Memorie van toelichting : Memorie van toelichting

InhoudsopgaveGeraamde uitgaven en ontvangsten A. Artikelsgewijze toelichting bij het begrotingswetsvoorstelB. Artikelsgewijze toelichting bij de begrotingsartikelen1. LEESWIJZER2. DEFENSIEMATERIEELAGENDA2.1 Belangrijkste beleidsmatige mutaties3. ARTIKELEN3.1 Artikel 1: Defensiebreed materieelOmschrijving van de samenhang in het beleidBudgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteitToelichting op de instrumentenVerwerving defensiebreed materieel - voorbereidingsfase Verwerving defensiebreed materieel - onderzoeksfaseVerwerving defensiebreed materieel - realisatiefaseInstandhouding defensiebreed materieel Kennis en Innovatie Onzekerheidsreservering defensiebreed materieel Over-/onderprogrammering defensiebreed materieelOntvangsten defensiebreed materieel3.2 Artikel 2: Maritiem materieelOmschrijving van de samenhang in het beleid Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit Toelichting op de instrumentenVerwerving maritiem materieel - voorbereidingsfaseVerwerving maritiem materieel - onderzoeksfase Verwerving maritiem materieel - realisatiefase Instandhouding maritiem materieel Over-/onderprogrammering maritiem materieel3.3 Artikel 3: Land materieelOmschrijving van de samenhang in het beleid Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit Toelichting op de instrumenten Verwerving land materieel - voorbereidingsfaseVerwerving land materieel - onderzoeksfaseVerwerving land materieel - realisatiefase Instandhouding land materieelOver-/onderprogrammering land materieel3.4 Artikel 4: Lucht materieelOmschrijving van de samenhang in het beleid Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit Toelichting op de instrumentenVerwerving lucht materieel - voorbereidingsfase Verwerving lucht materieel - onderzoeksfase Verwerving lucht materieel - realisatiefaseInstandhouding lucht materieelOver-/onderprogrammering lucht materieel 3.5 Artikel 5: Infrastructuur en VastgoedOmschrijving van de samenhang in het beleid Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit Toelichting op de instrumentenVerwerving infrastructuur en vastgoed - voorbereidingsfase Verwerving infrastructuur en vastgoed - onderzoeksfase Verwerving infrastructuur en vastgoed - realisatiefase Instandhouding infrastructuur en vastgoed Over-/onderprogrammering infrastructuur en vastgoed OntvangstenOnzekerheidsreservering3.6 Artikel 6: ITOmschrijving van de samenhang in het beleid Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit Toelichting op de instrumentenVerwerving IT - voorbereidingsfase Verwerving IT - onderzoeksfaseVerwerving IT - realisatiefase Instandhouding IT Over-/en onderprogrammering IT Ontvangsten3.7 Artikel 7: Bijdragen andere begrotingen RijkOmschrijving van de samenhang in het beleid Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit3.8 Artikel 8: Overige uitgaven en ontvangstenOmschrijving van de samenhang in het beleid Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit4. BIJLAGEN4.1 Bijlage instandhouding vastgoed 4.2 Bijlage verdiepingshoofdstuk Artikel 1: Defensiebreed materieelArtikel 2: Maritiem materieelArtikel 3: Land materieelArtikel 4: Lucht materieelArtikel 5: Infrastructuur en VastgoedArtikel 6: ITArtikel 7: Bijdragen andere begrotingen RijkArtikel 8: Overige uitgaven en ontvangsten4.3 Bijlage instandhoudingsuitgaven 4.4 Bijlage afkortingen

36 200 K Vaststelling van de begrotingsstaat van het Defensiematerieelbegrotingsfonds (K) voor het jaar 2023

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

Vergaderjaar 2022–2023

GERAAMDE UITGAVEN EN ONTVANGSTEN

Geraamde uitgaven begrotingshoofdstuk K 2023 (bedragen x € 1.000). Totaal € 6.678.776

Geraamde ontvangsten begrotingshoofdstuk K 2023 (bedragen x € 1.000). Totaal € 6.678.776

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld.

Het wetsvoorstel strekt ertoe om de onderhavige begrotingsstaat voor het aangegeven jaar vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor dat jaar. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten vastgesteld. De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenoemde begrotingstoelichting).

De Minister van Defensie,K.H.Ollongren

B. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN

Het Ministerie van Defensie heeft twee begrotingen:

1. De reguliere defensiebegroting (Hoofdstuk X van de Rijksbegroting);2. De fondsbegroting van het Defensiematerieelbegrotingsfonds (DMF; Hoofdstuk K van de Rijksbegroting).

Het DMF zorgt voor de financiering en de bekostiging van de investeringen en de instandhouding van het materieel, de infrastructuur en het vastgoed en de IT-middelen van Defensie. Door een apart fonds voor het defensiematerieel wordt beter voorzien in een meerjarig integraal beheer van de financiering en de bekostiging van de ontwikkeling, de verwerving, de instandhouding en de afstoting van het materieel, de infrastructuur en het vastgoed en de IT-middelen van het Ministerie van Defensie teneinde te komen tot een meer schokbestendige begroting.

Het DMF wordt gevoed door de bijdragen uit begroting Hoofdstuk X.

1. LEESWIJZER

Structuur

De begroting van het Defensiematerieelbegrotingsfonds (DMF) is gebaseerd op de rijksbegrotingsvoorschriften van het Ministerie van Financiën; dit geldt ook voor de memorie van toelichting. De leeswijzer volgt vervolgens de opbouw van de memorie van toelichting. De memorie van toelichting is de uitleg bij het hierboven beschreven wetsvoorstel.

De memorie van toelichting bij het DMF is als volgt opgebouwd. De memorie van toelichting begint met de Defensiematerieelagenda. De Defensiematerieelagenda behandelt de prioritaire projecten, waarbij zoveel mogelijk de samenhang met de beleidsdoelstellingen uit de Defensiebegroting is aangegeven. Specifieke aandacht gaat dit jaar uit naar de vertaling van de Defensienota in het DMF. Ook wordt inzicht gegeven in de investeringsquote, de overprogrammering, het realisatievermogen en de instandhouding.

Na de Defensiematerieelagenda komen de begrotingsartikelen aan bod. De begroting van het DMF kent acht artikelen. De eerste vier artikelen geven inzicht in de projecten en instandhouding van het Defensiematerieel. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen materieel dat Defensiebreed ingezet wordt (artikel 1), maritiem materieel (artikel 2), land materieel (artikel 3) en lucht materieel (artikel 4). De artikelen 5 en 6 behandelen respectievelijk het vastgoed en de IT van Defensie. Het DMF wordt gevoed via de Defensiebegroting; de voeding loopt via artikel 7. De overige uitgaven en ontvangsten zijn terug te vinden op artikel 8.

Het DMF bevat vier bijlagen. Dit zijn achtereenvolgens de instandhoudingsbijlage voor het vastgoed, het verdiepingshoofdstuk, de instandhoudingsbijlage en de lijst met gehanteerde afkortingen.

Opzet DMF

De Defensiebegroting (hoofdstuk X) bevat het voorgenomen Defensiebeleid. De begroting van het DMF bevat de uitwerking van dat beleid in concrete projecten, inclusief de instandhouding. Om het inzicht in de investeringen te vergroten, worden per artikel in de tabel "budgettaire gevolgen van beleid" de verplichtingen, uitgaven en eventuele ontvangsten met betrekking tot investeringen en instandhouding voor een periode van vijftien jaar gepresenteerd.

Investeringen

Alle investeringsprojecten met een projectbudget van meer dan € 100 miljoen worden apart benoemd. Bij deze projecten wordt een onderscheid gemaakt naar drie fasen: de voorbereidingsfase, de onderzoeksfase en de realisatiefase. Het projectbudget bestaat uit de onderzoekskosten, de basisraming en de risicoreservering. Voor projecten in voorbereidingsfase wordt de behoeftestelling uitgewerkt. Er is in de voorbereidingsfase nog sprake van flexibiliteit in de programmering van de projecten; voor de besteding van deze budgetten zijn nog geen juridisch of bestuurlijk bindende afspraken gemaakt. Voor de DMP- plichtige projecten worden de A-brieven naar de Kamer verzonden. De kern van de A-brief is een functionele beschrijving van de capaciteit die Defensie wil verwerven.

Voor projecten in de onderzoeksfase geldt dat de behoeftestelling is onderkend, maar nog wordt onderzocht hoe invulling gegeven wordt aan de behoefte. Voor DMP-plichtige projecten geldt dat de A-brieven zijn aangeboden aan de Kamer. In de onderzoeksfase (B-fase) wordt de verwervingsstrategie vastgesteld, dat wil zeggen de manier waarop Defensie het materieel wil verwerven. Daarnaast worden eventuele alternatieven onderzocht, een planning en een financiële onderbouwing verder gespecificeerd. Defensie informeert de Tweede Kamer aan het einde van de B-fase middels de B-brief. Op grond van uitkomsten van de B-fase kan er eventueel nog een vervolgonderzoeksfase (C-fase) worden ingesteld.

Voor projecten in de realisatiefase betekent dat de opdracht voor verwerving is gegeven aan de uitvoeringsorganisatie. Zij starten de verwervingsvoorbereidingsfase (D-fase). Voor grote materieel en IT-projecten is dat de Defensie Materieel organisatie (DMO) en voor grote Vastgoed en Infra projecten gaat dit om het Defensie Ondersteuningscommando (DOSCO).

Deze werkwijze komt overeen met het Defensieprojectenoverzicht (DPO). De systematiek wijkt in de kern niet af van de werkwijze die voorgaand in de Defensiebegroting werd gehanteerd; in het DMF zijn weliswaar de toelichtingen uitgebreider:

– Voor projecten in voorbereiding worden de projecten toegelicht waarvan verwacht wordt dat in deze begrotingsperiode een behoeftestellingsbrief (A-brief) verstuurd wordt. Hierbij worden per project de bandbreedtes volgens het Defensie Materieelproces (DMP) gepresenteerd:­

€ 100 ‒ € 250 miljoen, € 250 miljoen ‒ € 1 miljard,

€ 1 miljard ‒ € 2,5 miljard en meer dan € 2,5 miljard.

– Bij projecten in onderzoeksfase wordt per project de bandbreedte en de planning van de DMP-brieven gepresenteerd.

– Bij projecten in realisatiefase worden de verwachte uitgaven per jaar gepresenteerd, tenzij dit commercieel vertrouwelijke informatie betreft. In dat geval wordt de bandbreedte weergegeven.

Informatie over investeringsprojecten die jaarlijks in het DPO wordt gepubliceerd, is op hoofdlijnen geïntegreerd in het DMF. De Kamer ontvangt het DPO – gelijktijdig met het DMF – op Prinsjesdag. Het DPO omvat meer gedetailleerde informatie over alle projecten gelijk aan of boven de € 25 miljoen die in onderzoek of realisatie zijn.

Instandhouding

Instandhoudingsuitgaven zijn de uitgaven die nodig zijn om materieel operationeel te houden. De instandhoudingsuitgaven in de begrotingsartikelen zijn de instandhoudingsuitgaven die door een Defensieonderdeel gedaan worden. Deze uitgaven kunnen ook uitgaven ten behoeve van andere Defensieonderdelen bevatten, als gevolg van het assortimentsgewijs werken (AGW). Het AGW beoogt de logistieke keten van een aantal artikelen centraal te beleggen, dus bij één Defensieonderdeel. Dat Defensieonderdeel wordt dan ook budgettair belast met de uitgaven van voor andere Defensieonderdelen verworven artikelen.

