Verslag (initiatief)wetsvoorstel (nader) : Verslag

Nr. 5 VERSLAG

Vastgesteld 3 oktober 2022

De vaste commissie voor Financiën, belast met het voorbereidend onderzoek van bovenstaand
wetsvoorstel, heeft de eer als volgt verslag uit te brengen van haar bevindingen.

Onder het voorbehoud dat de regering op de gestelde vragen tijdig en genoegzaam zal
hebben geantwoord, acht de commissie de openbare beraadslaging over dit wetsvoorstel
voldoende voorbereid

I. ALGEMEEN

1. Inleiding

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van het wetsvoorstel en hebben nog
enkele vragen.

De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de Wet rechtsherstel
box 3. Deze leden onderschrijven het belang om snel en nauwkeurig rechtsherstel te
bieden aan hen die daarop recht hebben. Deze leden hebben wel nog enkele vragen. Tevens
merken deze leden op dat zij de vragen die zij hebben gesteld bij de inbreng voor
de Overbruggingswet box 3 en die ook voor deze wet van toepassing zijn niet nogmaals
hebben gesteld, maar dat de vragen van de leden van de D66-fractie ook voor het onderhavige
wetsvoorstel van toepassing zijn daar waar dezelfde toelichting is gehanteerd.

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van de Wet rechtsherstel box 3. De
leden van de CDA-fractie steunen het voornemen om het beleidsbesluit over rechtsherstel
box 3 vast te leggen in wetgeving. Deze leden hebben nog enkele vragen over het wetsvoorstel
en over het op Prinsjesdag bekendgemaakte besluit om geen rechtsherstel te bieden
aan niet-bezwaarmakers.

De leden van de CDA-fractie vragen of de regering nader kan ingaan op de juridische
houdbaarheid van het ingediende wetsvoorstel en of het ingediende wetsvoorstel helemaal
in lijn is met het Kerstarrest, zodat nieuwe procedures worden voorkomen. Deze leden
vragen tevens of er al bezwaren zijn binnengekomen tegen beschikkingen die zien op
het rechtsherstel, bijvoorbeeld omdat een belastingplichtige het niet eens is met
de omvang van het rechtsherstel. De leden van de CDA-fractie vragen hoe de Belastingdienst,
indien dit het geval is, met dergelijke bezwaren omgaat.

De leden van de SP-fractie hebben kennisgenomen van het wetsvoorstel dat een onderscheid
maakt tussen mensen die bezwaar hebben gemaakt en mensen die dat niet hebben gedaan,
terwijl zij verder in mogelijk exact dezelfde situatie zitten. Dat de regering ervoor
kiest om gelijke gevallen ongelijk te behandelen, komt het beeld over de politiek
in de ogen van deze leden niet ten goede. In hoeverre is het volgens de geraadpleegde
juristen juridisch houdbaar om bezwaarmakers wel en niet-bezwaarmakers geen rechtsherstel
te bieden? Klopt het dat het rechtsherstel leidt tot een lager verzamelinkomen? Betekent
dit dat de gekozen aanpak ertoe kan leiden dat niet-bezwaarmakers minder toeslagen
ontvangen, minder ouderenkorting, minder studiefinanciering, een hogere huur en een
hogere eigen bijdrage in het kader van de Wet langdurige zorg of de Wet maatschappelijke
ondersteuning? Zo ja, acht de regering het werkelijk aanvaardbaar dat degenen die
niet (tijdig) bezwaar hebben gemaakt op zoveel vlakken worden benadeeld ten opzichte
van de bezwaarmakers? Is dit volgens de regering juridisch houdbaar?

Is de regering het met de leden van de SP-fractie eens dat deze aanpak mogelijk leidt
tot veel meer bezwaarschriften in de toekomst? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kan de
Belastingdienst een stijging van het aantal bezwaarschriften aan? Is de regering het
met de ambtenaren van het Ministerie van Financiën en de leden van de SP-fractie eens
dat het uitsluiten van de niet-bezwaarmakers leidt tot een lager vertrouwen in de
overheid? Klopt het dat het uitsluiten van niet-bezwaarmakers zal leiden tot meer
procedures en daarmee meer werkdruk voor de Belastingdienst? Met hoeveel extra werk
als gevolg van deze uitsluiting houdt de regering rekening? Kan de Belastingdienst
dit aan en acht de regering dit verantwoord?

Klopt het dat er bij de rechtbank Noord-Holland zelfs al rechtsherstel is geboden
aan een niet-bezwaarmaker en dat er door de gekozen oplossing dus niet alleen het
signaal uitgaat dat bezwaar maken loont maar ook dat procederen loont? Is dit de bedoeling
van de regering? Hoe groot acht de regering het risico dat meer uitspraken van rechters
zullen leiden tot rechtsherstel voor niet-bezwaarmakers? Hoeveel niet-bezwaarmakers
hebben inmiddels geprocedeerd? Hoeveel van hen moet rechtsherstel worden geboden?

Welke gevolgen heeft het voor de uitvoering van reguliere processen bij de Belastingdienst
als er later opnieuw een traject voor rechtsherstel moet worden opgestart, omdat ook
niet-bezwaarmakers volgens de rechter moeten worden gecompenseerd? Is de regering
het met de ambtenaren eens dat dit een zeer onwenselijke situatie zou opleveren?

Is de regering het met de leden van de SP-fractie eens dat er uiteindelijk rechtsherstel
zal komen voor alle belastingbetalers die teveel hebben betaald en niet alleen voor
bezwaarmakers?

