Lijst van vragen en antwoorden : Beantwoording vragen commissie over Humanitaire hulp aan Gaza via airdrops (Kamerstuk 23432-513)

Nr. 517
LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

Vastgesteld 10 mei 2024

De vast commissie voor Buitenlandse Zaken heeft een aantal vragen voorgelegd aan de
Minister van Buitenlandse Zaken over de brief van 6 maart 2024 over Humanitaire hulp
aan Gaza via airdrops (Kamerstuk 23 432, nr. 513).

De Ministers van Buitenlandse Zaken, van Defensie en voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
hebbrn deze vragen beantwoord bij brief van 10 mei 2024. Vragen en antwoorden zijn
hierna afgedrukt.

De fungerend voorzitter van de commissie, De Roon

Adjunct-griffier van de commissie, Dekker

1

Hoeveel Meals Ready To Eat kunnen er per airdrop met een C-130 worden geleverd?

Antwoord

Zie antwoord op vraag 2.

2

Hoeveel Meals Ready To Eat kunnen er onder normale omstandigheden per vrachtwagen
van doorsnee formaat worden geleverd?

Antwoord

Per drop kunnen circa 49.000 Meals Ready To Eat (MRE’s) meegenomen worden. Naast de
MRE’s worden ook andere hulpgoederen, zoals rijst en bloem gedropt, afhankelijk van
welke hulpgoederen beschikbaar zijn.

Ter vergelijking kunnen circa 49.900 MRE’s per vrachtwagen worden geleverd.

3

Hoe voert het kabinet de motie-Stoffer (Kamerstuk 21 501-02, nr 2729) uit, mede in het licht van de levering hulpgoederen?

Antwoord

De humanitaire situatie is uiterst zorgwekkend en hulp bereikt de mensen in Gaza nog
altijd onvoldoende. Het kabinet heeft grote zorgen over dreigende hongersnood. Omdat
de toegang voor hulp over land nog steeds onvoldoende is als gevolg van blokkades
en belemmeringen opgeworpen door Israël heeft het kabinet ervoor gekozen door middel
van airdrops een bijdrage te leveren aan de basisbehoeften van Palestijnse burgers in Gaza. Het
kabinet onderstreept dat het versnellen en verbreden van hulp over land de prioriteit
heeft en van levensbelang is.

Er worden continu gesprekken gevoerd met de Israëlische autoriteiten over de noodzakelijke
humanitaire steun. Nederland blijft Israël oproepen om het functioneren van grensovergangen
tussen Israël en Gaza onmiddellijk te verbeteren en biedt hierin ondersteuning aan,
bijvoorbeeld door de levering van scanapparatuur. Hierbij verwacht Nederland volledige
medewerking door Israël. Er is nu te vaak sprake van bureaucratische belemmeringen
en veiligheidschecks waardoor humanitaire steun de Gazastrook niet of onvoldoende
bereikt.

Hulp aan Gaza alleen is onvoldoende. Het kabinet roept op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren
dat uiteindelijk moet leiden tot het duurzaam staken van de vijandigheden.

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking heeft in oktober
de hele portfolio in de Palestijnse gebieden nogmaals scherp tegen het licht gehouden
om te controleren dat voor zover is na te gaan geen geld bij terroristische organisaties
zoals Hamas terecht komt. Als naar aanleiding van toekomstige screenings informatie
beschikbaar komt die tot een ander oordeel kan leiden wordt de Tweede Kamer hierover
geïnformeerd.

4

Hoeveel grensovergangen zijn er inmiddels geopend voor de doorgang van humanitaire
hulp?

Antwoord

Op dit moment zijn de Kerem Shalom grensovergang tussen Israël en Gaza en de Rafah
grensovergang tussen Egypte en Gaza structureel open. Israël heeft recent aangekondigd
de grensovergang bij Erez te zullen openen voor humanitaire goederen die via Ashdod
en Jordanië naar Gaza kunnen worden gebracht. Op 1 mei jl. kwam een eerste konvooi
via Erez Gaza binnen. Structurele opening zou een belangrijke stap betekenen voor
de mogelijkheid om humanitaire hulp te bieden aan Noord-Gaza. Tot nog toe zijn de
grensovergangen slechts sporadisch en zeer beperkt geopend geweest voor humanitaire
missies.

Het verruimen en versnellen van toegang over land, waaronder het openen van meerdere
grensovergangen, blijft de meest effectieve manier om op de benodigde schaal hulpgoederen
aan Gaza te leveren. De volledige medewerking van Israël is daarbij een belangrijke
voorwaarde. Het opschalen van veilige, onmiddellijke en ongehinderde humanitaire toegang
en veilige distributie over land door heel Gaza vormt dan ook de primaire Nederlandse
inzet. Het kabinet onderstreept deze noodzaak met klem in contacten met Israël op
alle niveaus, en wijst op de geldende verplichtingen onder internationaal recht, waaronder
de uitspraken van het Internationaal Gerechtshof in dezen op 26 januari jl. en 28 maart
jl. en resolutie 2417 van de VN-Veiligheidsraad.

5.

Hoeveel vrachtwagens met hulp komen er nu gemiddeld dagelijks binnen?

Antwoord

De VN rapporteert dat er in maart gemiddeld 161 vrachtwagens per dag Gaza binnenkwamen,
waarbij het aantal varieerde tussen de 36 en 264. De mate van toegang bleef ook de
afgelopen weken onvoorspelbaar. De noden zijn ondertussen exponentieel toegenomen.
Voor 7 oktober 2023 kwamen dagelijks 500 vrachtwagens met goederen Gaza binnen.

6

Klopt het dat slechts een gedeelte van de vrachtwagens die Gaza binnengelaten worden,
de hulp verder verspreiden? Is er een capaciteitstekort bij de aanwezige internationale
hulporganisaties om de hulp door te leveren?

