Verslag houdende een lijst van vragen en antwoorden : Verslag houdende een lijst van vragen en antwoorden

Nr. 3
VERSLAG HOUDENDE EEN LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

Vastgesteld 27 september 2024

De vaste commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, belast met
het voorbereidend onderzoek van dit voorstel van wet, heeft de eer verslag uit te
brengen in de vorm van een lijst van vragen met de daarop gegeven antwoorden.

De vragen zijn op 23 september 2024 voorgelegd aan de Minister voor Buitenlandse Handel
en Ontwikkelingssamenwerking. Bij brief van 27 september 2024 zijn ze door de Minister
voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking beantwoord.

Met de vaststelling van het verslag acht de commissie de openbare behandeling van
het wetsvoorstel voldoende voorbereid.

De voorzitter van de commissie, De Vries

De griffier van de commissie, Meijers

Vragen en antwoorden

1

Kunt u voor de aankomende jaren aangeven op projectniveau aangeven welken projecten/financiering
moet(en) stoppen als gevolg van de bezuinigingen?

Antwoord:

De bezuinigingen uit het hoofdlijnenakkoord hebben betrekking op ODA-middelen in de
jaren 2025 en daarna. Omwille van de zorgvuldigheid van de nadere uitwerking van het
beleid en de daaraan gekoppelde budgetten, is voor 2025 gekozen om de bezuiniging
pro rata naar omvang van het thema te verdelen over alle subartikelen van de begroting
2025. Hierbij geldt als uitgangspunt dat lopende juridische contracten en verplichtingen
zo veel mogelijk worden gerespecteerd, vanuit het beginsel dat de overheid betrouwbaar
wil zijn.

Zoals beschreven in de Ontwerpbegroting 2025 vragen de bezuinigingen een zorgvuldige
weging en dienen deze aan te sluiten bij de prioriteiten uit het Regeerprogramma en
de nadere beleidsuitwerking van de terreinen Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp.
In de komende maanden wordt het nieuwe beleid nader uitgewerkt. Onderdeel van dat
proces zal een aanpassing van de begroting zijn, waardoor de begroting inzichtelijker
wordt. Dan worden ook de bezuinigingen voor 2026 en verder doorgevoerd, die nu ook
pro rata zijn verdeeld. Tot die tijd bestaat deze technische verdeling op basis van
de bestaande subartikelen van de begroting. Uw Kamer wordt daarom op een later moment
geïnformeerd over de beleidsinhoudelijke verdeling van de bezuinigingen.

2

Kunt u voor de volgende thema's in een grafiek aangeven hoe de jaarlijks (verwachte)
uitgaven zich hebben ontwikkeld tussen 2016 en 2026: Onderwijs, SRGR, klimaat en water?

Antwoord:

Voor de jaren 2016 t/m 2023 zijn de realisaties weergegeven. Voor 2024 t/m 2026 zijn
de begrote uitgaven weergegeven (stand Ontwerpbegroting 2025). Over de verdeling van
de bezuinigingen vanaf 2026 wordt u op een later moment geïnformeerd. De weergegeven
budgetten in 2026 kunnen dus nog wijzigen.

3

Kunt u de Kamer een meerjarig overzicht van verplichtingen sturen, conform de toezegging
gedaan door uw ambtsvoorganger bij de begrotingsbehandeling Buitenlandse Handel en
Ontwikkelingssamenwerking 2024 (36 410-XVII)?

Antwoord:

Een geactualiseerd overzicht van de meerjarige verplichtingen is als bijlage toegevoegd
aan de ontwerpbegroting 2025 (Kamerstuk 36 600-XVII, bijlage 6: Meerjarige juridische verplichtingen).

4

Heeft u al een preciezere indicatie van wanneer u een besluit neemt over het voortzetten
van de strategische partnerschappen? Wat zijn de te verwachten gevolgen voor Nederlandse
organisaties en zuidelijke (partner)organisaties als tenderprocedures voor strategische
partnerschappen niet voor 1 januari 2026 volledig zijn afgerond?