De leden van de GroenLinks-fractie hebben met interesse kennisgenomen van het wetsvoorstel.

De leden van de ChristenUnie-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van het
onderhavige wetsvoorstel.

De leden van de ChristenUnie-fractie wijzen erop dat voor niet-bezwaarmakers in box 3
een rechtsmiddel openstaat, namelijk een verzoek om ambtshalve vermindering van de
aanslag. Hoe zal de Belastingdienst hiermee omgaan, en welke juridische mogelijkheden
heeft een niet-bezwaarmaker als het verzoek om ambtshalve vermindering niet wordt
gehonoreerd door de Belastingdienst? Voorts vragen de leden van de ChristenUnie-fractie
naar de opvolging van de motie Grinwis c.s. (Kamerstuknummer 32140–114) over het functioneren
van de massaalbezwaarprocedure. Welke mogelijkheden ziet de regering om de massaalbezwaarprocedure
te verbeteren, ook in het licht van de in deze motie genoemde overwegingen?

Het lid Omtzigt heeft kennisgenomen van het onderhavige wetsvoorstel en heeft hierover
nog enkele vragen en opmerkingen.

2. Achtergrond bij het Kerstarrest

De leden van de CDA-fractie lezen in de Kamerbrief «Toelichting op besluit niet bezwaarmakers»
van 20 september 2022: «Tijdens de integrale besluitvorming over de begroting heeft
het kabinet besloten om geen rechtsherstel te bieden aan de niet-bezwaarmakers». Het
gaat hierbij om circa twee miljoen belastingplichtigen die in de jaren 2017, 2018,
2019 en/of 2020 box 3-heffing hebben betaald, maar die niet tijdig (binnen zes weken
na ontvangst van hun definitieve aanslag) bezwaar hebben aangetekend.

De leden van de CDA-fractie constateren dat hiermee deze groep belastingplichtigen
wordt uitgesloten van de box 3-hersteloperatie. De leden van de CDA-fractie lezen
voorts in de brief van 30 september: «Belastingplichtigen kunnen dus nog steeds een
verzoek indienen tot ambtshalve vermindering. Deze verzoeken zullen echter worden
afgewezen, conform het arrest van de HR». In lijn met de suggestie van de Raad van
State om de brief over de niet-bezwaarmakers te betrekken bij de behandeling van onderhavige
wetsvoorstel hebben de leden van de CDA-fractie over dit besluit een aantal vragen.

De leden van de CDA-fractie lezen in de vrijgegeven beslisnota box 3 van 21 januari
2022 (deel 1) dat de Staatssecretaris van Financiën expliciet en persoonlijk zijn
akkoord geeft op de volgende twee beslispunten: «1) «Bent u ermee akkoord dat aan
alle andere belastingplichtigen aan wie over de belastingjaren 2017, 2018, 2019 of
2020 een definitieve of navorderingsaanslag opgelegd is en waarin een foutief berekend
box 3 inkomen begrepen is herstel te bieden?» 2) «Bent u ermee akkoord dat de inspecteur
deze aanslagen uit eigen beweging vermindert»». Deze leden vragen in hoeverre het
bij voorbaat afwijzen van het indienen van een verzoek tot ambtshalve vermindering
door de belastinginspecteur juridisch houdbaar is bij de belastingrechter. Deze leden
vragen tevens of er gronden zijn op basis waarvan de rechter het afwijzen van een
verzoek tot ambtshalve vermindering door de belastinginspecteur terzijde kan schuiven.

De leden van de CDA-fractie lezen in de vrijgegeven beslisnota box 3 van 8 maart 2022
(deel 2) dat de Staatssecretaris van Financiën zijn akkoord geeft op het bespreekpunt:
«Wilt u in de vierhoek de voorkeur uitspreken voor het verbreden van de doelgroep
naar belastingplichtigen die geen bezwaar hebben gemaakt»?». Deze leden vragen op
welke gronden de vierhoek concludeert dat het bieden van rechtsherstel aan de groep
niet-bezwaarmakers tot precedentwerking kan leiden. Deze leden vragen wat de prijs
is die de wetgever bereid is te betalen voor het herstellen van een fundamentele schending
van rechten van belastingplichtigen, zoals de Hoge Raad in het Kerstarrest heeft vastgesteld
(te weten: het recht op ongestoorde eigendom (artikel 1 EP van het EVRM) en het verbod
op discriminatie (artikel 14 van het EVRM). De leden van de CDA-fractie vragen de
regering verder of, indien het bieden van rechtsherstel in de jaren 2017, 2018, 2019
en/of 2020 voor de circa één miljoen spaarders leidt tot een eenmalige kostenpost
van circa vier miljard euro, dit dan betekent dat rechtsherstel nooit meer dan 1.000
euro per burger per jaar mag kosten.

De leden van de CDA-fractie constateren dat uit de vrijgegeven beslisnota box 3 van
9 juni 2022 (deel 5 en deel 6) blijkt dat de ambtenaren van het Ministerie van Financiën
de mogelijkheid schetsen om het rechtsherstel voor de groep niet-bezwaarmakers buiten
het fiscale domein te regelen. In de beslisnota staat: «De herstelkosten van de niet-bezwaarmakers
buiten de fiscaliteit vallen volgens de begrotingsregels onder de uitgaven kant van
de begroting. Dit zorgt mogelijk ook voor een andere manier van dekking.». De leden
van de CDA-fractie vragen of de regering wil uitleggen en toelichten hoe het bieden
van rechtsherstel aan de groep niet bezwaarmakers buiten de fiscaliteit en eventuele
dekkingsopties kan vallen. Deze leden vragen voorts hoe deze vorm van rechtsherstel
zijn gevolgen dan heeft voor de begroting.

