondsmiddelen op de begroting van het (14) Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (bedragen x € 1.000)

  

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Totaal uitgaven

 

37.720

93.446

122.503

132.377

156.051

146.515

159.988

         

Artikel/instrument

Klimaatfondsmaatregel

                

21 Land- en tuinbouw

 

13.234

37.244

76.332

85.043

100.290

105.185

123.658

Subsidies

Subsidieregeling schone en emissieloze landbouwvoertuigen

 

500

9.500

     

EG-regeling(Energie- efficiëntieGlastuinbouw)

13.200

22.834

24.800

28.200

26.800

25.900

48.100

 

Distributienetten Glastuinbouw

34

11.992

34.832

47.843

65.490

76.285

73.558

Leningen

Normering en stimulering biobased bouwen

 

1.918

7.200

9.000

8.000

3.000

2.000

Opdrachten

Normering en stimulering biobased bouwen

                         

22 Natuur, visserij en gebiedsgericht werken

 

21.047

50.182

44.764

47.051

55.761

41.330

36.330

Subsidies

Wind op zee

19.257

11.444

     

Opdrachten

Wind op zee

1.790

10.180

44.764

47.051

55.761

41.330

36.330

Bijdrage aan medeoverheden

Wind op zee

 

28.558

              

23 Kennis en innovatie

 

3.439

3.637

1.407

283

0

0

0

Subsidies

 

2.371

2.504

336

262

   

Opdrachten

 

51

81

81

21

   

Bijdrage aan baten-lastendiensten

 

1.017

1.052

990

             

24 Uitvoering en toezicht

 

‒

2.383

0

0

0

0

0

Bijdrage aan baten-lastendiensten

  

2.383