Antwoord:

Over de toekomst van het beleid op het gebied van versterking van het maatschappelijk
middenveld informeer ik uw Kamer voor de begrotingsbehandeling per brief. U zult te
zijner tijd worden geïnformeerd over de nadere invulling hiervan.

5

Klopt het dat, volgens de gebruikelijke ODA-systematiek, de meerjarige effecten van
macro-economische bijstellingen op het ODA-budget in de eerste suppletoire begroting
(CEP), de BHO-begroting (MEV) en in de tweede suppletoire begroting (MEV) worden gepresenteerd?
Is in deze tweede suppletoire begroting de bijstelling naar aanleiding van de MEV
verwerkt? Zo ja, kunt u aangeven waar in de begroting? Zo ja, wat zijn de meerjarige
gevolgen van de bijstelling voor het budget? Zo nee, waarom is er niet bijgesteld?
Zo nee, wat zouden de gevolgen voor het budget zijn geweest als er wel was bijgesteld?

Antwoord:

Het kabinet heeft besloten het ODA-budget bij Miljoenennota niet aan te passen naar
aanleiding van de Macro-Economische Verkenning (MEV) van het CPB, die deze zomer gepubliceerd
is. In het Hoofdlijnenakkoord is geen afspraak gemaakt over de koppeling met het BNI.
Indien er wordt gekozen om het budget te koppelen, zal deze bijstelling ingepast moeten
worden in het vastgestelde uitgavenkader.

Indien het kabinet had besloten om het ODA-budget bij Miljoenennota op basis van de
MEV bij te stellen, dan zou het ODA-budget op basis van de tot en met het voorjaar
gehanteerde systematiek (op basis van 0,7%) met 2,0 miljard euro verhoogd zijn over
de periode 2024–2029. Indien ervoor gekozen wordt om op basis van een lager percentage
te koppelen, bijvoorbeeld het geraamde percentage voor 2029 (0,44%), dan kost dit
cumulatief (2024–2029) EUR 1,3 miljard.

In mln.

2024

2025

2026

2027

2028

2029

Cum.

Bijstelling cf. BNI-ontwikkeling

180

200

211

229

229

229

1.278

Een koppeling waarbij de ODA-prestatie op (zeer) lange termijn toegroeit naar 0,7%
BNI, conform de systematiek van voorgaande kabinetten, zou de volgende bijstelling
betekend hebben:

In mln.

2024

2025

2026

2027

2028

2029

Cum.

Bijstelling ODA-budget bij groei naar 0,7%

287

319

336

364

364

364

2.034

Zonder deze bijstellingen is het ODA budget voor de aankomende jaren als volgt:

In mln.

2024

2025

2026

2027

2028

2029

ODA-budget 2024–2029

7.016

7.175

7.304

5.444

5.552

5.942

6

Kunt u een up-to-date meerjarig overzicht geven van de totale asieltoerekening aan
het ODA-budget? Kunt u daarbij ook in percentages aangeven welk aandeel van het ODA-budget
naar (eerstejaars)asielopvang gaat, en welk aandeel van de (eerstejaars)asielopvang
uit ODA-middelen betaald wordt? Voor de jaren waar u geen realisatie kunt geven, kunt
u een raming geven?

Antwoord:

Onderstaand overzicht geeft de totale asieltoerekening aan het ODA-budget weer op
basis van het MPP 2024-I (Meerjaren Productie Prognose voor de migratieketen). In
de Voorjaarsnota 2024 zijn asielramingen tot en met 2026 verwerkt.

Van de uitgaven voor de eerstejaars asielopvang wordt circa 83% uit ODA-middelen betaald.
Deze uitgaven betreffen de reguliere kosten, dus zonder noodopvang. De (crisis) noodopvang
wordt niet toegerekend.

Het kabinet heeft in het hoofdlijnenakkoord afgesproken dat vanaf 2027 het ODA-deel
van de kosten van de eerstejaars asielopvang maximaal 10% is van het ODA-budget.