Personele uitgaven

Personele uitgaven verbonden aan de ontwikkeling, verwerving, instandhouding en afstoting van materieel, infrastructuur en vastgoed en IT vallen ook binnen de reikwijdte van het fonds (wetsvoorstel DMF, artikel 5). Op 22 april 2020 is de motie (Motie Diks, Kamerstuk 35 280, nr. 11) aangenomen. In 2021 en in 2022 wordt proefgedraaid met de opname van personele uitgaven in het DMF. In de eerste helft van 2023 wordt de Kamer geïnformeerd over de resultaten van het proefdraaien.

De opname van relevante personele uitgaven sluit aan bij de doelstellingen van het DMF om te komen tot een meer schokbestendige en voorspelbare begroting. Daarnaast maakt het een meer integrale afweging tussen inbesteden en uitbesteden mogelijk. Het opnemen van personele uitgaven is echter een grote en ingewikkelde operatie. Zo moeten budgetten ontvlochten worden in de administratie en dit heeft gevolgen voor de bedrijfsvoering van alle defensieonderdelen. Het proefdraaien geeft de mogelijkheid te bezien wat de gevolgen van het opnemen van personele uitgaven in het DMF zijn voor bijvoorbeeld het herschikken van budgetten. Daarnaast kunnen eventuele onbedoelde effecten tijdig worden waargenomen en kan bepaald worden wat de meest voor de hand liggende mogelijkheid is om deze uitgaven in het DMF te presenteren.

Groeiparagraaf

Bij de begroting voor het DMF voor 2022 is de instandhoudingsbijlage voor het vastgoed toegevoegd (bijlage 1). Deze bijlage geeft inzicht in de instandhoudingsuitgaven voor het Defensievastgoed. Door de opname van deze informatie in een bijlage, kan op gedetailleerder niveau toelichting worden gegeven op deze uitgaven. Bij deze begroting worden ook de (extracomptabele) overzichten van de grootste wapensystemen opgenomen in een bijlage; dit inzicht is integraal opgenomen in bijlage 3. In voorgaande DMF-begrotingen werden deze overzichten veelal extracomptabel toegelicht bij de relevante begrotingsartikelen. De overzichten van deze wapensystemen sluiten echter niet altijd aan op de instandhoudingsuitgaven, zoals geraamd op de afzonderlijke artikelen. Dit komt omdat aan individuele wapensystemen vaak meerdere Defensieonderdelen bijdragen, waardoor de instandhoudingsuitgaven worden begroot op verschillende artikelen. Door de opname van de grootste wapensystemen in een nieuwe instandhoudingsbijlage wordt een integraler en eenduidiger beeld verkregen van de instandhoudingsuitgaven aan deze wapensystemen.

2. DEFENSIEMATERIEELAGENDA

Inleiding

Dit is het derde jaar dat Defensie voor het DMF een begroting aanbiedt. Met het instellen van dit fonds voert Defensie een meerjarig integraal beheer van de financiering en de bekostiging van de ontwikkeling, de verwerving, de instandhouding en uiteindelijk de afstoting van het materieel, de IT en de fysieke infrastructuur van Defensie. Het doel van het DMF is een meer schokbestendige en voorspelbare begroting.

In het coalitieakkoord is structureel € 3 miljard opgenomen voor Defensie. In reactie op de oorlog in Oekraïne en de snel veranderde veiligheidssituatie heeft het kabinet met de Voorjaarsnota 2022 aanvullend € 2 miljard structureel toegevoegd aan de defensiebegrotingen. Een aanzienlijk deel van dit budget is toegevoegd aan het DMF en is verwerkt in deze begroting. Het betreft zowel het budget voor de investeringen als het budget voor de instandhouding. De middelen worden momenteel verdeeld over de specifieke projecten. De verdeling zal plaatsvinden na het doorlopen van de benodigde toewijzingsprocessen. Dit waarborgt de doelmatige en doeltreffende inzet van de extra middelen. Voor projecten die zijn opgenomen in de tweede incidentele suppletoire begroting (Kamerstuk 36 144 nr. 1 van juni 2022) is de toedeling al in deze begroting zichtbaar.

De maatregelen die hierbij horen zijn uitgewerkt in de Defensienota 2022. Met deze Defensienota, getiteld ‘Sterker Nederland, veiliger Europa’, streeft Defensie naar een toekomstbestendige krijgsmacht, die is ingebed in de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO), de Europese Unie (EU) en de samenleving. Om dit te bereiken, verhoogt Defensie de gereedheid en inzetbaarheid, verbetert Defensie de gevechtskracht en zorgt Defensie voor meer wendbaarheid. Modern materieel, krachtige IT en duurzaam en functioneel vastgoed zijn daarvoor onmisbaar. Met het extra budget en met de toelichtingen in de Defensienota heeft het kabinet invulling gegeven aan de motie Sjoerdsma c.s. (Kamerstuk 36 045, nr. 4 van februari 2022). Defensie blijft de komende periode mogelijkheden voor versnellingen en voor internationale samenwerking verkennen.

In onderstaande paragrafen wordt een toelichting gegeven op de investeringen die met het DMF worden gebudgetteerd en op de instandhouding van het Defensiematerieel. Daarbij worden ook de mijlpalen en het realisatievermogen benoemd. Als laatste wordt ingegaan op actuele ontwikkelingen.

Investeringen

Met de Defensienota 2022 krijgt het investeringsprogramma van Defensie een extra financiële impuls. Het nieuwe investeringsprogramma bestaat uit een breed scala van investeringen in personeel, nieuwe capaciteiten en wapensystemen, gevechtsondersteuning, informatiegestuurd optreden, vastgoed, munitie, duurzaamheid en innovatie. In lijn met de motie Valstar c.s. (Kamerstuk 35 925, nr. 70 van april 2022) biedt dit eveneens ruimte voor verdere samenwerking met de Nederlandse industrie.

Strategische autonomie is de gegarandeerde toegang tot en beschikbaarheid van (internationale) kennis, rechten, mensen en middelen die noodzakelijk zijn om militaire capaciteiten in stand te houden en operaties uit te voeren, ongeacht de coalitie waarbinnen inzet plaatsvindt. Het kabinet legt hierbij de nadruk op een zelfredzamer Europa. Een vitale defensie-industrie die de strategische autonomie bevordert is voor Nederland, maar ook voor Europa als geheel, onmisbaar.

Met een krachtige Nederlandse defensie-industrie en kennisinstellingen kan Defensie deels in de materieelbehoeften voorzien. Daarnaast wil Defensie samen met Europese partners investeren in gezamenlijke capaciteiten. Op die manier vergroot Defensie de interoperabiliteit en versterkt Defensie de Europese industrie als geheel; denk hierbij onder andere aan de financiering door het Europees Defensie Fonds (EDF). Deelname aan internationale projecten heeft een positief effect op de positionering van de Nederlandse defensie-industrie en de kennisinstellingen. Defensie gaat dan ook verder met het uitwerken en uitvoeren van de maatregelen van de Defensie Industrie Strategie (Kamerstuk 31 125, nr. 92) en de Strategische Kennis en Innovatie Agenda (SKIA) en zal eind 2022 hierover de Kamer informeren met een uitvoeringsagenda. Daarbij verdiept Defensie de samenwerking met kennisinstituten en het bedrijfsleven.

Het kabinet wil met een stelsel van investeringstoetsing voorkomen dat risico’s voor de nationale veiligheid ontstaan als gevolg van ongewenste investeringen, fusies en overnames van bedrijven. Binnen dit stelstel is een wetsvoorstel voor een sectorale investeringstoets voor de defensie-industrie in voorbereiding door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het ministerie van Defensie. De verwachting is dat het wetsvoorstel in de periode eind 2022 of begin 2023 in internetconsultatie zal gaan.

Vastgoed en omgeving

Zoals ook in de beleidsagenda van de Defensiebegroting (hoofdstuk X) is verwoord, heeft Defensie een urgente en omvangrijke vastgoedopgave, waarbij de portefeuille ingrijpend moet worden herzien. Hierbij verwerkt Defensie de bevindingen van de Algemene Rekenkamer en de aanbevelingen uit het Interdepartementaal Beleidsonderzoek naar het Defensievastgoed (Kamerstuk 34 919, nr. 77 van maart 2021) – waarin wordt gesteld dat Defensie de vastgoedportefeuille met 35-40% zou moeten reduceren.

In het Strategisch Vastgoedplan 2022, dat dit najaar met de Kamer wordt gedeeld, wordt de uitvoering van genoemde vastgoedopgave verder toegelicht. In de Kamerbrief ‘Contourenbrief Strategisch Vastgoedplan 2022’ (Kamerstuk 34 919, nr. 89 van mei 2022) zijn de contouren en de uitgangspunten gedeeld die de basis vormen voor dit vastgoedplan. De transformatie van het vastgoed wordt ingestoken op het concentreren, het verduurzamen en het vernieuwen om de balans tussen portefeuille en middelen te bereiken. Concentreren op nieuwe en gerevitaliseerde kazernes, die bovendien duurzaam zijn, betekent dat diverse locaties kunnen worden aangeboden als perspectieflocatie zodat de jaarlijkse exploitatie- en onderhoudskosten voor Defensie kunnen worden verlaagd.

Bij enkele casussen zal Defensie samen met het Rijksvastgoedbedrijf in de komende periode het bestuurlijk gesprek met de regio starten om tot uitgewerkte plannen te komen. Dit voornemen betreft in ieder geval de casussen Concentratie 11 Luchtmobiele Brigade, Concentratie Korps Commandotroepen en Concentratie eenheden Assen en Havelte. Ook wordt de mogelijkheid verkend om diverse ondersteunende eenheden te concentreren op een nieuw te bouwen kazerne op een centrale plek in het land.

Defensie kiest voor een gefaseerde aanpak met oog voor de impact op de regio, dus ook samen met de regio. Hierbij geldt dat tevens oog moet worden gehouden voor het Defensiebelang en de veiligheid van Nederland. Dat betekent voortdurend met elkaar in gesprek zijn. Het dilemma is dat als per casus geen overeenstemming kan worden bereikt met de specifieke regio er uiteindelijk geen voortgang kan worden geboekt op die casus. Als dat voor elke regio en elke casus geldt, dan betekent dat een groot risico voor de voortgang van het Strategisch Vastgoedplan.

IT

De ontwikkeling van informatietechnologie (IT) leidt tot een steeds verder gedigitaliseerde wereld en daarmee ook toegenomen digitale dreiging. Defensie moet zich weren tegen deze cyberdreigingen, zelf offensieve cybercapaciteiten hebben en meegaan met de ontwikkelingen op het gebied van onder meer Data Science en Artificial Intelligence. Ook brengt Defensie de informatiehuishouding de komende jaren naar een hoger niveau. Met andere woorden: Defensie wordt een informatie-gestuurde organisatie. Informatiegestuurd werken en optreden is een van de actielijnen van de Defensienota 2022.

IT-ontwikkeling en exploitatie vragen om investeringen, schaars IT-personeel en effectieve governance. Hierbij geeft Defensie prioriteit aan programma’s die essentieel zijn voor de transformatie naar een informatiegestuurde organisatie. De eerste stap is gezet met het programma Grensverleggende IT (GrIT), dat de basis legt voor toekomstbestendige IT bij Defensie. GrIT is door de Tweede Kamer aangemerkt als Groot Project. Het programma ROGER draagt zorg voor vervanging van SAP R3 door S4/HANA, waardoor de financiële en materiële processen door kunnen blijven gaan. Tegelijkertijd legt ROGER de basis voor een bedrijfsvoeringssysteem met mogelijkheden tot real time informatievoorziening en analytics. Het programma Defensie Open op Orde werkt, in aansluiting op het rijksbrede programma, onder meer aan IT-projecten die de informatie-huishouding verbeteren.