Antwoord

De distributie van hulp binnen de Gazastrook is complex en wordt gehinderd door meerdere
factoren, waaronder ad-hoc Israëlische checkpoints, voortdurende gevechten, onvoldoende deconflictie voor humanitaire actoren en onbegaanbare
wegen als gevolg van de bombardementen. Het noorden van Gaza wordt in zijn geheel
minimaal bereikt. De schokkende Israëlische aanval waarbij hulpverleners van World
Central Kitchen werden gedood, onderstreepte de risico’s voor hulpverleners, en leidde
tot een verdere opschorting van hulp. Ook voor andere organisaties is het vrijwel
onmogelijk om het noorden te bereiken. Zo werd UNRWA – een organisatie die onmisbaar
is voor de verlening en distributie van humanitaire hulp die op dit moment nodig is
– de toegang tot Noord-Gaza ontzegd door Israël.

Daarbovenop is de afgelopen maanden in toenemende mate sprake van maatschappelijke
ontwrichting in Gaza, met plundering van hulpgoederen tot gevolg. Dit komt door de
extreme humanitaire noden, grote aantallen interne ontheemden (1,7 mln. volgens de
VN op 8 april jl., 75% van de bevolking van Gaza) en toenemende honger. De beste manier
om maatschappelijke rust te herstellen en bepaalde uitdagingen in de humanitaire distributie
weg te nemen, is door structureel massaal meer humanitaire hulp Gaza in te voeren.
Ook is sprake van gebrek aan capaciteit bij hulporganisaties. Dat komt deels doordat
(lokale) medewerkers zelf getroffen en ontheemd zijn en doordat de roulatie tussen
medewerkers in en uit Gaza nog altijd uiterst complex is.

7

Is bekend hoeveel vrachtwagens die Gaza binnenkomen, in handen van Hamas komen?

Antwoord

Het kabinet is niet bekend met vrachtwagens met hulpgoederen die door Hamas in beslag
zijn genomen. Wel is het kabinet zich ervan bewust dat het aantal gevallen van plundering
van vrachtwagens met hulpgoederen recent is toegenomen door het instorten van de openbare
orde, de grote voedseltekorten en wanhoop onder de bevolking door de schrijnende humanitaire
situatie. Hulporganisaties kunnen niet vaststellen of dit door individuen gebeurt
of dat het georganiseerde incidenten betreft, noch of daarbij sprake is van betrokkenheid
van leden van Hamas.

8

Om welke precieze veiligheidsredenen is het World Food Program gestopt met het verdelen
van de hulp in Noord-Gaza? Zijn er vrachtwagens met hulp aangevallen door Israël?

Antwoord

Het World Food Programme (WFP) heeft op 20 februari jl. bekend gemaakt de voedselleveranties
aan Noord-Gaza te pauzeren. Aanleiding vormde de situatie waarmee WFP bij hulpkonvooien
op 18 en 19 februari jl. geconfronteerd werd, waarbij sprake was van chaos en geweld
nabij een IDF-checkpoint. Verschillende vrachtwagens werden geplunderd door wanhopige mensen. Daarbij vielen
meer dan honderd dodelijke slachtoffers, o.a. door het openen van het vuur door de
IDF.

Omdat geweld werd gebruikt tegen WFP-medewerkers en vanwege de onmogelijkheid om hulpgoederen
op ordentelijke wijze te distribueren, heeft WFP de leveranties opgeschort. WFP heeft
dit besluit niet lichtvaardig genomen en verkent mogelijkheden om de hulp duurzaam
te hervatten. Op 17 maart jl. heeft WFP voor het eerst sinds bovengenoemde incidenten
18 vrachtwagenladingen met voedsel afgeleverd in Gaza Stad. Het konvooi leverde tarwemeel,
voedselpakketten en Meals Ready To Eat. Het is van belang dat WFP blijvend veilige toegang tot het noorden van de Gazastrook
krijgt zodat dit geen eenmalige levering blijft.

WFP heeft aangegeven dat hulpverlening voor Noord-Gaza verder wordt bemoeilijkt door
de complexe grenscontroles, de door Israël gestelde eisen van dagelijkse goedkeuringen
door de Israëlische autoriteiten en inklaringsprocedures voor goederen die bestemd
zijn voor Noord-Gaza.

9

Welke blokkades bedoelt u in de passage van de brief van 6 maart jongstleden waarin
staat: «De aanvoer van humanitaire steun voor de bevolking van Gaza is bij lange na
niet voldoende en de distributie binnen Gaza zelf wordt steeds problematischer, door
blokkades, vernietigde infrastructuur en het gebrek aan veilige humanitaire corridors»?

Antwoord

Voor alle bewegingen van hulpverleners en hulpgoederen binnen Gaza stelt Israël de
voorwaarde van voorafgaande autorisatie. Deze autorisatie laat vaak lang op zich wachten
en wordt ook geregeld geheel niet verstrekt. Het noorden blijft vrijwel afgesloten.
Ook wanneer autorisatie is verkregen, zien hulporganisaties zich vaak alsnog geconfronteerd
met lange wachttijden bij checkpoints of weigering om doorgelaten te worden.

10

Klopt het dat Hamas soms blokkades opwerpt voor konvooien en dat de hulp wordt gestolen?
Heeft u een beeld van hoe vaak dit gebeurt?

Antwoord

Het kabinet is niet bekend met structurele hulpblokkades door Hamas, en incidentele
berichten over blokkades van hulp zijn voor het kabinet niet te verifiëren. Nederland
onderhoudt nauw contact met VN, Rode Kruis- en Halve Maanbeweging en andere professionele
hulporganisaties om zicht te houden op de toegangsbelemmeringen binnen Gaza.

11

Wat moet Israël volgens u doen om meer hulp Gaza binnen te krijgen?