De leden van de CDA-fractie constateren dat uit de vrijgegeven beslisnota’s box 3
van 19 augustus 2022 (deel 6 en deel 7) blijkt dat de ambtenaren van het Ministerie
van Financiën een nadere uitwerking van het wetgevingsproces hebben verstrekt aan
de Staatssecretaris voor het geval dat zou worden besloten tot het bieden van rechtsherstel
voor niet-bezwaarmakers in box 3. In deze beslisnota wordt gesproken over een: «conceptadvies
van de Landsadvocaat (LA), over de juridische houdbaarheid van opties voor rechtsherstel
aan niet-bezwaarmakers (zie bijlage 6)». Deze leden constateren dat dit advies van
de Landsadvocaat geen deel uitmaakt van de vrijgegeven beslisnota’s. Deze leden vragen
of de regering dit (concept) advies van de Landsadvocaat over het bieden van rechtsherstel
aan niet-bezwaarmakers met de Kamer wil delen. Deze leden vragen voorts of, als dit
niet mogelijk is, de regering dit (concept) advies van de Landsadvocaat wil samenvatten
en de juridische (on)houdbaarheid met de Kamer wil delen.

De leden van de CDA-fractie constateren dat de Staatssecretaris van Financiën in een
interview met de podcast Betrouwbare Bronnen op 14 september 2022 stelt: «En nu kom
ik op uw vraag terug. Nu hebt u geen bezwaar gemaakt. Daar heb ik vier scenario’s
naar de Tweede Kamer gestuurd. Of je vergoedt iedereen. Nou dat kost tussen de 4 en
7 miljard. Of je doet niks omdat ook diezelfde Hoge Raad op 20 mei jongstleden gezegd
heeft, als je geen bezwaar gemaakt hebt, op tijd. Dan heb je eigenlijk rechtens je
kans laten lopen, maak ik één kanttekening bij. Iedereen heeft op basis van de wet
de mogelijkheid om een verzoek tot ambtshalve vermindering in te dienen van zijn aanslag
als het belastingjaar niet langer is dan vijf jaar geleden. Wat wil dat zeggen? We
praten hier over het laatste jaar 2017. Iedereen heeft tot 31 december 2022 de mogelijkheid
om een verzoek tot ambtshalve vermindering in te dienen. Dan zal je wel moeten aantonen,
en dan ligt de verantwoordelijkheid dus bij de belastingplichtige, dat je werkelijk
rendement lager was dan het forfaitaire rendement.». De leden van de CDA-fractie vragen
of de regering de integrale augustusbesluitvorming van het kabinet over de groep niet-bezwaarmakers
in een tijdpad exact wil reconstrueren. Deze leden vragen of de regering, bij monde
van de Staatssecretaris, kan aangeven waarom hij tussen de opname van dit interview
met Betrouwbare Bronnen (voor 14 september) en Prinsjesdag (20 september) 180 graden
is gedraaid ten aanzien van het bieden van rechtsherstel aan niet bezwaarmakers.

De leden van de CDA-fractie constateren dat uit de vrijgegeven beslisnota box 3 van
1 april 2022 (deel 4) blijkt dat de Belastingdienst een inschatting heeft gemaakt
van de uitvoeringsgevolgen en -kosten van de box 3-hersteloperatie. Deze leden vragen
wat de uitvoeringsgevolgen en-kosten van het kabinetsbesluit om de groep niet bezwaarmakers
uit te sluiten van rechtsherstel zijn. Deze leden vragen tevens welke (on)mogelijkheden
zijn er om procesafspraken te maken, indien dit kabinetsbesluit leidt tot nieuwe juridische
procedures waarbij de belangen van circa één miljoen spaarders in het geding zijn.

De leden van de CDA-fractie constateren dat uit de vrijgegeven beslisnota box 3 van
28 april 2022 (deel 5) blijkt dat: «beleidsbesluiten worden doorgaans voorgelegd aan
de werkgroep Fiscaal uitvoeringsbeleid (FUB). Deelnemers aan de FUB zijn onder meer
VNO-NCW, MKB-NL, LTO-vertegenwoordigers van werknemers en belastingadviseurs. De FUB
heeft de mogelijkheid om commentaar te leveren op het conceptbeleidsbesluit.». Deze
leden vragen of de regering kan aangeven wat voor beleidsbesluiten worden voorgelegd
aan de werkgroep FUB. De leden van de CDA-fractie vragen verder in hoeverre de deelnemers
aan de werkgroep FUB de belangen en rechten van particuliere belastingplichtigen vertegenwoordigen,
indien er slechts vertegenwoordigers van werknemers en werkgevers aan tafel zitten.
Deze leden vragen de regering of het besluit van 20 september j.l. om niet bezwaarmakers
uit te sluiten van rechtsherstel is voorgelegd aan de werkgroep FUB, en zo nee, waarom
niet.

3. De voorgestelde aanpassingen

Kan de regering aan het lid Omtzigt aangeven waarom uiteindelijk besloten is niet
bezwaarmakers niet tegemoet te komen? Uit de beslismemo’s lijkt het er in zijn ogen
namelijk op dat de bewindspersonen van Financiën dit wel graag wilden. Graag wil het
lid Omtzigt weten waarom ervoor is gekozen dat bezwaarmakers niet worden gecompenseerd.
Het lid Omtzigt geeft de voorkeur aan een vermogenswinstbelasting. Verder wil het
lid Omtzigt graag weten of alle stukken die beschikbaar waren als (juridisch) advies
over box 3 in de afgelopen tien jaar nu openbaar zijn. Zo ja, dan ontvangt dit lid
daarvan graag een overzicht.