Op operationeel vlak zet Defensie stappen op verschillende domeinen. Zo betekenen de vervanging van de huidige grond-lucht radio’s en een aantal projecten in het satellietdomein een belangrijke verbetering. Daarnaast introduceren we ook nieuwe thema’s zoals Cyber Electromagnetic Activities (CEMA), zowel voor het Commando Luchtstrijdkrachten als voor het Korps Mariniers. Een ander voorbeeld is de verbeterde commandovoorzieningen voor operationele hoofdkwartieren op brigade- en bataljonsniveau bij het Commando Landstrijdkrachten. Met deze programma’s verankert Defensie de technische randvoorwaarden voor inzetbaarheid nu en in de toekomst.

Nieuwe projecten en mijlpalen

Defensie verwacht in 2023 ongeveer 40 materieelprojecten met een financiële omvang van meer dan 25 miljoen euro op te starten. Van dit aantal gaat het bij meer dan de helft om projecten die nieuw zijn opgenomen in het Defensie Projectenoverzicht (DPO). In de artikelen van deze begroting zijn per artikel alle projecten benoemd, met een omvang groter dan 100 miljoen, waar in 2023 aan gewerkt wordt door Defensie. Voorbeelden van nieuw aangekondigde projecten1 zijn de verwerving van Maritime Strike capaciteit voor de fregatten en onderzeeboten en de raketartillerie in het landdomein.

Defensie verwacht in 2023 ook contracten te sluiten met leveranciers. Defensie informeert met de D-brief de Tweede Kamer over de keuze voor het product en de leverancier. Na parlementaire behandeling zal Defensie de overeenkomst met de leverancier bekrachtigen. Voorbeelden hiervan zijn: Vervanging M-fregatten, Vervanging Close-in Weapon System, Future Littoral All-Terrain Mobility-Band Vagan (FLATM BV) en Midlife update NH-90.

In 2023 wordt ook volop verder gewerkt aan de talrijke projecten die nu reeds deel uit maken van het investeringsprogramma. Concrete leveringen zijn in 2023 te verwachten van projecten die al langer lopen. Voorbeelden hiervan zijn:

– Levering van DOKS interim gevechtskleding en uitgifte van de nieuwe gevechtshelmen en gevechtsuitrusting;

– Levering van de eerste voertuigen 12kN Manticore en Quads uit het programma Defensiebrede Vervanging Operationele Wielvoertuigen (DVOW);

– Levering van ruim 200 gespecialiseerde containers met IT-componenten voor transport en veilige opslag van strategische voorraden munitie, geneeskundige verbruiksartikelen en onderhoudsmiddelen;

– Levering vervangende 81mm mortieren;

– Mid Life Update van Zr.Ms. Johan de Witt wordt voltooid;

– Voortgaande levering van operationele vrachtauto's en containers;

– Levering van de gemodificeerde Apache-gevechtshelikopters.

Het investeringsprogramma

Om op een beheerste en gestandaardiseerde wijze materieel te verwerven, hanteert Defensie het Defensie Materieelproces (DMP). Dit investeringsprogramma bestaat uit een mix van projecten die in voorbereiding, in onderzoek of in uitvoering zijn. In figuur 1 wordt het totale investeringsprogramma in de periode 2022 tot en met 2037 weergegeven. In de grafiek is het investeringsprogramma onderverdeeld naar de artikelen in dit begrotingsfonds. De artikelen geven de actuele verdeling van de investeringen weer over de domeinen defensiebreed, land, lucht, zee, vastgoed en infrastructuur en IT.

Overprogrammering

De roze lijn is het totale investeringsbudget, wat geldt als het budgettaire uitgavenplafond: Defensie kan in een jaar niet meer uitgeven dan beschikbaar is onder dit uitgavenplafond. De figuur maakt inzichtelijk dat in de eerste jaren van het investeringsprogramma meer investeringen worden geraamd dan het budget dat daarvoor beschikbaar is (de staven komen boven de roze lijn uit). In de eerste jaren van het investeringsprogramma is zodoende sprake van overprogrammering.

Onzekerheden – denk bijvoorbeeld aan krapte op de Defensiemarkten, prijsstijgingen en/of langer dan verwachte onderhandelingen met externe partijen – kunnen ervoor zorgen dat projecten later worden geïmplementeerd dan eerder werd geraamd. Door meer investeringen te programmeren wordt gestreefd naar tijdige realisatie van het budget dat in het betreffende jaar beschikbaar is. Vanzelfsprekend blijft het totale uitgavenbudget bepalend. Defensie hanteert een maximaal toegestane overprogrammering van 30% in het uitvoeringsjaar en de begrotingsperiode. Vanaf 2027 onderschrijdt het investeringsprogramma het beschikbare budget (de staven komen onder de roze lijn uit); in die jaren is sprake van onderprogrammering. Over de gehele planperiode zijn de geraamde investeringen nooit hoger dan het beschikbare budget.

De gele lijn laat de reeds aangegane verplichtingen zien. Deze toont aan dat, ondanks de overprogrammering, er geen risico is op overschrijding van het beschikbare budget.

Figuur 1 Investeringsprogramma (bedragen x € 1 miljoen)

Figuur 2 geeft inzicht in de mate van flexibiliteit van het totale investeringsprogramma. De investeringsprojecten zijn onderverdeeld naar de volgende fasen:

– Projecten in voorbereidingsfase (groen): voor deze projecten wordt de behoeftestelling uitgewerkt. Er is in de voorbereidingsfase nog sprake van flexibiliteit in de programmering van de projecten; voor de besteding van deze budgetten zijn nog geen juridisch of bestuurlijk bindende afspraken gemaakt. Voor de DMP-plichtige projecten worden de A-brieven naar de Kamer verzonden. In het gelijktijdig aangeboden Defensie Projectenoverzicht (DPO) is een tabel opgenomen met de planning van de te versturen DMP-brieven.

– Projecten in onderzoeksfase (paars): voor deze projecten geldt dat de behoeftestelling is vastgesteld, maar nog wordt onderzocht hoe invulling gegeven kan worden aan de behoefte.

– Projecten in realisatiefase (blauw): dit betekent dat de realisatiefase is gestart. De opdracht voor verwerving is aan de uitvoeringsorganisaties gegeven. In de grafiek worden daarnaast de uitgaven aan projectenkleiner dan € 25 miljoen ook als in realisatie weergegeven, omdat deze (als ware het projecten in realisatie) zijn belegd bij de uitvoerende defensieonderdelen.

Het volledige budget is benodigd en het investeringsprogramma is volgepland met projecten voor het herstellen en moderniseren van de krijgsmacht. Investeringsopdrachten zijn dus niet zomaar naar voren te halen. Elk project kent wel een vooraf bepaalde reservering voor risico’s. De mogelijkheid om gedurende een project wijzigingen door te voeren is afhankelijk van de fase waarin een project zich bevindt. Logischerwijs is de flexibiliteit groter bij projecten in voorbereidingsfase dan bij een project in realisatiefase, waar in veel gevallen het contract al is getekend.

Figuur 2 Investeringsprogramma (bedragen x € 1 miljoen)

Het investeringsplafond en het IBO publieke investeringen

Met het aantreden van het kabinet is het investeringsplafond geïntroduceerd. De investeringsfondsen binnen het Rijk worden geplaatst onder dit plafond en daarmee dus ook het DMF. Dit plafond is een nieuw deelplafond, naast de reeds bestaande uitgavenplafonds binnen de Rijksbegroting. Voor investeringsmiddelen is de beheersing van het totaalbedrag relevanter dan het bedrag per jaar en zijn schuiven naar achteren in de tijd toegestaan. Het investeringsplafond geeft meer flexibiliteit om het investeringsritme aan te passen, doordat het plafond automatisch mee beweegt wanneer investeringsuitgaven onder het plafond naar latere jaren schuiven, bijvoorbeeld als gevolg van vertraging van investeringsprojecten.

Recent stuurde de minister van Financiën de kabinetsreactie op het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) over publieke investeringen naar de Tweede Kamer. In het IBO wordt vastgesteld dat overprogrammering is bedoeld om capaciteit zo doelmatig mogelijk in te zetten om de doelstellingen van investeringsprojecten te behalen. Zo wordt voorkomen dat vertragingen bij incidentele projecten direct leiden tot vertraging van doelbereik en onderuitputting op de begroting. In de kabinetsreactie wordt aangekondigd om te onderzoeken hoe het gebruik van de instrumenten overprogrammering en het nieuwe investeringsplafond in de praktijk nog meer bijdragen aan realistische planningen, effectief doelbereik en transparante en heldere communicatie aan het parlement. De ambitie is om dit onderzoek vóór de volgende kabinetsperiode af te ronden.

Realisatievermogen

Momenteel voert Defensie veel projecten uit. Het vergt veel van de defensieorganisatie om de vaart erin te houden. Met nieuwe werkvormen waarbij eerder en meer geïntegreerd wordt samengewerkt, proberen we waar mogelijk te versnellen. We gaan starre interne procedures aanpassen om daarmee de wendbaarheid te vergroten. Daartoe onderzoekt Defensie de mogelijkheden om pilots buiten het DMP om in te zetten. Ook gaat Defensie in overleg met de Tweede Kamer het Defensie Materieelproces (Kamerstuk 27 830, nr. 184 van februari 2017) actualiseren. Hiermee geeft Defensie invulling aan de eerdergenoemde motie-Valstar c.s..

Daarnaast zijn op diverse gebieden initiatieven genomen die leiden tot verbeteringen. Interne teams kijken welke operationele behoeftes snel te realiseren zijn en met welke randvoorwaarden, zonder dat dit een negatief effect heeft op de inzetbaarheid. Doel is zo snel mogelijk te beschikken over de juiste systemen voor onze operationele eenheden. Daarbij wordt specifiek gekeken naar de mogelijkheden van verwerving van de plank en internationale samenwerking. Het beleid ‘Verwerven van de plank, tenzij’ blijft onverkort van kracht, in lijn met de beleidsdoorlichting ‘COTS/MOTS’. Als materieel van de plank niet (tijdig) beschikbaar, geschikt, wenselijk of betaalbaar is, kan Defensie afwijken van de algemene regel door toepassing van Fast Track Procurement (FTP). FTP wordt bijvoorbeeld toegepast voor de versnelde aanvulling van de inzetvoorraad munitie (Kamerstuk 35 925-X, nr. 74 van april 2022). Defensie onderzoekt in welke situaties FTP vaker kan worden toegepast. Met de actualisatie van het DMP wordt u geïnformeerd over de uitkomsten.

Defensie moet zich sneller kunnen aanpassen, zelfstandig en in internationaal verband. Dat vereist ook verbeterinitiatieven die buiten de directe invloedssfeer van Defensie liggen. In het coalitieakkoord is reeds opgenomen dat bij rijksbrede regels en beleid rekening gehouden wordt met de bijzondere positie van Defensie. Dit is voor Defensie een stap in de goede richting. Verdere stappen in het kader van het realiseren van meer wendbaarheid wil Defensie nemen in samenwerking met haar binnen- en buitenlandse partners en bondgenoten, bijvoorbeeld het organiseren van gezamenlijke inkoop.

