Home
Kamerstukken

Verslag van een schriftelijk overleg : Verslag van een schriftelijk overleg over laboratoriumzorg Bonaire (Kamerstuk 33578-90)

33 578 Eerstelijnszorg

Nr. 93
VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld 21 maart 2023

De vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft een aantal vragen
en opmerkingen voorgelegd aan de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport over de brief van 15 november 2022 inzake zijn besluit om het Bonaire Laboratorium
(Bonlab) voor 2023 voor de klinische laboratoriumzorg niet langer een zorgovereenkomst
aan te bieden (Kamerstuk 33 578, nr. 90).

De vragen en opmerkingen zijn op 2 december 2022 aan de Staatssecretaris van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport voorgelegd. Bij brief van 20 maart 2023 zijn de vragen beantwoord.

De voorzitter van de commissie, Smals

De adjunct-griffier van de commissie, Heller

Inhoudsopgave

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdA- en GroenLinks-fractie

II.

Reactie van de Staatssecretaris

I. Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de brief van de Staatssecretaris
met betrekking tot de laboratoriumzorg op Bonaire. Zij hebben hier nog enkele vragen
over.

De leden van de VVD-fractie lezen dat het lang heeft geduurd voordat het definitieve
standpunt van het Bestuurscollege van Bonaire bekend was. Anderzijds vernemen zij
via diverse mediaberichten dat het standpunt al eerder was gecommuniceerd. Genoemde
leden vragen de Staatssecretaris hoe het komt dat beide partijen hier anders tegen
aan kijken en hoe de communicatie in de toekomst verbeterd kan worden om incidenten
te voorkomen.

Voorts lezen de leden van de VVD-fractie dat de Staatssecretaris op 21 november 2022
een gesprek heeft gehad met het Bestuurscollege over de laboratoriumzorg op Bonaire.
Ze ontvangen graag een verslag van de Staatssecretaris over de uitkomsten van dit
gesprek. Zijn er concrete afspraken gemaakt? Staan de neuzen nu dezelfde kant op?

Tot slot vragen de leden van de VVD-fractie de Staatssecretaris hoe er in de toekomst
beter samengewerkt kan worden om onrust te voorkomen als dit soort besluiten genomen
moeten worden. Heeft de Staatssecretaris hierover ook gesproken met de betrokken partijen?
Hoe gaat hij het proces in de toekomst beter inrichten?

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66 fractie hebben kennisgenomen van de brief inzake laboratoriumzorg
Bonaire. Tevens hebben zij de brief van de gedeputeerde van Bonaire, van 18 november
2022 (ER-2022000663), met interesse gelezen. Wat de leden van de D66-fractie betreft,
stelt gedeputeerde Den Heyer belangrijke vragen die zorgvuldig moeten worden geadresseerd.
Genoemde leden zijn van mening dat in de context van de eilanden een laboratorium
die aan huis-aan huisbezoeken doet, mensen thuis prikt en op locatie komt, van grote
waarde kan zijn. Het laboratorium kan helpen om efficiënt te werken en ervoor te zorgen
dat mensen op tijd gediagnosticeerd worden of de juiste hulp krijgen. De leden van
de D66-fractie vragen de Staatssecretaris of hij deze opvatting onderschrijft. Is
hij het met deze leden eens dat de situatie op Bonaire verschilt met die van gemeenten
in Nederland? In hoeverre zijn de publieke gezondheidstaken, zoals die van laboratoriumzorg,
een verantwoordelijkheid van de overheid van Bonaire of die van het Ministerie van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport en binnen welke wet- en regelgeving ligt dit verankerd?
De leden van de D66-fractie vragen de Staatssecretaris of hij kan reflecteren op het
bestaansrecht van laboratoriumzorg op Bonaire. Kan hij daarbij ingaan op het gegeven
dat er op Bonaire een hoger aandeel van eerstelijnsdiagnostiek bestaat? In hoeverre
is er rekening gehouden met de lokale, contextuele verschillen (bijvoorbeeld de lagere
sociaaleconomische status van de inwoners) in het besluit van de Staatssecretaris?

Daarnaast is, zoals gedeputeerde Den Heyer ook schrijft, het rapport waar de Staatssecretaris
zich op baseert al van even geleden (variërend tussen 2012 en 2018). Hij lijkt zich
met name te baseren op het rapport van PWC uit 2016 waarin de conclusie wordt getrokken
dat de huidige inzet tot onverantwoord hoge kosten voor laboratoriumzorg leidt. De
leden van de D66-fractie willen graag van de Staatssecretaris weten hoe representatief
hij dit rapport uit 2016 acht voor de huidige situatie. Inmiddels is het inwonerstal
gestegen en werken huisartsen met probleemgerichte aanvraagformulieren. Zou een nieuwe
situatieschets, met mogelijke gevolgen voor de zorg op Bonaire, niet noodzakelijk
zijn?

