Home
Kamerstukken

Verslag houdende een lijst van vragen en antwoorden : Verslag houdende een lijst van vragen en antwoorden

36 600 XIV Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (XIV) en het Diergezondheidsfonds (F) voor het jaar 2025

Nr. 10 VERSLAG HOUDENDE EEN LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

Vastgesteld 18 oktober 2024

De vaste commissie voor Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, belast met
het voorbereidend onderzoek van dit voorstel van wet, heeft de eer verslag uit te
brengen in de vorm van een lijst van vragen met de daarop gegeven antwoorden.

De vragen zijn op 26 september 2024 voorgelegd aan de Minister van Landbouw, Visserij,
Voedselzekerheid en Natuur. Bij brief van 11 oktober 2024 zijn ze door de Minister
van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur beantwoord.

Met de vaststelling van het verslag acht de commissie de openbare behandeling van
het wetsvoorstel voldoende voorbereid.

De voorzitter van de commissie, Aardema

De griffier van de commissie, Jansma

Hoeveel heeft de naamwisseling van het Ministerie van LVVN gekost?

Het naamswijzigingstraject van het Ministerie van LVVN is nog niet afgerond. Het doorvoeren
van aanpassingen bij een naamswijziging van het ministerie beslaat minimaal enkele
maanden tot ruim een jaar. De kosten die voor de naamswijziging zijn gemaakt in 2024,
worden verantwoord in het jaarverslag. De globale kostenraming voor de naamswijziging
bedraagt € 3 tot 5 mln.

Hoeveel arbeidsmigranten zijn bij benadering in Nederland werkzaam in de land- en
tuinbouwsector? Hoe verhoudt dat zich tot het totaal aantal arbeidsmigranten in Nederland?

Volgens de migratiemonitor van het CBS waren er op 31 december 2022 635.100 personen
geboren in een andere EU-lidstaat werkzaam in Nederland als werknemer. Volgens deze
monitor waren er ongeveer 20.180 mensen werkzaam in de landbouw, bosbouw en visserij.
Aandachtspunt is dat dit aantal waarschijnlijk groter is omdat arbeidsmigranten ook
als werknemer via een uitzendbureau kunnen worden gedetacheerd. Het is op basis van
de CBS bekende gegevens niet af te leiden in welke sectoren deze werknemers als uitzendkracht
werken. Daarnaast worden de arbeidsmigranten van buiten de EU niet meegenomen in deze
monitor.

Belangrijk is ook dat de migratiemonitor geen eenduidig beeld geeft omdat in de migratiemonitor
iedereen wordt opgenomen die is geboren in het buitenland ongeacht hun verblijfsdoel
in Nederland.

Wat is de redenatie achter het drastisch verlagen van de middelen voor Cellulaire
Agricultuur na 2025?

Het project Cellulaire Agricultuur heeft in de tweede ronde een bijdrage uit het Nationaal
Groeifonds toegezegd gekregen. De omvang van deze bijdrage is € 60 miljoen en loopt
via de LVVN-begroting. Deze bijdrage is incidenteel. Het kasritme laat in 2025 een
piek zien vanwege de investering in apparatuur voor de opschaling.

Wat verstaat de regering onder biobased teelt?

Onder biobased teelt wordt verstaan de teelt van gewassen die onder andere verwerkt
kunnen worden tot bouwmateriaal. In Nederland zijn in dat verband de meest gangbare
gewassen vezelhennep, vlas en miscanthus. Ook bijvoorbeeld wilgen en Paulownia kunnen
worden verwerkt tot bouwmateriaal, maar zijn minder gangbaar. Biobased toepassingen
van biogrondstoffen in brede zin zijn deels al eeuwenoud, zoals textiel uit vlas en
hennep, papier en karton uit houtachtig materiaal, isolatiemateriaal van stro (bijproduct
van graan). Teelten als vlas en vezelhennep passen in een rotatie (bouwplan) van akkerbouwers.
Meerjarige gewassen zoals olifantsgras, bamboe en Paulownia bieden uitkomst op gronden
die gevoelig zijn voor droogte of uitspoeling, of in de nabijheid van Natura2000-gebieden.

Waarom zijn er wel middelen beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van een natuurherstelplan
en een nulmeting, maar niet voor de daadwerkelijke uitvoering van de natuurherstelmaatregelen?

De middelen voor een nulmeting en het opstellen van het natuurherstelplan worden ingezet
om het natuurherstelplan op basis van bestaande en aanvullende data op te stellen.
Aan de hand hiervan kunnen adequate maatregelen in het Natuurherstelplan opgenomen
worden die in overeenstemming zijn met de staat van de natuur. Deze meting en een
eerste inventarisatie van de nodige herstelmaatregelen is vereist onder de verordening.
Het concept natuurherstelplan moet in 2026 gereed zijn. Er vindt al wel uitvoering
van herstelmaatregelen plaats, op grond van verschillend beleid en programma’s, zoals
Programma Natuur. Het Natuurherstelplan zal inzichtelijk maken welke maatregelen aanvullend
nodig zijn om de natuurdoelen te behalen.

Kan de regering garanderen dat de uitvoering van de noodzakelijke natuurherstelmaatregelen
niet zal worden vertraagd of bemoeilijkt door het ontbreken van direct beschikbare
financiële middelen? Zo ja, op welke wijze?

Vanaf het indienen van het Natuurherstelplan is Nederland verplicht om te beginnen
met het treffen van maatregelen die in het plan zijn opgenomen. Vervolgens moeten
in 2030, 2040 en 2050 op respectievelijk 30, 60 en 90 procent van het terrestrische
oppervlakte dat zich in niet goede toestand bevindt, maatregelen worden genomen. Voor
andere ecosystemen gaan andere percentages gelden. Dit kan in Nederland leiden tot
een hogere druk op de ruimte. Op dit moment is de druk in Nederland groot en is het
niet makkelijk om ruimte te vinden. Nederland wil de verordening met zo min mogelijk
lasten implementeren en zal daarom sober en doelmatig met de verordening aan de slag
gaan, overeenkomstig met de motie Van Campen. Er kan niet vooruitgelopen worden op
budgettaire besluitvorming. Momenteel worden op basis van geldende verplichtingen,
zoals de VHR-richtlijnen en de KRW, al maatregelen genomen om de natuur te herstellen.
Zo is in het kader van Programma Natuur gestart met natuurherstel via een specifieke
uitkering.

Natuurherstelmaatregelen in Programma Natuur zijn met prioriteit gericht op beschermde
Natura 2000 gebieden, habitatten en soorten waar verslechtering van natuurkwaliteit
aan de orde is. De aanpak richt zich vooral op systeemherstel om drukfactoren te verbeteren.
Drukfactoren zijn onder andere verdroging, schadelijke exoten en de waterkwaliteit.
Daarnaast worden voor het behouden van een gunstige staat van instandhouding van beschermde
soorten en habitatten ook maatregelen getroffen als verslechtering is geconstateerd.

Waarom worden er geen middelen gereserveerd om alvast no-regret maatregelen voor natuurherstel
(die al vastgesteld zijn in de natuurdoelanalyses door de Ecologische Autoriteit (EA))
te nemen?

Prioritaire maatregelen die volgen uit natuurdoelanalyses en advies van de EA maken
in belangrijke mate onderdeel uit van Programma Natuur fase 2. Dit met uitzondering
van stikstof, daarvoor is gekozen voor een generieke bronaanpak.

Wat is de onderuitputting op deze begroting?

Op dit moment is er nog geen onderuitputting op de begroting in 2024 of 2025. In de
2e suppletoire begroting en/of Slotwet wordt aangegeven of er in 2024 onderuitputting
ontstaat.

Wat is de volledig vrij besteedbare ruimte op deze begroting?

Er is geen volledige vrij besteedbare ruimte op de LVVN-begroting. Alle budgetten
zijn juridisch verplicht, bestuurlijk gebonden of beleidsmatig gereserveerd.

Kan de regering aangeven op welke specifieke artikelen nog vrij besteedbare ruimte
aanwezig is?

Er zijn geen artikelen op de LVVN-begroting waarop nog vrij besteedbare ruimte aanwezig
is. Zie ook het antwoord op vraag 9.

Welke begrotingsartikelen zijn beleidsmatig belegd, maar nog niet juridisch vastgelegd?

Onderstaande tabel laat zien welke mate van budgetflexibiliteit de beleidsartikelen
op de LVVN-begroting in 2025 hebben. Op alle beleidsartikelen (21, 22, 23 en 24) is
een deel van het budget beleidsmatig gereserveerd. Onder dit deel van het budget zit
nog geen juridische verplichting.

Artikel

Budget 2025 (x € 1.000)

Juridisch verplicht

Bestuurlijk gebonden

Beleidsmatig gereserveerd

2.342.356

85,8%

10,8%

3,3%

1.109.375

83,6%

15,2%

1,2%

407.083

95,2%

3,1%

1,6%

614.466

97,0%

2,2%

0,8%

Op welke begrotingsartikelen zijn bedragen bestuurlijk vastgelegd?

Op alle beleidsartikelen (21, 22, 23 en 24) is budget bestuurlijk gebonden. Zie ook
het antwoord op vraag 11.

Kan de regering aangeven op welke begrotingsartikelen bezuinigd wordt en daarbij ook
aangeven op welke specifieke onderwerpen deze bezuinigingen betrekking hebben?

Er zijn vier bezuinigingen uit het Hoofdlijnenakkoord van toepassing op de LVVN begroting.

Ten eerste is de subsidietaakstelling verwerkt op artikelen 21, 22 en 23. In de tabel
staat een uitsplitsing van de subsidies waarop een bezuiniging groter dan € 0,5 mln.
is verwerkt in 2025.

Bezuinigingen op het subsidiebudget (bedragen * € 1 mln.)

Artikel

2025

Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties-plus

– 19,9

Landelijke beindigingsregeling veehouderijlocaties

– 12,4

Projecten mestbeleid

– 2,3

Subsidieregeling brongerichte aanpak emissies (klimaat)

– 1,4

Missiegedreven Topsectoren

– 1,1

Aanvulling budget ECO-regeling

– 0,9

Energie-efficientie glastuinbouw

– 0,9

Aanvalsplan landschapselementen

– 0,9

Onderzoeksprogrammering

– 0,7

Verplaatsingsregeling

– 0,5

Saneringsregeling Garnalenvisserij

– 0,5

Maatwerkoplossingen piekbelasters

– 0,5

Overige subsidies

div.

– 6,0

Totaal

– 48,0

Ten tweede leidt de taakstelling op het apparaat tot een verlaging van circa € 8 mln.
op artikel 50 Apparaat. De budgetten voor personele en materiële uitgaven worden naar
rato verlaagd, in lijn met de voorziene krimp van de organisatie. Daarnaast wordt
de taakstelling op apparaat deels ingevuld met een efficiencykorting op alle uitvoeringsorganisaties
van 0,5% per jaar, oplopend naar 2,5% structureel.

De taakstelling op de specifieke uitkeringen (SPUKs) wordt verwerkt op artikel 22
door het budget van drie regelingen te verlagen: Programma Natuur, Legalisatie PAS-melders
en Financiering Maatregelpakketten. Deze taakstelling is van toepassing vanaf het
jaar 2026 en heeft dus geen budgettair effect op de begroting van 2025.

De non-ODA taakstelling zorgt voor een verlaging van het budget op artikel 21 voor
de bijdrage aan Internationale organisaties, een verlaging van het budget op artikel 23
voor kennisbasis en een verlaging van het budget op artikel 24, met name voor het
landbouwattachénetwerk.

Kan de regering aangeven waar de taakstelling op de ambtenaren terecht gaat komen?

De taakstelling is budgettair ingevuld door het apparaatsartikel (art. 50) te verlagen.
Via een aanstaande reorganisatie wordt vorm gegeven aan het lagere personeelsbudget.
Het resterende deel is ingevuld door middel van een efficiencykorting op alle uitvoeringsorganisaties
van 0,5% per jaar, oplopend naar 2,5% structureel.

Welke mogelijkheden zijn er voor koploperboeren om financiële ondersteuning vanuit
de overheid te krijgen? Hoeveel daarvan komt uit het Klimaatfonds?

De financiële ondersteuning door de overheid kan door elke agrariër worden aangevraagd.
Boeren die al stappen hebben gezet naar een toekomstbestendige bedrijfsvoering kunnen
in aanmerking komen voor deze ondersteuning.

Voorbeelden van regelingen die interessant kunnen zijn voor deze groep boeren zijn:

– de ecoregeling uit het GLB, die onderscheid maakt in mate van beloning en de hoeveelheid
inspanningen die landbouwers doen rondom vergroening en verduurzaming;

– de SABE-regelingen die gericht zijn op het verkrijgen en delen van kennis, bijvoorbeeld
in praktijknetwerken of als demobedrijf;

– de EIP-regeling die boeren stimuleert om te innoveren in samenwerkingsverbanden.

– Het Investeringsfonds Duurzame Landbouw (IDL) stimuleert boeren om de bedrijfsvoering
op meerdere fronten blijvend te verduurzamen.

Vanuit het Klimaatfonds zijn er middelen beschikbaar voor de Glastuinbouw, weerbare
planten en teeltsystemen en voor de stimulering van biobased teelten.

Hoeveel middelen zijn er gereserveerd voor pilots om van maatregel- naar doelsturing
te gaan?

In 2025 is ca. € 10,5 mln beschikbaar voor doelsturing. Met deze middelen worden o.a.
wetenschappelijk- en praktijkonderzoek, meten, data en monitoring en praktijkproeven/pilots
uitgevoerd.

Binnen het KPI-kernset traject (onderdeel van doelsturing) is ongeveer € 1 mln. voor
praktijkproeven/pilots beschikbaar.

Op welke wijze spelen pilots een rol in de voorbereiding en uitvoering van het achtste
Actieprogramma Nitraatrichtlijn?

Een pilot is een proefproject waarin op basis van een hypothese geëxperimenteerd wordt
met aan- of toepassingen van acties of maatregelen in bedrijfsvoering. Met een pilot
wordt innovatie in de sector gestimuleerd. Een pilot is een stap tussen wetenschappelijk
onderzoek naar nieuwe of effectievere handelingen en een eventuele bredere uitrol
daarvan in de agrarische praktijk. Gedurende de looptijd van het 7e actieprogramma Nitraatrichtlijn wordt ook een aantal pilots uitgevoerd, bijvoorbeeld
het project Akkerbouw voor waterkwaliteit. De uitkomsten van de lopende pilots zijn
inbreng voor het 8e actieprogramma Nitraatrichtlijn. Eveneens is er in het 8e actieprogramma
ruimte voor nieuwe proefprojecten om innovatie en de doorontwikkeling van wetenschappelijke
inzichten naar toepassing in de praktijk te ondersteunen. Over het proces om te komen
tot het 8e actieprogramma is de Tweede Kamer per brief van 26 juni jl. geïnformeerd
(Kamerstuk 33 037, nr. 545).

Hoeveel budget is begroot voor gebiedsplannen of samenwerkingsverbanden in het subsidiebudget
Natuur en Biodiversiteit op land?

Er is voor gebiedsplannen geen budget geraamd in het subsidiebudget voor Natuur en
Biodiversiteit op land. Budget hiervoor wordt geraamd onder Specifieke uitkeringen.
Dit budget voor Specifieke uitkeringen bedraagt € 366,6 mln. in 2025 voor provinciale
maatregelpakketten. Voor samenwerkingsverbanden wordt € 32,0 mln. geraamd voor de
samenwerkingsmaatregel Veenweiden en overgangsgebieden N2000. Voor de veenweiden is
de eerste openstelling voorzien in een tegemoetkoming van met name melkveehouders
in de jaarlijkse kosten van geringere drooglegging (afgemeten aan de afstand tussen
het maaiveld en het slootwaterpeil) met het oog op het terugdringen van CO2-uitstoot.

Is de regering bekend met de onterechte staatsteun en openstaande vordering van ruim
1.2 miljard euro aan een selecte groep natuurorganisaties, de zogenaamde Terreinbeherende
organisaties (TBO’s) (https://www.stal-en-akker.nl/artikel/414839-overheden-verzaken-bij-teru…) en wat is het standpunt van de regering dienaangaande?

De regering is bekend met het bewuste artikel. Er lopen gesprekken tussen VGG, TBO’s
en LVVN. Ik zal uw Kamer over de uitkomst van die gesprekken later informeren.

Hoeveel Nederlandse voertuigen rijden op rode diesel?

Er rijden sinds het afschaffen van de rode diesel accijnskorting in 2013 officieel
geen voertuigen meer op rode diesel in Nederland.

Bij hoeveel procent van de varkens in Nederland wordt de staat gecoupeerd ondanks
dat dit verboden is?

Uit onderzoek van Wageningen UR uit 2022 blijkt dat bij circa 99% van de biggen in
de Nederlandse varkenshouderij de staart wordt gecoupeerd. Overigens is er geen absoluut
verbod op het couperen van biggenstaarten. Op grond van artikel 2.3 lid b van het
Besluit diergeneeskundigen mag de varkenshouder niet routinematig couperen. Dat betekent
dat de houder alleen mag couperen als er schade is aan staarten of oren én de houder
voordat hij coupeert maatregelen heeft getroffen om het risico op staartbijten te
verminderen op het bedrijf.