3.1. Verlaging indien de nieuwe berekening leidt tot een lager voordeel uit sparen
en beleggen

De leden van de D66-fractie vragen hoeveel belastingplichtigen naar verwachting onder
de doelgroep vallen.

De leden van de SGP-fractie begrijpen en onderschrijven de keuze om de heffing alleen
te verlagen indien het werkelijke rendement lager is dan het forfaitaire rendement
en de heffing niet met terugwerkende kracht te verhogen. Onder andere daaruit vloeit
voort dat 40 procent van de bezwaarmakers geen teruggave krijgt, omdat de oorspronkelijke
berekening gunstiger was. Deze leden vragen of de regering een inschatting kan geven
van de opbrengst uit box 3, indien in de afgelopen jaren belasting geheven zou zijn
met inachtneming van de voorgestelde rendementspercentages in het voorliggende wetsvoorstel.
Wat zijn de kenmerken van de groep bezwaarmakers die geen teruggave ontvangt? Zijn
dit bijvoorbeeld vooral belastingplichtigen met grote vermogens? Zijn spaarders in
deze groep ondervertegenwoordigd?

3.2. Doelgroep voor het rechtsherstel

De leden van de D66-fractie vragen of de regering kan toelichten welke risico’s kleven
aan het uitbreiden van de doelgroep voor rechtsherstel met een beperking in de omvang
van het vermogen. Bijvoorbeeld het bieden van rechtsherstel aan iedereen die een vermogen
heeft tot een miljoen euro, ongeacht of zij bezwaar hebben gemaakt of niet.

De leden van de D66-fractie vragen de regering welke redenen er zijn dat een aanslag
voor kalenderjaar 2017 in 2021 nog niet vaststaat. De leden van de D66-fractie vragen
hoe lang het voegen bij het massaal bezwaar voor belastingplichtigen heeft opengestaan.
Deze leden vragen de regering tevens op welke wijze belastingplichtigen zich konden
voegen bij de masaalbezwaarprocedures. Was dit voor hen eenvoudig? De leden van de
D66-fractie vragen hoe vaak het voorkomt dat mensen betalingsproblemen hebben bij
het betalen van box 3-belastingschuld.

De leden van de D66-fractie vragen de regering of kan worden toegelicht waarom ervoor
is gekozen enkel rechtsherstel te bieden aan belastingplichtigen die waren aangesloten
bij de massaalbezwaarprocedures en aan andere belastingplichtigen van wie de aanslag
over het kalenderjaar 2017, 2018, 2019 of 2020 nog niet onherroepelijk vaststond op
24 december 2021.

Kan de regering aan de leden van de PVV-fractie aangeven of het bieden van rechtsherstel
aan belastingplichtigen die waren aangesloten bij de massaalbezwaarprocedures en aan
andere belastingplichtigen van wie de aanslag over het kalenderjaar 2017, 2018, 2019
of 2020 nog niet onherroepelijk vaststond op 24 december 2021 leidt tot rechtsongelijkheid
of dan wel verschil in behandeling van belastingplichtigen?

Kan de regering aan de leden van de PVV-fractie aangeven in hoeverre er verzoeken
om ambtshalve vermindering zullen worden ingediend en in hoeverre de regering verwacht
dat er nieuwe bezwaarprocedures worden opgestart naar aanleiding van het voorliggende
wetsvoorstel?

De leden van de GroenLinks-fractie merken op dat veel mensen de afbakening van de
doelgroep als oneerlijk ervaren, omdat alleen de mensen die bezwaar hebben gemaakt
eronder vallen. Snapt de regering dat dit als oneerlijk wordt ervaren? Ziet de regering
het risico op het ontstaan van een «compensatiesamenleving», waarbij er een prikkel
is voor burgers om steeds om compensatie te vragen of bezwaar aan te tekenen? Vindt
de regering het wenselijk dat de burgers die het best voor zichzelf opkomen en het
meest mondig zijn daarvoor beloond worden, terwijl de stille burgers buiten de boot
vallen?

3.3. Uitgangspunt nieuwe berekening: werkelijke samenstelling van het vermogen

De leden van de D66-fractie vragen of de veronderstelde forfaitaire samenstelling
van vermogen door de Hoge Raad als enig bezwaar voor het box 3-stelsel is aangemerkt.
Deze leden vragen tevens of, als niet was gekozen om het oude box 3-stelsel te vervangen
door het stelsel waarover de Hoge Raad nu een uitspraak heeft gedaan, er dan geen
rechtsherstel geboden zou moeten worden. Deze leden vragen of het oude stelsel niet
nog minder voordelig was dan het stelsel waarover de Hoge Raad negatief heeft geoordeeld.
Deze leden vragen hoe dit zich precies tot elkaar verhoudt. De leden van de |D66-fractie
vragen of kan worden gemotiveerd hoe met het aansluiten bij de daadwerkelijke vermogenssamenstelling
de bezwaren van de Hoge Raad worden weggenomen. Deze leden vragen tevens of het leerpunt
van deze uitspraak is dat niet meer gewerkt moet worden met twee forfaits in één belastingstelsel
ter bepaling van de grondslag. De leden van de D66-fractie vragen of bij de aanpassing
van het box 3-stelsel waarin is overgegaan op een stelsel met een forfaitaire vermogenssamenstelling
is overwogen om aan te sluiten bij het stelsel dat nu wordt geïntroduceerd in de overbruggingswet,
namelijk met een daadwerkelijke vermogenssamenstelling in drie categorieën. Waarom
wel, dan wel waarom niet? Deze leden constateren namelijk dat ook toen een aanpassing
is gepleegd in het stelsel indachtig de tik op de vingers die de wetgever toen al
kreeg met betrekking tot het hanteren van een forfait in box 3 en aanhoudende klachten
van belastingplichtigen.