Instandhouding

Defensie verbetert de komende periode de instandhouding van het materieel. Hiervoor zet Defensie het aanvullend budget voortkomend uit de motie-Hermans (Kamerstuk 35 925, nr. 13 van september 2021), het coalitieakkoord en de Voorjaarsnota in. Figuur 3 geeft een overzicht van de omvang en verdeling van de instandhoudingsuitgaven.

Om de materiële gereedheid te verbeteren neemt Defensie de volgende stappen. In de eerste plaats verhoogt Defensie, vooruitlopend op het vergroten van de schaalbare onderhoudscapaciteit, de voorraad reservedelen en de inzetvoorraden. In de tweede plaats vergroot Defensie de personele capaciteit voor instandhouding en onderhoud. Om beide stappen mogelijk te maken, stelt Defensie voldoende opleidingscapaciteit (onderhoud en instandhouding), fysieke ruimte en vergunningsruimte beschikbaar. In de derde plaats versnelt Defensie de lopende verwervingsprojecten en past Defensie de raamcontracten aan, aan de ruimere financiële mogelijkheden.

Het vorige kabinet is reeds gestart met het aanvullen van inzetvoorraden, in het bijzonder van munitie. Met beter gevulde voorraden kunnen eenheden vaker en uitgebreider oefenen, kunnen ze sneller en langer worden ingezet en is Defensie beter voorbereid op crisissituaties. Met het nieuwe investeringsprogramma zet Defensie niet alleen stappen om de inzetvoorraden voor de tweede hoofdtaak, maar ook die van de eerste en derde hoofdtaak aan te vullen. Hierbij wordt rekening gehouden met tweede en derde orde-effecten, zoals munitiebunkers, personeel voor beheer en onderhoud en het strategisch transport van deze voorraden.

Ieder half jaar rapporteert Defensie aan de Kamer over de operationele gereedheid, inzetbaarheid en inzet van de krijgsmacht met de Inzetbaarheidsrapportage. De informatie die ten grondslag ligt aan deze rapportage is feitelijk en eenduidig. Op basis van deze informatie stuurt Defensie op de operationele gereedheid en inzetbaarheid. Defensie is hiermee in staat om mogelijke achterstanden en vooruitgang in de operationele gereedheid te monitoren en hier actief op te sturen.

Figuur 3 Instandhoudingsprogramma (bedragen x € 1 miljoen)

Actuele ontwikkelingen

De Covid-19 pandemie heeft gezorgd voor een langdurige verstoring van de toeleveringsketens in de economie. Ook de defensiesector heeft hiermee te maken. In het bijzonder bij grondstoffen, bouwmaterialen en computerchips zijn leveringsproblemen opgetreden die naar verwachting nog geruime tijd zullen aanhouden.

De Russische invasie in Oekraïne heeft ook de nodige gevolgen. Zo is de prijsstijging van grondstoffen, waaronder brandstoffen, ook voor Defensie realiteit. De gebeurtenissen in Oekraïne hebben in westerse landen de noodzaak van een krachtige defensie onderstreept. Ook in Nederland heeft dit geleid tot een verhoging van het defensiebudget. Verschillende landen investeren nu in materieel waardoor de prijzen en de levertijden van bijvoorbeeld munitie sterk zijn gestegen. Door leveringen aan Oekraïne moet ook meer materieel worden aangevuld dan voor aanvang van de Russische invasie was gepland. Daarnaast heeft de onvoorspelbaarheid van de oorlog in Oekraïne invloed op de realisatie van de maatregelen uit de Defensienota vanwege onder andere de directe invloed van leveringen op de gereedheid en de invloed van de oorlog op de (internationale) defensie-industrie.

De geleverde middelen worden vervangen daar waar nodig. Om deze vervangingen financieel te kunnen faciliteren is Defensie vanuit de algemene middelen gecompenseerd op basis van vervangingswaarde van de geleverde middelen. Met de toekenning van deze generale compensatie is Defensie gestart met de benodigde vervanging.

Investeringsquote en EDA-norm

Een moderne krijgsmacht moet voldoende investeringsruimte hebben om haar inzetbaarheid op langere termijn te garanderen en haar materieel te kunnen moderniseren. Het kengetal hiervoor is de investeringsquote. Defensie streeft er naar op termijn gemiddeld ten minste twintig procent van haar uitgavenbudget te besteden aan investeringen. Ook de NAVO hanteert dit percentage als richtlijn.

Figuur 4 toont de gerealiseerde investeringsquote van 2010 tot en met 2021 en het verwachte vijfjaarlijks voortschrijdend gemiddelde vanaf 2022. Voor het bepalen van de (gewenste) investeringsquote voor de begrotingsperiode wordt gebruik gemaakt van een voortschrijdend vijfjaars gemiddelde. Voor het jaar 2023 is dit naar verwachting 26,2%.

Figuur 4 Investeringsquote

ValutaDefensie schaft materieel internationaal aan en heeft daarom te maken met valutaschommelingen. Valutaschommelingen hebben invloed op het begrotings- en verwervingsproces binnen Defensie. Om de verstorende werking van valutaschommelingen op de defensiebegroting tegen te gaan, heeft het kabinet in 2020 de afspraak gemaakt dat mee- en tegenvallers als gevolg van valutaontwikkelingen niet langer als niet-plafondrelevante mutaties worden verwerkt, maar dat deze direct ten gunste of ten laste van het EMU-saldo komen. In 2021 zijn de ministeries van Defensie en Financiën overeengekomen dat ook instandhoudingsprojecten onder deze afspraak vallen.

2.1 Belangrijkste beleidsmatige mutaties

Tabel 1 Belangrijkste beleidsmatige uitgavenmutaties t.o.v. vorig jaar (bedragen x € 1 miljoen) 

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Standen ontwerpbegroting 2022

5.378,3

5.198,6

5.135,7

5.097,6

4.887,0

4.834,1

Belangrijkste mutaties

      

1. Mutaties 1e suppletoire begroting 2022

602,1

1.121,7

2.340,9

2.309,5

2.189,4

2.163,2

1.a Prijsbijstelling DMF

265,1

256,1

255,2

253,3

242,4

239,9

1.b Eindejaarsmarge DMF

577,4

     

1.c Kasschuif IT

‒ 169,0

 

169,0

   

1.d Kasschuif Vastgoed

‒ 80,0

 

40,0

40,0

  

1.e Kasschuif n.a.v. meerjarig munitieplan voor opleiding en training

‒ 61,4

22,8

18,5

48,9

8,5

‒ 12,7

1.f Valuta

51,5

73,8

93,8

113,6

80,4

59,8

1.g Interdepartementale budgetoverhevelingen

‒ 1,5

     

1.h Coalitieakkoord

 

1072,7

1952,1

1884,2

1886,6

1899,9

1.i Overige mutaties 1e supp.begroting

20,0

‒ 303,7

‒ 187,8

‒ 30,5

‒ 28,5

‒ 23,7

2. Mutaties 1e incidentele suppletoire begroting

8,8

287,6

161,7

   

3. Mutaties 2e incidentele suppletoire begroting

 

19,0

93,2

235,1

382,1

359,1

Mutaties begroting 2023

‒ 324,4

15,8

1511,2

1609,6

1865,7

1664,8

4. Interdepartementale budgetoverhevelingen

‒ 3,5

‒ 1,8

‒ 1,7

‒ 1,9

‒ 1,9

‒ 1,9

5. Kasschuif instandhouding materieel

‒ 150,0

0,0

0,0

0,0

125,5

24,5

6. Kasschuif 2022 investeringen

‒ 417,0

36,0

42,0

44,0

274,0

21,0

7. 2-miljard pakket

 

381,0

1.606,8

1.764,9

1.617,9

1.640,9

Overige mutaties begroting 2023

246,2

‒ 399,3

‒ 135,9

‒ 197,4

‒ 149,8

‒ 19,7

Standen ontwerpbegroting 2023

5.444,9

6.678,8

9.284,7

9.295,7

9.373,6

9.066,8

Toelichting

1. Mutaties 1e suppletoire begroting 2022

Met de 1e suppletoire begroting 2022 zijn onder andere de prijsbijstelling en de doorwerking van de eindejaarsmarge 2021 toegevoegd aan het DMF.

2. Mutaties 1e incidentele suppletoire begroting

Met de 1e incidentele suppletoire begroting is € 458 miljoen budget toegevoegd. Dit budget maakt deel uit van het budget dat in het Coalitieakkoord voor Defensie is opgenomen. Vanwege de toegelichte urgentie (bestellen munitie) is dit budget versneld toegevoegd aan het DMF.

3. Mutaties 2e incidentele suppletoire begroting

Middels de 2e incidentele suppletoire begroting is € 1.088 miljoen budget toegevoegd. Dit budget maakt deel uit van het budget dat in het coalitieakkoord voor Defensie is opgenomen. Vanwege de toegelichte urgentie (bestelling van zes F-35 toestellen en vier extra MQ-9 toestellen) is dit budget versneld toegevoegd aan het DMF.

4. Interdepartementale budgetoverhevelingen

Vanuit diverse ministeries is budget naar Defensie overgeheveld voor het uitvoeren van activiteiten en vice versa. Per saldo daalt de begroting van Defensie met € 1,8 miljoen voor 2023. Een volledig overzicht van de interdepartementale budgetoverhevelingen is in de verdiepingsbijlage (bijlage 2) opgenomen.

5. Kasschuif Instandhouding Materieel

Naar verwachting worden in 2022 niet alle instandhoudingsuitgaven gerealiseerd. Van deze middelen wordt € 150 miljoen doorgeschoven naar 2026 en 2027.

6. Kasschuif investeringen 2022

Naar verwachting worden in 2022 niet alle investeringsuitgaven gerealiseerd. Leveringen van wapensystemen gaan nu veel trager dan daarvoor. Uiteindelijk zal de productiecapaciteit van de bedrijven in deze sector groeien, maar dat zal enige tijd in beslag nemen. Derhalve wordt dit budget naar latere jaren doorgeschoven.

7. 2-miljard pakket

Met de besluitvorming over de Voorjaarsnota 2022 heeft het kabinet besloten om aanvullend te investeren in Defensie. Het kabinet geeft hiermee invulling aan de motie Sjoerdsma c.s., waarin onder andere wordt verzocht om nog tijdens deze kabinetsperiode extra in Defensie te investeren. Het kabinet verhoogt de defensieuitgaven structureel met € 2 miljard. Als onderdeel hiervan worden bestaande Rijksuitgaven voor 200 miljoen euro structureel als defensieuitgaven toegerekend aan de NAVO-norm, in aanvulling op de huidige toerekening. Met het aanvullend budget en de toerekening voldoet Nederland in 2024-2025 aan de NAVO-norm van 2%. Na 2025 zakt dit percentage terug tot onder de norm van 2%. Het aanvullend budget is samen met het budget uit het coalitieakkoord verwerkt in de Defensienota.

3. ARTIKELEN

3.1 Artikel 1: Defensiebreed materieel

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Het doel van dit artikel is inzicht bieden in het verwerven en instandhouden van het defensiebreed materieel. Materieel dat door alle operationele commando's wordt ingezet en niet specifiek gericht is op maritiem, land- of luchtoptreden wordt begroot binnen het artikel Defensiebreed materieel.

Voorbeelden hiervan op het gebied van instandhouding zijn het Kleding- en Persoonsgebonden Uitrusting Bedrijf (KPU) en Munitie bij het Defensie Munitiebedrijf (DMunB). Voorbeelden op gebied van verwerving zijn projecten als Defensie Operationeel Kledingsysteem (DOKS) en het Defensie Bewakings- en Beveiligingssysteem (DBBS).