Het couperen van varkensstaarten en de wens van zowel de Kamer om dit niet langer
toe te staan heeft mijn aandacht. In het kader van het convenanttraject ben ik met
de betrokken partijen in gesprek over de manier waarop hierin stappen kunnen worden
gezet.

In hoeverre volstaan de middelen die de regering beschikbaar stelt voor het halen
van de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) in 2027?

Vanuit de LVVN-begroting wordt bijgedragen aan het verbeteren van de waterkwaliteit.
Voor de nutriënten dient te worden voldaan aan de doelen van de Nitraatrichtlijn en
voor gewasbeschermingsmiddelen aan de Europese verordeningen. Met deze middelen wordt
tevens de landbouwopgave voor de waterkwaliteit ingevuld met oog op het behalen van
de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW). De Minister van Infrastructuur en Waterstaat
is systeemverantwoordelijk voor de KRW. In dat kader verwijs ik u ook naar de begroting
van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Welke maatregelen neemt de regering om te handhaven op het couperen van staarten bij
varkens?

Het in het antwoord op vraag 21 genoemde verbod op het routinematig couperen bevat
een aantal open normen (bijvoorbeeld is niet gedefinieerd in de regelgeving wat moet
worden verstaan onder schade aan staarten of oren) en is daardoor lastig handhaafbaar.
Deze problematiek heeft mijn aandacht en ik ben hierover in gesprek met betrokken
partijen.

Hoe wordt de sector betrokken bij de voorgenomen algemene kennisdeling over waardecreatie
in ketens en het praktijkgericht onderzoek naar ketenafspraken met betrekking tot
duurzaamheidsinitiatieven in de landbouw?

LVVN ondersteunt Stichting Alliantie Verduurzaming Voedsel met het Programma waarde creatie in ketens 2024–2027. Onderdeel van dit programma zijn kennisdelingsactiviteiten met en binnen de sector,
zoals «Community building bijeenkomsten» waar ontmoeten en kennis uitwisselen centraal
staan.

Sectorpartijen nemen ook deel aan praktijkgericht onderzoek. Binnen het programma
Praktijkkennis voor Voedsel en Groen (PPVG) worden twee onderzoekscalls geopend op
het thema waardecreatie in de keten: Opschaling True Price en Ketenafspraken op duurzaamheidsinitiatieven.

Groen Kennisnet is een belangrijk instrument voor kennisdeling in het groene domein
en voor ontsluiting van opbrengsten van praktijkgericht onderzoek. De thema’s waardecreatie in ketens en duurzaamheidsinitiatieven zijn onder meer te vinden in de dossiers: Toekomstbestendige landbouw, Transparantie
in de veehouderij, Korte ketens, Waarden van voedsel in de keten, Groenblauwe verdienmodellen,
BioKennis voor duurzaam ondernemen.

Bovengenoemde thema’s sluiten ook aan bij activiteiten van het Marktprogramma Verduurzaming Dierlijke Producten en de Kennisagenda Biologische Productie en Consumptie.

Daarnaast is er Groenpact, het landelijke netwerk waarin de sector samenwerkt met
(groen)onderwijs en overheid aan onderwijsvernieuwing, aansluiting onderwijs arbeidsmarkt
en praktijkinnovatie. Momenteel worden gesprekken gevoerd met de sectorpartijen over
de volgende fase van Groenpact (Groenpact 4.0) waarbinnen Ondernemerschap een belangrijke
plek krijgt.

Welke kosten zijn er precies verbonden aan de naamswijziging van het Ministerie van
LVVN?

De globale kostenraming voor de naamswijziging bedraagt € 3 tot 5 mln. De kosten die
gemaakt worden voor de naamswijziging van het Ministerie van LVVN betreffen onder
andere de volgende aanpassingen:

• aanpassingen die betrekking hebben op het ICT-domein, waaronder het aanpassen van
de emailadressen en de daarmee samenhangende toegangsrechten tot alle applicaties
die medewerkers van het ministerie gebruiken.

• het wijzigen van sjablonen, zoals in PowerPoint;

• het wijzigen van de personeelsadministratie (P-Direkt);

• het wijzigen van de boekhouding;

• het aanpassen van communicatiemiddelen zoals de bewegwijzering en aanpassing van naambordjes.

• Overige, zoals het aanpassen van certificaten en de inschrijving bij de Kamer van
Koophandel.

Hoeveel budget is er toegewezen voor investeringen in kennis en innovaties met aanpasbare
teelten en plantenrassen die beter bestand zijn tegen droogte en verzilting?

Via diverse programma’s wordt onderzoek bekostigd naar plantenrassen die beter bestand
zijn tegen weersextremen waaronder droogte en verzilting (zogenaamde robuuste rassen)
en nieuwe teeltwijzen die resulteren in meer klimaatbestendige productie. In totaliteit
betreft dit in 2025 € 7,2 mln.

Dit omvat:

1. kennisontwikkeling en innovatie voor meer klimaatbestendige plantaardige teeltwijzen
(€ 1,5 mln)

2. de ontwikkeling van robuuste plantenrassen (€ 5,7 mln) via onder andere het Nationaal
Groeifondsprogramma CropXR. Voor het NGF programma CropXR is tussen 2022–2028 € 21,5 mln
beschikbaar op de LVVN-begroting.

Naast deze € 7,2 mln investeert LVVN in 2025 nog € 1,4 mln in technologieontwikkeling
om veredeling sneller en preciezer te maken. In de toekomst kan dit de ontwikkeling
van robuuste plantenrassen versnellen.

Hoeveel subsidie ontvangt de Nederlandse landbouw? Welk deel daarvan gaat naar de
veehouderij? Welk deel gaat naar verduurzaming? Welk deel gaat naar de biologische
landbouw? Welk deel gaat naar de 10 respectievelijk 20 procent boeren die de meeste
subsidie ontvangen en wat karakteriseert die groepen?

Voor 2025 heeft het Ministerie van LVVN € 2,48 miljard aan subsidies voor land- en
tuinbouw, natuur, visserij, kennis en innovatie geraamd. Hiervan gaat € 1,77 miljard
naar de veehouderij (incl. Lbv en Lbv-plus). Vanuit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid
(GLB) is in 2025 € 790 miljoen Europees subsidiebudget beschikbaar. Deze middelen
lopen niet via de LVVN-begroting. Uit de GLB aanmelding voor de Gecombineerde Opgave
2023 bleek dat van de 44.683 aanvragers voor basisinkomenssteun zich 42% heeft ingeschreven
als graasdierbedrijf en 4% als biologisch bedrijf. Er zijn geen gegevens beschikbaar
over hoeveel van de totaalbedragen naar specifieke categorieën landbouwers, zoals
biologische landbouwers, gaat.

Binnen de LVVN begroting en het GLB zijn er verschillende subsidiemaatregelen gericht
op verduurzaming. De meest voorname subsidiemaatregelen in 2025 zijn de Eco-regeling,
ANLb en de Samenwerkingsmaatregel Veenweide en Natura 2000 overgangsgebieden. Ook
stellen provincies middelen beschikbaar voor het ANLb. Daarnaast voorziet het NSP
in steeds grotere mate een verschuiving van middelen van directe inkomenssteun naar
plattelandsontwikkeling. Een aantal van deze maatregelen ziet op verduurzaming. Tot
slot zijn er in 2025 ook binnen de glastuinbouw subsidieregelingen voor verduurzaming
beschikbaar, zoals MEI, EG en SWIG.

Cijfers over welk deel naar de boeren gaat die de meeste subsidie ontvangen en de
karakterisering daarvan zijn niet voorhanden.

Op basis van welk afwegingskader bepaalt de Minister van Financiën of en hoeveel geld
wordt overgemaakt naar de LVVN-begroting? Kan dit zo precies mogelijk worden omschreven?
Als een voorwaarde bijvoorbeeld «doelbereik» is, om welke doelen gaat dat dan en wanneer
is dat doelbereik voldoende voor de Minister van Financiën?

U vraagt naar een afwegingskader en een opvatting van de Minister van Financiën. Ik
verzoek u deze vraag aan de Minister van Financiën te stellen.

Wat is thans het totale areaal bollenteelt in Nederland? Wat is de jaarlijkse toe-
of afname van dit areaal in de afgelopen vijf jaar, onderverdeeld per provincie?

Het huidige areaal bollenteelt is 27.543 hectare. In de tabel is per jaar de verandering
t.o.v. 2020 weergeven in procenten. Dit laat zien dat er een lichte stijging heeft
plaatsgevonden in het totale areaal bloembollen en -knollen. Ten opzichte van 2023
is het areaal in 2024 afgenomen.

Er zijn grote verschillen tussen provincies. De grootste afname van het areaal vindt
plaats in Gelderland en Utrecht, met beide een halvering ten opzichte van 2020. De
sterkste stijgers zijn Zeeland en Overijssel waarbij het areaal ongeveer verdubbeld,
en Limburg met een toename van 28%. Echter gaat het hier om betrekkelijk kleine absolute
toenames.

2020

2021

2022

2023

2024*

Nederland

26.991

(– %)

27.260

(1%)

28.045

(3.9%)

28.111

(4.15%)

27.543

(2.05%)

Groningen

349

(– %)

367

(5.05%)

310

(– 11.37%)

357

(2.11%)

330

(– 5.53%)

Fryslân

571

(– %)

626

(9.49%)

653

(14.32%)

613

(7.27%)

627

(9.79%)

Drenthe

1.928

(– %)

2.040

(5.8%)

2.034

(5.51%)

2.073

(7.51%)

2.104

(9.12%)

Overijssel

695

(– %)

744

(7.14%)

894

(28.72%)

951

(36.84%)

982

(41.37%)

Flevoland

3.921

(– %)

4.039

(3.01%)

4.361

(11.23%)

4.483

(14.33%)

4.379

(11.66%)

Gelderland

314

(– %)

338

(7.77%)

309

(– 1.62%)

291

(– 7.48%)

149

(– 52.48%)

Utrecht

(– %)

(7.07%)

(– 20.36%)

(– 77.22%)

(– 42.19%)

Noord-Holland

13.673

(– %)

13.388

(– 2.08%)

13.415

(– 1.89%)

13.106

(– 4.15%)

12.917

(– 5.53%)

Zuid-Holland

3.315

(– %)

3.232

(– 2.49%)

3.306

(– 0.25%)

3.361

(1.39%)

3.361

(1.41%)

Zeeland

276

(– %)

293

(6.39%)

312

(13.19%)

327

(18.53%)

427

(55.01%)

Noord-Brabant

837

(– %)

1.000

(19.53%)

1.214

(45.04%)

1.236

(47.72%)

1.069

(27.78%)

Limburg

1.103

(– %)

1.182

(7.21%)

1.228

(11.39%)

1.313

(19.12%)

1.192

(8.07%)

Tabel X Areaal bloembollen en -knollen in hectares, tussen haakjes de procentuele
verandering ten opzichte van 2020. De data van het jaar 2024 betreffen voorlopige
cijfers. Bron: CBS

Welk percentage van het totale areaal bollenteelt is thans biologisch of in de transitie
naar biologisch?

Uit de gecombineerde opgave uit 2024 blijkt dat van het totale bloembollenareaal van
27.000 hectare, er op 85 hectare biologische teelt plaatsvindt. Dit is ongeveer 0,3
procent.

Wat is volgens de huidige jurisprudentie de wettelijke verplichting ten aanzien van
spuitvrije zones voor woningbouwprojecten in de buurt van bollenteelt?

Gewasbeschermingsmiddelen worden door het Ctgb toegelaten. Dit gaat gepaard met een
wettelijk gebruiksvoorschrift, zodat ze veilig te gebruiken zijn. Op die manier worden
mens dier en milieu beschermd. Het Ctgb heeft de mogelijkheid om een bufferzone voor
te schrijven als maatregel op het wettelijk gebruiksvoorschrift, maar doet dit alleen
als het bewezen effectief is voor de bescherming van mens, dier en milieu.

Er is geen algemene wettelijke verplichting ten aanzien van spuitvrije zones voor
woningbouwprojecten in de buurt van bollenteelt. Gemeentes zijn bevoegd gezag waar
het gaat om ruimtelijke ordening. In de jurisprudentie is inmiddels een vuistregel
ontstaan waaruit volgt dat een afstand van 50 meter tussen woningbouw en agrarische
percelen waar gewasbeschermingsmiddelen worden toegepast niet onredelijk is.

Welk percentage van de kalveren worden jaarlijks geïmporteerd uit het buitenland?
Wat is de jaarlijkse toe- of afname van deze import in de afgelopen vijf jaar, onderverdeeld
per land van herkomst?

In onderstaande tabel 1 staan de geboortemeldingen van runderen van de afgelopen 5
jaar. Daarnaast staan de aantallen kalveren in de leeftijd tot 1 jaar welke in de
periode 2019 t/m 2023 in Nederland zijn geïmporteerd. In de laatste kolom staat het
percentage van de geïmporteerde kalveren ten opzichte van het aantal geboren runderen
in Nederland voor de periode 2019 tot en met 2023. Deze cijfers geven een overzicht
van de geboren en geïmporteerde runderen op een bepaald moment in Nederland. In het
centrale I&R register van RVO wordt niet geregistreerd met welk doel runderen worden
geïmporteerd. In de bijlage staat een onderverdeling van de aantallen geïmporteerde
runderen in de leeftijd tot 1 jaar en de landen van herkomst.

Tabel 1

Jaar

Aantal geboortemeldingen runderen

Aantal importen kalveren tot 1 jaar

Percentage import kalveren in leeftijd tot 1 jaar t.o.v. aantal geboortemeldingen
rund

2019

1.536.811

892.812

58,10%

2020

1.539.306

786.363

51,09%

2021

1.541.645

779.451

50,56%

2022

1.547.033

839.114

54,24%

2023

1.521.471

798.012

52,45%

Bijlage

Jaar van import

Land van Herkomst

Aantal importen kalveren tot 1 jaar

Geboortemeldingen per jaar

% import ten opzichten van aantal geboren runderen

2019

BELGIË

52.001

3,38

2019

DENEMARKEN

37.343

2,43

2019

DUITSLAND

631.433

41,09

2019

ESTLAND

20.899

1,36

2019

FRANKRIJK

11.042

0,72

2019

GROOT-BRITTANNIË

173

0,01

2019

IERLAND

79.681

5,18

2019

ITALIË

121

0,01

2019

LETLAND

22.133

1,44

2019

LITOUWEN

5.193

0,34

2019

LUXEMBURG

12.072

0,79

2019

OOSTENRIJK

0,00

2019

POLEN

2.074

0,13

2019

SLOWAKIJE

2.373

0,15

2019

SPANJE

0,00

2019

TSJECHIË

16.228

1,06

2019

ZWEDEN

0,00

2019

ZWITSERLAND

0,00

Totaal 2019

892.812

1.536.811

58,10

2020

BELGIË

30.459

1,98

2020

DENEMARKEN

42.444

2,76

2020

DUITSLAND

590.571

38,37

2020

ESTLAND

23.645

1,54

2020

FRANKRIJK

11.274

0,73

2020

GROOT-BRITTANNIË

301

0,02

2020

HONGARIJE

0,00

2020

IERLAND

47.243

3,07

2020

ITALIË

304

0,02

2020

LETLAND

15.133

0,98

2020

LUXEMBURG

19.478

1,27

2020

POLEN

486

0,03

2020

ROEMENIË

348

0,02

2020

SLOWAKIJE

783

0,05

2020

SPANJE

198

0,01

2020

TSJECHIË

3.692

0,24

2020

ZWEDEN

0,00

2020

ZWITSERLAND

0,00

Totaal 2020

786.363

1.539.306

51,09

Jaar van import

Land van Herkomst

Aantal importen kalveren tot 1 jaar

Geboortemeldingen per jaar

% import ten opzichten van aantal geboren runderen

2021

BELGIË

31.847

2,07

2021

DENEMARKEN

43.001

2,79

2021

DUITSLAND

575.752

37,35

2021

ESTLAND

23.949

1,55

2021

FRANKRIJK

16.501

1,07

2021

HONGARIJE

187

0,01

2021

IERLAND

47.947

3,11

2021

ITALIË

290

0,02

2021

LETLAND

14.072

0,91

2021

LITOUWEN

0,00

2021

LUXEMBURG

19.655

1,27

2021

NOORD-IERLAND

0,00

2021

OOSTENRIJK

212

0,01

2021

POLEN

538

0,03

2021

ROEMENIË

0,00

2021

SLOWAKIJE

1.555

0,10

2021

SPANJE

336

0,02

2021

TSJECHIË

3.528

0,23

Totaal 2021

779.451

1.541.645

50,56

2022

BELGIË

39.186

2,53

2022

DENEMARKEN

46.562

3,01

2022

DUITSLAND

575.756

37,22

2022

ESTLAND

26.329

1,70

2022

FRANKRIJK

18.140

1,17

2022

GROOT-BRITTANNIË

0,00

2022

IERLAND

96.023

6,21

2022

ITALIË

507

0,03

2022

LETLAND

7.175

0,46

2022

LITOUWEN

120

0,01

2022

LUXEMBURG

21.966

1,42

2022

OOSTENRIJK

334

0,02

2022

POLEN

1.782

0,12

2022

ROEMENIË

0,00

2022

SLOWAKIJE

844

0,05

2022

SPANJE

224

0,01

2022

TSJECHIË

4.128

0,27

2022

ZWEDEN

0,00

2022

ZWITSERLAND

0,00

Totaal 2022

839.114

1.547.033

54,24

Jaar van import

Land van Herkomst

Aantal importen kalveren tot 1 jaar

Geboortemeldingen per jaar

% import ten opzichten van aantal geboren runderen

2023

BELGIË

47.206

3,10

2023

DENEMARKEN

47.272

3,11

2023

DUITSLAND

542.008

35,62

2023

ESTLAND

3.894

0,26

2023

FRANKRIJK

16.696

1,10

2023

IERLAND

107.540

7,07

2023

ITALIË

0,00

2023

LETLAND

7.701

0,51

2023

LITOUWEN

2.056

0,14

2023

LUXEMBURG

21.966

1,44

2023

OOSTENRIJK

0,00

2023

POLEN

177

0,01

2023

SLOWAKIJE

149

0,01

2023

SPANJE

0,00

2023

TSJECHIË

1.292

0,08

2023

ZWEDEN

0,00

2023

ZWITSERLAND

0,00

Totaal 2023

798.012

1.521.471

52,45

Welk percentage van de kalveren die jaarlijks worden geïmporteerd, moeten langer dan
acht uur op transport voordat ze in Nederland op bestemming aankomen?