Antwoord

Het verruimen en versnellen van toegang over land blijft de meest effectieve en efficiënte
manier om op de benodigde schaal hulpgoederen aan Gaza te leveren. Nederland blijft
Israël oproepen de invoer van humanitaire hulp aanzienlijk te vergroten. Het kabinet
roept op tot het openen van meerdere grensovergangen en het versnellen van de doorvoer
van humanitaire goederen door Israël; om dit te faciliteren heeft Nederland scancapaciteit
aangeboden. Veiligheidscontroles mogen geen belemmering vormen voor voldoende humanitaire
hulp. Voorts roept het kabinet op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren om de distributie
van humanitaire goederen binnen de Gazastrook te bespoedigen. Het kabinet wijst in
dit verband op VNVR-resolutie 2728 (2024) die oproept tot een onmiddellijk staakt-het-vuren
voor de periode van de Ramadan en die moet leiden tot een blijvend duurzaam staakt-het-vuren
en tevens oproept tot het wegnemen van alle obstakels voor het op grote schaal leveren
van humanitaire steun, in lijn met het humanitair oorlogsrecht en VNVR-resoluties
2417, 2712 en 2720.

Het toelaten van meer VN-personeel, -vrachtwagens en betere deconflictie voor de doorgang
van humanitaire actoren zijn noodzakelijk om deze distributie te bespoedigen – zelfs
in geval van een staakt-het-vuren.

12

Welke maatregelen nemen de internationale hulporganisaties om te voorkomen dat de
hulp in handen van Hamas valt?

Antwoord

Gezien de uiterst moeilijke omstandigheden waaronder hulporganisaties in crises opereren
valt het nooit uit te sluiten dat hulp niet op de juiste plek terecht komt. Nederland
ziet erop toe dat VN, Rode Kruis- en Halve Maan en andere partnerorganisaties zich
inspannen om de kans op onjuist gebruik van hulpgelden te minimaliseren.

13

Klopt het dat hulpgoederen op markten in Zuid- en Centraal-Gaza verhandeld worden?
Zo ja, hoe kan dit en wat doen hulporganisaties om dit te voorkomen?1

Antwoord

Het kabinet is bekend met berichten dat hulpgoederen in sommige gevallen worden doorverkocht.
Hoewel doorverkoop onwenselijk is, kan dit nooit volledig worden voorkomen. Dit heeft
ook te maken met de enorme tekorten aan hulp en de ontwrichting van de openbare orde
in Gaza. De omstandigheden voor hulpverlening in Gaza zijn hierdoor erg complex. Het
aanhoudende geweld, het gebrek aan hulpverleners, de onbegaanbare wegen en de vernietigde
infrastructuur voor telecommunicatie maakt de verdeling van hulpgoederen ontzettend
lastig. Hierdoor kan niet worden gegarandeerd dat alle hulp altijd terechtkomt bij
de mensen die dit het meest nodig hebben. Het is cruciaal dat toegang en veiligheid
voor hulpverlening wordt verbeterd zodat de hoeveelheid hulp aanzienlijk toeneemt
en distributie van hulp beter kan worden geregeld.

14

Wat zijn de beperkingen op het aantal airdrops dat Nederland kan uitvoeren?

Antwoord

Het aantal airdrops dat Nederland kan uitvoeren is onder meer afhankelijk van de beschikbaar gestelde
middelen voor Defensie-inzet voor humanitaire doeleinden, waaronder vanuit BHOS en
het BIV, het aantal beschikbare parachutes inclusief toebehoren en de inzetbaarheid
van een C-130. Daarnaast is het aantal airdrops dat uitgevoerd kan worden wanneer Nederland een C-130 in het gebied heeft afhankelijk
van de weersomstandigheden, toestemming van Israël, de samenwerking met partners en
de situatie op de grond. Gezien de risico’s, lage volumes en relatief hoge kosten
zijn airdrops expliciet een laatste redmiddel om in essentiële basisbehoeften van de burgerbevolking
in Gaza te voorzien; het vergroten en versnellen van de toegang over land blijft prioritair.

15

Hoe beoordeelt u het feit dat er dat vijf doden zijn gevallen door een falende parachute
bij een voedseldropping in Gaza in relatie tot de eigen missie? Is er reden om aan
te nemen dat airdrops niet veilig zijn?

Antwoord

Het kabinet is bekend met de berichtgeving. Het is niet onafhankelijk vastgesteld
dat er doden zijn gevallen door een falende parachute. Nederland heeft geen indicaties
dat er ten gevolge van Nederlandse airdrops doden en/ of gewonden zijn gevallen. De schrijnende humanitaire situatie en wanhoop
onder de bevolking verhoogt het risico op ongelukken. De afweging is dat airdrops nodig zijn zolang de toegang voor hulp over land onvoldoende is als gevolg van blokkades
en belemmeringen opgeworpen door Israël.

De Nederlandse liaisonofficier in Jordanië verzamelt dagelijks lessons learned van alle deelnemende partners. Zo zijn er de afgelopen weken een aantal aanvullende
mitigerende maatregelen onderkend en (door)ontwikkeld. Denk hierbij aan bijvoorbeeld
het afwerpen op een lagere hoogte, het verkennen en aanwijzen van nieuwe drop-locaties, dan wel het gebruiken van specifieke materialen voor het bouwen van de
pakketten.

Defensie heeft in nauwe samenwerking met Jordanië naar de meest geschikte locaties
gezocht om airdrops uit te voeren. Daarnaast is het gewicht van de pakketten ingesteld op het minimaliseren
van mogelijke schade. Om de drop zo nauwkeurig mogelijk uit te voeren is zorgvuldig
gekeken naar een tijdstip bij daglicht, de weercondities en de wijze van afgooien.
Als de nauwkeurigheid van de drop in het geding komt, wordt besloten om deze niet
uit te voeren. Hierover vindt nauwe afstemming plaats tussen Nederland, Jordanië en
Israël.

16

Hoe zet u zich in voor het voorkomen van verdere ongelukken, in lijn met het «Do No
Harm»-principe dat Nederland onderschrijft?

Antwoord

Zie het antwoord op vraag 15.

17

Welke concrete hindernissen of belemmeringen zorgen ervoor dat de grensovergangen
Erez en Karni nog dicht zijn, waardoor humanitaire hulp over land wordt bemoeilijkt?
Wat is de Nederlandse inzet op het beter beveiligen van hulpkonvooien bij grensovergangen?