Ook vragen de leden van de D66-fractie aan de Staatssecretaris of hij in kan gaan
op de zorgen vanuit het eiland over de mogelijke gevolgen van het samenbrengen van
de laboratoria. In hoeverre kan eenzelfde situatie ontstaan als bij het samenvoegen
van apotheken op Bonaire? Zo staat er in eerdergenoemde brief dat er een groeiend
aantal klachten zijn over de distributie van medicijnen en zijn er lange wachtrijen
bij apotheken ontstaan. Hoe garandeert de Staatssecretaris dat de concentratie niet
leidt tot langere wachttijden bij het laboratorium? Welke maatregelen worden er genomen
om te voldoen aan de eisen inzake capaciteit, logistieke en facilitaire inrichting
van het Fundashon Mariadal’s laboratorium, zoals zij zelf hebben aangegeven in hun
schrijven van 12 oktober 2022? Tenslotte, het samenbrengen van twee laboratoria kan
ook iets betekenen voor het personeelsbestand. Kan de Staatssecretaris ingaan op eventuele
gevolgen van het samenbrengen voor het personeel?

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van het besluit van de Staatssecretaris
om het Bonaire Laboratorium (Bonlab) voor 2023 voor de klinische laboratoriumzorg
niet langer een zorgovereenkomst aan te bieden. Deze leden hebben hier enkele vragen
bij.

De leden van de CDA-fractie vragen of de Staatssecretaris kan aangeven welke acties
er door Zorg en Jeugd Caribisch Nederland (ZJCN) zijn gedaan c.q. welke gesprekken
er gevoerd zijn sinds de brief van 4 mei 2022 van ZJCN aan BonLab.

De Staatssecretaris verwijst in zijn brief naar onderzoeken uit respectievelijk 2012,
2016 en 2018. De wereld is door corona nogal veranderd en het aantal inwoners is gegroeid.
Bovendien was recentelijk het ziekenhuis bijvoorbeeld amper bereikbaar door de overstroming.
De leden van de CDA-fractie vragen of het dan juist niet beter zou zijn vanwege (pandemische)
paraatheid om twee laboratoriumlocaties te hebben in plaats van één?

Uit de (gedateerde) rapporten blijkt dat Bonaire een substantieel hoger aandeel eerstelijnsdiagnostiek
kent dan de drie CAS-landen en Europees Nederland. De leden van de CDA-fractie vragen
de Staatssecretaris of er actuele cijfers over 2021 kunnen worden gegeven. Kunnen
daarbij voor Europees Nederland cijfers gegeven worden uit wijken waar ook veel armoede
is en/of veel chronisch zieken zijn?

De leden van de CDA-fractie vragen de Staatssecretaris of er is onderzocht of de hoeveelheid
diagnostiek te maken heeft met het beperkte aanbod medisch specialistische zorg op
Bonaire. Wordt er bijvoorbeeld meer diagnostiek gedaan voordat men wordt doorverwezen
naar een ziekenhuis op een ander eiland?

De Staatssecretaris stelt dat er sprake is van overcapaciteit van apparatuur en gebouwen.
Maar uit de brief van gedeputeerde Den Heyer begrijpen de leden van de CDA-fractie
dat ziekenhuis Fundashon Mariadal heeft aangegeven dat er aanpassingen nodig zijn
als het ziekenhuis de capaciteit van het BonLab moet overnemen. Klopt dat, en zo ja
wat zouden de kosten hiervan zijn?

Er staat in de brief van de Staatssecretaris dat het aantal ingezette medewerkers
hoog is in relatie tot de geleverde laboratoriumproductie. De leden van de CDA-fractie
vragen de Staatssecretaris of ter vergelijking de cijfers van 2021 kunnen worden aangeleverd.
En als dat het probleem is: waarom wordt dat dan niet besproken en aangepakt?

De leden van de CDA-fractie vragen de Staatssecretaris wat de conclusie was van het
gesprek op 21 november 2022 met het Bestuurscollege. Is er gekeken naar de acties
die nodig zijn om de diagnostiek enerzijds efficiënt en effectief in te richten maar
anderzijds wel twee locaties te houden?