Bedragen in EUR miljoen

2024

2025

2026

2027

2028

2029

Totale ODA-toerekening (incl OCW-deel)

1.323

1.874

2.439

506

377

377

Percentage van totaal ODA

18,9

26,1

33,4

9,3

6,8

6,3

7

Hoeveel steun aan de mensen in Gaza heeft Nederland in totaal sinds 7 oktober 2023
in euro's gegeven?

Antwoord:

Nederland heeft vanaf 7 oktober 2023 t/m heden voor in totaal EUR 72,8 miljoen steun
verleend, bovenop de algemene vrijwillige bijdrage aan UNRWA van EUR 19 miljoen in
2024 (juridisch verplicht tot en met 2025), die zowel in Gaza als in andere landen
ingezet wordt.

Van deze EUR 72,8 miljoen is EUR 66,1 miljoen gefinancierd uit de begroting voor BHO
en EUR 6,7 miljoen uit de (ODA-middelen op de) BZ-begroting.

8

Klopt het dat op 10 juni 2024 Minister Schreinemacher 10 miljoen extra aan humanitaire
hulp beschikbaar heeft gesteld voor Gaza? Kunt u aangeven waar in de tweede suppletoire
begroting dit verwerkt is?

Antwoord:

Dat klopt. De verschillende aanvullende bijdragen voor Gaza zijn gedaan vanuit de
beschikbare budgetten op de BHO-begroting (de bijdrage aan ILO vanuit artikel 1.3
en de bijdragen aan ICRC en WHO vanuit artikel 4.1). Dit leidt daarom niet tot mutaties
in deze suppletoire begroting september.

9

Waar wordt de 10 miljoen euro die is bestemd voor de Nederlandse Financieringsmaatschappij
voor Ontwikkelingslanden (FMO) voor ondersteuning aan de Oekraïense private sector
concreet voor ingezet? Welke projecten worden hiermee gefinancierd en op welke wijze
worden deze projecten of initiatieven geselecteerd?

Antwoord:

De EUR 10 miljoen voor FMO zal worden ingezet ter versterking van de agrarische sector
in Oekraïne. Door te investeren in lokale private initiatieven worden bestaande banen
behouden en nieuwe banen gecreëerd. FMO richt zich daarbij met name op de versterking
van waardeketens via investeringen in infrastructuur. Ook zal FMO onderzoeken of de
fondsen als hefboom kunnen worden gebruikt om andere EU-financiering aan te trekken.
FMO is al jaren actief in Oekraïne, kent de lokale context goed en heeft een uitgebreid
netwerk.

Via dit netwerk zijn al verschillende voorstellen ontvangen. Deze voorstellen worden
volgens de reguliere FMO-processen beoordeeld op kwaliteit, risico’s en relevantie.

10

Aan wat voor samenwerking met het Nederlandse bedrijfsleven wordt gedacht bij de inzet
van 32,5 miljoen euro ten behoeve van de wederopbouw in Oekraïne en duurzaam herstel
van de economie daar? Wordt het hele bedrag van 42,5 miljoen euro gereserveerd ten
behoeve van inzet van Nederlandse bedrijven en organsiaties bij de wederopbouw van
Oekraïne en op welke wijze worden vraag en aanbod gematched, en welke verschillen
zitten er tussen de twee trajecten?

Antwoord:

Het gehele bedrag van EUR 32,5 miljoen is beschikbaar voor het subsidiëren van projecten
die inzetten op wederopbouw en/of duurzaam economisch herstel.

De Minister van BHO stelt met de Oekraïne Partnerschapsfaciliteit middelen beschikbaar
voor projecten van partnerschappen van ondernemingen en maatschappelijke organisaties
die bijdragen aan wederopbouw in Oekraïne en duurzaam herstel van de Oekraïense economie
en samenleving. In een partnerschap zit ten minste één Nederlands bedrijf en één Oekraïense
organisatie. Het moet gaan om activiteiten in landbouw, water, gezondheidszorg, duurzame
energie of circulaire bouw. Dit zijn sectoren waar de noden in Oekraïne hoog zijn
en waar Nederland een toegevoegde waarde kan bieden. Het gaat daarbij om projecten
die als gevolg van marktfalen niet op een andere manier realiseerbaar zijn.