Deze gegevens worden niet bijgehouden voor kalveren die worden verplaatst binnen de
EU. Zoals in antwoord op vraag 32 aangeven zijn vanuit landen buiten de EU geen levende
kalveren geïmporteerd.

Hoeveel kalveren staan er thans in de Nederlandse kalverhouderij en wat is de jaarlijkse
toe- of afname van dit aantal sinds het jaar 2000?

Dit wordt niet geregistreerd.

Worden er in 2025 gelden vrijgemaakt ten behoeve van de uitvoering van de Nationale
Eiwitstrategie? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

Het huidige en vorige kabinet hebben geen extra middelen vrijgemaakt voor de Nationale
Eiwitstrategie (NES). Wel dragen lopende beleidsdossiers inhoudelijk bij aan de doelen
van de NES. Zo zijn er binnen het bestaande voedselbeleid in kalenderjaar 2025 middelen
vrijgemaakt voor de beleidsinzet gericht op de doelstelling van een halvering van
de voedselverspilling in 2030 en het aanjagen van het gebruik van reststromen in veevoer.
Deze middelen zijn onderdeel van het subsidiebudget Integraal Voedselbeleid, en waren
in gelijke mate beschikbaar in het jaar 2023 en 2024. Daarnaast ondersteunt het Meerjarig
Missiegedreven Innovatie Programma (MMIP topsector Agri&food) van de Kennis- en Innovatie
Agenda de gevraagde ontwikkelingen binnen de NES. Bij de ontwikkeling van de Nationale
Voedselstrategie wordt bezien hoe de uitvoering van de NES haar vervolg krijgt.

Op welke wijze is het Ministerie van LVVN betrokken bij de City Deal Voedsel?

Het Ministerie van LVVN is één van de deelnemende partijen aan de City Deal «Gezonde
en Duurzame Voedselomgeving», welke in oktober 2021 is gestart. In de tekst van de
City Deal wordt ingegaan op de rol van het ministerie binnen de samenwerking: het
Ministerie van LVVN dient als belangrijke netwerkpartner en zorgt voor de verbinding
tussen Rijk en gemeentes op belangrijke dossiers en thema’s, zoals het programma Jong
Leren Eten, lokaal voedsel uit korte ketens, verduurzaming voedselaanbod en de balans
in de consumptie van dierlijke en plantaardige eiwitten. De opgedane kennis binnen
de City Deal wordt betrokken in het vormgeven van beleid. Daarnaast faciliteert LVVN
samen met VWS de bijdrage van het Voedingscentrum als belangrijke kennispartner binnen
de City Deal.

Worden er in 2025 gelden vrijgemaakt ten behoeve van de uitvoering van de City Deal
Voedsel? Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

Ja, in de begroting van 2025 is € 25.000 vrijgemaakt voor de City Deal, volgens de
afspraken in de dealtekst1.

Op welke wijze is het Ministerie van LVVN betrokken bij de Bean Deal?

Als onderdeel van de Nationale Eiwitstrategie is in 2022 een Green Deal Eiwitrijke
Gewassen (Bean Deal) opgezet met 56 partijen uit de gehele eiwitketen (Rijksoverheid,
regionale overheden en ketenpartijen). Per januari 2024 zijn 16 nieuwe partijen toegetreden.
Doel van deze deal is opschaling van de Nederlandse teelt en verwerking van eiwitrijke
gewassen, primair bestemd voor humane consumptie, met een focus op stikstofbindende
vlinderbloemigen. Deelnemende partijen aan de Bean Deal hebben zich gecommitteerd
aan verschillende inspanningen op het gebied van effectieve ketensamenwerking voor
onder andere Nederlandse veldbonen, lupinebonen of sojabonen. LVVN is één van de deelnemende
partijen aan de Bean Deal en heeft zich gecommitteerd aan een aantal inspanningen.

LVVN is daarnaast vertegenwoordigd in de stuurgroep en kerngroep van de Bean Deal.
Verder financiert LVVN tot eind 2024 de ketenregisseur die de deelnemende partijen
ondersteunt bij het uitvoeren van hun inzet en acties in het kader van de Bean Deal
en financiert LVVN daarnaast ook de ondersteuning van de stuurgroep, kerngroep en
ketenregisseur door RVO.

Eén van de acties voortgekomen uit de Bean Deal is de BeanMeal. Om meer aandacht te
vragen voor de boon organiseren maatschappelijke partijen, telers, voedselproducenten,
supermarkten en cateraars één publiekelijke #BEANMEAL-activatieweek rondom Wereldpeulvruchtendag.
Met deze actie willen de partijen alle Nederlanders oproepen om in deze week minimaal
één maaltijd met bonen te eten. LVVN financiert de coördinatie van deze nationale
BeanMeal.

Worden er in 2025 gelden vrijgemaakt ten behoeve van de uitvoering van de Bean Deal?
Zo ja, welke? Zo nee, waarom niet?

De Bean Deal eindigt op 1 juli 2025. Tot die datum wordt de begeleiding door RVO vanuit
LVVN gefinancierd.

Eén van de acties voortgekomen uit de Bean Deal is de BeanMeal. Om meer aandacht te
vragen voor de boon organiseren maatschappelijke partijen, telers, voedselproducenten,
supermarkten en cateraars één publiekelijke #BEANMEAL-activatieweek rondom Wereldpeulvruchtendag.
Met deze actie willen de partijen alle Nederlanders oproepen om in deze week minimaal
één maaltijd met bonen eten. LVVN financiert de coördinatie van deze nationale BeanMeal
2025 die plaats vindt van 10 tot en met 16 februari 2025.

Hoeveel gelden worden vrijgemaakt voor het stimuleren van verduurzaming van de (dierlijke)
productie en de consumptie van dierlijke en plantaardige producten door middel van
nieuwe vormen van ketensamenwerking en nieuwe marktstrategieën en hoe worden deze
ingezet?

Huidige beleidsmaatregelen rondom nieuwe vormen van ketensamenwerking en marktstrategieën
komen voort uit bestaande budgetten. Vanuit voorgaande begrotingen is budget gereserveerd
voor:

Het Actieplan Biologisch; Voor de periode van 2025–2029 is circa € 50 mln gereserveerd.
Het grootste deel hiervan is hiervan is bedoeld voor de ontwikkeling van de vraag
van de consument en markt en wordt ingezet voor een meerjarige consumenten campagne,
de monitoring van de biologische verkopen, de inkoop door de Rijksoverheid, een brede
subsidieregeling voor de ontwikkeling van de markt en het stimuleren van de buitenlandse
afzet van biologische producten.

Voor het marktprogramma Duurzame Dierlijke Producten (VDP) is voor de periode 2025
t/m 2027 circa € 2 mln gereserveerd. In het marktprogramma (VDP) werken partijen in
dierlijke productieketens, de Dierenbescherming en het Ministerie van LVVN samen,
met als doel om een verdere verschuiving naar duurzamere productiemethoden te realiseren
binnen het aandeel dierlijke producten van ons voedselsysteem. De markt speelt daarbij
een belangrijke rol, in het bijzonder via ketenconcepten met bovenwettelijke duurzaamheidsprestaties.
Het budget is gericht op het verbinden van ketenpartners, het delen van kennis, het
uitvoeren van pilots en aan beleidsonderzoek naar de mogelijkheden van keten initiatieven.
Voorbeelden zijn het ondersteunen van en knelpunten oplossen bij de grootschalige
omschakeling van vleeskuikenhouders naar Beter Leven keurmerk 1 ster, het faciliteren
van het vergroten van het aantal duurzamere dierlijke producten in bedrijfscatering,
en het verkennen van de mogelijkheden van het verwaarden van de milieu-impact van
dierlijke producten. Het programma wordt uitgevoerd in samenhang met Waardecreatie
in Ketens (WIK), waarbij naast dierlijke ook plantaardige ketenpartijen zijn betrokken.

Bij de uitvoering van het programma WIK draagt LVVN voor circa € 0,5 mln. aan subsidie
bij. In WIK worden verbindingen gelegd tussen partijen in de keten, om kennis te versterken
van en over ketensamenwerkingen en verdienmodellen binnen het Nederlands agrifoodcluster
in nationale en internationale context.

In de Kamerbrief dierenwelzijn heeft de Minister onlangs gemeld dat zij in de begroting
2025 € 1 mln beschikbaar stelt voor het opzetten van pilots en ketendeals voor dierwaardige
veehouderij.

Kan de regering aangeven waar in de begroting de niet-juridisch verplichte ruimte
zit?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 11.

Hoeveel budget gaat de regering besteden en op welke wijze aan de export van dierlijke
producten?

Het Ministerie van LVVN kent geen specifieke subsidieregelingen voor de promotie en
export van dierlijke producten in het buitenland. Wel faciliteert de overheid bedrijven
om de handel/export van landbouwproducten te bevorderen in de vorm van handelsmissies,
beurzen etc. In het kader van het EU-Promotiebeleid voor landbouwproducten (Verordening
1144/2014) kan door marktdeelnemers subsidie worden aangevraagd voor voorlichtings-
en afzetbevorderingsacties van landbouwproducten, waaronder vlees en zuivel. Het Promotiebeleid
richt zich zowel op de EU als op derde landen. De EU-Promotieverordening kent een
jaarlijks EU-budget van circa € 186 miljoen; voor 2025 is vooralsnog een budget van
ca. € 92 mln door de EU gereserveerd.

Hoeveel budget gaat de regering besteden en op welke wijze aan de promotie van dierlijke
producten?

Het Ministerie van LVVN kent geen specifieke subsidieregelingen voor de promotie van
dierlijke producten in Nederland. Wel benut Nederland het Europees budget voor het
verstrekken van schoolmelk. Hiervoor is circa € 2,1 miljoen voor Nederland door de
EU gereserveerd. Nederland put dit budget de afgelopen jaren niet uit en gebruikt
een deel van het budget voor het verstrekken van schoolfruit en -groente. In schooljaar
2023/2024 werd circa € 0,9 miljoen van het EU-budget uitbetaald voor het verstrekken
van schoolmelk en andere zuivel uit de Schijf van Vijf, mede om gezonde eetgewoontes
bij schoolkinderen te bevorderen. Daarnaast kan in het kader van het EU-Promotiebeleid
voor landbouwproducten (Verordening 1144/2014) door marktdeelnemers subsidie worden
aangevraagd voor voorlichtings- en afzetbevorderingsacties van landbouwproducten,
waaronder vlees en zuivel. Het Promotiebeleid richt zich zowel op de EU (inclusief
Nederland) als op derde landen. De EU-Promotieverordening kent een jaarlijks EU-budget
van circa € 186 miljoen; voor 2025 is vooralsnog een budget van ca. € 92 mln door
de EU gereserveerd. Tot slot faciliteert de overheid bedrijven om de handel/export
van landbouwproducten te bevorderen in de vorm van handelsmissies, beurzen etc.

Hoeveel geld is er gereserveerd voor de promotie van dierlijke producten in Nederland?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 43.

Hoeveel geld is er gereserveerd voor de promotie van Nederlandse dierlijke producten
in het buitenland?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 42.

Waarop wordt concreet gedoeld in het tweede deel van de zin in het regeerprogramma
«Ook kijken we naar de kansen van de export voor het verdienvermogen, waarbij de Nederlandse
export en promotie van dierlijke producten (zoals vlees en zuivelproducten) onze aandacht
verdient.»?

Nederland is een handelsland, zeker ook op het gebied van landbouwproducten. Het exporteren
van agrarische producten in Europa en daarbuiten is van belang voor de voedselvoorziening
en biedt kansen voor het verdienvermogen van de sector. Dit geldt zowel voor plantaardige
producten als dierlijke producten. Het grootste aandeel van de Nederlandse export
van landbouwproducten gaat naar landen binnen de EU. In 2023 betrof het aandeel export
binnen de EU 71%2. Het EU-Promotiebeleid (Verordening 1144/2014) is een instrument om export van agrarische
producten te stimuleren. Dit beleid is gericht op promotie van plantaardige producten
en dierlijke producten zoals vlees en zuivelproducten. Het regeerprogramma benoemt
dat de export en promotie van dierlijke producten (zoals vlees en zuivelproducten)
onze aandacht verdient. Dat betekent niet dat er geen aandacht meer is voor de kansen
van export en promotie van plantaardige producten.

Waarom wordt er, als het gaat om het verdienvermogen, gekeken naar kansen voor de
export en promotie van dierlijke producten en niet voor plantaardige producten?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 46.

Op welk onderzoek is gebaseerd dat er voor Nederlandse export en promotie van plantaardige
producten minder aandacht voor de kansen nodig is?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 46.

Kan de regering een opsomming geven van de stakeholders die zij van plan is te betrekken
bij het opstellen van de integrale voedselstrategie?

In het regeerprogramma is een voedselstrategie toegezegd voor 2025. De invulling van
die strategie moet nader worden uitgewerkt zowel in inhoud als in proces, waaronder
ook de betrokkenheid van stakeholders. Bij die uitwerking zal ik uw Kamer betrekken.

Hoeveel regiodeals hebben betrekking op voedsel en welke afspraken zijn hierover gemaakt?

Er zijn 9 Regio Deals ondertekend in de tranches 2 t/m 4 die onder meer gericht zijn
op het versterken van de voedselzekerheid. De opgaven binnen deze deals zijn divers
en omvatten zowel aanpak van problematiek in de fysieke leefomgeving, zoals stikstofreductie,
bodemdaling en verdroging, als initiatieven die het perspectief van boeren versterken.
Dit gebeurt onder andere door de introductie van alternatieve teelten en het bevorderen
van kringlooplandbouw.

Met de aanstaande ondertekening van tranche 5 voor eind 2024, verwachten we uiteindelijk
in totaal 10 Regio Deals te hebben waarmee er verdere stappen gezet worden in het
versterken van duurzame landbouwsystemen en de weerbaarheid van onze voedselproductie.

Hoeveel inspecties hebben er in 2024 plaatsgevonden bij viskwekerijen, uitgesplitst
naar soort? Hoeveel overtredingen zijn hierbij geconstateerd, hoeveel waarschuwingen
zijn er gegeven en hoeveel boetes zijn er opgelegd?

In 2024 zijn bij 2 bedrijven monsters genomen door inspecteurs. Bij 1 bedrijf zijn
2 audits uitgevoerd in 2024, en een derde inspectie staat gepland. In het erkenningsregister
wordt niet bijgehouden welke vissoort(en) gekweekt wordt/worden. Wel wordt alleen
onderscheid gemaakt tussen viskwekerijen en tweekleppige weekdieren kwekerijen. Op
het bedrijf waar de 2 audits hebben plaats gevonden zijn in totaal 3 maatregelen genomen.
Het ging hier om 3 officiële waarschuwingen.

Hoeveel aquariumvissen werden er tot nu toe dit jaar in Nederland geïmporteerd?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn ruim 8.800 siervissen uit andere EU-lidstaten naar
Nederland verplaatst. Ruim 8 miljoen aquariumvissen werden geïmporteerd vanuit landen
buiten de EU.

Wat gebeurt er met vissen tussen de tijd dat ze uit het water zijn gehaald door vissersschepen
en dat ze zijn overleden?

Na de vangst vindt zo snel mogelijk selectie plaats tussen doelsoorten en bijvangst.
Bijvangst gaat waar toegestaan weer zo snel mogelijk terug in zee. Bijgevangen soorten
die niet terug mogen worden op ijs gelegd. Voor de gevangen doelsoorten geldt dat
bij deze dieren zo spoedig mogelijk na de vangst de organen worden verwijderd waarna
de dieren eveneens op ijs worden gelegd. In sommige andere visserijen, met name in
de pelagische visserij, geldt dat de vissen na vangst en selectie worden voorgekoeld
en daarna ingevroren.

Hoeveel vissersschepen bedwelmen vissen zodra ze uit het water worden gehaald? Op
welke manier gebeurt dit?