Blijkbaar zijn er geen formele afspraken over consultatie met de Eilandsraad en het
Bestuurscollege bij wijzigingen in de acute zorg, terwijl dat overleg er in Nederland
onder de Wet Toelating Zorg Aanbieders wel is. Is de Staatssecretaris bereid om een
consultatieplicht vast te leggen, net zoals dat in Europees Nederland is geregeld?

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie hebben kennisgenomen van de brief van de Staatssecretaris
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de Laboratoriumzorg op Bonaire. Zij hebben
hierover nog enkele vragen en opmerkingen.

De leden van de SP-fractie lezen in de brief dat het Bestuurscollege in tegenstelling
tot de Staatssecretaris van mening is dat twee laboratoria op Bonaire noodzakelijk
zijn. Echter geeft de Staatssecretaris daarbij niet aan welke argumenten zij daarvoor
geven en hoe hij tegen deze argumentatie aankijkt. Zou de Staatssecretaris alsnog
op de argumentatie van het Bestuurscollege in kunnen gaan?

De leden van de SP-fractie begrijpen dat het ziekenhuis Fundashon Mariadal heeft aangegeven
niet bereid te zijn de diagnostiek van het Bonlab over te nemen. Klopt dit en zo ja,
hoe heeft de Staatssecretaris dit feit meegenomen in de besluitvorming?

Voorts vragen de leden van de SP-fractie of de Staatssecretaris ook de groei van de
bevolking van Bonaire in de afgelopen jaren en mogelijke verdere bevolkingsgroei in
de toekomst heeft meegewogen bij zijn besluit.

De leden van de SP-fractie vragen de Staatssecretaris of de concentratie van de laboratoriumzorg
te vergelijken is met de concentratie van de medicijndistributie op Bonaire, die volgens
de Bonairiaanse gedeputeerde voor zorg sindsdien minder goed toegankelijk is geworden.1 Zo ja, welke garanties zijn er dat de toegankelijkheid van de laboratoriumzorg niet
ook zal verslechteren door dit besluit?

Tot slot vragen de leden van de SP-fractie hoe de belangen van de werknemers van Bonlab
gewaarborgd worden bij de eventuele sluiting van Bonlab. Worden de vakbonden hier
ook bij betrokken?

Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdA en GroenLinks-fractie

De leden van de PvdA- en GroenLinks-fractie hebben met veel interesse kennisgenomen
van de brief over laboratoriumzorg in Bonaire. Naar aanleiding van deze brief hebben
zij enkele vragen aan de Staatssecretaris over het waarborgen van de continuïteit
van de laboratoriumzorg.

De leden van de PvdA- en GroenLinks-fractie zijn verbaasd dat de Staatssecretaris
er al wel voor heeft gekozen om een laboratorium in Bonaire te sluiten, maar nog geen
invulling heeft gegeven aan de toekomst van de laboratoriumzorg op het eiland. Hoe
denkt de Staatssecretaris de continuïteit van zorg in de toekomst dan te waarborgen?
Waarom heeft de Staatssecretaris gekozen voor deze volgordelijkheid? De Staatssecretaris
geeft aan een half jaar te nemen om tot een toekomstige invulling van de laboratoriumzorg
te komen. Wat maakt dat na jaren gesprekken -zonder gewenst resultaat- de Staatssecretaris
nu wel verwacht binnen een halfjaar de gewenste uitkomst te bereiken? Genoemde leden
zijn ook benieuwd naar de achterliggende redenen voor de overdiagnostiek in Bonaire.
Kan de Staatssecretaris toelichten waarom overdiagnostiek specifiek in Bonaire veel
voorkomt?

II. Reactie van de Staatssecretaris

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de brief van de Staatssecretaris
met betrekking tot de laboratoriumzorg op Bonaire. Zij hebben hier nog enkele vragen
over.

Genoemde leden vragen de Staatssecretaris hoe het komt dat beide partijen hier anders
tegen aan kijken en hoe de communicatie in de toekomst verbeterd kan worden om incidenten
te voorkomen.

Het bestuurscollege (BC) van het Openbaar Lichaam Bonaire (OLB) heeft, op verzoek
van de Eilandsraad van het OLB, in het voorjaar van 2022 naar aanleiding van mijn
besluit om per 1 januari 2023 Bonlab niet langer een contract aan te bieden voor de
eerstelijns klinische laboratoriumzorg een werkgroep ingesteld bestaande uit de interim-directeur
van Bonaire Laboratorium N.V. (Bonlab), het hoofd Publieke gezondheid van het OLB
en de interim-directeur van de Bonaire Holding Maatschappij (BHM) als enig aandeelhouder
met als opdracht een advies aan het BC uit te brengen inzake de laboratoriumzorg op
Bonaire op basis waarvan het BC haar standpunt kan bepalen.

