Verslag van een werkbezoek : Verslag van een werkbezoek van de Voorzitters van de Eerste en van de Tweede Kamer der Staten-Generaal aan het Zweedse parlement in Stockholm van 13 en 14 februari 2025

B/Nr. 2
VERSLAG VAN EEN WERKBEZOEK

Vastgesteld 4 juni 2025

Inleiding

De Voorzitters van de Eerste Kamer en de Tweede Kamer der Staten-Generaal hebben op
13 en 14 februari 2025 een werkbezoek gebracht aan Stockholm, Zweden. Het betrof een
bezoek op uitnodiging van de Voorzitter van het Zweedse parlement en stond in het
teken van het versterken van de interparlementaire banden.

Het werkbezoek vond plaats in de week na de schietpartij in Örebro. De Voorzitters
hebben aan alle gesprekspartners hun condoleances overgebracht.

In de voorbereiding op en tijdens het bezoek werden de Voorzitters op uitstekende
wijze ondersteund en begeleid door de Nederlandse ambassadeur in Zweden, Joost Reintjes,
en zijn team. De Voorzitters zijn hen zeer erkentelijk voor de ondersteuning, waarmee
zij dit bezoek mogelijk hebben gemaakt. De Voorzitters brengen hierbij verslag uit
van het werkbezoek.

Programma

Het bezoek begon op donderdagochtend 13 februari met een briefing door de Nederlandse
ambassadeur en zijn team. De delegatie is geïnformeerd over de politieke situatie
in Zweden, de interne en externe veiligheidssituatie, de Zweedse innovatie industrie
en de Nederlands-Zweedse handelsrelatie.

Tijdens de lunch vond een ontmoeting plaats met leden van de commissie Industrie en
Handel van het Zweedse parlement. Daar is gesproken over de langdurige diplomatieke
relatie tussen Zweden en Nederland (sinds 1614), de handelsrelatie tussen beide landen,
maar ook de trans-Atlantische handel, het concurrentievermogen van de EU en de gevolgen
van de oorlog in Oekraïne. Ook werd door de Zweedse commissievoorzitter gerefereerd
aan het waardevolle bezoek aan de commissie K&GG van de Tweede Kamer in september
2024.

Tijdens het gesprek werd stilgestaan bij de München-conferentie die de volgende dag
zou plaatsvinden en in het teken stond van de positie van de EU in de huidige geopolitieke
context.

Onderdeel worden van de EU was destijds een grote verandering voor Zweden. De blik
op het oosten veranderde naar het westen en het lidmaatschap van de NAVO was een natuurlijke
vervolgstap. Het lidmaatschap van de euro is weer in discussie, maar er ontbreekt
voldoende steun.

Zweden kent een hoge jeugdwerkloosheid (25%) en er wordt een hoge belasting geheven.
Daar tegenover staat wel een sociaal vangnet met kinderopvang, school en naschoolse
opvang. Daarom is Zweden een aantrekkelijk land om in te wonen.

Er werd gesproken over de verkoop van Volvo (via Ford) aan China. Das was destijds
een noodgreep. Nu wordt meer aandacht besteed aan mogelijke Chinese infiltratie, die
zich ook op lokaal niveau en in het onderwijs manifesteert.

Aansluitend gingen de Voorzitters op audiëntie bij de Zweedse Koning.

Daarna was er een gesprek met ambtenaren van de beveiligingsdienst in aanwezigheid
van de secretaris-generaal van het Zweedse parlement. Er werd gesproken over (de toename
van) demonstraties en ordeverstoringen en de oefeningen die daarvoor in het parlement
worden gehouden. Ook werd gesproken over de renovatie van het Zweedse parlementsgebouw,
die in delen plaatsvindt waarbij het gebouw in gebruik blijft.

Vervolgens vond een gesprek plaats met leden van de commissie constitutionele zaken,
in aanwezigheid van de Zweedse Parlementsvoorzitter. Deze commissie vervult een belangrijke
rol sinds de oorspronkelijk twee kamers van het Zweedse parlement zijn gefuseerd tot
een Eenkamerparlement. De commissie vervult een ombudsfunctie en behandelt mogelijke
wijzigingen van de Grondwet. Zij rapporteert daarover aan de Kamer. Voorgenomen nieuwe
wetgeving wordt door een comité voorbereid voordat het naar het parlement wordt gestuurd.
In Zweden mag elke rechter toetsen aan de Grondwet. Hier wordt overigens terughoudend
mee omgegaan. Dit systeem functioneert prima en daarom is er geen behoefte aan een
constitutioneel hof.

Ook de veranderde rol van de Zweedse Koning is besproken. De Koning medeondertekent
geen wetgeving meer en vervult enkel nog een ceremoniële rol. Desalniettemin vervullen
de Koning en zijn familie een belangrijke rol in internationale relaties en zijn zij
onderdeel van de geschiedenis van Zweden.

Er is ook gesproken ook het toepassen van subsidiariteitstoetsen op Europese wetgeving.
Zweden maakt daar regelmatig gebruik van en de Zweedse Parlementsvoorzitter riep op
daar in de andere lidstaten ook meer gebruik van te maken.

Tijdens het diner werd gesproken met leden van de commissies Defensie en van Buitenlandse
Zaken. Er werd gesproken over de geopolitieke ontwikkelingen, de toetreding van Zweden
tot de NAVO, de interne en externe veiligheid, defensie-uitgaven en de steun aan Oekraïne.

Ook werd de vraag gesteld hoe de EU beter kan worden uitgerust tegen beïnvloeding
van China, Rusland en Iran en welke gevolgen dit heeft voor de interne en externe
veiligheid.

Toegelicht wordt dat de defensieuitgaven van Zweden zijn verdubbeld en er nog meer
onderweg is. Er wordt stilgestaan bij de toekomst van de NAVO indien de VS daaruit
vertrekt en de rol van de EU. Vertrouwen in de instituties en leiderschap zijn hier
belangrijke onderdelen.

Op vrijdagochtend bracht de delegatie een bezoek aan de voorzitter van de Raad van
Stockholm. Er werd gesproken over duurzaamheid en verduurzaming van woningen, watermanagement
en het systeem van belasting/bekostiging op lokaal niveau.

Ook werd besproken hoe de Zweedse bevolking wordt voorbereid op het uitbreken van
oorlog, zowel op gebied van defensie als psychologisch.

Ten slotte bracht de delegatie een bezoek aan International IDEA waar zij een toelichting
kreeg op het werk van deze intergouvernementele organisatie en de «democracy tracker».

International IDEA ondersteunt duurzame democratie wereldwijd. Deze worden bijgehouden
via een democratie-index en de «democracy-tracker». Daarin zijn indicatoren opgenomen
die inzicht geven in de stand van de democratie in een land. Daarbij wordt gekeken
naar het verkiezingsproces, Grondwet en rechtsstatelijkheid, politieke deelname en
vertegenwoordiging, financiering van politieke partijen, klimaatveranderingen, gender
en inclusie, conflicten en omgeving en digitalisering.

De Voorzitter van de Eerste Kamer, Bruijn

De Griffier van de Eerste Kamer, Nehmelman

De Voorzitter van de Tweede Kamer, Martin Bosma

De Griffier van de Tweede Kamer, Oskam