Kan de regering aan de leden van de PVV-fractie aangeven in hoeverre er nieuwe bezwaarprocedures
worden verwacht nu de vaststelling van rendementen op forfaitaire wijze worden bepaald?

Kan de regering aan de leden van de PVV-fractie aangeven of en in hoeverre er bij
bepaling van de nieuw vastgestelde rendementen eveneens rekening is gehouden met inflatie?

3.4. Nieuwe berekening inkomen uit sparen en beleggen

De leden van de VVD-fractie vragen of de regering het (juridisch) houdbaar acht dat
obligaties van risicomijdende beleggers in het voorliggende wetsvoorstel in dezelfde
categorie is opgenomen (te weten: «Overige bezittingen (II)») als historisch gemiddeld
veel beter renderende aandelen en onroerend goed? Acht de regering de percentages
«Overige bezittingen (II)», mede in het licht van het Kerstarrest van de Hoge Raad,
(juridisch) houdbaar gelet op het feit dat, in ieder geval in 2022, de aandelenkoersen
in het algemeen fors zijn gedaald?

De leden van de D66-fractie vragen de regering of in de gemiddelde maandelijkse rente
over het totale uitstaande bedrag aan woninghypotheken van huishoudens ook hypotheken
van eigen woningen worden meegerekend. Deze leden vragen of, als dit het geval is,
dan niet een onderschatting wordt gegeven van de maandelijkse gemiddelde rente over
woninghypotheken in box 3, omdat de hypotheekrente van een eigen woning doorgaans
lager is dan een woning die in box 3 valt. Deze leden vragen of het dan nog logisch
is om aan te sluiten bij dat gemiddelde en welke andere gemiddeldes zijn overwogen.

De leden van de D66-fractie vragen te bevestigen dat per belastingjaar wordt getoetst
of iemand geld terugkrijgt of niet en dat hierdoor wel mensen over meerdere jaren
genomen positieve beleggingsresultaten alsnog belastingvermindering kunnen krijgen
vanwege een slecht jaar.

De leden van de D66-fractie vragen de regering om te bevestigen dat de rendementsgrondslag
in generieke zin wordt verminderd met het heffingsvrije vermogen en dat hierin door
de belastingplichtige geen keuze in te maken is. Deze leden vragen of hiervan een
rekenvoorbeeld kan worden gegeven hoe dat precies uitwerkt.

De leden van de CDA-fractie lezen in de memorie van toelichting dat voor de berekening
van het rendement in vermogenscategorie I (banktegoeden) wordt aangesloten bij het
gemiddelde van de maandelijkse percentages in het kalenderjaar van de gemiddelde rente
op deposito's van huishoudens met een opzegtermijn van maximaal drie maanden, zoals
bijgehouden door De Nederlandsche Bank. Deze leden constateren dat hiermee wordt afgeweken
van de forfaitaire percentages in het oude stelsel, terwijl voor vermogenscategorie
II (overige bezittingen) wel wordt aangesloten bij de percentages uit het oude stelsel.
De leden van de CDA-fractie vragen of de regering kan toelichten waarom voor deze
optie is gekozen en waarom er dus wordt afgeweken van de percentages uit het oude
stelsel. Deze leden vragen of de gekozen optie ertoe leidt dat beter wordt aangesloten
bij de werkelijkheid en of de keuze voor de rendementspercentages uit het oude stelsel
wellicht juridisch niet houdbaar zou zijn. Deze leden vragen ook of het klopt dat
deze keuze ertoe leidt dat het totale compensatiebedrag hoger uitvalt.

De leden van de SGP-fractie lezen dat het forfaitaire rendement van schulden wordt
gebaseerd op de hypotheekrentes. In hoeverre is dat representatief voor de rendementspercentages
die gelden voor schulden van huishoudens in het algemeen? Welk percentage schulden
in box 3 is te herleiden tot hypotheken en welk deel van de schulden vallen onder
consumptieve kredieten? Wat is het gemiddelde rentepercentage van consumptieve kredieten
in box 3?

De leden van de SGP-fractie constateren dat banktegoeden en schulden niet meer verrekenbaar
zijn, waar dat in het oorspronkelijke stelsel wel het geval was. Hierdoor kan het
in bepaalde gevallen voorkomen dat belastingplichtigen voor een hoger bedrag in de
heffing worden betrokken. Mede ook omdat de forfaitaire rendementen op de verschillende
vermogenscategorieën verschilt. Wat is de reflectie van de regering daarop? In hoeverre
ervaren belastingplichtigen hierdoor nadelen?

De leden van de SGP-fractie hebben vragen over het gebruik van een gewogen gemiddelde
van diverse vermogenscategorieën als het gaat om het forfaitaire rendement op overige
bezittingen. Is dit in lijn met het arrest van 24 december 2021 (Kerstarrest)? Verwacht
de regering op dit punt nieuwe rechtszaken? Is deze benadering juridisch houdbaar?
Deze leden lezen dat de regering in antwoord op opmerkingen van de Raad van State
hierover aangeeft dat een verdere uitsplitsing niet mogelijk is. Deze leden begrijpen
dat, maar wijzen er wel op dat dit juist een kernpunt was van het genoemde arrest.
Hoe ziet de regering dit? Kan het hierdoor niet voorkomen dat belastingplichtigen
bijvoorbeeld geacht worden risicovol te beleggen, terwijl zij dat in werkelijkheid
niet doen? En dat het werkelijke rendement alsnog niet aansluit bij het forfaitaire
rendement? Wat is overwogen om dit op te lossen?