Op 21 juni heeft het BC mij te kennen gegeven dat de Eilandsraad heeft aangegeven
voorstander te zijn van het openhouden van Bonlab en dat het BC rekening moet houden
met het standpunt van de Eilandsraad. Maar dat pas op basis van het advies van het
rapport van de werkgroep het BC een definitief standpunt zal gaan nemen over de laboratoriumzorg
op Bonaire.

Terwijl de werkgroep hun rapportage in de zomer van 2022 met aanbevelingen hebben
aangeleverd heeft het BC van het OLB pas op 3 oktober 2022 per brief haar standpunt
aan mij gestuurd.

Ik vind het jammer dat het niet gelukt was om over dit onderwerp in goed overleg met
BC te komen. Hier zullen we in de toekomst betere afspraken met elkaar over moeten
maken.

Ze ontvangen graag een verslag van de Staatssecretaris over de uitkomsten van dit
gesprek. Zijn er concrete afspraken gemaakt? Staan de neuzen nu dezelfde kant op?

De afgelopen maanden is een aantal keren op ambtelijk en aansluitend op politiek niveau
met het OLB gesproken over een mogelijke oplossingsrichting. Deze overleggen hebben
ertoe geleid dat op 21 februari 2023 een bestuurlijke afspraak met het BC van het
OLB is gemaakt om een gezamenlijke werkgroep Laboratoriumzorg Bonaire in te stellen
die uiterlijk 30 april 2023 aan VWS en OLB schriftelijk advies moet geven over de
hervorming van de laboratoriumzorg op Bonaire, waarbij kwaliteit, doelmatigheid en
dienstverlening de kernwaarden zullen zijn. Het advies moet voorstellen bevatten tot:

a. meer doelmatigheid door vermindering van de overcapaciteit en verbetering van diagnostische
efficiëntie in de laboratoriumzorg op Bonaire (verminderen en voorkomen van overdiagnostiek);

b. innovatieve laboratoriumzorg waarin de patiënt centraal staat en de introductie van
Point-of-Care services op Bonaire, en;

c. hoe de publieke laboratoriumtaken van Bonlab geborgd kunnen worden. Het uitgangspunt
is dat deze taken bij Bonlab als aangewezen laboratorium in het kader van de Wet Publieke
Gezondheid blijven liggen.

Op basis van dit advies ben ik voornemens om in overleg met het BC een besluit te
nemen over de toekomstige inrichting van de laboratoriumzorg op Bonaire. ZJCN heeft
het contract met Bonlab voor de eerstelijns klinische laboratoriumzorg verlengd voor
de periode van 1 januari tot en met 30 juni 2023. Afhankelijk van de afspraken die
ik met het BC zal maken over de toekomstige inrichting van de laboratoriumzorg zal
ik voor het einde van deze contractperiode een besluit nemen over het continueren
van dit contract en voor hoe lang dit zal zijn.

Het Ministerie van VWS en het OLB werken op veel terreinen zeer goed met elkaar samen.
Helaas is dat bij dit onderwerp minder goed gelukt. Inmiddels heb ik samen met het
BC afspraken gemaakt over de oplossingsrichting.

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

Het laboratorium kan helpen om efficiënt te werken en ervoor te zorgen dat mensen
op tijd gediagnosticeerd worden of de juiste hulp krijgen. De leden van de D66-fractie
vragen de Staatssecretaris of hij deze opvatting onderschrijft.

Ik onderschrijf deze opvatting. Daarom zal één van de opdrachten van de werkgroep
Laboratoriumzorg Bonaire zijn het zogenaamde Point of care testing (POCT), waarbij
laboratoriumtesten in de leef- en/of zorgomgeving van de patiënt worden uitgevoerd.
Potentieel kan dit de patiënt belangrijke gezondheidswinst opleveren. Ziektebeelden
kunnen hierdoor sneller aangetoond of uitgesloten worden, waardoor er bijvoorbeeld
minder onnodige antibiotica worden voorgeschreven, minder doorverwijzingen nodig zijn
en er sneller duidelijkheid is voor de patiënt.