Verwerving wordt nader uitgesplitst in de voorbereidings-, onderzoeks- en realisatiefase. Daarnaast vallen de defensiebrede materieel ontvangsten, over- en onderprogrammering, onzekerheidsreservering en uitgaven aan kennis en innovatie onder dit artikel.

Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Artikel 1 Defensiebreed materieel (bedragen x € 1.000) 

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Verplichtingen

514.874

1.200.880

1.514.058

1.500.606

2.001.647

2.283.549

2.603.168

        

Uitgaven

721.264

1.053.394

1.450.849

2.458.413

2.360.749

1.601.289

1.417.758

% juridisch verplicht

  

44,8%

    

% bestuurlijk gebonden

       

% beleidsmatig gereserveerd

  

55,2%

    

% nog niet ingevuld/vrij te besteden

               

Verwerving

       

Opdrachten

401.921

923.301

961.683

1.444.131

1.910.938

1.606.530

2.024.002

Verwerving: voorbereidingsfase

0

40.439

192.189

793.206

1.130.821

1.087.128

1.629.241

Verwerving: onderzoeksfase

0

3.349

0

0

0

0

0

Verwerving: realisatie

401.921

879.513

769.494

650.925

780.117

519.402

394.761

Instandhouding

       

Opdrachten

268.103

329.785

403.005

409.188

429.963

410.100

362.848

Instandhouding materieel

268.103

329.785

403.005

409.188

429.963

410.100

362.848

Kennis en Innovatie

       

Bekostiging

38.015

39.082

120.240

182.662

218.073

232.673

226.443

Bijdrage grote onderzoeksfaciliteiten

4.450

3.459

55.051

117.448

152.859

167.359

181.129

Technologieontwikkeling

29.090

18.515

38.566

38.491

38.491

38.491

38.491

Kennisgebruik

2.393

9.847

3.072

3.172

3.172

3.272

3.272

Kort Cyclische Innovatie

2.082

7.261

23.551

23.551

23.551

23.551

3.551

Reserve valutaschommelingen / begrotingsreserve

13.225

      

Onzekerheidsreservering

0

23.458

12.732

1.858

2.354

6.540

323

Over-/ onderprogrammering

0

‒ 262.232

‒ 46.811

420.574

‒ 200.579

‒ 654.554

‒ 1.195.858

        

Ontvangsten

51.471

76.763

99.875

111.918

101.918

99.856

101.918

Overige ontvangsten materieel

51.471

76.763

99.875

111.918

101.918

99.856

101.918

Artikel 1 Defensiebreed materieel (bedragen x € 1.000) 

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

Verplichtingen

1.783.542

1.688.527

1.573.372

1.395.192

1.366.171

1.216.517

1.262.589

1.499.127

1.385.603

1.609.879

           

Uitgaven

1.652.261

1.204.338

952.114

1.289.416

1.520.505

1.615.505

1.947.365

2.004.812

3.186.423

1.611.570

waarvan juridisch verplicht

                     

Verwerving

          

Opdrachten

1.153.287

1.034.541

949.586

752.022

580.006

563.958

615.370

721.612

739.420

965.875

Verwerving: voorbereidingsfase

1.029.862

830.916

817.641

626.855

542.924

393.879

485.767

519.573

489.575

499.761

Verwerving: onderzoeksfase

0

0

0

0

0

0

0

52

52

52

Verwerving: realisatie

123.425

203.625

131.945

125.167

37.082

170.079

129.603

201.987

249.793

466.062

Instandhouding

          

Opdrachten

353.837

378.167

376.195

375.977

376.808

376.802

376.784

376.783

381.173

378.994

Instandhouding materieel

353.837

378.167

376.195

375.977

376.808

376.802

376.784

376.783

381.173

378.994

Kennis en Innovatie

          

Bekostiging

245.443

253.943

261.943

264.944

266.443

266.443

266.443

266.443

266.443

266.443

Bijdrage grote onderzoeksfaciliteiten

200.129

208.629

216.629

219.629

221.129

221.129

221.129

221.129

220.592

221.129

Technologieontwikkeling

38.491

38.491

38.491

38.492

38.491

38.491

38.491

38.491

38.491

38.491

Kennisgebruik

3.272

3.272

3.272

3.272

3.272

3.272

3.272

3.272

3.272

3.272

Kort Cyclische Innovatie

3.551

3.551

3.551

3.551

3.551

3.551

3.551

3.551

4.088

3.551

Onzekerheidsreservering

323

323

3.923

816

44.347

10.747

5.425

   

Over-/ onderprogrammering

‒ 100.629

‒ 462.636

‒ 639.533

‒ 104.343

252.901

397.555

683.343

639.974

1.799.387

258

           

Ontvangsten

101.918

89.538

85.698

85.698

85.698

85.698

85.698

85.698

85.698

85.698

Overige ontvangsten materieel

101.918

89.538

85.698

85.698

85.698

85.698

85.698

85.698

85.698

85.698

Toelichting op de instrumenten

Het aandeel juridisch verplicht heeft betrekking op de levering van goederen en/of diensten waarvoor Defensie een financiële verplichting is aangegaan die leidt tot toekomstige kasbetalingen. Voor 2023 gaat het naar verwachting om 44,8% van het uitgavenbudget.

De geraamde verplichtingen op artikel 1 betreffen zowel verplichtingen voor de verwerving als voor de instandhouding van defensiebreed materieel. De raming van de verplichtingen is (deels) gebaseerd op het geplande moment dat voor een verwervingsproject een contract getekend wordt. Het moment waarop een contract daadwerkelijk wordt getekend, als eindfase van de verwerving, is afhankelijk van diverse factoren. Definitieve politieke besluitvorming over de reikwijdte en fasering van een project, samenwerking met derden en onderhandelingen met leveranciers, kunnen leiden tot een ander moment van het aangaan van de verplichting dan op dit moment is voorzien. Daarnaast is er ook een kasschuif verwerkt op dit artikel.

Onderdeel van de instandhoudingsuitgaven in dit artikel zijn de uitgaven voor munitie. Met de 1e suppletoire begroting 2022 zijn de verplichtingenbudgetten voor munitie meerjarig herschikt om meer aan te sluiten op de leveringen van munitie.

Verwerving Defensiebreed materieel

De geraamde uitgaven betreffen de verwerving van materieel dat door alle operationele commando’s wordt ingezet en dat dus niet specifiek gericht is op maritiem, land- of luchtoptreden.

Nieuw aan te kopen materieel (door middel van het verwervingsproject) leidt mogelijk tot hogere of lagere instandhoudingsuitgaven; hiermee wordt rekening gehouden in de raming van de investering. Op het moment dat het nieuw verworven aan het betreffende defensieonderdeel, worden ook de hogere of lagere instandhoudingsuitgaven verrekend.

Verwerving defensiebreed materieel - voorbereidingsfase

In de onderstaande tabel wordt de planning weergegeven van de Defensiebrede materieelprojecten die zich op dit moment in de voorbereidingsfase bevinden. Voor projecten in voorbereidingsfase wordt de behoeftestelling uitgewerkt. Ook de planning van de A-brieven van DMP-plichtige projecten is - indien van toepassing - in de tabel opgenomen.

Tabel 2 Projecten in voorbereidingsfase (in miljoenen euro)

Projecten in voorbereiding

Projectbudget

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Vervanging Amarok

100-250

 

A-Brief

    

Defensiebrede vervanging Klein Kaliber Wapens

100-250

 

A-Brief

    

Defensiebrede Vervanging Wielvoertuigen (DVOW)

1000-2500

      

Vervanging Verbeterd Operationeel Soldaat Systeem (VOSS)

250-1000

      

Uitbreiding Inzetvoorraden Eerste Hoofdtaak (Fase 1)

250-1000

Kamerbrief

     

Uitbreiding Inzetvoorraden Eerste Hoofdtaak (Fase 2)

1000-2500

 

Kamerbrief

    

Defensie Bewakings- en Beveiligingssysteem (DBBS)

100-250

      

Ten opzichte van de begroting 2022 zijn, met uitzondering van de vervanging Amarok, alle benoemde projecten in bovenstaande tabel nieuw in de voorbereidingsfase. In tabel 3 worden de afzonderlijke projecten toegelicht.

Tabel 3 Toelichting Projecten in voorbereidingsfase

Projecten in voorbereiding

Toelichting

Vervanging Amarok

In het project wordt de huidige vloot aan Amaroks vervangen. De Amarok is een civiel terreinvoertuig bedoeld voor personenvervoer en vervoer van persoonlijke uitrusting en vracht in de vredesbedrijfsvoering, tijdens oefeningen en voor nationale inzet.

Defensiebrede vervanging Klein Kaliber Wapens

In dit project worden de klein kaliber wapens vervangen.

Defensiebrede Vervanging Wielvoertuigen (DVOW)

In het project wordt de huidige vloot aan operationele wielvoertuigen vervangen om de mobiliteit en transportfunctionaliteit op land te garanderen.

Vervanging Verbeterd Operationeel Soldaat Systeem (VOSS)

In dit project wordt het VOSS vervangen (zie toelichting bij 'Verbeterd Operationeel Soldaat Systeem).

Defensie Operationeel Kledingsysteem (DOKS)

Het project Defensie Operationeel Kledingsysteem betreft de invoering van nieuwe gevechtskleding voor de krijgsmacht. Het project dient om individuele militairen en eenheden beter te beschermen. De kleding is bestemd voor wereldwijd gebruik, in alle delen van het geweldsspectrum. Invoering van het Defensie Operationeel Kledingsysteem draagt bij tot een meer effectieve inzet van Nederlandse militairen. De defensiebrede invoering van een nieuw gevechtskledingsysteem leidt tot stroomlijning van de uitrustingspakketten en vereenvoudiging van de bevoorrading en instandhouding.

Uitbreiding Inzetvoorraden Eerste Hoofdtaak (Fase 1)

Insetvoorraden munitie voor hoofdtaak 1 tot 60%. Het project wordt uitgevoerd in 3 stappen: Stap 1 is het versnellen (versnellingsbrief in apr'22) van de aanschaf op lopende contracten en de munitiesoorten die prioriteit hebben. Stap 2 is het invullen van de BKI-behoefte op basis van de projecten die de aankomende periode in uitvoering worden gegeven. Stap 3 is het restant van de artikelen, die niet geborgd worden in de eerste 2 stappen, ophogen tot 60%. Fase 1 en fase 2 zijn geborgd in deze 3 stappen.

Uitbreiding Inzetvoorraden Eerste Hoofdtaak (Fase 2)

Zie 'Uitbreiding Inzetvoorraden Eerste hoofdtaak (Fase 1)'.

Defensie Bewakings- en Beveiligingssysteem (DBBS)

et nieuwe Defensie Bewakings- en Beveiligingssysteem (DBBS) vervangt ruim 45 verschillende bestaande systemen op nagenoeg alle defensielocaties van alle defensieonderdelen. Onder het bewakingssysteem vallen elektronische toegang, indringerdetectie en meldkamersystemen. De oplossing voorziet in een centrale monitoring faciliteit die wordt ingericht op een landelijke meldkamer.

Verwerving defensiebreed materieel - onderzoeksfase

In onderstaande tabel wordt het projectbudget en de planning van Kamerbrieven weergegeven van de defensiebrede verwervingsprojecten die zich in de onderzoeksfase bevinden. In deze fase wordt onderzocht hoe invulling gegeven kan worden aan de behoefte.