Antwoord

Israël heeft deze grensovergangen tot voor kort gesloten gehouden. Wel werd op 5 april
bekend gemaakt dat Israël de opening van de grensovergang bij Erez heeft toegezegd
en op 1 mei jl. kwam een eerste konvooi uit Jordanië via Erez binnen in Gaza, overigens
nadat het onderweg naar Gaza werd aangevallen door Israëlische kolonisten. Op het
moment van schrijven is het te vroeg om te spreken van structurele opening. Tot nog
toe zijn de grensovergangen slechts sporadisch en zeer beperkt geopend geweest voor
humanitaire missies.

Nederland dringt in gesprekken op hoog politiek niveau al geruime tijd aan op het
verbeteren van humanitaire toegang over land, waarbij het onderstreept dat bureaucratische
processen en veiligheidsoverwegingen de humanitaire toevoer niet mogen vertragen of
frustreren. Daarbij heeft Nederland herhaaldelijk ondersteuning aangeboden bij het
uitbreiden van het aantal grensovergangen en het versnellen van grenscontroles, bijvoorbeeld
door levering van extra scanapparatuur. Israël heeft de aangeboden apparatuur tot
dusver niet geaccepteerd.

Het is aan Israël om te verzekeren dat humanitaire hulp door professionele hulporganisaties,
zoals de VN en de Rode Kruis- en Halve Maanbeweging, bij grensovergangen wordt doorgelaten
en binnen Gaza effectief en langs de lijnen van de humanitaire principes kan worden
gedistribueerd.

18

Wie of wat identificeert u als de grootste belemmeringen en hindernissen voor het
door laten komen van voldoende humanitaire hulp in Gaza?

Antwoord

Hulp aan Gaza alleen is onvoldoende. Het kabinet roept op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren
dat uiteindelijk moet leiden tot het duurzaam staken van de vijandigheden, in lijn
met VNVR-resolutie 2728 (2024). Daarnaast ligt de sleutel tot aanzienlijke en zeer
noodzakelijke toename van veilige en vrije humanitaire toegang in handen van Israël.
Met een beroep op veiligheidsoverwegingen houdt Israël vooralsnog een aantal grensovergangen
gesloten. Voor goederen die via de twee open grensovergangen Gaza worden ingebracht
geldt dat Israël vereist dat deze vooraf worden gescand. De uitvoerige verificatie
van producten in combinatie met beperkte scancapaciteit vertraagt het tempo waarmee
hulpgoederen ingevoerd kunnen worden. Ook worden talrijke goederen door Israël niet
doorgelaten onder verwijzing naar veiligheidsredenen, waaronder chemicaliën voor waterzuivering
en verscheidene medische hulpgoederen. Daarnaast blijft de situatie in Gaza uiterst
onveilig, wat transport en distributie van hulp belemmert. Tenslotte is er bij de
VN, het Rode Kruis en de Halve Maan beperkte capaciteit om goederen op de grond effectief
te distribueren, mede omdat het in- en uitreizen van humanitair personeel voor alle
hulporganisaties wordt bemoeilijkt. Bovendien moeten humanitaire organisaties hun
personeel bescherming kunnen bieden (duty of care), waaronder ook het mentale welzijn van de humanitaire staf.

19

Wat kan Nederland bijdragen aan de maritieme route voor hulp naar Gaza? Hoe staat
het met de aanlegmogelijkheden voor schepen?

Antwoord

Nederland steunt het opzetten van een maritieme humanitaire corridor om de hulpverlening
aan de bevolking van Gaza op te schalen. Dit is nadrukkelijk slechts een aanvulling
op de noodzakelijke en prioritaire verruiming van toegang over land. De precieze bijdragen
die de bij het initiatief betrokken partners leveren zullen in nauwe onderlinge afstemming
worden bepaald, om zeker te stellen dat deze goed aansluiten bij de behoeften.

Nederland heeft een bijdrage van EUR 5 mln. aan startkapitaal voor een op te zetten
trustfund met VN-betrokkenheid aangekondigd, met mogelijk een aanvullende EUR 5 mln.
zodra het trustfund in werking is. Daarnaast zijn in EU-verband twee Nederlandse civiel
experts aan het EU-team op Cyprus toegevoegd om de internationale inspanningen te
helpen coördineren.

Momenteel ontbreekt het in Gaza aan de noodzakelijke haveninfrastructuur. De aanlegmogelijkheid
voor schepen zal afhangen van de verdere uitwerking van een maritieme humanitaire
corridor. Daarbij is ook de bestaande haven van Ashdod een optie. Israël heeft opening
van deze haven voor humanitaire goederen toegezegd, maar heeft dit tot op heden nog
niet geëffectueerd en de toegezegde opening zou ook slechts van tijdelijke aard zijn.
Voorts wordt gekeken naar de aanleg van tijdelijke haveninfrastructuur, zoals in het
door de VS gepresenteerde initiatief voor een provisorische haven voor de kust van
Gaza.

20

Hoe staat de Nederlandse inzet van airdrops in verhouding tot die van andere Europese Unie (EU)-landen?

Antwoord

Behalve Nederland hebben meerdere EU-lidstaten, waaronder België, Duitsland en Frankrijk,
bijgedragen aan airdrops boven Gaza. De specifieke wijze waarop partners bijdragen verschilt per keer, afhankelijk
van de behoeftes binnen de multinationale airdrop-coalitie, en kan bestaan uit operationele, materiële of personele steun.

21

Wat is de algemene inzet op het leveren van humanitaire goederen in verhouding tot
andere EU-landen? Hoe staat de algemene inzet op het leveren van humanitaire goederen
in verhouding tot andere EU-landen?

Antwoord

Nederland werkt op het terrein van humanitaire diplomatie nauw samen met de internationale
gemeenschap, waaronder de EU en EU-lidstaten, om de humanitaire toegang te vergroten
en versnellen. Hier spant ook de Speciaal Humanitair Gezant voor Gaza zich voor in.
Daarnaast wordt Europese materiële steun gecoördineerd door de EU. Nederland heeft
sinds begin oktober extra bijgedragen aan humanitaire hulpverlening in de Gazastrook
middels een aantal vaste humanitaire partnerorganisaties, airdrops en steun aan het VN-coördinatiemechanisme onder leiding van VN Senior Coördinator
Sigrid Kaag. Daarnaast zal een financiële bijdrage van max. EUR 10 mln. worden geleverd
aan een maritieme humanitaire corridor. Met deze additionele bijdragen van in totaal
ongeveer EUR 65 mln. sinds 7 oktober 2023 draagt Nederland substantieel bij.