De leden van de D66-fractie willen graag van de Staatssecretaris weten hoe representatief
hij dit rapport uit 2016 acht voor de huidige situatie. Inmiddels is het inwonerstal
gestegen en werken huisartsen met probleemgerichte aanvraagformulieren. Zou een nieuwe
situatieschets, met mogelijke gevolgen voor de zorg op Bonaire, niet noodzakelijk
zijn?

Ik ben van mening dat cijfers in de rapporten uit 2016 en 2018 voldoende actueel zijn.
Ik verwacht dat de gezamenlijke werkgroep deze rapporten en mogelijke actuele gegevens
zal gebruiken.

Is hij het met deze leden eens dat de situatie op Bonaire verschilt met die van gemeenten
in Nederland?

Ja, in Nederland zijn er geen gemeenten met een gelijke grote bevolking als Bonaire
die beschikken over één, laat staan twee laboratoria. Maar indien er sprake is van
uitval van één laboratorium moet de laboratoriumzorg op het eiland zijn gewaarborgd.
Maar wel zodanig dat conform artikel 16a van het Besluit zorgverzekering BES «Onze
Minister zorgt voor een rechtmatige en doelmatige uitvoering van dit besluit.

In hoeverre zijn de publieke gezondheidstaken, zoals die van laboratoriumzorg, een
verantwoordelijkheid van de overheid van Bonaire of die van het Ministerie van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport en binnen welke wet- en regelgeving ligt dit verankerd?

Op de BES eilanden zijn twee opdrachtgevers inzake de laboratoriumzorg, namelijk de
openbare lichamen op basis van de Wet publieke gezondheidszorg BES voor de publieke
laboratoriumtaken en de rijksoverheid (VWS/ZJCN) op basis van het Besluit zorgverzekering
BES en de hiervan afgeleide Regeling aanspraken zorgverzekering BES voor de klinische
en poliklinische laboratoriumzorg.

De leden van de D66-fractie vragen de Staatssecretaris of hij kan reflecteren op het
bestaansrecht van laboratoriumzorg op Bonaire. Kan hij daarbij ingaan op het gegeven
dat er op Bonaire een hoger aandeel van eerstelijnsdiagnostiek bestaat? In hoeverre
is er rekening gehouden met de lokale, contextuele verschillen (bijvoorbeeld de lagere
sociaaleconomische status van de inwoners) in het besluit van de Staatssecretaris?

In Nederland zijn 588 laboratoria op een bevolking van 17,53 miljoen inwoners (1 op
29.813) en op Bonaire 2 laboratoria op 22.573 inwoners (1 op 11.287). De relatief
kleine schaal van de laboratoria op Bonaire leidt tot aanzienlijke overcapaciteit
(op basis van het maximum aantal bepalingen per uur) en inefficiëntie. Daarnaast is
er op Bonaire ook nog sprake van overdiagnostiek. Het aandeel eerstelijns laboratoriumtesten
is substantieel hoger dan in Sint Maarten (+ 71%), Aruba (+ 100%) en Nederland (+ 372%).
Als gevolg hiervan zijn de kosten van de laboratoriumzorg per inwoner op Bonaire zeer
hoog in vergelijking met Sint Maarten (+ 71%), Aruba (+ 60% en Nederland (+ 243%).

Hoe garandeert de Staatssecretaris dat de concentratie niet leidt tot langere wachttijden
bij het laboratorium? Welke maatregelen worden er genomen om te voldoen aan de eisen
inzake capaciteit, logistieke en facilitaire inrichting van Fundashon Mariadal’s laboratorium,
zoals zij zelf hebben aangegeven in hun schrijven van 12 oktober 2022?

De werkgroep Laboratoriumzorg Bonaire heeft als opdracht ook op dit punt te adviseren.

Daarnaast kan POCT een belangrijke rol spelen bij het verbeteren van de gezondheidszorg
in de eerste lijn vanwege de mogelijkheid om een snelle testuitslag te genereren in
de directe omgeving van de patiënt. Dit betreft het gehele proces ter ondersteuning
van het stellen van de diagnose, het uitvoeren van de test, het interpreteren van
het resultaat, het communiceren van de uitslag en het registreren van een laboratoriumtest
bij POCT buiten het laboratorium. De implementatie van POCT zal belangrijke gevolgen
hebben voor de vereiste laboratoriumcapaciteit op Bonaire. Eén van de opdrachten van
de werkgroep Laboratoriumzorg Bonaire is het in kaart brengen van de gevolgen van
POCT voor de vereiste laboratoriumcapaciteit op Bonaire.