Tabel 4 Projecten in onderzoeksfase (in miljoenen euro)                

Er zijn geen wijzigingen ten opzichte van de begroting 2022 opgetreden.

Tabel 5 Toelichting projecten in onderzoeksfase

Programma vervanging Wissellaadsystemen, trekkeropleggercombinaties en wielbergingsvoertuigen (WTB)

Het programma Wissellaadsystemen, Trekker-opleggercombinaties en wielbergingsvoertuigen (WTB) voorziet in de defensiebrede vervanging van deze operationele wielvoertuigen en gerelateerd materieel zoals aanhangwagens, opslag-, overslag- en distributiemiddelen.

  

Verwerving defensiebreed materieel - realisatiefase

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de defensiebrede projecten die zich in de realisatiefase bevinden. Dit betekent dat de opdracht voor verwerving aan de uitvoeringsorganisaties is gegeven. In onderstaande tabel wordt ook weergegeven wat het projectbudget van deze projecten is en hoe dit projectbudget over de jaren verdeeld is (tenzij commercieel vertrouwelijk).

Tabel 6 Projecten in realisatiefase (in miljoenen euro)

Projecten in realisatie

Projectbudget

t/m 2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027 e.v.

Militaire Satelliet Communicatie lange termijn defensiebreed (MILSATCOM)

147,7

127,6

16,8

3,3

‒

‒

‒

‒

Defensie Bewakings- en Beveiligingssysteem (DBBS)

243

41,9

88,3

71,1

26,5

15

‒

‒

Defensie Operationeel Kledingsysteem (DOKS)

250-1.000

Commercieel vertrouwelijk

Verbeterd Operationeel Soldaat Systeem (VOSS)

713,9

176,8

70,8

59,1

35,1

17,7

3,8

350,6

Defensiebrede Vervanging Operationele Wielvoertuigen (DVOW)

1.000-2.500

Commercieel vertrouwelijk

Er zijn wijzigingen ten opzichte van de begroting 2022 opgetreden bij de volgende projecten:

– Het project Defensie Bewakings- en Beveiligingssysteem (DBBS) is met een jaar vertraagd, waardoor de realisatie nu doorloopt t/m 2026. Extern onderzoek naar aanleiding van de opgelopen vertraging heeft uitgewezen dat het project levensvatbaar is, maar dat er voor het vervolg nog knelpunten zijn die opgelost moeten worden. Onder begeleiding van de externe onderzoekers worden deze knelpunten geadresseerd en aangepakt.

– Het projectbudget Defensiebrede Vervanging Operationele Wielvoertuigen (DVOW) is terug gewijzigd naar de status commercieel vertrouwelijk omdat het hoofdcontract is ontbonden met de initieel gecontracteerde leverancier voor de aankoop van het voertuig 12kN Air Assault. De behoefte aan nieuwe luchtmobiele voertuigen zal nu via verwerving ‘van de plank’ (Military-off-the-Shelf) worden aangeschaft. Tot aan de levering van die nieuwe luchtmobiele voertuigen wordt de huidige vloot langer in stand gehouden door extra instandhouding en levensduur verlengend onderhoud (Kamerstuk 26 396, nr. 118).

– Een delta-exploitatiereeks is budget dat bedoeld is om een duurdere instandhouding van nieuwe wapensystemen te betalen. De delta-exploitatiereeks bij de projecten Verbeterd Operationeel Soldaat Systeem (VOSS), Defensiebrede Vervanging Operationele Wielvoertuigen (DVOW) is bijgesteld door toewijzing prijsbijstelling en in lijn brengen met daadwerkelijke verwachte uitgaven voor instandhouding.

Tabel 7 Toelichting projecten in realisatiefase

Projecten in realisatie

Toelichting

Militaire Satelliet Communicatie lange termijn defensiebreed (MILSATCOM)

Doel van het project MILSATCOM is het voorzien in de behoefte van de krijgsmacht aan satellietcommunicatiecapaciteit voor militair gebruik. Het project betreft de gegarandeerde beschikbaarheid van satellietcapaciteit (het ruimtesegment) in verschillende frequentiebanden, het realiseren van grondstations in Nederland en Curaçao (het statische grondsegment) en het verwerven van land- en scheepsterminals (het mobiele grondsegment). Het deelproject MILSATCOM voorziet in de zogenaamde AEHF-satellietcommunicatiecapaciteit met de bijbehorende AEHF-terminals.

Defensie Bewakings- en Beveiligingssysteem (DBBS)

Het project DBBS voorziet in de vervanging van de huidige bewakings- en beveiligingssystemen, teneinde de continuïteit van de ondersteuning binnen de bewakings- en beveiligingsoperatie te waarborgen, te verbeteren en hierbij kosten te besparen. Onder het bewakingssysteem vallen elektronische toegang, indringerdetectie en de meldkamersystemen. Het project DBBS is randvoorwaardelijk om toekomstvast en structureel betaalbaar de fysieke beveiliging uit te kunnen voeren van Defensielocaties.

Defensie Operationeel Kledingsysteem (DOKS)

Het project Defensie Operationeel Kledingsysteem betreft de invoering van nieuwe gevechtskleding voor de krijgsmacht. Het project dient om individuele militairen en eenheden beter te beschermen. De kleding is bestemd voor wereldwijd gebruik, in alle delen van het geweldsspectrum. Invoering van het Defensie Operationeel Kledingsysteem draagt bij tot een meer effectieve inzet van Nederlandse militairen. De defensiebrede invoering van een nieuw gevechtskledingsysteem leidt tot stroomlijning van de uitrustingspakketten en vereenvoudiging van de bevoorrading en instandhouding.

Verbeterd Operationeel Soldaat Systeem (VOSS)

Het project VOSS past in het streven om te voorzien in betere bescherming van ingezette eenheden en het vermogen op te treden in netwerken (Network Enabled Capabilities) verder te vergroten. Met VOSS worden de operationele capaciteit van de individuele militair, maar ook van de lagere eenheden vergroot.

Defensiebrede Vanvanging Operationele Wielvoertuigen (DVOW)

De defensiebrede behoefte betreft de vervanging van de operationele wielvoertuigen van Defensie die voor het merendeel zijn ingevoerd tussen 1980 en 2000. Deze wielvoertuigen vormen de basismobiliteit van nagenoeg alle expeditionaire, nationale, opleidings- en overige eenheden van alle operationele commando’s. Het toekomstige wielvoertuigenbestand zal gaan bestaan uit een licht, een middelzwaar en een zwaar type vrachtauto.

Instandhouding defensiebreed materieel

De geraamde uitgaven voor instandhouding van defensiebreed materieel betreffen voornamelijk de instandhoudingsuitgaven van het Kleding- en Persoonsgebonden Uitrustingbedrijf (KPU-bedrijf) en het Defensie Munitiebedrijf (DMunB). Ook worden hier de uitgaven voor de normstellende taak van de DMO voor de wapensystemen verantwoord. In de instandhoudingsfase wordt het wapensysteem door het operationeel Comando (Opco) in gebruik genomen, al dan niet gefaseerd. Het Opco is integraal verantwoordelijk voor gebruik en instandhouding van het materieel. DMO Wapensystemen vervult de rol van normsteller voor het materieel dat is overgedragen aan het Opco. Deze norm­stellende rol omvat de volgende gebieden: veiligheid, technische beschikbaarheid, bewaking levensduurkosten ('betaalbaarheid') en waardebehoud. DMO vervult deze taak voor maritiem-, land- en luchtmaterieel. Een overzicht van de instandhoudingsuitgaven per wapensysteem is opgenomen in bijlage 3.

Kennis en Innovatie

Bijdrage grote onderzoeksfaciliteiten

Defensie draagt met deze middelen specifiek bij aan de instandhouding van grote onderzoeksfaciliteiten bij TNO, NLR en MARIN.

Technologie ontwikkeling

We verbreden en verdiepen de samenwerking met onze partners. Dat doen we ook met kennisinstituten, het bedrijfsleven en andere veiligheidspartners. Het budget voor technologieontwikkeling wordt projectmatig ingezet op die gebieden waar technologie een oplossing kan bieden voor (operationele) tekortkomingen, de (operationele) output van Defensie kan verbeteren of tot besparingen kan leiden. De uitvoering gebeurt vaak binnen de gouden driehoek van overheid, industrie (inclusief het nationale midden- en kleinbedrijf (MKB)) en kennisinstituten. Dit instrument draagt bij aan de versterking van het innovatief vermogen van de Nederlandse defensie-gerelateerde industrie en daarmee aan de doelstelling van de Defensie Industrie Strategie (DIS; Kamerstuk 31125, nr. 92) en het rijksbrede topsectorenbeleid. Technologieprojecten worden, indien van toepassing, interdepartementaal (topsectorenbeleid) en internationaal (met de NAVO en het European Defence Agency (EDA)) afgestemd en ingebed.

CODEMO

De CODEMO-regeling (Commissie Defensie Materieel Ontwikkeling) is een aansprekend instrument dat bedoeld is voor innovatieve defensie-specifiekeproductontwikkeling door met name het nationale MKB. Defensie neemt, van goedgekeurde projectvoorstellen, maximaal 50 procent van de ontwikkelingskosten voor haar rekening. Eventuele opbrengsten voor Defensie, in de vorm van royalty’s over de verkoop van de ontwikkelde producten, worden beschikbaar gesteld voor de CODEMO-regeling. Ook zijn vanuit de oude CODEMA-regeling, de voorloper van de CODEMO-regeling, royalty’s toegevoegd aan het budget van € 10 miljoen waar in 2011 mee is gestart, resulterend in een totaal budget van € 13,3 miljoen. In totaal is sinds de start van de regeling voor een bedrag van € 11,8 miljoen aan projectvoorstellen goedgekeurd en resteert een budget van € 1,5 miljoen.

CODEMO (t/m 1 juni 2022)

Ingediende voorstellen

94

Gehonoreerde voorstellen

29

Afgewezen voorstellen

65

Afgeronde voorstellen

23

Kennisgebruik

De toepassing van (met centrale middelen) opgebouwde kennis wordt primair gefinancierd uit de decentrale budgetten van de defensieonderdelen. Op centraal niveau is een beperkt budget beschikbaar voor acute, onvoorziene kennisondersteuning.

Kort-cyclische innovatie

Onder kortcyclische innovatie vallen uitgaven die worden gedaan in het kader van centraal gestuurde innovatie, en het faciliteren van decentrale innovatie door de krijgsmachtdelen. Hiervoor kent Defensie een centrale innovatieorganisatie FRONT (Future Relevant Operations with Next Generation Technology & Thinking). Daarnaast organiseert Defensie bijvoorbeeld de jaarlijkse Defensie Innovatie Competitie en investeert in innovatie- en kennisnetwerken

Onzekerheidsreservering defensiebreed materieel

Defensie hanteert voor verwervingsprojecten naast een risicoreservering per project ook een systematiek van onzekerheidsreserveringen. De onzekerheidsreserveringen betreffen het gehele portfolio groot materieel en beslaan daarmee artikel 1 t/m 4. Met de onzekerheidsreservering worden risico’s afgedekt die buiten de invloedssfeer van een project liggen, zoals risico’s bij internationale samenwerking. Deze risico’s kunnen leiden tot een hogere raming dan oorspronkelijk voorzien. De hoogte van de onzekerheidsreservering wordt per project bepaald, maar is geen onderdeel van het projectbudget. Omdat niet alle risico’s zich tegelijkertijd voor zullen doen, is gekozen voor een systematiek waarbij de som van de onzekerheidsreserveringen per project groter is dan de reservering die in totaliteit op de begroting wordt aangehouden voor de geïdentificeerde risico’s. Het instrument onzekerheidsreservering wordt momenteel (in 2022) geëvalueerd.