Specifiek is het vraaggestuurde subsidieprogramma bedoeld voor projecten met een concreet
en tastbaar resultaat aan het einde van het project. De projecten sluiten aan bij
de lokale noden en brengen een bredere lokale economische en maatschappelijk ontwikkeling
voort. Het project heeft een langetermijneffect op de bredere lokale gemeenschap,
keten van ondernemingen of meerdere maatschappelijke organisaties. Te denken valt
hierbij aan projecten die bijdragen aan lokale werkgelegenheid, aan de arbeidsinzetbaarheid
(kennis, kunde, mentale en fysieke gezondheid) van Oekraïense burgers of aan de reconstructie
van voorzieningen die door de oorlog beschadigd of vernietigd zijn.

11

Wat zijn de redenen waarom de verplichtingenplafond worden verhoogd op artikel 2 voor
het aangaan van nieuwe verplichtingen voor het Green Climate Fund, terwijl klimaat
als ontwikkelingshulp niet in het hoofdlijnenakkoord staat?

Antwoord:

Het Green Climate Fund (GCF) werkt met periodieke middelenaanvullingen met een cyclus
van vier jaar. De cyclus waar deze verplichting betrekking op heeft, loopt van 1 januari
2024 tot en met 31 december 2027. Voorafgaand aan de aanvang van de cyclus vond in
najaar 2023 de Highlevel Pledging Conference for GCF’s second replenishment plaats waarin landen waaronder Nederland hebben aangeven wat zij aan de komende cyclus
bijdragen. De verplichtingenmutatie in 2024 wordt veroorzaakt doordat de administratieve
afhandeling van de verplichting in 2024 plaatsvond in plaats van in 2023.

12

Zijn er juridische verplichtingen richting het Green Climate Fund? Kan daar een overzicht
van komen zoals afgesproken met een factsheet? Wanneer lopen deze juridische verplichtingen
af?

Antwoord:

Het Green Climate Fund (GCF) is geen revolverend fonds en is derhalve niet opgenomen
bij de factsheets over revolverende fondsen. De juridische verplichting in 2024 is
EUR 140 miljoen: (Kasbudget 2024: EUR 50 miljoen; 2025: EUR 30 miljoen; 2026: EUR 30 miljoen
en 2027: EUR 30 miljoen). Het betreft de periode 2024 tot en met 2027.

13

Hoe groot is het gedeelte dat reeds uit het bestaande verplichtingenbudget naar het
Green Climate Fund gaat en gaat de ophoging van het verplichtingenbudget nog ten koste
van andere prioriteiten? Zo ja welke?

Antwoord:

De verplichting voor het Green Climate Fund (GCF) is voor EUR 66,35 miljoen aangegaan
uit het bestaande verplichtingenbudget. Deze verplichtingenmutatie heeft geen gevolgen
voor de realisatie van de kasbudgetten van andere beleidsprioriteiten.

14

Kunt u uitleggen wat het UNFPA supplies programma en het Human Reproduction Program
(HRP) van de WHO inhoudt? Kunt u dit uitgebreid toelichten en een overzicht van de
uitgaven en verplichtingen op deze punten geven?

Antwoord:

Wereldwijd hebben 257 miljoen vrouwen, die dat wel willen, geen toegang tot moderne
voorbehoedsmiddelen. Hierdoor sterven per dag nog steeds 800 vrouwen onnodig als gevolg
van zwangerschap en geboorte.

UNFPA Supplies maakt gezinsplanning voor vrouwen mogelijk en gaat daarmee moeder-
en kindersterfte tegen. Dit doet het programma voor het vergroten van de beschikbaarbeid
van voorbehoedmiddelen en het versterken van de waardeketens van gezondheidsproducten.