Bedwelming aan boord van schepen vindt op dit moment nog niet plaats. Wel zijn in
Nederland initiatieven ontplooid om te onderzoeken of er soortspecifieke methoden
voor bedwelming aan boord ontwikkeld kunnen worden. Hiervoor loopt voor de soorten
schol en tarbot op dit moment een pilot. Het zal echter nog tijd nemen voordat dit
specifiek voor deze soorten resulteert in een bedrijfsmatig toepasbare methode. Pas
daarna kan in Europees verband geagendeerd worden of toepassing van de beschikbare
bedwelmingsapparatuur kan worden opgepakt. Dit kabinet zet zich daarbij in voor een
gelijk speelveld voor de Nederlandse vissers in EU verband en daarom zal dit EU-breed
moeten plaatsvinden. Eerste stap is echter om het onderzoek voort te zetten en te
komen tot methoden die wetenschappelijk zijn onderbouwd en die ook bedrijfsmatig toepasbaar
zijn.

Hoeveel vissersschepen laten vissen langzaam stikken op het droge nadat ze uit het
water zijn gehaald?

Precieze aantallen schepen zijn niet te geven. In de beantwoording van vraag 53 is
aangegeven hoe in algemene zin de verwerking aan boord van vissersschepen plaatsvindt.

Hoeveel vissersschepen snijden de vissen, terwijl ze nog bij bewustzijn zijn, onverdoofd
open nadat ze uit het water zijn gehaald?

Ook hier is geen precieze duiding van aantallen te geven. Voor het overige verwijs
ik naar de vragen 53 en 55.

Hoeveel viskwekerijen zijn er op dit moment in Nederland, uitgesplitst naar vissoort?

Op dit moment hebben 51 bedrijven de erkenningsdefinitie aquacultuurproductiebedrijf.
Dit is exclusief bedrijven die tweekleppige weekdieren kweken. Uitsplitsing naar vissoort
is niet mogelijk.

Welke definitie van voedselzekerheid hanteert de regering?

Het kabinet hanteert de door de Food and Agriculture Organization (FAO) vastgestelde
definitie van voedselzekerheid. Deze definitie houdt in dat dat er sprake is van voedselzekerheid
wanneer mensen altijd fysieke, sociale en economische toegang hebben tot voldoende,
veilig en gezond voedsel.3 Belangrijke uitgangspunten zijn dat voedselproductie plaatsvindt binnen milieugrenzen,
het belang van het versterken van de positie van boeren in de voedselketen en voldoende
verdienvermogen voor primaire producenten. Voor de voedselzekerheidsopgaven op zowel
mondiaal, Europees als nationaal niveau blijft een belangrijke rol voorzien voor het
Nederlands agro- en visserijcomplex.

Welke gevolgen heeft het uitfaseren van het Groeifonds voor de innovatiekracht van
de agrifoodsector?

Het uitfaseren van het Nationaal Groeifonds betekent een ombuiging van € 6,8 miljard
(ronde 4 en 5 vervallen).

Hierdoor zijn er ook voor de agrifoodsector minder financiële middelen beschikbaar
voor omvangrijke risicovolle R&D-programma’s t.a.v. de verduurzaming en het vergroten
van het verdienvermogen.

Hoeveel geld wordt er uitgetrokken voor de Nationale Eiwitstrategie? Hoe staat dit
in verhouding tot de uitgaven afgelopen jaren? Hoe gaat de regering deze middelen
inzetten?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 35.

Hoe wordt de effectiviteit geborgd van de subsidieregeling voor emissiereducerende
staltechnieken?

De effectiviteit van de subsidieregeling hangt samen met de mate waarop de benodigde
natuurvergunningen kunnen worden afgegeven. De meeste veehouders zullen voor een emissiereducerende
techniek waarvoor ze subsidie kunnen krijgen immers een natuurvergunning nodig hebben.
Daarbij is een passende beoordeling nodig waaruit blijkt dat omliggende stikstofgevoelige
Natura 2000-gebieden er door de activiteit niet op achteruit gaan.

Ik baseer me daarbij op de inzichten van Wageningen University and Research uit 20224. Daarin komt naar voren dat verschillende typen luchtwassers voldoende reductie kunnen
behalen om, bij gelijkblijvende dieraantallen, met zekerheid negatieve effecten uit
te kunnen sluiten. Daarom heb ik in de regeling opgenomen dat de dieraantallen vijf
jaar lang niet mogen toenemen. Ook is in de regeling opgenomen dat de werking van
luchtwassers real time moet worden gemonitord, zodat een veehouder kan ingrijpen als
daar aanleiding toe is. Hiermee wordt de werking van de luchtwasser in de praktijk
beter geborgd.

Voor de langere termijn werk ik samen met de Staatssecretaris voor Openbaar Vervoer
en Milieu (OVM) aan de vernieuwing van het stelsel van de stalbeoordeling. Voor het
eind van het jaar ontvangt de Kamer een brief over de uitgangspunten voor het nieuwe
stelsel. Parallel daaraan werk ik voor de langere termijn aan een systematiek op basis
van doelvoorschriften in combinatie met bedrijfsspecifiek gemeten emissies met sensoren.
Ik ben ervan overtuigd dat meten van daadwerkelijke emissies een belangrijke bijdrage
gaat leveren aan het weer op gang kunnen brengen van de toestemmingverlening.

Hoe verhoudt het instrument van de Subsidiemodules brongerichte verduurzaming stal-
en managementmaatregelen (Sbv) zich tot recente uitspraken van de Raad van State over
de tegenvallende effectiviteit van innovatieve stalsystemen?

De uitspraken5 van de Raad van State van 4 september jl. zijn erg teleurstellend, maar bieden wel
een aantal aanknopingspunten om de vergunning zekerder te maken. Ik wil graag de provincie
Noord-Brabant in haar rol als bevoegd gezag ondersteunen met mijn kennis en inzicht,
zodat tot een aangepaste onderbouwing gekomen kan worden aan de hand van recente inzichten.
Daarbij denk ik aan de beantwoording van vragen door Wageningen University and Research
uit 2022, zoals aangehaald in het antwoord op vraag 61.

In de lijst van subsidiabele technieken in de Sbv-regeling die op 2 september jl.
gepubliceerd is, is rekening gehouden met bovengenoemde inzichten. Zoals aangegeven
in het antwoord op vraag 61 ben ik ervan overtuigd dat er zicht is op natuurvergunningverlening
bij het gelijk houden van het aantal dieren. Daarom heb ik in de regeling een voorwaarde
opgenomen dat de dieraantallen vijf jaar lang niet mogen toenemen. Ook is in de regeling
opgenomen dat de werking van luchtwassers real time moet worden gemonitord, zodat
een veehouder kan ingrijpen als daar aanleiding toe is. Hiermee wordt de werking van
de luchtwassers in de praktijk beter geborgd. Ik ga ook met de bevoegde gezagen in
gesprek over de vergunningverlening in het kader van de Sbv-regeling om met hen te
bespreken wat er eventueel aanvullend nog nodig is om tot vergunningverlening te komen.

Kunnen stallen waarbij de emissies worden gereduceerd doordat ze worden ingericht
voor minder dieren ook aanspraak doen op het Sbv-instrument? Welke bepalingen maken
dit wel/niet mogelijk?

De Sbv-investeringsmodule is een van de regelingen die binnen de aanpak piekbelasting
wordt opengesteld. Deze innovatieregeling ziet op ondersteuning van veehouders bij
investeringen in een aantal (ammoniak) emissiereducerende technieken. Ook veehouders
die hun stal dusdanig inrichten zodat er emissiereductie plaatsvindt door het houden
van minder dieren kunnen, als aan de gestelde voorwaarden van de regeling wordt voldaan,
deelnemen aan deze regeling. Er is geen bepaling die deelname verhinderd. Er wordt
echter geen subsidie gegeven voor het houden van minder dieren als zodanig. Voor subsidie
komen uitsluitend de kosten voor technieken uit de in de regeling opgenomen investeringstabellen
in aanmerking. in de regeling is opgenomen dat gedurende vijf jaar het dieraantal
niet mag toenemen. Dat zou dan ieder geval geen belemmering voor deze veehouders moeten
zijn.

Welke veranderende eisen bedoelt de regering als het gaat om de veranderende eisen
die aan de vloot worden gesteld voor vissers?

De visserijsector heeft met diverse uitdagingen te maken: de brandstofkosten stijgen
en milieueisen worden strenger, de ruimte op zee wordt beperkt door windparken en
natuurgebieden en visbestanden zijn – als onderdeel van een dynamisch ecosysteem alsook
onder invloed van een stijgende watertemperatuur – in beweging. Van vissers vragen
de stijgende prijzen en strengere eisen dat zij zuiniger met brandstof om gaan. Voor
sommige vissers zal inzetbaarheid van hun vaartuig in windparken belangrijk worden,
voor andere vissers zal multi-inzetbaarheid van hun vaartuig bijdragen aan een rendabele
bedrijfsvoering. Voor een aantal vissers zal mogelijk het schakelen tussen verschillende
typen visserij kunnen bijdragen aan de toekomstbestendigheid van hun bedrijf.

Wanneer denkt de regering het onderzoek naar de mogelijkheid om vissers te ondersteunen
bij het voldoen aan de veranderde eisen die aan de vloot worden gesteld te hebben
afgerond?

De regering gaat de visserijsector ondersteunen in de noodzakelijke doorontwikkeling
naar een toekomstbestendige vloot. Dit is een belangrijke pijler van de uitvoeringsagenda
die ik in overleg met de visserijsector en bij de visserij betrokken partijen ga opstellen.
Ik heb op 5 september jl. een start gemaakt met dit proces in een Bestuurlijk Overleg
met de visserijsector en andere betrokken partijen. De uitvoeringsagenda zal onder
meer een inzet op het behoud van fysieke ruimte voor de visserij en innovatie omvatten,
maar ook het creëren van draagvlak voor innovaties in Europa en het werken aan het
verminderen van belemmerende EU-regelgeving. De uitvoeringsagenda zal in het tweede
kwartaal van 2025 naar de Tweede Kamer worden verstuurd. Ondertussen worden de maatregelen
die LVVN reeds inzet voor de ondersteuning van de visserijsector voortgezet, zoals
onder andere de subsidieregeling voor vernieuwingen in de visserij- en aquacultuurketen,
die open staat tot 1 november 2024. Daarnaast wordt voor de garnalenvisserij een vrijwillige
saneringsregeling opgesteld en tegelijkertijd een toekomstvisie ontwikkeld. Ook worden
het Visserij Innovatie Netwerk en de Community of Practice voortgezet en in overleg
met de sector en andere betrokken partijen verdere innovatie- en investeringsregelingen
ontwikkeld. Bovendien worden ondernemers ondersteund met het uitvoeren van pilots
en onderzoek naar hoe verschillende belangen op zee te combineren zijn. Tot slot zal
op 11 oktober het Visserij Ontwikkel Plan worden ondertekend waarmee de uitvoering
kan worden gestart. Hiermee wordt de keten ingericht op de toekomstige duurzame visserij
en anderzijds sociaal-cultureel erfgoed behouden en visserijonderwijs een impuls gegeven.
Deze al lopende acties zullen worden ingevoegd in de uitvoeringsagenda.

Welke emissiereducerende staltechnieken kunnen nu worden gesubsidieerd en welke effecten
hebben die in het reduceren van emissie?

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 63 kunnen veehouders via de Sbv-investeringsmodule
ondersteund worden bij investeringen in een aantal (ammoniak)emissiereducrende technieken.
Deze technieken zijn opgenomen in de investeringstabellen in bijlage 2 van de regeling6. Welke effecten deze emissiereducerende technieken hebben is vastgelegd in bijlage
V en VI van de Omgevingsregeling7. Zo zijn er voor varkens- en vleeskalverhouders tien verschillende nageschakelde
technieken (luchtwassers) beschikbaar. Dit zijn chemische, biologische en combiwassers.
Hiermee worden emissies van ammoniak, geur en fijnstof respectievelijke met 85–95%,
30–45% en 35–80% verminderd ten opzichte van een stal zonder emissiebeperkende maatregelen.
Voor varkenshouders zijn er ook verschillende brongerichte technieken beschikbaar.
Deze technieken reduceren emissies van ammoniak, geur en methaan respectievelijk 67–84%,
22–40% en 30–80%. De beschikbare brongerichte techniek voor melkvee reduceert ammoniakemissies
met 77%.

Hoe gaat de regering Brussel overtuigen dat Nederland meer mestplaatsingsruimte moet
krijgen?

Voor de Europese inzet ten aanzien van de aanpak van de problematiek op de mestmarkt
verwijs ik u naar mijn Kamerbrief van 13 september jongstleden (Kamerstuk 33 037, nr. 559).

Welke middelen zijn er beschikbaar gesteld om de inzet van vezels van gewassen voor
biobased bouwmaterialen te stimuleren?

In totaal is voor het stimuleren van biobased teelt € 23,3 miljoen beschikbaar gesteld,
over 2024, 2025 en 2026. In 2025 is hiervan € 10 miljoen beschikbaar. LVVN start in
2024 met deze middelen een pilot door boeren een vergoeding te betalen voor de teelt
van vezelgewassen bedoeld voor de bouw, via koolstofcertificaten. In 2025 wordt besloten
of en zo ja hoe, deze pilot wordt voorgezet.

Wat zijn precies de juridische gevolgen van het niet voldoen aan het mestplafond?

Als blijkt dat het mestproductieplafond is overschreden kan de Europese Commissie
op basis van artikel 258 van het Verdrag inzake de werking van de Europese Unie een
infractieprocedure starten door een «aanmaningsbrief» (ingebrekestelling) te sturen.
Als de Europese Commissie dat doet heeft Nederland gelegenheid te reageren en aan
te geven welke maatregelen genomen worden om de mestproductie onder het plafond te
krijgen. Een generieke korting kan dan in theorie aan de orde zijn. Als Nederland
niet naar tevredenheid van de Europese Commissie optreedt, kan de Europese Commissie
de zaak aanhangig maken bij het Hof van Justitie.

Welke doelstellingen heeft de regering ten aanzien van mestvergisting?

Mestvergisting draagt bij aan het halen van de klimaatdoelstellingen, door het voorkomen
van methaanemissies van dierlijke mest en ook de productie van groen gas. Het kabinet
heeft geen specifieke doelstellingen ten aanzien van mestvergisting. Wel heeft het
kabinet een streefdoel voor groen gas productie van twee miljard kuub groen gas in
2030, waarvoor mestvergisting één van de mogelijke technieken is. Met de beoogde bijmengverplichting
groen gas is het streven een ketenemissiereductie middels groen gas invoeding van
3,8 Mton (Kamerstuk 32 813, nr. 1352).

Welke schaal van mestvergisting acht het kabinet haalbaar en wenselijk?

Ten behoeve van de klimaatdoelstellingen zet het kabinet in op alle voorkomende schaalgroottes
van mestvergisting. De ideale grootte van mestvergistingsinstallaties verschilt per
situatie. Het kabinet heeft geen voorkeur voor een bepaalde schaal van mestvergisting,
dat is een lokale afweging van het bevoegd gezag bij de vergunningverlening.

Wat zijn de belangrijkste obstakels volgens de regering ten aanzien van het opschalen
van vergisting?

Het kabinet werkt middels het Programma Groen Gas aan het oplossen van de belangrijkste
obstakels voor groen gas productie via onder andere mestvergisting. Binnen dit Programma
(Kamerstuk 32 813, nr. 1146) wordt gewerkt aan drie sporen om obstakels te doorbreken:

– Het verbeteren van de business case, via bijvoorbeeld de beoogde bijmengverplichting,
groen gas en de SDE++.

– Het versnellen van ruimtelijke inpassing (en vergunningverlening) van installaties
middels onder meer ondersteuning aan medeoverheden.

– Het ontsluiten van afdoende duurzame grondstoffen, onder andere door de ondersteuning
van stalaanpassingen ten behoeve van snelle afvoer van mest en mestverwerkingsinstallaties
die het digestaat kunnen verwerken tot onder andere kunstmestvervangers.

Hoeveel levende eenden zijn er in de afgelopen vijf jaar, uitgesplitst naar jaar en
naar land, uit het buitenland geïmporteerd voor de slacht?

In onderstaande tabel het aantal eenden dat de afgelopen vijf jaar vanuit EU-lidstaten
naar Nederland is vervoerd voor de slacht.

Tot en met 31 augustus 2024

840.000

2023

1,4 miljoen

2022

1,5 miljoen

2021

1,3 miljoen

2020

880.000

2019

1,5 miljoen

Er zijn geen levende eenden geïmporteerd vanuit landen buiten de EU.

Hoeveel overtredingen zijn er sinds 1 januari 2024 geconstateerd met betrekking tot
vangletsel bij eenden, met welke interventies (mededeling, waarschuwing of boete)
zijn deze opgevolgd, en hoe vaak is hiertegen in bezwaar gegaan?

In 2024 is bij 1 koppel eenden vangletsel vastgesteld. Hierbij is een boete opgelegd
aan de pluimveehouder en de vangploeg. Beiden zijn in bezwaar gegaan.

Voldoen alle veehouders aan de wettelijke verlichting dat alarmsysteem, alarmplan
en noodstroomaggregaat nodig is bij stallen waarbij de gezondheid en het welzijn van
het dier afhankelijk zijn van kunstmatige ventilatie? Hoe is dit gecontroleerd of
hoe gaat dit gecontroleerd worden?