Het samenbrengen van twee laboratoria kan ook iets betekenen voor het personeelsbestand.
Kan de Staatssecretaris ingaan op eventuele gevolgen van het samenbrengen voor het
personeel?

Ik zal op basis van het advies van de werkgroep in overleg met het OLB besluiten over
de toekomstige inrichting van de laboratoriumzorg op Bonaire. Pas daarna zal er meer
duidelijkheid zijn over wat dit zou kunnen betekenen voor het personeelsbestand. Het
is mijn inzet ervoor zorg te dragen dat de betrokken partijen hier met elkaar goede
afspraken over maken.

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

Sinds de brief van 4 mei 2022 heeft VWS/ZJCN van staatssecretaris tot en met het niveau
van accountmanager met zowel Bonlab, BHM als BC van het OLB zowel mondeling als schriftelijk
zeer regelmatig overleg gevoerd resulterend in dat er op 21 februari 2023 een opdrachtbevestiging
tussen ZJCN en OLB is ondertekend waarin een bestuurlijke afspraak met het BC van
het OLB is gemaakt om samen een werkgroep Laboratoriumzorg Bonaire in te stellen die
uiterlijk 30 april 2023 aan VWS en OLB schriftelijk advies moet geven over de hervorming
van de laboratoriumzorg op Bonaire, waarbij kwaliteit, doelmatigheid en dienstverlening
de kernwaarden zullen zijn. Het advies moet voorstellen bevatten tot:

a. meer doelmatigheid door vermindering van de overcapaciteit en verbetering van diagnostische
efficiëntie in de laboratoriumzorg op Bonaire (verminderen en voorkomen van overdiagnostiek);

b. innovatieve laboratoriumzorg waarin de patiënt centraal staat en de introductie van
Point-of-Care services op Bonaire, en;

De leden van de CDA-fractie vragen of het dan juist niet beter zou zijn vanwege (pandemische)
paraatheid om twee laboratoriumlocaties te hebben in plaats van één?

Vanuit het oogpunt van pandemische paraatheid is gebleken dat één laboratorium voor
de testcapaciteit op Bonaire volstaat. Met betrekking tot de pandemische paraatheid
is vooral de testafname een punt van zorg geweest waarin echter door de private sector
snel op is ingespeeld door zogenaamde teststraten in te richten.

De leden van de CDA-fractie vragen de Staatssecretaris of er actuele cijfers over
2021 kunnen worden gegeven. Kunnen daarbij voor Europees Nederland cijfers gegeven
worden uit wijken waar ook veel armoede is en/of veel chronisch zieken zijn?

Ik ben van mening dat de cijfers in de rapporten uit 2016 en 2018 voldoende actueel
zijn. Ik verwacht dat de gezamenlijke werkgroep deze rapporten en mogelijke actuele
gegevens zal gaan gebruiken.

Sinds 2015 is het aanbod van medisch specialistische zorg binnen Fundashon Mariadal
op Bonaire uitgebreid naar 30 specialismes en kan niet meer worden gesproken over
een «beperkt» aanbod van specialistische zorg op Bonaire. In dezelfde periode is ook
het gemiddeld aantal laboratorium bepalingen (testen) per verzekerde bij Bonlab toegenomen
(zie onderstaande tabel). Het is daarom niet waarschijnlijk dat er op Bonaire een
relatie is tussen overdiagnostiek en een gebrek aan medisch specialistische zorg op
Bonaire.

Bonaire Laboratorium N.V. (Bonlab)

2015

2021

2022

Gem. aantal testen per verzekerde

15.4

16.5

17.9

Gem. prijs per behandeling (USD)

18.11

18.48

18.88

Ziekenhuis Fundashon Mariadal zou aangegeven hebben dat er aanpassingen nodig zijn
als het ziekenhuis de capaciteit van het Bonlab moet overnemen. Klopt dat, en zo ja
wat zouden de kosten hiervan zijn?

Het nieuwe laboratorium van Fundashon Mariadal heeft genoeg testcapaciteit. Er zijn
momenteel 2 afnameposten (= 16 uur afnamecapaciteit per dag). Als alle klinische laboratoriumzorg
vanuit Bonlab naar Fundashon Mariadal zou overgaan betekent dit ongeveer 25 extra
bezoekers per werkdag (jaarbasis 6.232 – referentie 2021). Bij een afnameperiode van
15 minuten per klant zou dit neerkomen op extra 6,25 uur afnamecapaciteit per dag.
Naar het oordeel van VWS/ZJCN kan het laboratorium van Fundashon Mariadal zowel de
test- als afnamecapaciteit van Bonlab absorberen zonder dat daarvoor extra kosten
in overhead nodig zijn.