IOB concludeerde in hun evaluatie «Consistent Efforts, Persisting Challenges – Evaluation
of Dutch contributions to Sexual and Reproductive Health and Rights (2012–2022)» het
belang van UNFPA Supplies voor de Nederlandse bijdrage aan betere beschikbaarheid
van goede kwaliteit anticonceptie en voorbehoedmiddelen in de wereld. Vanwege hun
omvang, bereik en schaalvoordelen kan het programma bijvoorbeeld via gezamenlijke
inkoop lagere prijzen bedingen. NL ondersteunt UNFPA Supplies voor de periode van
2024 t/m 2028 voor een totaalbedrag van USD 119 mln met jaarlijkse betalingen van
USD 23,8 mln.

Het WHO human reproduction programme (HRP) is een gezamenlijk onderzoeksprogramma
van verschillende VN-instellingen op het terrein van Seksuele en Reproductieve Gezondheid
en Rechten. Dat gaat vooral over het bieden van een goede basisgezondheidszorg aan
moeders en kinderen. En ook over gevoelige onderwerpen die daarbij horen. Het WHO
human reproduction programme (HRP) levert bijvoorbeeld vooruitstrevend werk op het
terrein van veilige abortus. Jaarlijks sterven 39.000 vrouwen en meisjes aan de gevolgen
van een onveilige abortus. Miljoenen houden blijvend letsel. Met alle gevolgen van
dien voor hun gezondheid en de maatschappij. Dit is onnodig en te voorkomen. Met richtlijnen
en trainingen helpt het programma gezondheidswerkers in ontwikkelingslanden zorg rond
zwangerschap en geboorte op een veilige manier aan te bieden. Trainingen aan verpleegsters
en gemeenschapswerkers op het terrein vrouwenbesnijdenis helpen in het terugdringen
ervan. Hiermee draagt het programma bij aan de vrijheid van vrouwen en meisjes om
zelf te bepalen of, met wie en hoeveel kinderen zij krijgen, en aan het tegengaan
van moedersterfte. NL steunt WHO HRP van 2024 t/m 2027 met een bedrag van USD 30 mln
(jaarlijkse betalingen van USD 7,5 mln.)

15

Klopt het dat er in 2024 geen budget meer staat op artikel 5.4 in verband met de inpassing
van de kosten voor de eerstejaarsasielopvang? Hoe zijn/worden eventuele tegenvallers
verwerkt nu er geen buffer meer is?

Antwoord:

ODA-budget bedoeld voor eerstejaars asielopvang staat op de begroting van het Ministerie
Justitie en Veiligheid. De stand op het bufferartikel 5.4 is bij de suppletoire begroting
September EUR –54,347 miljoen. Daarmee is er op dit moment sprake van overprogrammering
conform reguliere systematiek. Indien er tegenvallers ontstaan als gevolg van stijgende
kosten voor de eerstejaarsasielopvang, dan zullen deze van dekking worden voorzien
binnen het ODA-budget.

16

Klopt het dat de programmamiddelen voor Oekraïne in artikel 5.2 met 147.500.000 euro
worden verlaagd omwille van meer middelen voor Oekraïne in andere begrotingsartikelen?
Komt de volledige 147.500.000 euro nog steeds ten goede aan Oekraïne? Kan een overzicht
worden gegeven van hoe de 147.500.000 euro verdeeld wordt?

Antwoord:

Ja dat klopt, de programmamiddelen voor Oekraïne op artikel 5.2 worden met EUR 147.500.000
verlaagd. Vervolgens wordt dit bedrag verdeeld over de verschillende begrotingsartikelen
op de BHO-begroting waarbij deze middelen nog steeds volledig ten goede komen aan
Oekraïne.

Dit bedrag wordt als volgt gealloceerd, zoals eerder aangekondigd in de Kamerbrief
Invulling BHOS-middelen Voorjaarsnota Oekraïne 2024 van 7 juni jl. (Kamerstuknr. 36 045-183).