Daarnaast lezen de leden van de SGP-fractie dat voor het forfaitaire rendement op
overige bezittingen is gerekend met het gemiddelde rendementspercentage op lange termijn.
Het herstel richt zich echter op de jaren 2017 tot en met 2022. In hoeverre komt het
langetermijn-rendement overeen met het gemiddelde rendement in die jaren? Waarom is
niet gekozen voor daadwerkelijke gemiddelde rendement in enkel de zes jaren waarover
herstel geboden wordt?

De leden van de SGP-fractie hebben aanvullende vragen over het gebruik van het heffingsvrije
vermogen. Klopt het dat het totale vermogen (banktegoeden plus overige bezittingen
minus schulden) wordt verminderd met het heffingsvrije vermogen? Klopt het dat daardoor
belastingplichtigen met vooral «overige bezittingen» relatief meer profiteren van
het heffingsvrij vermogen dan spaarders met vooral banktegoeden? Het rendement over
het heffingsvrij vermogen (waarover dus niet wordt geheven) is bij de laatste groep
namelijk veel lager dan bij de eerste groep. Hoe beoordeelt de regering dit?

3.5. Partnerverdeling

De leden van de D66-fractie vragen of het klopt dat wanneer slechts één partner bezwaar
heeft ingediend ook slechts één partner rechtsherstel krijgt. Deze leden vragen waarom
hiervoor is gekozen en vragen of de regering begrijpt dat partners die gezamenlijk
aangifte moeten doen er redelijkerwijs vanuit konden gaan dat zij ook gezamenlijk
bezwaar hadden ingediend.

De leden van de CDA-fractie lezen dat belastingplichtigen van wie de aanslag op 4 februari
20222 onherroepelijk vaststond geen mogelijkheid meer hebben om de partnerverdeling
in de gezamenlijke aangifte te wijzigen. Deze leden vragen of de regering nader kan
toelichten uit welke wettelijke regeling dit volgt. Deze leden vragen of er inmiddels
wel al verzoeken om vermindering zijn binnengekomen die zien op een gewijzigde partnerverdeling
en zo ja, hoeveel verzoeken dit betreft en hoe de Belastingdienst met deze verzoeken
omgaat.

De leden van de CDA-fractie vragen de regering hoe de regering aankijkt tegen het
aanpassen van de partnerverdeling waardoor het mogelijk wordt met inachtneming van
de reguliere vijfjaarstermijn voor indiening van een verzoek om ambtshalve vermindering,
de verdeling kan worden herzien inzake box 3 over de jaren 2017–2020 indien toepassing
van de spaarvariant bij één of beide partners, in combinatie met een andere partnerverdeling
dan de verdeling zoals is toegepast in de ingediende belastingaangifte(n), tot een
gunstiger uitkomst leidt.

4. Forfaitaire rendementspercentages

De leden van de D66-fractie vragen of de regering het met hen eens is dat in de toekomst
niet meer met dubbele forfaits zou moeten worden gewerkt in een belastingstelsel.
Deze leden vragen tevens of de regering zeker is dat ook de drie gekozen vermogenscategorieën
(en niet meer) voldoende zijn om een fijnmazig systeem van herstel op te zetten wat
de proportionaliteitstoets doorstaat. Deze leden vragen de regering om dit te onderbouwen.
Tevens vragen deze leden of veel bezwaarprocedures in deze herstelfase worden verwacht
en hoe de Belastingdienst hier mee om wil gaan.

5. Overwogen alternatieven voor rechtsherstel

De leden van de GroenLinks-fractie lezen dat enkele alternatieven overwogen zijn.
Deze leden vragen de regering om toe te lichten hoe deze alternatieven zich verhouden
tot de gekozen methode als het gaat om de verwachte budgettaire derving, uitvoerbaarheid
en kans op het doorstaan van de proportionaliteitstoets van het Europees Verdrag voor
de Rechten van de Mens (EVRM). Heeft de regering hier op basis van volledige informatie
een kosten-batenanalyse gemaakt en op basis daarvan een keuze gemaakt of zijn de alternatieven
op basis van individuele onwenselijke eigenschappen afgekeurd?

De leden van de SGP-fractie constateren dat het doel van het onderhavige wetsvoorstel
is om rechtsherstel te bieden. Het bevreemdt deze leden mede in dat licht dat er nauwelijks
aandacht besteed wordt aan de groep niet-bezwaarmakers. Ook in opsomming van overwogen
alternatieven voor rechtsherstel wordt er nauwelijks op ingegaan, enkel de optie om
de gehele box 3-opbrengst terug te betalen biedt deze groep herstel. Waarom wordt
aan deze groep voorbijgegaan?