Uit de inspecties van de NVWA, uitgevoerd sinds de inwerkingtreding van deze verplichting,
is gebleken dat niet alle veehouders voldoen aan deze voorschriften. De verplichtingen
voor een nood- en alarmsysteem en alarmplan worden gecontroleerd bij een welzijnsinspectie
door de NVWA, wanneer wordt geconstateerd dat het welzijn van de dieren afhankelijk
is van een kunstmatig ventilatiesysteem. De inspectie bestaat uit drie onderdelen.
Gekeken wordt of een noodstroomaggregaat op het bedrijf aanwezig is, dat voldoet aan
de specificaties en op de juiste wijze wordt getest. Verder wordt gecontroleerd of
er een alarmplan is en of deze voldoet aan de gestelde eisen. Bij de inspectie van
het alarmsysteem wordt gecontroleerd of dit systeem aan de technische eisen voldoet
en of de houder het alarmsysteem maandelijks test en de test registreert.

Hoeveel kangoeroevlees en -leer werd er in 2024 in Nederland ingevoerd?

Tot en met 31 augustus 2024 is 92.000 kilo kangoeroevlees geïmporteerd. Kangoeroeleer
(in gelooide toestand) is niet onderworpen aan officiële veterinaire controles bij
binnenkomst in de EU. Hierover zijn geen gegevens bekend.

Hoeveel kangoeroevlees en -leer werd er in 2024 vanuit Nederland doorgevoerd naar
andere landen?

Tot en met 31 augustus 2024 is geen kangoeroevlees doorgevoerd naar andere landen.
Over kangoeroeleer zijn geen gegevens bekend.

Hoeveel kikkers bedoeld voor consumptie werden er in 2024 in Nederland ingevoerd?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn ongeveer 9.000 kilo bevroren kikkerbillen ingevoerd.

Hoeveel ander «exotisch vlees» (denk daarbij aan aap, huanaco, python, dolfijn, et
cetera) werd er in 2024 in Nederland ingevoerd, uitgesplitst naar diersoort?

Tot en met 31 augustus 2024 is ongeveer 4.000 kilo antilopevlees, 4.000 kilo rendiervlees,
12.000 kilo krokodillenvlees en 8.000 kilo zebravlees ingevoerd.

Hoeveel levend geplukt dons en producten die dit bevatten werden er in 2024 in Nederland
ingevoerd?

Tot en met 31 augustus 2024 is één zending dons ingevoerd en daarvan is niet bekend
of het levend geplukt is.

Hoeveel haaienvinnen en andere haaiproducten werden er in 2024 in Nederland ingevoerd?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn dertien zendingen met in totaal 15.000 kilo haaienvlees
ingevoerd van buiten de EU. Er wordt niet apart geregistreerd welk deel daarvan haaienvinnen
zijn.

Hoeveel Antarctische krill (Euphausia superba) en krillproducten werden er in 2023
in Nederland ingevoerd?

Tot en met 31 augustus 2024 is geen Antarctische krill en krillproducten ingevoerd.

Hoeveel levende kreeften en krabben werden er in 2024 in Nederland ingevoerd? Kan
de regering dit uitsplitsen naar soort en herkomst?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn geen levende krabben of kreeften vanuit andere EU-lidstaten
naar Nederland verplaatst. Wel werd 3.000 kilo van de soort Homarus en 35.000 kilo
van de soort Homarus Americanus ingevoerd vanuit Canada.

Wat is de situatie wettelijke gezien met betrekking tot het aanbinden van runderen
in Nederland en om hoeveel bedrijven en dieren gaat het?

In de Nederlandse wet- en regelgeving zijn er geen specifieke eisen met betrekking
tot het aanbinden van runderen opgenomen. Op peildatum 4 augustus 2024 waren er 545
grupstallen voor melkvee in Nederland (Bron: Kwaliteitszorg Onderhoud Melkinstallaties
(KOM)). Hoeveel runderen dit betreft is onbekend. Voor de biologische houderijsystemen
geldt, op basis van de Europese Verordening 2018/48, dat het aanbinden van dieren
verboden is.

Hoeveel kilo antibiotica werd er in 2023 en 2024 gebruikt, respectievelijk in de veehouderij,
voor huisdieren en in de menselijke gezondheidszorg?

De NVWA verzamelt deze gegevens niet. De Stichting Diergeneesmiddelen Autoriteit verzamelt
de antibiotica gebruiks- en verkoopgegevens van een aantal diersoorten in de veehouderij.
Deze gegevens zijn te vinden in de SDa-rapporten8 antibioticumgebruik. De cijfers in de rapporten worden overigens weergegeven in dierdagdoseringen
i.p.v. de gevraagde kilogrammen. Gezelschapsdieren vallen hier niet onder. De Stichting
werkgroep Antibioticabeleid verzamelt de gegevens over het humaan antibioticagebruik.
Voor deze gegevens verwijs ik u naar de NethMap-MARAN9 rapportage.

Wat is de stand van zaken omtrent de toezegging dat het gemeentelijke bouwtoezicht
en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) na een stalincident worden geïnformeerd,
zodat zij een afweging kunnen maken om de betreffende stal te controleren? Wat is
de stand van zaken omtrent het aangekondigde overleg met Brandweer Nederland, de Vereniging
voor Nederlandse Gemeenten (VNG) en de NVWA om te zorgen dat bij dit soort incidenten
systematisch melding wordt gedaan door de brandweer aan het gemeentelijke bouwtoezicht
en in geval van risico's voor het welzijn van nog aanwezige dieren bij de NVWA?

De voorbereidingen voor dit overleg zijn gestart. Vanwege andere prioriteiten heeft
dit helaas enige vertraging opgelopen.

Hoeveel dieren, uitgesplitst naar soort, belandden in 2022 en 2023 in een beerput?
Hoeveel van hen kwamen om?

Op verzoek van de veiligheidsregio’s publiceert het Nederlands Instituut Publieke
Veiligheid (NIPV) iedere maand de Kerncijfers Incidenten van de brandweer in een online
dashboard10. Incidenten worden niet op het gevraagde detailniveau geregistreerd.

Hoeveel buffelhouderijen zijn er op dit moment in Nederland en hoeveel buffels worden
daar gehouden?

Elk jaar leggen ondernemers in het kader van de Gecombineerde Opgave (GO) diergegevens
en locatiegegevens vast. Dit gebeurt elk jaar op 1 april. Op 1 april 2024 zijn door
ondernemers in totaal 39 inrichtingen opgegeven waar in totaal 4912 buffels werden
gehouden.

Hoeveel buffels werden er in 2024 tot nu toe in Nederland geslacht?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn 827 waterbuffels geslacht.

Hoeveel kameelachtigen werden er in 2024 tot nu toe in Nederland geslacht?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn twee kameelachtigen geslacht.

Hoeveel struisvogels werden er in 2024 tot nu toe in Nederland geslacht?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn 34 struisvogels geslacht.

Hoeveel fazanten werden er in 2024 tot nu toe in Nederland geslacht?

De NVWA registreert fazanten niet als aparte diercategorie in het slacht registratiesysteem.

Hoeveel parelhoenders werden er in 2024 tot nu toe in Nederland geslacht?

De NVWA registreert parelhoenders niet als aparte diercategorie in het slacht registratiesysteem.

Hoeveel paarden, uitgesplitst naar grazers en rijpaarden, werden er in 2024 tot nu
toe in Nederland geslacht?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn ruim 1700 eenhoevigen geslacht. Dit betreft zowel
paarden als ezels. De NVWA heeft geen nader uitgesplitste gegevens beschikbaar.

Hoeveel schapen werden er in 2024 tot nu toe in Nederland geslacht?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn bijna 357.000 schapen geslacht (zie ook het antwoord
op vraag 150).

Hoeveel geiten werden er in 2024 tot nu toe in Nederland geslacht?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn bijna 159.000 geiten geslacht.

Hoeveel herten, uitgesplitst naar soort, werden er in 2024 tot nu toe in Nederland
geslacht?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn 502 gekweekte damherten en 27 gekweekte edelherten
geslacht.

Hoe kan het dat het eendenslachthuis in Ermelo werd gewoon nog open is ondanks dat
het onlangs werd betrapt op het omkatten van vlees?

De NVWA kan geen uitspraak doen over lopende onderzoeken.

Waarom is er geen terugroepactie geweest voor eendenvlees, aangezien het eendenslachthuis
in Ermelo erop is betrapt dat ze vlees omkatten?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 98.

100

Hoeveel veemarkten zijn er nog in Nederland? Welke zijn dat en met welke frequentie
worden deze gehouden?

Het bijeenbrengen van runderen en schapen/geiten is enkel op erkende verzamelcentra
toegestaan. In Nederland zijn 77 erkende verzamelcentra11 voor evenhoevigen. De meeste verzamelcentra verzamelen wekelijks.

Daarnaast worden er paardenmarkten gehouden in Nederland, waarvan de meesten één keer
per jaar plaatsvinden. Er bestaat geen centrale registratie van deze markten.

101

Is er al een evaluatie van het project Bewust Natuurlijk Luxe?

De evaluatie zit in de afrondende fase. Ik informeer uw Kamer later dit jaar over
de uitkomsten.

102

Hoe staat het met de implementatie van de Diergezondheidsverordening en de implementatie
van de registratieverplichtingen voor deze diersoorten?

De diergezondheidsverordening (Verordening (EU) 2016/429) bevat identificatie- en
registratieverplichtingen (I&R) voor landzoogdieren, vogels, bijen en hommels. Deze
verplichtingen zijn rechtstreeks werkend en van kracht sinds de inwerkingtreding van
de diergezondheidsverordening op 21 april 2021. Voor enkele nieuwe diersoorten is
de uitvoering van deze verplichtingen door Nederland uitgesteld. Er is gewacht op
een derogatieverordening die ruimte geeft om bepaalde houders uit te zonderen van
de verplichting tot registratie. Deze derogatieverordening is op 1 augustus 2022 in
werking getreden. Sindsdien is in goed overleg met betrokken sectoren en andere belanghebbenden
gewerkt aan de uitvoering. Het is voor de diersoorten kameel- en hertachtigen, bijen
en hommels reeds mogelijk te registreren conform de diergezondheidsverordening. De
registratie voor gevogelte zal naar verwachting begin 2025 volgen. Daarna zullen nog
aanpassingen volgen voor sectoren die nu al geregistreerd worden. Sectoren worden
hierover tijdig geïnformeerd.

103

Hoeveel parelhoenders, kwartels en struisvogels worden er in Nederland gehouden voor
vlees en welke andere vogelsoorten buiten deze en het reguliere pluimvee?

Dit wordt niet geregistreerd.

104

Hoeveel grote pluimveeslachterijen gebruikten in 2024 nog het waterbad als bedwelmingsmethode?

In 2024 gebruikten drie pluimveeslachthuizen het waterbad als bedwelmingsmethode.
Daarnaast zijn er nog slachterijen die met CAS-systemen (Controlled Atmosphere Stunning)
bedwelmen en een waterbadsysteem als back-up hebben. In geval van storingen in het
CAS-systeem kan naar het waterbadsysteem omgeschakeld worden.

105

Hoeveel middelgrote en kleine pluimveeslachterijen gebruikten in 2024 nog het waterbad
als bedwelmingsmethode?

In 2024 gebruikten twee middelgrote en kleine pluimveeslachthuizen het waterbad als
bedwelmingsmethode.

106

Hoeveel kippen, onderverdeeld naar vleeskuikens en leghennen, en hoeveel eenden zijn
in 2024 geslacht met het elektrisch waterbad als bedwelmingsmethode?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn ruim 41,4 miljoen vleeskuikens en ruim 3,2 miljoen
eenden geslacht bij slachthuizen die permanent gebruik maken van een elektrisch waterbad
als bedwelmingsmethode. De NVWA houdt geen cijfers bij van het aantal dieren dat in
2024 met het waterbadsysteem als bedwelmingsmethode is geslacht op slachthuizen die
dit systeem alleen als back-up gebruiken.

107

Hoeveel slachthuizen gebruikten in 2024 CO2 als bedwelming, uitgesplitst naar diersoort?

13 pluimveeslachthuizen maken gebruik van CO2-bedwelming als standaard bedwelmingsmethode. Dit betreft 11 slachthuizen die vleeskuikens
slachten en 2 slachthuizen die leghennen/moederdieren slachten. In 2023 werd bij vijf
slachterijen CO2-bedwelming gebruikt bij varkens.

108

Hoeveel slachthuizen zijn er in Nederland? Kan de regering per slachthuis aangeven
welke diersoort(en) er worden geslacht en welke bedwelmingsmethode(n) hiervoor worden
gebruikt?

Ik beantwoord uw vraag door per diersoort aan te geven op hoeveel slachthuizen deze
geslacht wordt. Sommige slachthuizen hebben dubbele erkenningen en kunnen dus meerdere
diergroepen slachten. De informatie over de soort erkenning per bedrijf is openbaar12. Op peildatum 31 augustus 2024 waren er 23 bedrijven met een actieve erkenning slachthuis
voor vlees van pluimvee en konijnen, 127 met de erkenning slachthuis voor vlees van
gedomesticeerde hoefdieren, 16 met de erkenning slachthuis voor vlees van gekweekt
wild en 12 met de erkenning vrij wildbewerkingsinrichting.

De bedwelmingsmethode is niet systematisch per slachthuis geregistreerd.

109

Hoeveel dieren zijn er, uitgesplitst naar diersoort, ante mortem en post mortem afgekeurd
voor menselijke consumptie in pluimveeslachthuizen in de eerste helft van 2024 en
wat waren de redenen daarvoor?

De NVWA houdt geen systematische gegevens bij van het pluimvee dat bij de ante mortem
keuring is afgekeurd voor menselijke consumptie. Alleen de afkeuringen bij de post
mortem keuring worden uitgesplitst naar diersoort bijgehouden. Tot en met 31 augustus
2024 zijn er van de 375,6 miljoen post mortem gekeurde dieren 3,4 miljoen dieren (0,9%)
afgekeurd voor menselijke consumptie bij de post mortem keuring. Een specificatie
van de afkeuring voor menselijke consumptie bij de post mortem keuring per diersoort
staat in onderstaande tabel.

Afkeuringen bij PM-keuring per diersoort

2024

1 jan t/m 31 aug

Eenden

17.515

Kippen

120.486

Vleeskuikens

3.269.278

Totaal

3.407.279

Voor vleeskuikens worden als meest voorkomende redenen voor afkeur genoemd: afwijkende
kleur/(geur)/consistentie, uitgebreide huidontsteking, hepatitis, artritis/synovitis
en fecale verontreiniging. Bij volwassen dieren (kippen) treden tumoren en ei-concrementen
meer op de voorgrond.

110

Hoeveel overtredingen zijn er sinds 1 januari 2024 geconstateerd met betrekking tot
vangletsel van pluimvee, uitgesplitst naar vleeskuikens, ouderdieren, leghennen, eenden,
kalkoenen, en naar Nederlandse en buitenlandse vangploegen, met welke interventies
(mededeling, waarschuwing of boete) zijn deze opgevolgd, en hoe vaak is hiertegen
in bezwaar gegaan?

Sinds 1 januari 2024 treedt de NVWA handhavend op als er bij 1% of meer van de dieren
in een koppel pluimvee vangletsel wordt geconstateerd. Tot 1 januari 2024 werd een
handhavingsgrens van 2% gehanteerd. In 2024 zijn tot en met 31 augustus 99 overtredingen
met betrekking tot vangletsel geconstateerd. Van deze 99 overtredingen met betrekking
tot vangletsel zijn er twee vastgesteld bij eenden (een pluimveehouder en een vangploeg),
drie bij moederdieren en 94 bij vleeskuikens. Vijf overtredingen zitten nog in het
traject van juridische toetsing voorafgaand aan het opleggen van een bestuurlijke
boete. Voor 94 overtredingen is een bestuurlijke boete opgelegd. Op 30 september 2024
zijn er 20 zaken in bezwaar of beroep geregistreerd.

Sinds 1 januari 2024 tot en met 31 augustus zijn 258 meldingen naar buitenlandse autoriteiten
verstuurd na het constateren van meer dan 1% vangletsel bij dieren in een koppel pluimvee.
De meldingen betreffen buitenlandse overtreders, waarbij Nederland de buitenlandse
autoriteit verzoekt om te handhaven.

111

Hoeveel slachthuizen maken gebruik van het elektrisch waterbad voor zowel de rituele
slacht als voor de reguliere slacht?

In 2024 gebruikten 3 grote pluimveeslachthuizen en 2 middelgrote en kleine pluimveeslachthuizen
het waterbad als bedwelmingsmethode. De NVWA houdt geen gegevens bij of dit voor de
rituele slacht of voor de reguliere slacht is.

112

Hoeveel slachthuizen maken gebruik van het elektrisch waterbad voor alleen de rituele
slacht?

113

Hoeveel slachthuizen maken gebruik van het elektrisch waterbad voor alleen de reguliere
slacht?

114

Hoeveel bedrijven hielden in 2023 eenden voor de productie van vlees?

Dit wordt niet geregistreerd.

115

Hoeveel natuurvergunningen zijn er in 2023 en 2024 ingetrokken van «slapende» bedrijven?

Voor het verstrekken van de natuurvergunningen waarvoor LVVN het bevoegde gezag is,
zijn in 2023 en 2024 geen vergunningen ingetrokken van «slapende» bedrijven.