• EUR 58 miljoen via het Ukraine Relief, Recovery, Reconstruction and Reform Trust Fund
(URTF) van de Wereldbank voor herstelprojecten ten behoeve van het elektriciteitsnet,
wegen, bruggen, onderdak, scholen en ziekenhuizen;

• EUR 20 miljoen via de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD) voor financiële
ondersteuning van de Oekraïense netbeheerder Ukrenergo;

• EUR 15 miljoen via het International Committee of the Red Cross (ICRC) t.b.v. humanitaire
hulp;

• EUR 10 miljoen euro via de Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden
(FMO) voor ondersteuning van de Oekraïense private sector;

• EUR 32,5 miljoen euro via een tweede ronde van de RVO Ukraine Partnership Facility
(UPF) voor samenwerking met het Nederlandse bedrijfsleven ten behoeve van de wederopbouw
in Oekraïne en duurzaam herstel van de economie;

• EUR 2,5 miljoen voor ondersteuning van maatschappelijke organisaties actief op het
gebied van hulpverlening in Oekraïne;

• EUR 9,5 miljoen voor de levering van tweedehands gasturbines via de EBRD.

17

Kunt u toelichten waar de steun voor Oekraïne op deze begroting staat, terwijl de
afspraak was om de steun voor Oekraïne buiten de BHO begroting te houden?

Antwoord:

In het HLA is afgesproken dat de uitgaven aan militaire en humanitaire steun aan Oekraïne en de binnenlandse opvang
van vluchtelingen uit Oekraïne in Nederland niet vallen onder het uitgavenkader. Ze
worden wel via de begroting geraamd en verantwoord.

Bij deze suppletoire begroting September zijn de bij Voorjaarsnota verkregen algemene
middelen voor Oekraïne nader verdeeld over de begrotingsartikelen van BHO.

De steun voor Oekraïne staat op verschillende begrotingsartikelen op de BHO-begroting,
bijvoorbeeld op artikel 1.3, artikel 4.1 en artikel 5.1.

18

Zijn er ook Nederlandse ondernemers betrokken bij de herstelprojecten die worden uitgevoerd
door het Ukraine Relief, Recovery, Reconstruction and Reform Trust Fund (URTF) van
de Wereldbank en de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling?

Antwoord:

Het Wereldbank Ukraine Relief, Recovery, Reconstruction and Reform Trust Fund (hierna: URTF) bestaat uit giften en leningen van donoren aan Oekraïense ministeries.
Het URTF kent vijf lopende thematische projecten en richt zich onder meer op herstel
van infrastructuur, het elektriciteitsnetwerk en het gezondheidszorgstelsel. Het URTF
draagt hiermee bij aan de wederopbouw en ontwikkeling van Oekraïne. Bovendien verstrekt
het fonds ook middelen voor advies met betrekking tot de hulp- en wederopbouwspanningen
en ondersteunt het daarmee de hervormingsagenda van Oekraïne. Hoewel er geen Nederlandse
ondernemers rechtstreeks betrokken zijn bij het URTF, blijkt uit cijfers van de Wereldbank
dat Nederlandse bedrijven zes tenders hebben gewonnen in Oekraïne sinds 1 juli 2021,
met een totale waarde van USD 17 miljoen. Hiermee staat Nederland in de top 10 van
Wereldbank leveranciers aan Oekraïne.

De EBRD geeft leningen aan de Oekraïense private sector door een groot deel van zijn
fondsen aan lokale banken te lenen die dit geld doorlenen aan lokale bedrijven onder
gunstige voorwaarden. De EBRD heeft goede kennis van de particuliere sector in Oekraïne,
aangezien de Bank al meer dan 30 jaar actief is in het land en de grootste institutionele
investeerder ter plaatse is. De EBRD heeft daarbij in het bijzonder aandacht voor
de hervormingsagenda (in lijn met EU-normen) en het herstel van de Oekraïense economie.
Er zijn geen Nederlandse ondernemers direct betrokken bij de herstelprojecten van
de EBRD, aangezien het doel van de EBRD het economisch herstel van het Oekraïense
bedrijfsleven in Oekraïne is.