22

Hoe groot schat u het dreigingsniveau voor de bemanning van de C-130, kijkend naar
raketten die nog regelmatig in het gebied worden afgeschoten? Welke maatregelen neemt
u hiertegen?

Antwoord

Zoals beschreven in de Kamerbrieven van 6 maart en 29 maart jl. zijn aan de operatie
operationele risico’s verbonden. Om deze risico’s zo veel mogelijk te beperken heeft
Nederland een liaisonofficier in het gebied en wordt de operatie afgestemd met Jordanië
en Israël en in samenwerking met de multinationale airdrop-coalitie uitgevoerd. Ook is de C-130 uitgerust met afdoende beschermingsmiddelen.

23

Overweegt u nog andere airdrops en wat is het eventuele totale kostenplaatje dat hierbij overwogen wordt?

Antwoord

Nederland blijft paraat staan om zo mogelijk via de lucht, met partners en in breder
internationaal verband, aanvullende humanitaire steun aan Gaza te leveren. De precieze
kosten hangen af van de duur van de inzet en de exacte bijdrage (operationeel, materieel,
personeel) die wordt vastgesteld in samenspraak met de partners in de multinationale
airdrop-coalitie. Airdrops zijn echter een laatste redmiddel om in essentiële basisbehoeften van de burgerbevolking
in Gaza te voorzien; het vergroten en versnellen van de toegang over land blijft prioriteit.

24

Overweegt Nederland met andere landen dan Jordanië airdrops uit te voeren en zo ja, welke?

Antwoord

Ja. Zoals beschreven in de Kamerbrieven van 6 maart en 29 maart jl. worden airdrops afgestemd met Jordanië en Israël en in samenwerking met een multinationale airdrop-coalitie uitgevoerd. Indien Nederland in de toekomst airdrops uitvoert, kan dat samen met andere landen uit deze coalitie, die naast Jordanië en
Nederland bestaat uit België, Canada, Duitsland, Egypte, Frankrijk, Indonesië, Singapore,
Spanje, de Verenigde Arabische Emiraten, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.

25

Waaruit bestaat de geweldsinstructie?

Antwoord

De geweldsinstructie is gestoeld op het algemeen erkende recht op ad-hoc zelfverdediging.
Gelet op de aard van de inzet is de kans op noodzakelijk geweldgebruik echter gering.
Uit oogpunt van operationele veiligheid kunnen over de exacte inhoud van de geweldsinstructie
geen verdere uitspraken worden gedaan.

26

Waaruit bestaan de Rules of Engagement?

Antwoord

De Rules of Engagement bestaan uit de geweldsinstructie. Zie voor de geweldsinstructie het antwoord op vraag
25.

27

Klopt het dat de geweldsinstructie een uitwerking is van de over het algemeen vastgestelde
Rules of Engagement?

Antwoord

De Nederlandse geweldsinstructie is gestoeld op het algemeen erkende recht op ad-hoc
zelfverdediging.

28

Is de Nederlandse geweldsinstructie afgestemd op de andere deelnemende landen?

Antwoord

De deelnemende landen hanteren ieder hun eigen geweldsinstructie. Landen kunnen deze
geweldsinstructie met elkaar delen.

29

Draagt de inzet van de C-130 niet bij aan verdringing van de capaciteit van de luchtmacht?

Antwoord

Voor de duur van deze inzet zijn geen beperkende effecten voorzien op de operationele
gereedheid van de krijgsmacht.

30

Op welke manier zijn medische faciliteiten georganiseerd voor de bemanning van de
C-130, indien er tijdens de airdrops een noodgeval plaatsvindt?

Antwoord

Voor de uitvoering van deze missies worden verschillende locaties aangewezen waar
de C-130 in geval van nood kan landen of naar uit kan wijken. In de planning wordt
rekening gehouden met de medische faciliteiten die aanwezig zijn op deze locaties.
Bij voorkeur keert de C-130 bij calamiteiten terug naar Jordanië.

31

Welke essentiële hulpgoederen kunnen niet per airdrop worden geleverd?

Antwoord

Brandstof en goederen die geconditioneerd dienen te zijn zoals specifieke medicijnen
die op temperatuur moeten blijven, lenen zich niet voor levering per airdrop.

32

Op welke manier worden de essentiële hulpgoederen die niet per airdrop kunnen worden geleverd, naar Gaza gebracht?

Antwoord

De meest effectieve wijze om essentiële hulpgoederen naar Gaza te brengen is over
land. Gezien de omvang van de noden en de benodigde schaal is dit veruit het meest
effectief en vormt de primaire inzet bij de Nederlandse hulpverlening aan Gaza. Essentiële
hulpgoederen bereiken Gaza echter onvoldoende, waardoor nijpende tekorten zijn ontstaan
die nopen tot het actief verkennen van supplementaire routes. Daarmee geeft het kabinet
ook uitvoering aan de moties Dobbe c.s. (Kamerstuk 21 501-02, nr. 2801), Ergin c.s. (Kamerstuk 36 410 X, nr. 75), Boswijk c.s. (Kamerstuk 21 501-02, nr. 2852) en Paternotte en Klaver (Kamerstuk 21 501-20, nr. 2048). In dit kader steunt Nederland ook het opzetten van een maritieme humanitaire corridor.

33

Zijn er hulporganisaties op de grond die kunnen helpen bij de verdeling van de gedropte
goederen, zodat niet het recht van de sterkste geldt?