Over-/onderprogrammering defensiebreed materieel

In de eerste jaren is het investeringsprogramma groter dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van overprogrammering. Vanaf 2027 telt het totaal van het investeringsprogramma op tot een lager bedrag dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van onderprogrammering. Omdat de ervaring van eerdere jaren leert dat het risico op vertragingen groot is, onder andere als gevolg van onvoorziene externe factoren, worden in de eerste jaren meer projecten gepland dan totaal aan budget beschikbaar is in een jaar.

Door met deze overprogrammering te werken wordt zoveel als mogelijk getracht te voorkomen dat vertragingen bij individuele projecten leiden tot onderrealisatie van het beschikbare budget. Op dit moment wordt een overprogrammering van maximaal 30 procent gehanteerd. Over de gehele looptijd sluit het fonds op nul, doordat de overprogrammering in eerdere jaren wordt gecompenseerd door onderprogrammering in latere jaren.

De over-/onderprogrammering wordt in de budgettaire tabel apart inzichtelijk gemaakt. Omdat niet meer uitgegeven mag worden dan aan budget (de uitgaven in de budgettaire tabel) is geautoriseerd, vindt op de over-/onderprogrammering geen realisatie plaats.

Figuur 5 Defensiebreed materieel (in miljoenen euro)

Ontvangsten defensiebreed materieel

De ontvangsten bestaan uit de verkoopopbrengsten van materieel en overige ontvangsten. De in 2023 begrote verkoopopbrengsten bestaan voor een aanzienlijk deel uit ontvangsten uit de verkoop van F-16's. Voor de verkoop van een deel van de vloot ‒ 12 stuks - is inmiddels een contract getekend met de Amerikaanse firma «Draken international» dat de toestellen in de rol van oefenvijand voor de Amerikaanse strijdkrachten gaat gebruiken. Ook worden in 2023 betalingen verwacht van Jordanië voor geleverde F-16's en grondgebonden materieel.

Behalve de afstoting van strategisch materieel wordt op dit budget de planmatige periodieke vernieuwing van niet-strategisch materieel verantwoord. Voorbeelden daarvan zijn de vervanging van een deel van de vloot van niet-operationele dienstvoertuigen (in 2023 € 9,5 miljoen) en vervanging van medische artikelen (in 2023 € 2,9 miljoen). Ook de ontvangsten die voortkomen uit retour ontvangen BTW worden op dit artikel verantwoord.

3.2 Artikel 2: Maritiem materieel

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Het doel van dit artikel is inzicht bieden in het investeren in en instandhouden van het maritiem materieel. De verwerving wordt nader uitgesplitst in de voorbereidings-, onderzoeks- en realisatiefase. De instanhouding is gerelateerd aan de beleidsdoelen en -instrumenten zoals beschreven in beleidsartikel 2 (Koninklijke Marine) van de Begroting Hoofdstuk X.

Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Artikel 2 Maritiem materieel (bedragen x € 1.000) 

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Verplichtingen

423.425

710.848

5.466.977

971.715

779.960

982.652

1.019.955

        

Uitgaven

483.137

736.766

676.321

1.044.064

1.236.373

1.970.152

2.121.416

% juridisch verplicht

  

44,0%

    

% bestuurlijk gebonden

       

% beleidsmatig gereserveerd

  

56,0%

    

% nog niet ingevuld/vrij te besteden

               

Verwerving

       

Opdrachten

327.962

648.082

820.379

1.109.902

1.526.078

1.821.554

1.493.753

Verwerving: voorbereidingsfase

0

7.608

97.992

286.234

494.978

863.483

716.132

Verwerving: onderzoeksfase

0

20.221

84.965

221.077

315.911

406.423

346.308

Verwerving: realisatie

327.962

620.253

637.422

602.591

715.189

551.648

431.313

Instandhouding

       

Opdrachten

155.175

170.834

179.195

189.599

203.852

263.061

212.264

Instandhouding materieel

155.175

170.834

179.195

189.599

203.852

263.061

212.264

Over-/ onderprogrammering

0

‒ 82.150

‒ 323.253

‒ 255.437

‒ 493.557

‒ 114.463

415.399

        

Ontvangsten

42.346

21.500

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

Overige ontvangsten materieel

42.346

21.500

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

Artikel 2 Maritiem materieel (bedragen x € 1.000) 

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

Verplichtingen

664.756

1.351.311

1.734.637

2.262.957

2.257.744

2.063.736

1.570.053

1.304.772

363.242

1.414.251

           

Uitgaven

2.173.131

2.308.310

2.581.394

2.692.312

2.366.167

2.014.479

1.605.640

1.492.042

580.356

912.379

waarvan juridisch verplicht

                     

Verwerving

          

Opdrachten

1.348.322

1.518.894

1.874.586

2.251.575

2.045.479

1.851.329

1.358.067

1.092.552

151.683

1.202.536

Verwerving: voorbereidingsfase

743.390

894.137

1.359.914

1.638.356

1.376.204

1.245.091

997.826

796.013

‒ 73.877

409.673

Verwerving: onderzoeksfase

293.914

431.187

359.048

561.879

631.128

561.883

319.525

181.035

181.035

666.207

Verwerving: realisatie

311.018

193.570

155.624

51.340

38.147

44.355

40.716

115.504

44.525

126.656

Instandhouding

          

Opdrachten

211.677

212.257

212.077

212.084

212.077

212.085

212.085

211.559

211.559

211.715

Instandhouding materieel

211.677

212.257

212.077

212.084

212.077

212.085

212.085

211.559

211.559

211.715

Over-/ onderprogrammering

613.132

577.159

494.731

228.653

108.611

‒ 48.935

35.488

187.931

217.114

‒ 501.872

           

Ontvangsten

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

Overige ontvangsten materieel

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

9.684

Toelichting op de instrumenten

Het aandeel juridisch verplicht heeft betrekking op de levering van goederen en/of diensten waarvoor Defensie een financiële verplichting is aangegaan die leidt tot toekomstige kasbetalingen. Voor 2023 gaat het naar verwachting om 44,0% procent van het uitgavenbudget. De geraamde verplichtingen op artikel2 betreffen zowel verplichtingen voor de verwerving als voor de instandhouding van maritiem materieel. De raming van de verplichtingen is (deels) gebaseerd op het geplande moment dat voor een verwervingsproject een contract getekend wordt. Het moment waarop een contract daadwerkelijk wordt getekend, als eindfase van de verwerving, is afhankelijk van diverse factoren. Definitieve politieke besluitvorming over de reikwijdte en fasering van een project, samenwerking met derden en onderhandelingen met leveranciers, kunnen leiden tot een ander moment van het aangaan van de verplichting dan op dit moment is voorzien. Daarnaast is er ook een kasschuif verwerkt op dit artikel.

Verwerving maritiem materieel

De geraamde uitgaven aan investeringen betreffen de investeringen in maritieme wapensystemen: de Luchtverdedigings- en Commandofregatten, M-fregatten, patrouilleschepen, Landing Platform Docks (LPD’s), het Joint Support Ship (JSS), de onderzeeboten, mijnenbestrijdingsvaartuigen en diverse kleinere systemen.

Nieuw aan te kopen materieel (door middel van het verwervingsproject) leidt mogelijk tot hogere of lagere instandhoudingsuitgaven; hiermee wordt rekening gehouden in de raming van de investering. Op het moment dat het nieuw verworven aan het betreffende defensieonderdeel, worden ook de hogere of lagere instandhoudingsuitgaven verrekend.

Verwerving maritiem materieel - voorbereidingsfase

In onderstaande tabel wordt de planning weergegeven van de maritiem materieelprojecten die zich in de voorbereidingsfase bevinden. Voor deze projecten wordt de behoeftestelling uitgewerkt. Ook de planning van de A-brieven van DMP-plichtige projecten is - indien van toepassing - in de tabel opgenomen.

Tabel 8 Projecten in voorbereidingsfase (in miljoenen euro)

Projecten in voorbereiding

Projectbudget

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Midlife Update Zr. Ms. Karel Doorman (Joint Support Ship, JSS)

       

Vervanging MK 48 Torpedo

100-250

  

A-Brief

   

Vervanging Middelzwaar Landingsvaartuig (LCVP)

100-250

A-Brief

     

Vervanging Zwaar Landingsvaartuig (LCU)

100-250

  

A-Brief

   

Vervangende Capaciteit LPD's en OPV

1000-2500

  

A-Brief

   

Vervanging Luchtverdedigings- en Commandofregatten (LCF) (incl. studies)

>2.500

 

A-Brief

    

Vervanging Standard Missile 2 Block IIIA

100-250

 

A-Brief

    

Verwerving Maritime Strike

1000-2500

 

A-Brief

    

Verwerving Ballistic Missile Defence Interceptiecapaciteit

250-1.000

 

A-Brief

    

Verwerving precision guided munition Korps Mariniers

100-250

 

A-Brief

    

Verwerving Anti Torpedo Torpedo

250-1.000

 

A-Brief

    

Ten opzichte van de begroting 2022 zijn de projecten vervanging Maritime Strike, verwerving Ballistic Missile Defence Interceptiecapaciteit, verwerving precision guided munition Korps Mariniers en verwerving Anti Torpedo Torpedo nieuw toegevoegd aan de voorbereidingsfase of aangepast ten opzichte van vorig jaar.

Tabel 9 Toelichting projecten in voorbereidingsfase

Projecten in voorbereiding

Toelichting

Midlife Update Zr. Ms. Karel Doorman (Joint Support Ship, JSS)

Dit betreft de Midlife Update van het Joint Support Ship om het schip in de tweede fase van haar levensduur technisch inzetbaar en operationeel relevant te houden.

Vervanging MK 48 Torpedo

Dit betreft de vervanging van de «heavy weight» torpedo die door onderzeeboten kan worden gelanceerd.

Vervanging Middelzwaar Landingsvaartuig (LCVP)

Dit betreft de vervanging van het Middelzware Landingsvaartuig van het Korps Mariniers. Het LCVP (Landing Craft Vehicle & Personnel) is een kleiner landingsvaartuig dan de LCU  (Landing Craft Utility) en is in de eerste plaats bedoeld voor het verplaatsen van personeel. Het vaartuig kan eventueel ook twee landrover-terreinwagens of een BV-206 rupsvoertuig vervoeren. Het landingsvaartuig kan vanuit zogenaamde davit (hijstakels) ingezet worden vanaf verschillende typen schepen.

Vervanging Zwaar Landingsvaartuig (LCU)

Dit betreft de vervanging van het Zware Landingsvaartuig van het Korps Mariniers. Het Landing Craft Utility is bestemd voor het vervoer van (zwaar) materieel vanaf de amfibische transportschepen. Het kan ook personeel vervoeren.

Vervangende Capaciteit LPD's en OPV

Dit betreft de vervanging van zowel de beide Landing Platfrom Docks Zr.Ms. Rotterdam en Zr.Ms. Johan de Witt als de vier Ocean Going Patrol Vessels door een nieuw op te richten scheepklasse dat geschikt is voor amfibische operaties, maritieme patrouilletaken en noodhulp.

Vervanging Luchtverdedigings- en Commandofregatten (LCF) (incl. studies)

Betreft vervanging van de Zeven Provinciën-klasse Luchtverdedigings- en Commandofregatten.