In 2016 kende Bonaire 34,9 fte. personeel, direct betrokken bij de levering van de
laboratoriumproductie. Het aantal ingezette medewerkers lag daarmee voor de totale
geleverde laboratoriumproductie ongeveer twee keer zo hoog als gemiddeld in Nederland.
Het aantal werknemers in de laboratoriumzorg op Bonaire is sinds 2016 tot op heden
nagenoeg onveranderd en de laboratoriumproductie licht gestegen. Op basis van het
advies van de gemeenschappelijke werkgroep zal deze problematiek opgepakt worden.

Vanaf 21 november hebben er verschillende gesprekken op ambtelijk niveau tussen ZJCN
en OLB plaatsgevonden. Deze gesprekken hebben 21 februari 2023 geleid tot een bestuurlijke
afspraak tussen ZJCN en OLB om een gezamenlijke werkgroep Laboratoriumzorg Bonaire
in te stellen die uiterlijk 30 april 2023 aan VWS en OLB schriftelijk advies moet
geven over de hervorming van de laboratoriumzorg op Bonaire, waarbij kwaliteit, doelmatigheid
en dienstverlening de kernwaarden zullen zijn.

Daarnaast heb ik besloten het bestaande contract met Bonlab te verlengen tot 1 juli
2023.

Is de Staatssecretaris bereid om een consultatieplicht vast te leggen bij wijzigingen
in de acute zorg, net zoals dat in Europees Nederland is geregeld onder de Wet Toelating
Zorg Aanbieders?

Er zijn reeds consultatieregelingen vastgelegd in artikel 26a lid 6 van de Wet op
geneesmiddelenvoorziening BES m.b.t. de toelating van apotheken op de BES eilanden
en artikel 3 Besluit geneeskunde BES m.b.t. het verlenen van vergunningen aan niet
BIG geregistreerde zorgaanbieders.

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie vragen de Staatssecretaris of de concentratie van de laboratoriumzorg
te vergelijken is met de concentratie van de medicijndistributie op Bonaire, die volgens
de Bonairiaanse gedeputeerde voor zorg sindsdien minder goed toegankelijk is geworden.2 Zo ja, welke garanties zijn er dat de toegankelijkheid van de laboratoriumzorg niet
ook zal verslechteren door dit besluit?

Tot slot vragen de leden van de SP-fractie hoe de belangen van de werknemers van Bonlab
gewaarborgd worden bij de eventuele sluiting van Bonlab. Worden de vakbonden hier
ook bij betrokken?

Zou de Staatssecretaris alsnog op de argumentatie van het Bestuurscollege in kunnen
gaan?

In de brief van 3 oktober 2022 van het Bestuurscollege van het OLB (BC) worden door
het BC verschillende argumenten naar voren gebracht voor het behoud van twee laboratoria
op Bonaire. De belangrijkste in deze brief daarvoor aangedragen argumenten zijn:

– het recht op vrije laboratoriumkeuze voor de ZJCN verzekerde;

– de borging van de dienstverlening;

– het feit dat er sprake is van een sterke bevolkingsgroei op Bonaire wat zou kunnen
leiden tot een capaciteitstekort aan laboratoriumzorg op Bonaire, en;

– de noodzaak van twee laboratoria op Bonaire in verband met pandemische paraatheid.

Deze argumenten van het BC zullen worden meegewogen in het definitieve advies van
de werkgroep Laboratoriumzorg Bonaire aan zowel BC als VWS waarop ik begrijpelijkerwijs
dan ook nu niet kan vooruitlopen.

Het ziekenhuis Fundashon Mariadal heeft aangegeven de diagnostiek alleen over te willen
nemen indien tussen ZJCN en Bonlab officieel een beëindigingsovereenkomst is gesloten.
Het gaat FM daarbij om een goede juridische afwikkeling van de door mij aangekondigde
beëindiging van de contractrelatie tussen ZJCN en Bonlab. Voor dit moment heb ik kennisgenomen
van het standpunt van FM. FM zal deelnemen aan de werkgroep over de toekomst van de
laboratoriumzorg. Op basis van het advies van de werkgroep zal ik in overleg met het
OLB besluiten over de toekomstige vormgeving van de laboratoriumzorg op Bonaire.