Het is mij niet bekend hoeveel natuurvergunningen van «slapende» bedrijven er door
andere bevoegde gezagen in deze periode zijn ingetrokken.

116

Hoeveel NVWA-controles hebben er in 2024 plaatsgevonden in de eendenhouderij, konijnenhouderij,
kalkoenhouderij, geitenhouderij, varkenshouderij, et cetera?

Op het onderwerp dierenwelzijn hebben er 299 inspecties plaatsgevonden in de varkenshouderij.
Vanuit het onderwerp levende dieren en diergezondheid, is er in 2024 op 12 varkensbedrijven
een inspectie uitgevoerd. Daarnaast heeft er op 19 bedrijven met geiten een Q-koorts
inspectie plaatsgevonden, en op 13 bedrijven met geiten een I&R inspectie. Ook zijn
er voor het onderwerp dierenwelzijn 79 inspecties geweest in de geitenhouderij. Op
het onderwerp dierenwelzijn heeft er één inspectie plaatsgevonden in de eendenhouderij
en één in de kalkoenhouderij. Er zijn geen inspecties uitgevoerd op diergezondheid
van pluimvee (eenden en kalkoenen). Op het onderwerp dierenwelzijn heeft er één inspectie
plaatsgevonden in de konijnenhouderij.

117

Hoeveel eenden waren «Dead On Arrival» (DOA) bij het eendenslachthuis in 2024?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn er bijna 5.600 eenden dood aangevoerd op het slachthuis.

118

Hoeveel eendenvlees is er in 2024 geproduceerd in Nederland en welk deel van dit vlees
is geëxporteerd?

De NVWA houdt geen informatie bij over de totale productie van eendenvlees in Nederland.
Tot en met 31 augustus 2024 zijn veterinaire certificaten van de NVWA voor ongeveer
980.000 kilo eendenvlees afgegeven voor export naar derde landen. Voor verplaatsing
van eendenvlees binnen de EU worden geen gegevens bijgehouden.

119

Hoeveel bedrijven in Nederland kweken op dit moment insecten, welke soorten zijn dat
en welk deel van deze insecten is bestemd als veevoer en welk deel voor humane consumptie?

Dit wordt niet geregistreerd.

120

Hoeveel bedrijven houden in 2024 kalkoenen voor de productie van vlees?

Dit wordt niet geregistreerd in het Identificatie- en Registratiesysteem (I&R). Inrichtingen
waar in gevangenschap levende vogels worden gehouden met als doel het verplaatsen
van dieren of dierlijke producten, worden per 01-01-2025 geregistreerd.

121

Hoeveel kalkoenenslachterijen zijn er in Nederland? Welke bedwelmingsmethoden worden
hier gebruikt?

Er is één kalkoenenslachthuis in Nederland, waarbij het elektrische waterbad de standaard
bedwelmingsmethode is.

122

Welke diersoorten worden in Nederland nog wel eens onverdoofd geslacht in slachthuizen?
Om welke dieraantallen gaat het?

Dat zijn runderen, schapen en geiten. Het aantal dieren dat in 2023 onbedwelmd is
aangesneden is onder te verdelen in 1.594 runderen/kalveren en 39.050 schapen/geiten.
Het aantal dieren dat in 2024 tot met 31 augustus onbedwelmd is aangesneden is onder
te verdelen in 913 runderen/kalveren en 16.488 schapen/geiten.

123

Hoeveel konijnenslachterijen zijn er in Nederland? Welke bedwelmingsmethoden worden
hier gebruikt?

In Nederland zijn geen konijnenslachterijen.

124

Worden kalkoenen in Nederland onbedwelmd geslacht? Zo ja, om hoeveel dieren gaat het?

Kalkoenen worden niet onbedwelmd geslacht in Nederland.

125

Worden konijnen in Nederland onbedwelmd geslacht? Zo ja, om hoeveel dieren gaat het?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 123.

126

Hoeveel NVWA-controles hebben er in 2024 plaatsgevonden in de kalkoenenhouderij?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 116.

127

Hoeveel kalkoenenvlees is er in 2023 geproduceerd in Nederland en welk deel van dit
vlees is geëxporteerd?

De NVWA houdt geen informatie bij over de totale productie van kalkoenenvlees in Nederland.
In 2023 zijn veterinaire certificaten voor ongeveer 2,5 miljoen kilo kalkoenenvlees
afgegeven voor export naar derde landen. Dit kan ook om vlees gaan dat eerder vanuit
derde landen geïmporteerd is in de EU. Over verplaatsing van kalkoenenvlees binnen
de EU worden geen gegevens bijgehouden.

128

Hoeveel kalkoenen zijn in 2023 geslacht in Nederlandse slachthuizen?

In 2023 zijn bijna 1.750 kalkoenen geslacht in Nederlandse slachthuizen.

129

Hoeveel bedrijven houden in 2024 konijnen voor de productie van konijnenvlees?

Elk jaar leggen ondernemers in het kader van de Gecombineerde Opgave (GO) diergegevens
en locatiegegevens vast. Dit gebeurt elk jaar op 1 april.

Op 1 april 2024 werden er door 28 bedrijven 230.596 konijnen gehouden voor de productie
van vlees.

130

Hoeveel konijnen werden er in de eerste helft van 2024 gefokt voor de productie van
konijnenvlees?

Er wordt niet geregistreerd met betrekking tot aantallen van gehouden konijnen voor
de productie van konijnenvlees.

Elk jaar leggen ondernemers in het kader van de Gecombineerde Opgave diergegevens
en locatiegegevens vast.

Dit gebeurt elk jaar op 1 april. Op 1 april 2024 werden er door 28 bedrijven 230.596
konijnen gehouden voor de productie van vlees.

131

Hoeveel NVWA-controles hebben er in 2024 plaatsgevonden in de konijnenhouderij?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 116.

132

Hoeveel konijnen zijn in 2024 geslacht in Nederlandse slachthuizen?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 123.

133

Hoeveel kippen zijn er in de eerste helft van 2024 gestorven tijdens transport naar
een Nederlands slachthuis?

Gegevens van overlijden tijdens transport worden niet specifiek bijgehouden. In 2024
zijn tot en met 31 augustus bijna 330.000 vleeskuikens, vleeskuikenouderdieren en
leghennen dood aangevoerd op slachthuizen (dead on arrival). Hierbij kan geen onderscheid
gemaakt worden in welke fase in het voorafgaande traject (vangen, laden, transport,
wachttijd in de aanvoerhal) dieren doodgegaan zijn.

134

Hoeveel (kippen)kuikens zijn er in 2024 vanuit Nederland geëxporteerd, naar welke
landen en welk deel van deze kuikens is geëxporteerd per vliegtuig?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn ongeveer 48 miljoen kuikens vanuit Nederland naar
andere EU-lidstaten verplaatst. Het merendeel naar Duitsland, Polen, België en Italië.
Uitsluitend het vervoer naar Malta vindt per vliegtuig plaats (0,1%). Daarnaast zijn
ongeveer 8,1 miljoen (kippen)kuikens geëxporteerd naar derde landen. De grootste ontvangers
zijn Ghana en Oeganda. Nagenoeg alle zendingen naar derde landen zijn per vliegtuig
getransporteerd (99,2%).

135

Hoeveel kippen zijn er in 2024 geëxporteerd, naar welke landen en met welk doel?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn ongeveer 18 miljoen kippen verplaatst naar andere
EU-lidstaten, in het bijzonder naar België, Duitsland en Polen. 2/3 hiervan is voor
de slacht verplaatst en 1/3 voor verder houden. Daarnaast heeft Nederland 171 levende
kippen geëxporteerd naar landen buiten de EU. De grootste ontvangers zijn Aruba, Jordanië
en Senegal.

136

Hoeveel kippen zijn er in 2024 geïmporteerd en vanuit welke landen?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn ruim 187 miljoen kippen naar Nederland verplaatst
vanuit andere EU-lidstaten, in het bijzonder uit Duitsland en België. Vanuit landen
buiten de EU zijn eendagskuikens geïmporteerd. Dit betreft ongeveer 12.000 stuks uit
Canada, ongeveer 8.000 stuks uit de Verenigde Staten en ongeveer 700.000 stuks uit
het Verenigd Koninkrijk.

137

Hoeveel broedeieren van legkippen zijn er tot nu toe in 2024 geëxporteerd, naar welke
landen?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn ruim 435 miljoen broedeieren verplaatst naar andere
EU-lidstaten, in het bijzonder naar Duitsland, België en Polen. Daarnaast zijn 285 miljoen
broedeieren geëxporteerd naar landen buiten de EU. Irak, Saoedi-Arabië en Oekraïne
zijn hierin de grootste ontvangers.

138

Hoeveel kippen leven in 2024 nog in kooien? Hoeveel daarvan zijn leghen, hoeveel daarvan
vleeskuiken, hoeveel daarvan ouderdier bestemd voor de leg en hoeveel daarvan ouderdier
bestemd voor vlees? Op hoeveel bedrijven leven deze dieren?

Dit wordt niet geregistreerd.

139

Hoeveel kwartels worden er in Nederland gehouden voor vlees?

RVO houdt in het I&R-systeem nog niet het bedrijfstype van de inrichting en het doel
waarmee de dieren worden gehouden bij. Dit betreft implementatie van de Diergezondheidsverordening.
Het is op dit moment nog niet mogelijk om de cijfers van deze hier uit te filteren.
In de loop van 2025 wordt de Kamer geïnformeerd over de implementatie van de aanvullende
registratieverplichtingen vanuit de Diergezondheidsverordening.

140

Hoeveel kwartelvlees is er in Nederland ingevoerd in 2023 en 2024?

In 2023 en 2024 is geen kwartelvlees ingevoerd.

141

Op hoeveel locaties wordt in Nederland antiserum voor slangengif gewonnen? Van welke
dieren wordt daarvoor gebruik gemaakt? Om hoeveel dieren gaat het?

Deze gegevens zijn niet bekend bij het Ministerie van LVVN. Er zijn geen vergunningen
voor het winnen van antiserum aangevraagd bij de Centrale Commissie Dierproeven.

142

Kan de regering het proces van het winnen van antiserum voor slangengif omschrijven?

Gegevens hierover zijn niet bekend bij het Ministerie van LVVN.

143

Worden er in Nederland antilichamen gewonnen uit lama’s en aanverwanten soorten? Om
hoeveel dieren gaat het? Om hoeveel bedrijven?

In Nederland worden antilichamen gewonnen uit lama’s. Het gaat om één bedrijf dat
in 2022 in totaal 6 dierproeven hiervoor heeft geregistreerd op basis van de meest
actuele gegevens in de «Zo Doende 2022»13.

144

Zijn er nog andere dieren waaruit antilichamen worden gewonnen? Zo ja, welke en om
hoeveel dieren gaat het?

In Nederland wordt ook uit andere dieren antilichamen gewonnen. In 2022 zijn in totaal
76 dierproeven met schapen hiervoor geregistreerd op basis van de meest actuele gegevens
in de «Zo Doende 2022».

145

In hoeveel slachthuizen in Nederland worden schapen geslacht? Heeft de regering hiervan
een lijst?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn op 84 slachthuizen schapen geslacht. Welke diersoorten
de slachthuizen onder de actieve erkenning slachten valt onder gedetailleerde informatie
over bedrijven. De NVWA weegt het vrijgeven van dergelijke informatie zorgvuldig af
aan de hand van de uitgangspunten van de openbaarmaking slachthuizen. De door de Kamer
gevraagde informatie is momenteel geen informatie die openbaar beschikbaar is.

146

In hoeveel slachthuizen in Nederland worden geiten geslacht? Heeft de regering hiervan
een lijst?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn op 53 slachthuizen geiten geslacht. Welke diersoorten
de slachthuizen onder de actieve erkenning slachten valt onder gedetailleerde informatie
over bedrijven. De NVWA weegt het vrijgeven van dergelijke informatie zorgvuldig af
aan de hand van de uitgangspunten van de openbaarmaking slachthuizen. De door de kamer
gevraagde informatie is momenteel geen informatie die openbaar beschikbaar is.

147

In hoeveel slachthuizen in Nederland worden paarden geslacht? Heeft de regering hiervan
een lijst?

Er zijn tot en met 31 augustus 2024 zijn op 14 slachthuizen eenhoevigen (paarden en
ezels) geslacht.

148

Hoeveel dieren, uitgesplitst naar diersoort, zijn in 2023 en 2024 gestorven aan blauwtong?

In 2023 is op basis van data-analyse op I&R-gegevens gebleken dat er gedurende de
BTV-3 uitbraakperiode ruim 55000 schapen, ruim 8000 runderen en ruim 3000 geiten meer
zijn gestorven ten opzichte van dezelfde periode in de voorgaande jaren. Hierbij dient
te worden aangemerkt dat de aanwezigheid van blauwtongvirus niet in ieder gestorven
dier is onderzocht. Voor 2024 zijn de data voor sterfte door blauwtong nog niet beschikbaar
omdat de analyse nog loopt.

149

Hoeveel ruimingen vanwege dierziekten, uitgesplitst naar diersoort en reden daarvoor,
hebben er in 2023 en 2024 plaatsgevonden?

In 2023 zijn er wegens besmetting van Vogelgriep (Aviaire Influenza) 195.501 dieren
geruimd, wegens besmetting van pluimveeziekte Mycoplasma Gallisepticum 34.050 dieren
geruimd en wegens BSE (Gekke Koeienziekte) 8 dieren. Vanuit voedselveiligheid zijn
in 2023 13.809 vermeerderingsdieren geruimd wegens Salmonella Enteritidis vanuit de
monitoring op het primaire bedrijf. In 2024 zijn tot nu toe geen dieren geruimd wegens
dierziekten.

150

Hoeveel schapen zijn er tot nu toe in 2024 geslacht?

Tot en met 31 augustus 2024 zijn ruim 357.000 schapen geslacht (zie ook antwoord op
vraag 95).

151

Hoeveel varkens kwamen om bij de stalbrand in Beltrum?

Voor de monitoring van stalbranden in Nederland wordt uitgegaan van de Risicomonitor
Stalbranden van het Verbond van Verzekeraars14. Dit betreft een generiek overzicht van de stalbranden in Nederland gebaseerd op
data vanuit verschillende instanties. Er bestaat momenteel geen centrale registratie
van stalbranden op plaatsnaam. Gezien de korte reactietermijn is het niet mogelijk
om deze specifieke informatie per incident terug te halen.

De Risicomonitor bevat onder andere informatie over het aantal stalbranden in Nederland
en het aantal slachtoffers Onderstaande tabel geeft het aantal stalbranden weer en
het aantal daarbij omgekomen dieren (uitgesplitst per diersoort) in de jaren 2020–2023.
De data voor het jaar 2024 wordt begin 2025 gepubliceerd.

Jaar

Branden

Varkens

Pluimvee

Geiten

Runderen

Paarden

Schapen

Totaal aantal dieren

2020

1.780

106.900

108.794

2021

6.404

253

258

6.915

2022

128.000

880

328

129.295

2023

12.752

24.000

330

175

37.305

Totaal

316

20.936

258.900

1.464

822

152

282.309

152

Hoeveel varkens kwamen om bij de stalbrand in Boekel?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 151.

153

Hoeveel varkens kwamen om bij de stalbrand in Landhorst?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 151.

154

Hoeveel varkens kwamen om bij de stalbrand in Mussel?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 151.

155

Hoeveel dieren, die vallen onder de uitzondering door artikel 2.10, lid 4 van de Wet
dieren, zijn in 2023 en 2024, uitgesplitst naar jaar en diersoort, onverdoofd geslacht?

Het aantal dieren dat in 2023 onbedwelmd is aangesneden is onder te verdelen in 1.594
runderen/kalveren, 37.814 schapen en 1.236 geiten. Het aantal dieren dat in 2024 tot
met 31 augustus onbedwelmd is aangesneden is onder te verdelen in 913 runderen/kalveren,
15.993 schapen en 495 geiten.

156

Hoeveel slachthuizen slachten in Nederland voor een halal- of kosherkeurmerk? Hoeveel
van deze slachthuizen slachten een deel regulier en een deel voor een dergelijk keurmerk?
Hoeveel van deze slachthuizen slachten volledig voor een dergelijk keurmerk?

Deze gegevens worden niet bijgehouden.

157

Hoeveel dieren zijn in 2023 en 2024 volgens israëlitische ritus in Nederland geslacht,
uitgesplitst naar diersoort? Welk deel van deze dieren werd onverdoofd geslacht?

Deze gegevens worden niet bijgehouden.

158

Hoeveel dieren zijn in 2023 en 2024 volgens islamitische ritus in Nederland geslacht,
uitgesplitst naar diersoort? Welk deel van deze dieren werd onverdoofd geslacht?

Deze gegevens worden niet bijgehouden.

159

Hoeveel van de slachthuizen die de waterbadmethode gebruiken slachten voor een halal-
of kosherkeurmerk?

Halal-of koshercertificatie betreft uitsluitend private (aanvullende) eisen. Toezicht
op de naleving van deze private eisen is geen overheidsaangelegenheid, mits ze niet
strijdig zijn met de geldende wet- en regelgeving. Deze gegevens worden dan ook niet
bijgehouden.

160

Hoeveel van de slachthuizen die de waterbadmethode gebruiken slachten niet voor een
halal- of kosherkeurmerk?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 159.