Antwoord

De beperkt aanwezige hulpverleners zijn op dit moment niet in staat om de distributie
van hulpgoederen uit de airdrops in goede banen te leiden. De situatie is door de grote chaos en de wanhoop onder de
bevolking en voortgaande confrontaties tussen Israël en Hamas onbeheersbaar en onveilig.
De capaciteit van hulporganisaties in Gaza is door het maandenlange gewapend conflict
sterk verminderd. Hulpverleners zijn omgekomen, vermist, ontheemd geraakt of hebben
Gaza verlaten. Israël staat opschaling van de aanwezige hulporganisaties slechts zeer
beperkt toe, en veiligheidsoverwegingen maken dat niet alle organisaties willen en
kunnen opschalen. Het kabinet roept Israël op tot het wegnemen van alle obstakels
voor het op grote schaal leveren van humanitaire steun, in lijn met het humanitair
oorlogsrecht en VNVR-resoluties 2417 die mede door Nederland is ingediend, 2712, 2720
en 2728. Organisaties die met veel Palestijnse stafleden werken, zoals UNRWA en de
Palestijnse Rode Halve Maan, behouden in bepaalde mate toegang, maar kunnen ook slechts
beperkt werken te midden van de huidige extreme noden, het aanhoudend conflict en
de maatschappelijke ontwrichting.

34

Kunt u een update geven over het aantal airdrops dat Nederland inmiddels boven Gaza heeft uitgevoerd? Heeft u ook op dit aantal airdrops ingezet of vallen de airdrops lager uit dan gehoopt?

Antwoord

In totaal heeft Nederland tot en met 22 april aan tien operaties met airdrops boven Gaza deelgenomen – tweemaal met (medische) hulpgoederen voor een Jordaans veldhospitaal
en achtmaal met grootschalige voedseldroppingen in coalitieverband. Bij de inzet voor
voedseldroppingen in de periode 7–10 maart jl. zijn drie geplande airdrops niet doorgegaan. Eenmalig is besloten de airdrop na afstemming met Israël uit te stellen en in de andere gevallen kon de drop niet
uitgevoerd worden door een technisch mankement aan de C-130. De goederen zijn toen
alsnog gedropt door partners.

35

Klopt het dat de grootste belemmering voor het uitvoeren van meer airdrops de belemmeringen zijn die Israël oplegt aan de internationale gemeenschap om gebruik
te maken van het luchtruim boven Gaza?

Antwoord

Voor het uitvoeren van een airdrop boven Gaza is de instemming van Israël een essentiële voorwaarde. Bij de afweging
om nieuwe airdrops uit te voeren spelen meerdere factoren een rol. Behalve de situatie op de grond en
de beschikbaarheid van benodigde capaciteiten en middelen wordt de inzet op andere
hulpsporen in samenhang meegewogen. Jordanië heeft de afgelopen weken vrijwel dagelijks
airdrops uitgevoerd.

36

Kunt u uitleggen wat de internationaalrechtelijke grondslag is waarmee Israël de totale
zeggenschap van het luchtruim boven Gaza opeist en de internationale gemeenschap toegang
geeft/ontzegt voor het uitvoeren van meer airdrops? Als er geen internationaalrechtelijke grondslag bestaat voor een monopolie op het
Gazaanse luchtruim, zou u dan een toelichting kunnen geven op de politieke afweging
om mee te werken aan de toegangsontzegging van het luchtruim door Israël te midden
van een hongersnood?

Antwoord

Israël controleert het luchtruim boven Gaza en de zee langs Gaza, als onderdeel van
een blokkade. Een blokkade is een methode van oorlogvoering die op zichzelf niet verboden
is, zolang deze geen andere humanitair oorlogsrechtelijke verplichtingen schendt,
zoals de plicht humanitaire hulp aan de noodlijdende burgerbevolking te faciliteren
in lijn ook met VNVR-resolutie 2417. De VN Veiligheidsraad heeft deze plicht onlangs
bevestigd in resoluties 2712 (2023), 2720 (2023) en 2728 (2024).

Nederland stemt vanuit het oogpunt van operationele veiligheid de airdrops wel af met Israël, maar vraagt geen formele toestemming aan Israël voor het gebruik
van het luchtruim boven Gaza, omdat de Gazastrook niet behoort tot het grondgebied
van Israël en Israël derhalve geen rechtsmacht heeft in het luchtruim daarboven. Nederland
heeft niet meegewerkt aan een toegangsontzegging van het luchtruim van Gaza.

37

Hoe wordt er verzekerd dat de hulpgoederen die boven Gaza worden gedropt, voldoen
aan de religieuze dieetrichtlijnen van de mensen op de grond? Is er gekeken of islamitische
organisaties in Nederland daarbij kunnen helpen?

Antwoord

De voedselpakketten die worden gedropt zijn halal.

38

Is er onderzocht hoe er een brede internationale coalitie op poten gezet kan worden
om de continuïteit van de airdrops te garanderen en ze eventueel ook op te voeren? Zijn er bepaalde schaalvoordelen
die bij u bekend zijn, maar die nog onbenut zijn gebleven?

Antwoord

Nederland vormt deel van een multinationale airdrop-coalitie. Zie het antwoord op vraag 24.

De coalitie vliegt vanaf eind februari dagelijks tot met wel tien vliegtuigen tegelijk.
De coalitie heeft tot en met 22 april meer dan 2.000 ton aan hulpgoederen gedropt.

39

Kloppen de berichten dat er doden en gewonden zijn gevallen door de airdrops? Kunt u uitsluiten dat er doden en/of gewonden zijn gevallen bij de airdrops die Nederland heeft uitgevoerd? Zijn er al lessen getrokken uit de voorgaande airdrops die de veiligheid kunnen vergroten bij toekomstige airdrops?

Antwoord

Zie het antwoord op vraag 15.

40

Wat vindt u van de kritiek dat airdrops legitimiteit verlenen aan de Israëlische blokkade op humanitaire hulp? Deelt u de
mening dat er vanwege de airdrops beweerd kan worden dat de Israëlische blokkade feitelijk niet «totaal» van aard is,
maar dat Gazanen op deze manier wel langzaam worden uitgehongerd?

Antwoord

Sinds de aanvang van het conflict is de inzet van Nederland en de internationale gemeenschap
primair gericht op het behouden van humanitaire toegang via land. De inzet op toegang
via land wordt onverminderd voortgezet, ook nadat is besloten over te gaan tot airdrops. Hulp via airdrops vormt op geen enkele wijze een legitimatie voor belemmering van hulpverlening over
land.