De groei van de bevolking van Bonaire in de afgelopen jaren en mogelijke verdere bevolkingsgroei
in de toekomst in relatie tot de testcapaciteit van de laboratoria op Bonaire zullen
worden meegenomen in het uit te brengen advies van de werkgroep Laboratoriumzorg Bonaire.

De leden van de SP-fractie vragen de Staatssecretaris of de concentratie van de laboratoriumzorg
te vergelijken is met de concentratie van de medicijndistributie op Bonaire, die volgens
de Bonairiaanse gedeputeerde voor zorg sindsdien minder goed toegankelijk is geworden.3 Zo ja, welke garanties zijn er dat de toegankelijkheid van de laboratoriumzorg niet
ook zal verslechteren door dit besluit?

Problemen met de toegankelijkheid van de medicijndistributie zijn het gevolg (geweest)
van tekorten aan apothekers en apothekersassistenten in combinatie met Covid. Het
gevolg daarvan was een hoog ziekteverzuim onder personeel in de apotheken. In tegenstelling
tot tekorten aan personeel bij de apotheken is dit niet het geval bij de laboratoria
en ik verwacht dan ook niet dat de toegankelijkheid van de laboratoriumzorg in gevaar
komt door het verminderen van de bestaande overcapaciteit en overdiagnostiek.

Tot slot vragen de leden van de SP-fractie hoe de belangen van de werknemers van Bonlab
gewaarborgd worden bij de eventuele sluiting van Bonlab. Worden de vakbonden hier
ook bij betrokken?

VWS/ZJCN heeft de intentie om in gezamenlijkheid met het OLB en BHM de belangen van
de werknemers van Bonlab te waarborgen. Van de 15 personeelsleden van Bonlab hebben
2 tijdelijke contracten en zijn 2 werknemers (bijna) met pensioengerechtigde leeftijd.
Op basis van het advies zal ik samen met het OLB besluiten over de vormgeving van
de laboratoriumzorg op Bonaire. Inzet bij het personeel is het uitgangspunt «mens
volgt werk naar behoefte». Indien nodig is het de wens van VWS/ZJCN dat er in samenwerking
met het OLB, BHM en Bonlab en de vakbond een sociaal plan voor de werknemers van Bonlab
wordt opgesteld. Maar of dit nodig is kan op dit moment nog niet worden gezegd.

Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdA en GroenLinks-fractie

Ik heb niet besloten dat er een laboratorium op Bonaire gesloten moet worden. Ik heb
alleen aangekondigd voornemens te zijn de inkoop van de eerstelijns klinische laboratoriumzorg
te beëindigen bij Bonlab en dat ik overweeg deze in te kopen bij het ziekenhuis Fundashon
Mariadal. Inmiddels heb ik samen met BC van het OLB een werkgroep gevraagd om een
advies te geven over de hervorming van de laboratoriumzorg op Bonaire.

De Staatssecretaris geeft aan een half jaar te nemen om tot een toekomstige invulling
van de laboratoriumzorg te komen. Wat maakt dat na jaren gesprekken -zonder gewenst
resultaat- de Staatssecretaris nu wel verwacht binnen een halfjaar de gewenste uitkomst
te bereiken?

Door gezamenlijk met het OLB een werkgroep Laboratoriumzorg Bonaire in het leven te
roepen die de opdracht krijgt haar opdrachtgevers advies te geven over welk scenario
qua kwaliteit en doelmatigheid het beste voor de inwoners van Bonaire is.

Genoemde leden zijn ook benieuwd naar de achterliggende redenen voor de overdiagnostiek
in Bonaire. Kan de Staatssecretaris toelichten waarom overdiagnostiek specifiek in
Bonaire veel voorkomt?

Het aantal bezoeken aan de huisarts is in de BES en CAS eilanden bijna twee keer zo
hoog als in Nederland. In vergelijking met Nederland en de CAS eilanden kennen de
BES eilanden hoge niveaus van chronisch zieken. De hoge bezoekfrequentie in combinatie
met hoge percentages chronisch zieken zorgen voor de hoge overdiagnostiek op Bonaire
in vergelijking met CAS eilanden en Nederland.

Download

Ondertekenaars

Eerste ondertekenaar
B.M.G. Smals, voorzitter van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Mede ondertekenaar
M. Heller, adjunct-griffier

Bijlagen

Bijlage Download bestand: Beslisnota bij Kamerbrief inzake verslag van een schriftelijk overleg over laboratoriumzorg Bonaire (Kamerstuk 33578-90) (PDF)