161

Kan de regering een overzicht geven van alle in Nederland toegestane bedwelmingsmethoden
voorafgaand aan de slacht van dieren in de veehouderij? Kan de regering aangeven welke
van deze methoden reversibel en welke niet reversibel zijn?

De Europese Unie toegestane bedwelmingsmethoden staan vermeld in bijlage I van Verordening
(EG) nr. 1099/2009. Deze bedwelmingsmethoden zijn toegestaan in Nederland. Een aantal
methoden is aangemerkt als eenvoudige bedwelming. Deze hebben niet de onmiddellijke
dood tot gevolg. Na eenvoudige bedwelming moet zo spoedig mogelijk een methode toepast
worden die de dood garandeert, zoals verbloeden, pithing, elektrocutie of langdurige
blootstelling aan zuurstoftekort.

Toegestane bedwelmingsmethoden in slachthuizen zijn:

Mechanische methoden: penetrerend penschiettoestel (eenvoudige bedwelming), niet-penetrerend
penschiettoestel (eenvoudige bedwelming), vuurwapen met vrij projectiel, breken van
de nek, percuterende slag op de kop.

Electrische methoden: elektrische bedwelming – uitsluitend kop (eenvoudige bedwelming),
elektrische bedwelming – kop tot lichaam (eenvoudige bedwelming bij de slacht), elektrisch
waterbad (eenvoudige bedwelming, behalve wanneer de frequentie 50 Hz of minder is).

Methoden met atmosfeer beheersing: CO2 in hoge concentratie (eenvoudige bedwelming bij de slacht van varkens), CO2 in twee fasen, CO2 vermengd met inerte gassen (eenvoudige bedwelming voor varkens indien de duur van
de blootstelling aan minstens 30% koolstofdioxide minder dan 7 minuten bedraagt en
eenvoudige bedwelming voor pluimvee indien de totale duur van de blootstelling aan
minstens 30% koolstofdioxide minder dan 3 minuten bedraagt), inerte gassen (eenvoudige
bedwelming bij de slacht van varkens en eenvoudige bedwelming voor pluimvee indien
de duur van de blootstelling aan zuurstoftekort minder dan 3 minuten bedraagt), bedwelming
door luchtdrukverlaging.

162

Hoeveel Nederlandse slachthuizen maken gebruik van een niet-penetrerend penschiettoestel?

Deze gegevens worden niet bijgehouden.

163

Hoeveel dieren zijn het afgelopen jaar met een niet-penetrerend penschiettoestel bedwelmd
voorafgaand aan de slacht, uitgesplitst naar diersoort?

Deze gegevens worden niet bijgehouden.

164

Hoeveel runderen zijn het afgelopen jaar geslacht met heads-only elektrische bedwelming?
In hoeveel slachthuizen wordt deze bedwelmingsmethode gebruikt?

Deze gegevens worden niet bijgehouden.

165

Heeft Nederland ooit gebruik gemaakt van artikel 26, derde lid, van de Slachtverordening?
Zo ja, wat was in die gevallen de reden om van dat artikel gebruik te maken?

Het was niet mogelijk binnen de beantwoordingstermijn van deze begrotingsvragen de
gevraagde informatie te achterhalen. Dit vergt onder andere afstemming met de Europese
Commissie. Ik zal de Kamer deze informatie zo spoedig mogelijk doen toekomen.

166

Hebben andere Europese lidstaten ooit gebruik gemaakt van artikel 26, derde lid van
de Slachtverordening? Zo ja, welke lidstaten waren dat en wat was in die gevallen
de reden om van dat artikel gebruik te maken?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 165.

167

Hoeveel verzoeken aan de hand van artikel 26, derde lid van de Slachtverordening heeft
de Europese Commissie afgewezen sinds de inwerkingtreding van deze verordening? Om
welke verzoeken ging dit?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 165.

168

Hoeveel verzoeken aan de hand van artikel 26, derde lid van de Slachtverordening heeft
de Europese Commissie geaccordeerd sinds de inwerkingtreding van deze verordening?
Om welke verzoeken ging dit?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 165.

169

In welke lidstaten wordt gebruik gemaakt van het niet-penetrerend penschiettoestel
voor de bedwelming van runderen, uitgesplitst naar kalf, vaars, pink en koe?

Het gebruik van een niet-penetrerend penschiettoestel is een toegestane methode volgens
de Europese Verordening nr. 1099/2009 van de Raad, 24 september 2009, inzake de bescherming
van dieren bij het doden. Welke methoden andere lidstaten gebruiken, is mij niet bekend.
Deze gegevens worden niet centraal geregistreerd. Een dergelijk overzicht kan ik uw
Kamer niet geven.

170

Kan de regering aangeven hoeveel slachthuizen in de afgelopen twee jaar hun slachtsnelheid
hebben verhoogd?

In de afgelopen twee jaar zijn er geen slachthuizen geweest die hun slachtsnelheid
hebben verhoogd.

171

Kan de regering aangeven hoeveel slachthuizen in de afgelopen twee jaar hun slachtsnelheid
hebben verlaagd?

De NVWA houdt hier geen registratie over bij. Slachthuizen zijn vrij om de slachtsnelheid
te variëren en aan te passen aan het slachtproces, waarbij de maximaal toegestane
slachtsnelheid als bovengrens geldt.

172

Kan de regering aangeven hoe vaak, in de afgelopen drie jaar, de NVWA heeft opgelegd
dat een slachthuis de slachtsnelheid moet verlagen?

Wanneer een slachthuis het slachtproces niet op orde heeft en risico’s worden geconstateerd
door de aanwezige toezichthouder, worden direct maatregelen opgelegd door de NVWA
om de situatie te herstellen. Het tijdelijk verlagen van de slachtsnelheid is één
van de interventies die de NVWA inzet, indien het slachthuis het slachtproces niet
op orde heeft. Dit is onderdeel van het dagelijks toezicht. De NVWA heeft geen cijfers
over hoe vaak dit tijdens het toezicht voorkomt. Daarnaast heeft de NVWA in de afgelopen
3 jaar één keer een structurele verlaging van de slachtsnelheid bij een slachthuis
opgelegd.

173

Wat is de stand van zaken omtrent het aangekondigde wetsvoorstel voor een verbod op
de slacht van hoogzwangere dieren?

Volgens de Europese transportverordening (Verordening (EU) Nr. 1/2005) is het niet
toegestaan om drachtige dieren te vervoeren als de draagtijd reeds voor 90% of meer
is gevorderd. Het ontwerpbesluit tot wijziging van het Besluit houders van dieren,
voorziet in een aanvullend verbod op het verhandelen van drachtige runderen en varkens
die verder dan 2/3 dracht zijn, met bestemming slachthuis.

Op dit moment beraad ik mij op verdere stappen in dit proces.

174

Wat is de laatste stand van zaken omtrent het convenant onverdoofde slacht?

In juni 2012 is het Convenant «onbedwelmd slachten volgens religieuze riten» getekend
en van kracht geworden en in juli 2017 aangevuld met aanvullende afspraken in het
Addendum bij het Convenant. De normen op het gebied van de rituele onbedwelmde slacht
uit het Convenant zijn op 1 januari 2018 verankerd in het Besluit houders van dieren,
zodat ze algemeen gelden en er op gehandhaafd kan worden. Deloitte Consulting B.V.
concludeerde in haar evaluatie in 2021 dat het Convenant doelmatig en doeltreffend
is en goed functioneert in de praktijk en deed tevens enkele technische aanbevelingen
over de uitvoering en inrichting van het Convenant. Hierover bent u destijds geïnformeerd
(Kamerstuk 28 286, nr. 1232). Deze zijn opgepakt en daarnaast is er regelmatig overleg met de Convenantpartijen
om te borgen dat het Convenant goed blijft functioneren in de praktijk.

175

Hoeveel eendagshaantjes zijn er vergast in 2023?

Het laatste cijfer dat mij bekend is komt uit het rapport15 «Scenario’s voor het vraagstuk «het doden van eendagshaantjes van legrassen»» en
dateert uit 2018. In dat jaar ging het om 44 miljoen eendagshaantjes. De sector werkt
aan het verminderen van het aantal eendagshaantjes en zal dit najaar een zogenaamde
roadmap uitbrengen over de aanpak daarvan. Onderdeel van deze aanpak is monitoring
zodat de komende jaren een actuele stand kan worden gemeld.

176

Hoeveel eendagshaantjes zijn er tot nu vergast in 2024?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 175.

177

Hoeveel bedrijven werken op dit moment met geslachtsbepaling in het ei?

Dit wordt niet geregistreerd.

178

Hoeveel mannelijke kuikens zijn in 2023 in ovo uitgeselecteerd in Nederland?

Dit wordt niet geregistreerd.

179

Hoeveel leghennen zijn er geëxporteerd naar Duitsland in 2023, 2022, 2021 en 2020?

In het registratiesysteem wordt niet specifiek vastgelegd het soort oudere kip dat
wordt verplaatst.

Naar Duitsland zijn de volgende aantallen oudere kippen verplaatst:

– 2020: ruim 14 miljoen

– 2021: ruim 14 miljoen

– 2022: ruim 11 miljoen

– 2023: ruim 9 miljoen

180

Hoeveel melkkoeien zijn in 2023 vanuit andere landen naar Nederland gebracht voor
de slacht?

In het registratiesysteem wordt geen specifiek overzicht gegeven van het aantal melkkoeien.

In 2023 zijn er ruim 120.000 runderen verplaatst naar Nederland voor de slacht.

181

Hoeveel Nederlandse melkkoeien zijn er in 2023 geëxporteerd of op transport gegaan
naar een slachthuis in het buitenland?

In het registratiesysteem wordt geen specifiek overzicht gegeven van het aantal melkkoeien.

In 2023 zijn ruim 154.000 runderen naar EU-lidstaten verplaatst voor de slacht.

182

Hoeveel Nederlandse melkkoeien zijn er in 2023, 2022 en 2021 geslacht in België?

In het registratiesysteem wordt geen specifiek overzicht gegeven van het aantal melkkoeien.

De volgende aantallen runderen zijn naar België verplaatst voor de slacht:

– 2021: ruim 121.000

– 2022: ruim 158.000

– 2023: ruim 139.000

183

Hoeveel Nederlandse melkkoeien zijn er in 2023, 2022 en 2021 geslacht in Polen?

In het registratiesysteem wordt geen specifiek overzicht gegeven van het aantal melkkoeien.

De volgende aantallen runderen zijn naar Polen verplaatst voor de slacht:

– 2021: ongeveer 180

– 2022: geen

– 2023: geen

184

Hoeveel Nederlandse melkkoeien zijn er in 2023, 2022 en 2021 geslacht in Kroatië?

In het registratiesysteem wordt geen specifiek overzicht gegeven van het aantal melkkoeien.

De volgende aantallen runderen zijn naar Kroatië verplaatst voor de slacht:

– 2021: geen

– 2022: ongeveer 560

– 2023: ongeveer 1.600

185

Hoeveel controles heeft de NVWA in 2024 tot nu toe uitgevoerd in de melkveehouderij,
waarbij is gekeken naar (bescherming tegen) hitteleed?

De NVWA heeft in 2024 zes controles bij melkveehouderijen uitgevoerd waarbij is gekeken
naar bescherming tegen hitteleed.

186

Hoe vaak heeft de NVWA in 2024 tot nu toe ingegrepen bij hitteleed in de melkveehouderij
en voor welke interventies is hierbij gekozen?

De NVWA heeft in 2024 drie keer ingegrepen bij hitteleed in de melkveehouderij. Dit
heeft geleid tot twee mededelingen ter plaatse en één officiële waarschuwing.

187

Hoeveel zeugen zijn er geëxporteerd in 2023, indien mogelijk onderverdeeld naar fokzeugen
en slachtzeugen?

In 2023 zijn er ongeveer 5,9 miljoen varkens verplaatst naar andere EU Lidstaten voor
de fok en ongeveer 1,3 miljoen varkens voor de slacht. In 2023 heeft Nederland ongeveer
5.750 levende varkens geëxporteerd naar landen buiten de EU, voornamelijk naar Albanië
en Bosnië en Herzegovina met de fokkerij en / of gebruik als doel. De NVWA kan geen
onderscheid maken naar zeugen dan beren, dan wel fok en/of slachtzeugen.

188

Hoeveel zeugen zijn er in 2023 op transport gegaan naar een slachthuis in het buitenland,
onderverdeeld naar land?

In het registratie wordt geen onderscheid gemaakt in geslacht en doordat leeftijd
niet altijd is ingevuld in het Traces-systeem kan deze vraag alleen algemeen worden
beantwoord.

In 2023 zijn er ongeveer 1,3 miljoen varkens verplaatst naar een slachthuis in een
andere EU-lidstaat, met name naar naar Duitsland, Kroatië en Spanje.

189

Hoeveel varkens zijn in 2023 dood aangekomen bij een slachthuis in Nederland?

In 2023 zijn ruim 4.200 varkens dood aangevoerd bij een slachthuis in Nederland.

190

Welke zorg krijgen vleeskuikens in de Nederlandse vleeskuikensector in stallen waar
kuikens last hebben van pijnlijke voetzoollaesies?

Voetzoollaesies worden vaak veroorzaakt door een slechte kwaliteit van het strooisel
en zijn een belangrijke indicator voor het welzijn van de vleeskuikens. De inzet is
veelal preventief. Zo monitoren vleeskuikenhouders de strooiselkwaliteit en de voetzoollaesies
in de stal. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van de brochure van Wageningen UR Livestock
Research16. In deze brochure zijn ook handvatten opgenomen om de situatie te verbeteren. Voor
vleeskuikens die gehouden worden in de hoogste bezettingsgraad (39–42 kg/m2) geldt een verplichte controle op het slachthuis van de voetzoollaesies. Wanneer
de gemiddelde voetzoollaesiescore over een jaar te hoog is moet de houder een verbeterplan
opstellen met maatregelen die worden doorgevoerd. De NVWA ziet hier op toe. Wanneer
sprake is van een overschrijding van de vastgestelde norm voor voetzoollaesiescore
dient de bezettingsgraad verlaagd worden. Dit alles is vastgelegd in artikel 7b.6
Regeling houders van dieren.

191

Wordt bij de in de NVWA-inspectieresultaten dierenwelzijn vleeskuikens 2023 genoemde
inspecties in pluimveeslachterijen voetzoolscore 1 zoals genoemd in artikel 7b.5 Regeling
houders van dieren ook als ontsteking geteld, of telt het pas bij voetzoolscore 2,
of wordt een andere definitie van ontsteking gehanteerd?

Bij de beoordeling van ernstige afwijkingen aan de slachtlijn worden voor wat betreft
voetzoollaesies alleen dieren met ernstige voetzoollaesies meegeteld. Dit zijn voetzoollaesies
die overeenkomen met klasse 2 zoals gesteld in Artikel 7b.5 lid 2 van de Regeling
houders van dieren. Milde voetzoollaesies overeenkomend met klasse 1 worden in de
beoordeling niet meegenomen.

192

Voor welke diergroepen pluimvee zoals legkippen, kalkoenen, eenden, ouderdieren van
vleeskippen en ouderdieren van legkippen, is in de praktijk sinds de inwerkingtreding
van de uitbreiding administratieve handhaving bij welzijnsafwijkingen pluimvee sinds
1 januari 2023 gecontroleerd op welzijnsafwijkingen in de vorm van voetzoollaesies,
hakdermatitis en borstblaren?

De nieuwe administratieve handhaving is van toepassing op alle pluimvee diergroepen.
In praktijk zien we vooral afwijkingen bij de pluimvee diergroep vleeskuikens.

193

Hoeveel koppels pluimvee zijn sinds 1 januari 2023 per diercategorie kwantitatief
gecontroleerd en hoe vaak zijn afwijkingen gevonden die tot het sturen van een informerende
brief leidde? Kan de regering een dergelijke informerende brief in geanonimiseerde
vorm aan de Kamer doen toekomen?

Een koppel wordt bij binnenkomst van het slachthuis gescreend, bij een vermoeden van
welzijnsafwijkingen wordt dit koppel geïnspecteerd door de toezichthoudend dierenarts.
Van alle binnengebrachte koppels vleeskuikens in het slachthuis zijn 313 koppels na
screening verder geïnspecteerd naar aanleiding van een vermoeden van welzijnsafwijkingen.
Er zijn naar aanleiding van deze inspecties

227 informerende brieven gestuurd. De geanonimiseerde vorm van de informerende brief
is bijgevoegd.

194

Indien één van diergroepen pluimvee niet op basis van de uitbreiding administratieve
handhaving wordt gecontroleerd, wordt dan voor deze diergroep op een andere wijze
gecontroleerd op welzijnsafwijkingen in de vorm van voetzoollaesies, hakdermatitis
en borstblaren? Zo ja, welke diergroepen betreft het, hoe wordt dit gecontroleerd
en hoe vaak?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 192.

195

Hoeveel herhalingen van gevonden afwijkingen zijn sinds 1 januari 2023 per pluimvee-diercategorie
geconstateerd, ten minste 12 weken na de eerste afwijking?

Het aantal herhalingen ten minste 12 weken na de eerste gevonden afwijkingen is 82.
Voor deze herhalingen worden boeterapporten gestuurd naar de houders.