Daarnaast delen de leden van de SGP-fractie met de regering de zorg dat generiek iedereen
herstel bieden een grote druk op de overheidsfinanciën legt. Tegelijk leidt dat in
de samenleving terecht tot een gevoel van onrechtvaardigheid. Door het voorliggende
wetsvoorstel worden belastingplichtigen enkel recht gedaan als zij bezwaar gemaakt
hebben. Deze leden vragen of de regering nader in kan gaan op de overwogen alternatieven
om ook niet-bezwaarmakers te compenseren, zoals onder andere verwoordt in het advies
van de Landsadvocaat. Waarom is daarvoor niet gekozen? Wat zijn de gevolgen van de
alternatieven voor de uitvoering? Wat zijn de budgettaire consequenties van de twee
alternatieven die aan de Landsadvocaat zijn voorgelegd? Waarom is niet gekozen om
vooral kleine spaarders herstel te bieden?

De leden van de SGP-fractie begrijpen dat een ruimer rechtsherstel tot hogere overheidsuitgaven
leidt. Uit de stukken blijkt dat onder andere de grote maatschappelijke opgaven en
de bijbehorende uitgaven hebben geleid tot de keuze om niet over te gaan tot compensatie
van niet-bezwaarmakers. Deze leden hebben moeite met het feit dat de keuze om al dan
niet rechtsherstel te bieden afhangt van de macro-economische omstandigheden en van
de overige uitdagingen waar de overheid voor staat. Betekent dat bijvoorbeeld dat
er wel rechtsherstel zou geboden worden als er wel budgettaire middelen beschikbaar
waren?

5.3. De gehele box 3-opbrengst terugbetalen

De leden van de D66-fractie vragen de regering hoe groot het bedrag zou zijn als de
gehele box 3-opbrengst zou worden terugbetaald. Deze leden vragen tevens of het klopt
dat dan ook veel mensen worden gecompenseerd die ontzettend veel vermogen hebben (belastingplichtigen
met meer dan een miljoen euro vermogen). Deze leden vragen tevens hoeveel miljonairs
in box 3 belasting betalen. De leden van de D66-fractie vragen hoeveel mensen meer
dan een miljoen euro aan vermogen hebben in box 3. Tevens vragen deze leden hoeveel
mensen meer dan een half miljoen euro aan vermogen hebben in box 3. De leden van de
D66-fractie vragen hoeveel de uitvoeringskosten zijn van deze variant en hoeveel de
uitvoeringskosten zijn van de varianten waarbij de gehele box 3-opbrengst wordt terugbetaald.

6. Budgettaire effecten

De leden van de D66-fractie vragen wat de budgettaire opbrengst in box 3 is in de
jaren 2010 tot 2021. Deze leden vragen tevens hoeveel miljonairs belasting betalen
in box 3 voor de jaren 2010 tot 2021 en welke portie hun belastingdeel is van het
geheel aan box 3-opbrengsten. Deze leden vragen hoeveel miljonairs in box 3 belasting
zouden betalen als schulden niet verrekenbaar zouden zijn en hoeveel belasting zou
er méér worden betaald in box 3 als schulden aan de eigen woning niet kunnen worden
verrekend met box 3-vermogen.

De leden van de GroenLinks-fractie vragen of de regering een duidelijk overzicht kan
maken van de volledige verwachte derving van zowel het rechtsherstel als de overbrugging
de komende jaren met daarbij duidelijk aangegeven welke parameters en veronderstellingen
zijn gebruikt om tot deze raming te komen.

De leden van de GroenLinks-fractie constateren dat de regering aangeeft dat de budgettaire
derving van 2.830 miljoen euro wordt gedekt door de lasten in box 2 en box 3 te verhogen.
Deze leden vragen de regering om dit te onderbouwen door in een tabel aan te geven
welke maatregelen genomen worden, wat de opbrengst per maatregel is en wat de totale
opbrengst is. Voorts vragen deze leden daarbij ook de verwachte derving door de Overbruggingswet
box 3 mee te nemen. Klopt het dat de volledige derving van zowel het rechtsherstel
als de Overbruggingswet gedekt worden door maatregelen in box 2 en box 3?

De leden van de GroenLinks-fractie zijn daarnaast nieuwsgierig naar de budgettaire
consequenties van het compenseren van de volledige groep box 3-betalers, in plaats
van alleen de bezwaarmakers. Kan de regering inzichtelijk maken wat de budgettaire
derving dan zou zijn? Kan de regering een scenario maken waarin die volledige derving
in deze kabinetsperiode wordt gedekt binnen box 2 en box 3, bijvoorbeeld door het
tarief in box 3 verder te verhogen? Wat vindt de regering van dit scenario? Is de
regering bereid dit alternatief uit te voeren, en zo nee, waarom niet?

De leden van de SGP-fractie vragen of doorwerking van het onderhavige wetsvoorstel
op bijvoorbeeld de hoogte van toeslagen ook is betrokken bij de budgettaire effecten?
Doordat het voordeel uit sparen en beleggen in sommige situaties lager wordt vastgesteld,
kunnen in de ogen van deze leden bij sommige belastingplichtigen de toeslagen namelijk
hoger worden vastgesteld. Wat zijn daarvan de budgettaire gevolgen?

7. Gevolgen voor het bedrijfsleven en burger

7.1. Inkomenseffecten

De leden van de SGP-fractie wijzen op het feit dat het voordeel uit sparen en beleggen
als gevolg van het onderhavige wetsvoorstel ook hoger kan worden vastgesteld, zoals
ook blijkt uit het feit dat 40 procent van de bezwaarmakers geen herstel krijgt. Leidt
dit ook tot lagere toeslagen en/of hogere eigen bijdragen?

7.4. Beroep op het doenvermogen

De leden van de D66-fractie vragen de regering hoeveel belastingplichtigen die mogelijk
in aanmerking komen voor rechtsherstel ook een beroep hebben gedaan op de aftrek van
specifieke zorgkosten of aftrekbare giften.