De humanitaire situatie is uiterst zorgwekkend en hulp bereikt de mensen in Gaza nog
altijd onvoldoende. Het kabinet heeft grote zorgen over de zich ontvouwende hongersnood.
Uit de rapportage van de Integrated Food Phase Classification (IPC) gepubliceerd op 18 maart jl. blijkt dat circa 1,1 miljoen Gazanen in de komende
maanden in hongersnood dreigen te raken. Het staat voor het kabinet vast dat de hulptoevoer
verre van toereikend is en door Israël zeer ernstig wordt belemmerd.

41

Klopt het dat het schip Zr. Ms. Holland in aanvulling op de airdrops ingezet kan worden voor het leveren van humanitaire hulp aan Gaza? Zo ja, kunt u
aangeven of Nederland voornemens is om die maritieme optie in te gaan zetten?

Antwoord

Zr.Ms. Holland is afgelopen najaar in het Oostelijk Middellandse Zeegebied gepositioneerd
voor evacuatiescenario’s en eventuele humanitaire hulp. Destijds heeft een maritieme
humanitaire corridor zich in internationaal verband echter niet gevormd en het schip
is eind januari teruggekeerd naar Nederland. Intussen heeft een groep partners, waaronder
de EU, VN en VS, zich achter de een maritieme corridor geschaard. Nederland steunt
dit initiatief en heeft een bijdrage aangekondigd aan een op te zetten trust fund,
dat de flexibiliteit moet hebben om in concrete operationele behoeften van de maritieme
corridor te voorzien. Daarnaast zijn in EU-verband twee Nederlandse civiel experts
aan het EU-team op Cyprus toegevoegd om de internationale inspanningen te helpen coördineren.
Van een verzoek om een verdere operationele bijdrage is op dit moment geen sprake.
Met betrokken partners werkt Nederland het initiatief verder uit om zeker te stellen
dat wat landen leveren ook aansluit bij de specifieke behoeften – indien het daarbij
om schepen zou gaan, zullen landen moeten bezien welk type schepen dit betreft en
of deze beschikbaar zijn. Daarbij geldt dat het uitgangspunt voor humanitaire hulp
de inzet van civiele middelen is. De humanitaire situatie in Gaza noopt tot het voortdurend
onderzoeken en inzetten van alle mogelijke opties, inclusief militaire middelen, voor
het verstrekken van levensreddende humanitaire hulp.

42

Hoe zeker is het dat het voedsel aankomt? Wordt er «algemeen» afgeworpen of gericht
voor een bepaalde organisatie die het ontvangt en verdeeld?

Antwoord

Bij de airdrops in februari is gericht gedropt voor een Jordaans veldhospitaal in Gaza en kon de ontvangst
van de goederen worden gecoördineerd met medewerkers van het veldhospitaal op de grond.
Hierbij is bevestigd dat de pakketten goed zijn aangekomen. Bij de voedseldroppingen
uitgevoerd in maart ging het om kleinere pakketten en meerdere locaties, waarbij geen
team op de grond was om de pakketten in ontvangst te nemen. Er is op dit moment vrijwel
geen distributiecapaciteit in Gaza om de verdeling van goederen binnen de Gazastrook
in goede banen te leiden. Wel zijn de specifieke locaties van de verschillende airdrops door de multinationale airdrop-coalitie zorgvuldig afgewogen om de voedselhulp zo goed mogelijk te verdelen over
verschillende locaties in Gaza.

43

Is het bekend of er Nederlandse hulpgoederen binnen Gaza zijn doorverkocht?

Antwoord

Het kabinet is bekend met berichten dat hulpgoederen in sommige gevallen worden doorverkocht.
Zie ook het antwoord op vraag 13. De schaal waarop dat gebeurt en of daar door Nederland
gefinancierde hulpgoederen bij betrokken zijn is niet bekend.

44

Daar waar u in de brief van 6 maart 2024 (Kamerstuk 23 432, nr. 513) benoemt dat er op 4 en 5 februari airdrops boven Gaza zijn gedaan door Nederland, klopt het dat er in die periode van een maand
slechts twee airdrops door Nederland zijn uitgevoerd?

Antwoord

Ja. Op 4 en 5 februari jl. heeft Nederland bijgedragen aan twee operaties waarbij
airdrops zijn ingezet voor humanitaire hulpverlening. Daarbij ging het om (medische) hulpgoederen
voor een Jordaans veldhospitaal. Airdrops zijn relatief kostbaar en expliciet een laatste redmiddel om in essentiële basisbehoeften
van de burgerbevolking in Gaza te voorzien. De inzet van Nederland en de internationale
gemeenschap is daarom primair gericht op het vergroten van humanitaire toegang over
land om hulpverlening op grote schaal mogelijk te maken.

45

Bestaat er een plicht tot het leveren of het doorlaten van hulpgoederen?

Antwoord

Ja. Het humanitair oorlogsrecht bevat de plicht voor de partijen bij een gewapend
conflict om het verlenen van humanitaire hulp aan de noodlijdende burgerbevolking
toe te staan en te faciliteren, als die hulp onpartijdig is en zonder onderscheid
wordt verleend aan burgers in nood, onverminderd het recht op controle door die partijen.
De VN Veiligheidsraad heeft deze plicht onlangs bevestigd in resoluties 2712 (2023),
2720 (2023) en 2728 (2024). Het kabinet wijst tevens op de geldende verplichtingen
onder resolutie 2417 van de VN Veiligheidsraad.

46

Wat zijn de eventuele uitzonderingen of voorwaarden op deze plicht tot het doorlaten
van goederen, zoals het recht op inspecteren?