196

Worden, naast het door de regering genoemde artikel 1.8 onder 3 uit het Besluit houders
van dieren over ongeschikte bodembedekking bij deze bovengenoemde controles op welzijnsafwijkingen
(voetzoollaesies, hakdermatitis en borstblaren), ook nog overtredingen van andere
wetsartikelen ten laste gelegd aan veehouders? Zo ja, in welke situaties en welke
wetsartikelen betreft het?

Op basis van artikel 2.53 van het Besluit houders van dieren wordt er al enkele jaren
gehandhaafd op welzijnsafwijkingen die ontstaan zijn in de stal. Dit artikel is enkel
van toepassing op regulier gehouden vleeskuikens vallend onder Paragraaf 6.1.2 van
het Besluit houders van dieren.

197

Heeft de NVWA een beeld van hoe vaak pijnlijke voetzoolontstekingen voorkomen bij
ouderdieren van vleeskuikens, kalkoenen en legkippen in Nederland? Zo ja, waarop is
dat beeld gebaseerd en wat is het percentage dieren per diergroep dat hieraan lijdt?

Nee, daar heeft de NVWA geen beeld van. Het scoren van voetzoollaesies is bij deze
diergroepen niet verplicht. Ook vanuit de waarnemingen door onze eigen dierenartsen
kunnen we hier geen sectorbeeld van vormen.

198

Worden van de in Nederland vetgemeste kalkoenen die in België worden geslacht, de
bevindingen voor wat betreft de voetzoolscore, in het kader van artikel 15 van het
Besluit van de Vlaamse regering tot vaststelling van de minimumvoorschriften voor
de bescherming van kalkoenen, doorgegeven aan de NVWA? Zo ja, gebeurt dat bij alle
bevindingen of alleen bij een hoge voetzoolscore? Indien dit wordt doorgegeven, hoe
vaak heeft de NVWA naar aanleiding hiervan aanleiding gezien maatregelen te treffen
tegen de betreffende kalkoenhouder en in welke situaties wordt deze noodzaak gezien?

De Officiële Dierenarts aan de slachtlijn in België kan bij het tegenkomen van opmerkelijk
veel voetzoolontstekingen een melding laten doorzetten naar de NVWA via Dierenwelzijn
Vlaanderen. De NVWA heeft vanuit België geen meldingen wat betreft bevindingen van
voetzoollaesie scores van kalkoenen afkomstig uit Nederland gekregen.

199

Op basis van welke wetsartikelen worden maatregelen met betrekking tot de voetzoolscore
van vetgemeste kalkoenen genomen?

Er is voor kalkoenen geen voetzoolscore in de regelgeving opgenomen. Aangezien er
in Nederland geen slachthuizen zijn die kalkoenen slachten, kan er ook op basis van
Artikel 1.8 van het Besluit houders van dieren geen maatregelen worden opgelegd van
bevindingen aan de slachtlijn.

200

Hoeveel inspecties op het gebied van dierenwelzijn zijn er in totaal uitgevoerd bij
primaire bedrijven met kalveren type melkvee in 2021, 2022, 2023, 2024?

In de tabel hieronder is per jaar weergegeven hoeveel (her)inspecties zijn uitgevoerd
bij kalveren op melkveebedrijven.

Jaar

Aantal (her)inspecties

2021

110

2022

153

2023

338

2024 (tm 31 augustus)

234

201

Bij hoeveel procent van de inspecties op het gebied van dierenwelzijn bij primaire
bedrijven met kalveren type melkvee zijn de inspecties niet akkoord bevonden in 2021,
2022, 2023 en 2024 vanwege een hoge kalversterfte?

Een hoge kalversterfte kan wijzen op onvoldoende zorg voor kalveren, maar is op zichzelf
geen overtreding van de Wet dieren. Daarom is niet uit de systemen te achterhalen
bij welk deel van de niet akkoord bevonden inspecties hoge kalversterfte een rol speelde.

202

Wat is het aantal en aandeel mondelinge mededelingen, officiële waarschuwingen, rapporten
van bevindingen, boetes en/of processen-verbaal die zijn opgelegd aan de bedrijven
die in overtreding waren?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 201.

203

Hoe hoog moet het percentage kalversterfte zijn voordat bedrijven onder verscherpt
toezicht worden gezet of worden aangemerkt als risicobedrijf?

Hoge kalversterfte is op zichzelf geen criterium om een bedrijf onder verscherpt toezicht
te plaatsen.

204

Hoeveel bedrijven staan er onder verscherpt toezicht of zijn aangemerkt als risicobedrijf
in 2021, 2022, 2023 en 2024 vanwege een hoge kalversterfte?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 203.

205

Bij hoeveel bedrijven die onder verscherpt toezicht stonden of zijn aangemerkt als
risicobedrijf in 2021, 2022, 2023 en 2024 vanwege een hoge kalversterfte is een (her)inspectie
uitgevoerd?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 203.

206

Bij hoeveel van de (her)inspecties bij risicobedrijven en bedrijven die onder verscherpt
toezicht staan vanwege een hoog percentage kalversterfte zijn de inspecties niet akkoord
bevonden in 2021, 2022, 2023 en 2024?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 203.

207

Hoe hoog is de naleving van wet- en regelgeving bij (her)inspecties procentueel gezien
op risicobedrijven en bedrijven onder verscherpt toezicht met betrekking tot kalversterfte
in 2022, 2023 en 2024?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 201.

208

Wat is het aantal en aandeel mondelinge mededelingen, een officiële waarschuwingen,
rapporten van bevindingen, boetes en/of processen-verbaal die zijn opgelegd aan de
bedrijven die in overtreding waren?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 201.

209

Welke oorzaken van kalversterfte zijn gemeld in de jaren 2021, 2022, 2023 en 2024?
Welk percentage van de sterfgevallen was toe te schrijven aan deze oorzaken?

Oorzaken van kalversterfte worden niet aan de NVWA gemeld.

210

Hoeveel bedrijven hebben in de periode van 2020 tot heden gemiddeld meer dan 20 procent
kalversterfte? Bij hoeveel van deze bedrijven heeft de NVWA een inspectie uitgevoerd?
Bij hoeveel procent van deze bedrijven constateerde de NVWA een overtreding?

Een kalf is een rund van ten hoogste zes maanden (art. 2.29 begripsbepalingen Besluit
houders van dieren). De NVWA heeft geen inzicht in de kalversterfte bij bedrijven
over deze periode van 6 maanden. De NVWA heeft derhalve geen overzicht van de genoemde
bedrijven en hoeveel inspecties hierbij zijn uitgevoerd.

211

Wat is het aantal en aandeel mondelinge mededelingen, officiële waarschuwingen, rapporten
van bevindingen, boetes en/of processen-verbaal die zijn opgelegd aan de bedrijven
die in overtreding waren vanwege de te hoge kalversterfte?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 210.

212

Hoeveel noodslachtingen/euthanasie van melkkoeien vonden er plaats op melkveebedrijven
(inclusief mobiele slacht) in 2023 en 2024?

De NVWA heeft geen gegevens beschikbaar over de aantallen noodslachtingen op diertype
of per bedrijfstype. In 2023 heeft de NVWA ongeveer 11.700 noodslachtingen van runderen
ouder dan 1 jaar beoordeeld, in 2024 zijn dat er tot en met 31 augustus 2024 ongeveer
6.500 geweest.

In 2023 en 2024 zijn er geen dieren geslacht middels de Mobiele Dodingsunit (MDU).

De NVWA heeft geen gegevens beschikbaar over de aantallen geëuthanaseerde melkkoeien
of runderen op melkveebedrijven. Natuurlijke dood op het bedrijf en euthanasie op
het bedrijf worden in de systematiek van I&R rund onder dezelfde code genoteerd.

213

Welke gemiddelde leeftijd behaalden melkkoeien in Nederland voordat zij werden afgevoerd
naar de slacht in 2023 en hoe verhoudt dat zich tot eerdere jaren?

Dit wordt niet geregistreerd.

214

Wat was in 2023 de biggensterfte en hoe is deze sterfte gedefinieerd (bijvoorbeeld
middels de definitie van het aantal biggen dat binnen vier weken overlijdt, exclusief
de doodgeboren biggen)?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 215.

215

Hoeveel varkens zijn er in 2023 vroegtijdig gestorven, onderverdeeld naar doodgeboren
biggen, biggetjes bij de zeug, gespeende biggen, vleesvarkens, kraamzeugen, overige
zeugen, en fokberen?

Varkens worden niet individueel geïdentificeerd en geregistreerd. Dit betekent dat
er geen geboorten of leeftijden van varkens worden vastgelegd. Bovenstaande vragen
zijn dus niet te beantwoorden. Wel wordt de afvoer van dode varkens per diercategorie
geregistreerd.

Op basis van de RVO-rapportage Dierregistraties over 2023 kan ik uw Kamer informeren
dat voor 2023 de sterfte is gemeld van 3.692.254 biggen (Biggen en biggen bij de zeug
worden niet afzonderlijk geregistreerd), fokberen 193, vleesvarkens 358.595, zeugen
en fokgelten 61.885 en slachtzeugen 10.224 in het I&R-systeem

216

Hoeveel hoogdrachtige dieren zijn de afgelopen drie jaar, uitgesplitst naar jaar en
diersoort, aangevoerd bij slachthuizen?

In de Transportverordening staat dat drachtige dieren niet vervoerd mogen worden als
de draagtijd voor 90% of meer gevorderd is. Tijdens inspecties controleert de NVWA
of er hoogdrachtige dieren worden vervoerd. Zodra de toezichthouder een vermoedelijk
hoogdrachtig dier op een slachthuis aantreft, schrijft deze een rapport van bevindingen.
De NVWA heeft in 2021, 2022 en 2023 in slachthuizen respectievelijk 206, 175 en 114
bevindingen gedaan van dieren die vermoedelijk hoogdrachtig waren (>90% dracht). Dit
betreft vrijwel uitsluitend runderen.

217

Hoeveel hoogdrachtige dieren zijn de afgelopen drie jaar, uitgesplitst naar jaar en
diersoort, geslacht?

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik u naar de beantwoording van vraag 216.

218

Welke partijen worden op dit moment betrokken bij het convenant dierwaardige veehouderij?

In het convenanttraject dierwaardige veehouderij zijn op dit moment betrokken: Land-
en Tuinbouworganisatie (LTO) Nederland, Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK),
Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV), ZuivelNL, Stichting Brancheorganisatie
Kalversector (SBK), Avined (met uitzondering van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders),
Dierenbescherming, Caring Farmers, Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV),
Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de Federatie Nederlandse Levensmiddelen
Industrie (FNLI) en het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
(LVVN).

219

Hoeveel dieren zijn er onbedwelmd geslacht tijdens het offerfeest in 2024, uitgesplitst
per diersoort?

In 2024 zijn tijdens het Offerfeest in totaal 10.069 dieren onbedwelmd geslacht (398
runderen en 9.671 schapen/geiten).

220

Hoeveel dieren zijn er geslacht met voorafgaande bedwelming tijdens het offerfeest
in 2024?

In 2024 zijn tijdens het Offerfeest in totaal 18.264 dieren met voorafgaande bedwelming
geslacht (1.311 runderen en 16.953 schapen/geiten).

221

Kan de regering het aantal onbedwelmd aangesneden dieren tijdens het offerfeest in
2024 per diersoort uitsplitsen naar het aantal dieren dat direct na het aansnijden
een bedwelming kreeg, het aantal dieren dat kort voor het verstrijken van de 40 seconden
een bedwelming kreeg, het aantal dieren dat geen bedwelming kreeg omdat ze binnen
40 seconden na het aansnijden het bewustzijn hadden verloren en het aantal dieren
dat werd nabedwelmd op aanwijzing van de NVWA?

In onderstaande tabel worden de gevraagde cijfers, uitgesplitst per diersoort, weergegeven.

Diersoort

Totaal geslacht

Totaal bedwelmd

Totaal onbedwelmd

Direct nabedwelmd na aansnijden

Nabedwelmd vlak voor verstrijken 40 seconden

Nabedwelmd op aanwijzing NVWA

Niet nabedwelmd

Rund

Schaap

Geit

1.709

26.624

1.311

16.953

398

9.671

233

5.559

133

4.112

Totaal

28.333

18.264

10.069

5.792

133

4.143

222

Welk percentage van de varkens wordt gehouden in gangbare houderijsystemen, in een
houderijsysteem met één ster van het Beter Leven-keurmerk van de Dierenbescherming,
in een houderijsysteem met twee sterren, met drie sterren en biologisch en om hoeveel
varkens gaat dit?

Voor een antwoord op het aantal dieren gehouden in biologische houderijsystemen, baseer
ik mij op data van de website De Staat van Landbouw, Natuur en Voedsel17. De gegevens zijn afkomstig uit de Landbouwtelling van het Centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS). De Landbouwtelling gebruikt de zogeheten Gecombineerde Opgave (GO)
die boeren jaarlijks invullen. Als het gaat om het aantal dieren dan geven zij het
aantal dieren op dat zij op 1 april van dat jaar houden. Het betreft de diercategorieën
fokzeugen, vleesvarkens, melkkoeien, vleeskalveren, vleeskuikens, leghennen en melkgeiten.
Voor de categorieën vleeskoeien, schapen, konijnen en kalkoenen zijn geen gegevens
beschikbaar. Ik baseer me in mijn antwoord op de gegevens over het jaar 2023, waarbij
dient te worden opgemerkt dat dit op basis van voorlopige cijfers is. Het percentage
dieren in biologische houderijsystemen is bepaald door het aantal dieren in dat specifieke
houderijsysteem te delen op het totaal aantal dieren in dat jaar.

Diercategorie

Aantal dieren in een biologisch houderijsysteem

Aantal dieren in Nederland

% gehouden in een biologisch houderijsysteem

Fokzeugen

8.200

753.755

1,09%

Vleesvarkens

58.414

4.932.959

1,18%

Melkkoeien

48.682

1.573.787

3,09%

Vleeskalveren

214

1.024.080

0,02%

Vleeskuikens

195.592

40.809.158

0,48%

Leghennen

2.563.878

33.155.280

7,73%

Melkgeiten

40.601

489.488

8,29%

Data over 2023, op basis van voorlopige cijfers (Bron: De Staat van Landbouw, Natuur
en Voedsel)

Voor een antwoord op het aantal dieren gehouden in een houderijsysteem met één ster,
twee sterren en drie sterren van het Beter Leven-keurmerk van de Dierenbescherming heb ik informatie opgevraagd bij Stichting Beter Leven keurmerk (SBLk). Het Beter
Leven-keurmerk betreft een privaat keurmerk, en de gegevens over aantallen dieren
gehouden onder het keurmerk worden verzameld, beheerd en gepubliceerd door SBLk. Omdat
het om een privaat keurmerk gaat, worden deze getallen niet door de overheid bijgehouden.
Het betreft gegevens over het jaar 2023 en de cijfers geven het totaal aantal dieren
dat in dat jaar gehouden is aan. Het is relevant te vermelden dat de gerapporteerde
aantallen niet enkel in Nederland gehouden dieren betreft; een (klein) deel van de
Beter Leven keurmerkhouders is gevestigd in andere landen. Om die reden is het niet
mogelijk om het aantal en percentage in Nederland gehouden dieren met keurmerk te
bepalen.

De gegevens van SBLk gaan over het aantal dieren dat in totaal in een jaar gehouden
is (in gevallen waar er meerdere productieronden per jaar zijn, worden die hier dus
bij elkaar opgeteld).

Diercategorie

Totaal aantal dieren (x 1.000) dat over heel 2023 gehouden is in een Beter Leven keurmerk
houderijsysteem met

Één ster

Twee sterren

Drie sterren

Varkens

4.052

Vleesrunderen

Melkrunderen

Kalveren

Vleeskuikens

125.211

1.971

Leghennen

4.717

947

385

Geiten

Schapen

Konijnen

149

Kalkoenen

480

Totaal aantal dieren (x 1.000) gehouden in het houderijsysteem over heel 2023 (Bron:
Stichting Beter Leven keurmerk)

X Noot

Dit betreft 452,6 dieren, maar door de afronding naar duizendtallen is het afgerond
naar 0

X Noot

Er zijn geen criteria binnen het Beter Leven keurmerk voor geiten, schapen en voor
konijnen voor twee en drie sterren.

Het aantal en percentage dieren in gangbare houderijsystemen is niet op basis van
beschikbare cijfers vast te stellen. De Landbouwtelling registreert alleen het totale
aantal dieren in Nederland en de dieren die worden gehouden in biologische houderijsystemen.
Andere als niet-gangbaar te beschouwen houderijsystemen worden niet geregistreerd,
waardoor deze in de data niet apart te onderscheiden zijn. Het combineren van diverse
databronnen, bijvoorbeeld de data van SBLk met de data van de Landbouwtelling, om
tot deze informatie te komen is niet mogelijk, omdat ze verschillende gegevens representeren;
SBLk registreert aantallen over een heel jaar (dus meerdere rondes bij elkaar opgesteld),
terwijl de Landbouwtelling aantallen dieren op een momentopname geeft.

223

Welk percentage van de koeien, gehouden voor de productie van vlees, wordt gehouden
in gangbare houderijsystemen, in een houderijsysteem met één ster van het Beter Leven-keurmerk
van de Dierenbescherming, in een houderijsysteem met twee sterren, met drie sterren
en biologisch en om hoeveel dieren gaat dit?