8. Uitvoeringsaspecten

De leden van de VVD-fractie vragen de regering hoeveel van de ingeschatte 494,9 fte’s
inmiddels zijn aangesteld en/of werkzaam bij deze hersteloperatie. Zo deze nog niet
zouden zijn aangesteld, waar zitten dan de knelpunten en wat zijn de gevolgen daarvan
voor zowel deze hersteloperatie als lopende (primaire) processen van de Belastingdienst?
Hoe worden de gesignaleerde risico’s in verband met de uitvoering van deze hersteloperatie
(minder toezichtactiviteiten door en slechtere bereikbaarheid van de Belastingdienst)
zoveel mogelijk voorkomen en hoe wordt daarop geanticipeerd? Wanneer in 2022 kan de
Kamer de aangekondigde herijking van de uitvoeringstoets tegemoetzien? Kan tevens,
indien beschikbaar, een overzicht worden gegeven van de inhoudelijke geschilpunten
uit de bezwaren en verzoeken?

De leden van de D66-fractie vragen de regering in hoeverre het politiek bestuur betrokken
is bij de prioritering van het IV-portfolio. Deze leden vragen tevens hoe die prioritering
tot stand komt en hoeveel jaar van tevoren hier een eerste prioritering in wordt gemaakt
en hoe eenvoudig dit kan worden aangepast. De leden van de D66-fractie lezen dat geaccepteerd
moet worden dat minder toezichtactiviteiten kunnen worden uitgevoerd. Deze leden vragen
of dit alleen betrekking heeft op het box 3-domein of ook over andere domeinen. De
leden van de D66-fractie lezen tevens dat een slechtere bereikbaarheid van de telefonische
dienstverlening een gevolg is van mogelijke klantreacties. Deze leden vragen waarom
hiervoor wordt gekozen. Het werven van telefonisch personeel is naar verwachting van
deze leden immers eenvoudiger dan IT-personeel. Deze leden vragen of alle belastingplichtigen
door de hersteloperatie last gaan hebben van een slecht bereikbare belastingtelefoon.
Deze leden vragen voor hoe lang dit zo zal zijn. Deze leden vragen tevens of is overwogen
om een aparte telefoonlijn op te zetten voor belastingplichtigen die rechtsherstel
in box 3 krijgen, zoals ook is gebeurd voor toeslagenouders, zodat de belastingtelefoon
enigszins wordt ontzien. De leden van de D66-fractie vragen hoe groot de groep is
aan belastingplichtigen die een brief heeft gekregen waarin staat dat zij geen teruggaafkrijgen.
De leden van de D66-fractie vragen hoe lang het herstelproces gaat duren en wanneer
kan worden verwacht dat ook het hersteltraject van de andere belastingjaren wordt
gestart.

De leden van de SGP-fractie lezen dat de uitvoerbaarheid mede afhangt van het aantal
klantreacties. Hoeveel klantreacties verwacht de regering? Hoe wordt op een hoger
dan verwacht aantal klantreacties geanticipeerd?

De leden van de SGP-fractie constateren dat de hersteloperatie grote druk zet op de
uitvoering. Het zal vermoedelijk leiden tot minder toezichtactiviteiten en een slechtere
bereikbaarheid van de telefonische dienstverlening. Wat zijn nog meer gevolgen van
de hersteloperatie? Zijn er bepaalde trajecten die vertraging oplopen? Kan de regering
nader ingaan op de gevolgen van de hersteloperatie voor de uitvoering van de Belastingdienst
als geheel?

De leden van de SGP-fractie vragen de regering wanneer de herijking van het uitvoeringsbesluit
plaatsvindt.

9. Advies en consultatie

De leden van de GroenLinks-fractie merken op dat de bedoeling van het wetsvoorstel
is om te voldoen aan het Kerstarrest. Deze leden vragen daarom of de regering heeft
laten onderzoeken of het rechtsherstel volgens de voorgestelde methode voldoet aan
dit arrest en dus de proportionaliteitstoets van het EVRM kan doorstaan. Zo ja, wat
waren de uitkomsten van dit onderzoek? Zo nee, waarom heeft de regering dit nog niet
gedaan en is de regering van plan dit alsnog te doen? Deelt de regering de mening
van deze leden dat een nieuw arrest van de Hoge Raad beter voorkomen kan worden?

OVERIG

De leden van de CDA-fractie lezen in het op 28 juni jl. gepubliceerde beleidsbesluit
rechtsherstel box 3: «een wijziging van het voordeel uit sparen en beleggen werkt
door in het verzamelinkomen en kan daarmee gevolgen hebben voor andere onderdelen
uit de aanslag inkomstenbelasting en andere inkomensafhankelijke regelingen». De leden
van de CDA-fractie missen in het wetsvoorstel een nadere toelichting op dit punt en
vragen of de regering hierop nader kan ingaan. Deze leden vragen of mensen van wie
het verzamelinkomen lager wordt vanwege het rechtsherstel met terugwerkende kracht
een beroep kunnen doen op inkomensafhankelijke regelingen, bijvoorbeeld toeslagen.
Zo ja, dan vragen de leden van de CDA-fractie de regering hoe dit precies in de praktijk
werkt en of belastingplichtigen die hiervoor in aanmerking komen zelf actie moeten
ondernemen of dat deze mensen door de Belastingdienst worden geïnformeerd. Deze leden
vragen ook welke uitvoeringslasten dit met zich mee brengt.

De voorzitter van de commissie, Tielen

De adjunct-griffier van de commissie, Lips