Antwoord

Humanitaire goederen mogen door de partijen bij het gewapend conflict worden geïnspecteerd.
Op operationeel niveau kan een beroep worden gedaan op militaire noodzakelijkheid
om humanitaire assistentie tijdelijk te weigeren voor een bepaalde, geografische beperkte,
plaats. Hierbij geldt dan wel het beginsel van proportionaliteit, dat inhoudt dat
humanitaire assistentie op grond van militaire noodzakelijkheid mag worden geweigerd,
maar niet als de burgerbevolking hier op disproportionele wijze onder lijdt. Nederland
heeft Israël veelvuldig en met klem opgeroepen zich aan het humanitair oorlogsrecht
te houden, en dat het niet acceptabel is als veiligheidscontroles een bottleneck vormen
voor humanitaire hulp, zeker niet in context van de zich ontwikkelende hongersnood.

47

Hoe volledig is de toegang waartoe wordt opgeroepen in VN-resolutie 2712 of hoe volledig
kan deze toegang zijn waar actief vuurgevechten zijn?

Antwoord

VN-resolutie 2712 roept onder meer op tot volledige, snelle, veilige en ongehinderde
humanitaire toegang voor de humanitaire organisaties van de VN en hun uitvoerende
partners, het ICRC en andere onpartijdige humanitaire organisaties, om de ononderbroken,
toereikende en ongehinderde levering te vergemakkelijken van essentiële goederen en
diensten die belangrijk zijn voor het welzijn van burgers, met name kinderen, in de
hele Gazastrook. Deze verplichting vloeit ook voort uit het humanitair oorlogsrecht
en de resolutie eist dat alle partijen zich daar aan houden. De resolutie roept op
tot de toevoer van water, elektriciteit, brandstof, voedsel en medische benodigdheden,
alsmede noodreparaties aan essentiële infrastructuur, en om dringende reddings- en
herstelwerkzaamheden mogelijk te maken, onder meer voor vermiste kinderen in beschadigde
en verwoeste gebouwen, en met inbegrip van de medische evacuatie van zieke of gewonde
kinderen en hun verzorgers.

Ook tijdens vuurgevechten moeten humanitaire hulpverleners, alsmede de voor humanitaire
hulpoperaties gebruikte goederen, worden ontzien en beschermd, maar op operationeel
niveau kan een beroep worden gedaan op militaire noodzakelijkheid om humanitaire assistentie
tijdelijk te weigeren voor een bepaalde, geografische beperkte, plaats. Hierbij geldt
dan wel het beginsel van proportionaliteit, dat inhoudt dat humanitaire assistentie
op grond van militaire noodzakelijkheid mag worden geweigerd, maar niet als de burgerbevolking
hier op disproportionele wijze onder lijdt.

48

Welke voorwaarden zijn er nodig voor een vatbare Palestijnse staat? Welke belemmeringen
zijn er nu?

Antwoord

Voor het kabinet is nog altijd leidend dat erkenning van een Palestijnse staat onderdeel
moet zijn van een politiek proces richting een twee-statenoplossing. Deze oplossing
dient te bestaan uit een veilig en internationaal erkend Israël naast een onafhankelijke,
democratische en levensvatbare Palestijnse staat volgens de grenzen van 1967. Daar
is op dit moment geen sprake van.

49

Op hoeveel meter van het beoogde doel kwamen de vorige airdrops ongeveer neer? Is dat tientallen meters of honderden of meer dan een kilometer?

Antwoord

Bij de airdrops in februari is door middel van GPS gericht gedropt voor een Jordaans veldhospitaal
in Noord Gaza. Hierbij kwamen de pakketten binnen tientallen meters van het doel neer.
Bij de grootschalige voedseldroppingen uitgevoerd in maart en april ging het om kleinere
pakketten en meerdere locaties. De verschillende pakketten zijn binnen een zone van
enkele tientallen meters terecht gekomen.

50

Hoeveel grensovergangen zijn er naast Kerem Shalom om over land hulpgoederen te leveren
in Gaza? Wat zou nodig zijn om eventueel meer grensovergangen te benutten?

Antwoord

Zie het antwoord op vraag 4. Het kabinet roept Israël op om de Erez en Karni grensovergang
in het noorden van Gaza opnieuw structureel in gebruik te nemen. Op 5 april jl. werd
bekend dat Israël heeft toegezegd op korte termijn de grensovergang bij Erez te zullen
openen voor humanitaire hulp. Eerder kondigde Israël al aan de grensovergang bij Karni
te zullen openen voor humanitaire hulp. Op 1 mei jl. werd de grensovergang daadwerkelijk
geopend, en kwam een eerste konvooi via Erez binnen in Gaza. Dit konvooi werd onderweg
naar Gaza aangevallen door Israëlische kolonisten. Op het moment van schrijven is
het te vroeg om vast te kunnen stellen of sprake is van structurele opening, wel is
het belangrijk dat konvooien veilige doortocht naar Gaza hebben. Tot nog toe zijn
de grensovergangen slechts sporadisch en zeer beperkt geopend geweest voor humanitaire
missies. Nederland ziet toe op naleving van de toezeggingen. Bovendien roept het kabinet
Israël op om de inspectie van goederen bij de reeds geopende grensovergangen te vereenvoudigen
en versnellen.

51

Kan er worden gesteld dat de additionele uitgaven die toe te schrijven zijn aan de
inzet van de C-130 van circa 1,2 miljoen euro, gelijk zijn aan de kosten van elke
extra airdrop voor humanitaire middelen?

Antwoord

De additionele uitgaven zijn toe te schrijven aan verschillende factoren. De totale
kosten van de Nederlandse inzet hangen af van welk land de gedropte hulpgoederen levert,
welk land de parachutes en toebehoren verzorgt, de duur van de periode waarin een
C-130 in Jordanië gestationeerd is en het aantal drops dat in die periode plaatsvindt.

De geraamde kosten voor de inzet van de C-130 in februari voor de leveringen bij het
Jordaanse veldhospitaal bedroegen circa EUR 1 mln. Bij de grootschalige voedseldroppingen
in maart, waarbij meerdere airdrops zijn uitgevoerd en Jordanië de parachutes en hulpgoederen leverde, bedroegen de kosten
circa EUR 1 mln. De geraamde kosten voor inzet in april zijn circa EUR 2,1 mln. In
alle drie de gevallen is in financiering voorzien vanuit de begroting van de Minister
voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.