Vervanging Standard Missile 2 Block IIIA (SM2-IIIA)

Dit project betreft de vervanging van de Standard Missile 2 Block IIIA voor de luchtverdediging op grote afstand.

Verwerving Maritime Strike

Om DPS uit te voeren, rust Defensie maritieme platformen (NATO Maritime Strike Long Range, NMS-LR) uit met munitie die door middel van een aandrijving en defensieve capaciteiten in staat is om lange afstanden af te leggen en vijandelijke verdediging te omzeilen. Daarnaast investeert Defensie in een Joint Targeting Support Cell (TSC) waarmee Defensie zelfstandig in staat is om doelinformatie te produceren en te valideren en de munitie optimaal in te zetten. Door deze integrale benadering kan Defensie DPS zelfstandig of in samenwerking met (NAVO-)partners uitvoeren. Dit verbetert de zelfredzaamheid van Europa.

Verwerving Ballistic Missile Defence Interceptiecapaciteit

Verwerving van raketsysteem en sensoren waardoor Defensie beschikt over wapensystemen en effectoren aan boord van Nederlandse maritieme eenheden om ballistische raketten te kunnen onderscheppen en daarmee bij kan dragen aan bescherming van het Europese grondgebied en het leveren van Force Defence van de maritieme taakgroep

Verwerving precision guided munition Korps Mariniers

Verwerving van precisie raketsysteem en loitering munitie voor het Korps Mariniers waardoor eenheden in staat zijn om landsystemen zoals vijandelijke objecten of eenheden, statische of mobiele radarsystemen en C2-elementen, met hoge precisie uit te schakelen

Verwerving Anti Torpedo Torpedo

Verwerving van anti-torpedo systeem. Met de Anti Torpedo Torpedo (ATT) beschikken de groot bovenwater eenheden van CZSK over de capaciteit om zich kinetisch te verdedigen tegen alle torpedodreigingen.

Verwerving maritiem materieel - onderzoeksfase

In onderstaande tabel wordt het projectbudget en de planning van Kamerbrieven weergegeven van de verwervingsprojecten voor maritiem materieel die zich in de onderzoeksfase bevinden. In deze fase wordt onderzocht hoe invulling gegeven kan worden aan de behoefte.

Tabel 10 Projecten in onderzoeksfase (in miljoenen euro)

Projecten in onderzoek

Projectbudget

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Midlife Update Oceangoing Patrol Vessel (OPV)

100-250

      

ESSM Block 2: Verwerving en Integratie

250-1.000

D-Brief

     

Vervanging Hulpvaartuigen

250-1.000

B-Brief

     

Ten opzichte van de begroting 2022 is het project voor de vervanging van de Softkill Torpedo Defensiesysteem van de onderzoeksfase naar de realisatiefase over gegaan.

Tabel 11 Toelichting projecten in onderzoeksfase

Projecten in onderzoek

Toelichting

Midlife Update Oceangoing Patrol Vessel (OPV)

Dit betreft de Midlife Update van de Oceangoing Patrol Vessel om de schepen in de tweede fase van hun levensduur technisch inzetbaar en operationeel relevant te houden.

ESSM Block 2: Verwerving en Integratie

Het betreft het verwerven en integreren van nieuwe luchtverdedigingsraketten voor de Luchtverdedigings- en Commandofregatten (LC-fregatten) en Multipurpose fregatten (M-fregatten). Dit is van belang voor de ondersteuning en de beïnvloeding van landoperaties vanuit zee en voor operaties in en nabij maritieme knooppunten en transportroutes.

Vervanging Hulpvaartuigen

Dit betreft de vervanging van het torpedowerkschip, de beide Hydrografische Opnemingsvaartuigen, het transport- en ondersteuningsschip in het Caribische Gebied, vier duikvaartuigen van de Cerberusklasse en het duikopleidingsvaartuig, waarbij gestreefd wordt naar een gemeenschappelijk ontwerp en familievorming waar dat doelmatig is. De technische haalbaarheid en financiële consequenties om deze vaartuigen (gedeeltelijk) emissievrij te maken, worden in de onderzoeksfase nader worden onderzocht. Zoals aangekondigd in de Defensie Energie- en Omgeving Strategie (DEOS) wil Defensie zoveel mogelijk aansluiten bij en gebruik maken van rijksbreed beschikbaar gestelde middelen voor het realiseren van klimaatdoelen. Op basis van de resultaten van de onderzoeksfase (inclusief de technische en financiële mogelijkheden) zal worden bezien of het (gedeeltelijk) emissievrij maken van de hulpvaartuigen kan worden meegenomen in het project. Defensie is rijksbreed in gesprek voor additionele middelen om deze vaartuigen (gedeeltelijk) emissievrij te maken.

Verwerving maritiem materieel - realisatiefase

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de projecten voor maritiem materieel die zich in de realisatiefase bevinden. Dit betekent dat de opdracht voor verwerving aan de uitvoeringsorganisaties is gegeven. In onderstaande tabel wordt ook weergegeven wat het projectbudget van deze projecten is en hoe dit projectbudget over de jaren verdeeld is (tenzij commercieel vertrouwelijk).

Tabel 12 Projecten in realisatiefase (in miljoenen euro)

Projecten in realisatie

Projectbudget

t/m 2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027 e.v.

Vervanging maritiem surface-to-surface missile

100-250

Commercieel vertrouwelijk

      

Vervanging 127 mm kanon Luchtverdedigings- en Commandofregatten

137,1

26,8

16,2

26,8

21,7

20,2

11,1

14,3

Maritime Ballistic Missile Defence (MBMD)

149,5

135,2

7,7

6,6

‒

‒

‒

‒

Verbetering MK48 Torpedo

214,9

111,4

21,7

16,8

10,8

16,2

14,6

23,4

Instandhoudingsprogramma Luchtverdedigings- en Commandofregatten (IP-LCF)

205,2

152,3

26

20,1

5,3

1,5

‒

‒

Vervanging MK46 Lightweight Torpedo

247,9

14,5

25,3

39,6

43,7

36,8

41,4

46,6

Verwerving Combat Support Ship (CSS)

409,6

151,1

124,4

88,9

23,3

21,8

‒

‒

Vervanging mijnenbestrijdingscapaciteit (MCM)

976,5

64,2

79,6

111,4

150,5

163

130,9

276,9

Vervanging M-fregatten

1.000-2.500

  

Commercieel vertrouwelijk

    

Vervanging Onderzeeboten

> 2.500

  

Commercieel vertrouwelijk

    

Vervanging Close-in-Weapon System (goalkeeper)

100-250

  

Commercieel vertrouwelijk

    

Future Littoral All Terrain Mobility (FLATM BV)

250-1.000

  

Commercieel vertrouwelijk

    

Softkill Torpedo Defensiesysteem (SK-TDS)

124

0,1

0,2

12,5

18,0

41,0

21,9

30,2

Er zijn wijzigingen ten opzichte van de begroting 2022 opgetreden bij de volgende projecten:

- Het project Vervanging 127 mm kanon Luchtverdedigings- en Commandofregatten heeft een afwijking op het criterium tijd. Met de voorbereidingen van de eerste ombouw is duidelijk geworden dat de vervanging van het 127 mm kanon in combinatie met de geplande werkzaamheden voor andere projecten aan de fregatten meer werk en tijd kost dan was voorzien. Hierdoor is de grootonderhoudperiode van elk schip verlengd met drie kwartalen en neemt dit project voor alle schepen tezamen drie jaar meer tijd in beslag. Hierdoor verschuift de voltooiing van dit project van het laatste schip naar 2029.

- Het project Instandhoudingsprogramma Luchtverdedigings- en Commandofregatten (IP-LCF) is in de reeks verschoven tot en met het jaar 2025. Dit kan deels worden verklaard door vertragingen van het opleveren van contractueel vastgelegde nieuwe technische ontwikkelingen, welke aan boord worden geïnstalleerd. De beschikbaarheid van schepen en beschikbare personele capaciteit bij de DMI voor de uitvoering van het totale IP-programma heeft deze vertraging veroorzaakt.

- Voor het project Verwerving Softkill Torpedo Defensiesysteem (SK-TDS) is een marktverkenning uitgevoerd. De onderzoeksfase van dit project is afgerond, waarna het project is overgegaan in realisatie.

- Een delta-exploitatiereeks is budget dat bedoeld is om een duurdere instandhouding van nieuwe wapensystemen te betalen. De delta-exploitatiereeks bij de projecten Vervanging 127 mm kanon Luchtverdedigings- en Commandofregatten, Verwerving Combat Support Ship (CSS) is bijgesteld door toewijzing prijsbijstelling en in lijn brengen met daadwerkelijke verwachte uitgaven voor instandhouding.

Tabel 13 Toelichting Projecten in realisatiefase

Projecten in realisatie

Toelichting

Vervanging maritiem surface-to-surface missile

Vanwege de operationele veroudering van het huidige systeem is het nodig dat Defensie haar fregatten met een vervangende SSM-capaciteit uitrust om vijandelijke oppervlakteschepen te kunnen bestrijden en andere missies met een hoog geweldsniveau te kunnen uitvoeren.

Vervanging 127 mm kanon Luchtverdedigings- en Commandofregatten

De LC-fregatten zijn uitgerust met gelaagde sensor-, wapen- en commandosystemen voor de inzet op de korte, middellange en lange afstand. Het huidige 127 mm kanon vormt hiervan een integraal onderdeel maar is sterk verouderd waardoor vervanging noodzakelijk is.

Maritime Ballistic Missile Defence (MBMD)

Door de modificatie van de SMART-L radar op de Luchtverdedigings- en Commandofregatten (LC-fregatten) levert Nederland een belangrijke bijdrage aan de Europese en bondgenootschappelijke raketverdediging.

Verbetering MK48 Torpedo

Het torpedowapensysteem voor onderzeeboten kan zowel tegen oppervlakte-eenheden als tegen onderzeeboten worden ingezet. Met deze verbeterde torpedo kan beter in ondiep water worden opgetreden.

Instandhoudingsprogramma Luchtverdedigings- en Commandofregatten (IP-LCF)

Met dit instandhoudingsprogramma kan Defensie de Luchtverdedigings- en Commando-fregatten in de tweede fase van hun levensduur technisch inzetbaar en operationeel relevant houden.

Vervanging MK46 Lightweight Torpedo

Het betreft het verwerven van nieuwe Lightweight Torpedo’s. De Lightweight Torpedo kan door fregatten en NH-90 maritieme helikopters tegen onderzeeboten worden ingezet voor zelfverdediging of juist offensief. De Lightweight Torpedo die Nederland momenteel gebruikt is operationeel verouderd en de onderhoudbaarheid staat onder druk.

Verwerving Combat Support Ship (CSS)

Bevoorradingsschepen ondersteunen marineschepen tijdens hun inzet en vergroten daarmee hun effectiviteit. Nederland beschikt momenteel over één schip dat de bevoorradingstaak op zee kan uitvoeren, het Joint Support Ship (JSS) Zr.Ms. Karel Doorman. Om de effectiviteit van de inzet van marineschepen van het Commando Zeestrijdkrachten te vergroten heeft Defensie behoefte aan een tweede bevoorradingsschip.

Vervanging mijnenbestrijdingscapaciteit (MCM)

Bewegingsvrijheid op zee is van belang, maar kan worden bedreigd door zeemijnen en ongesprongen explosieven. Defensie zal zes mijnenbestrijdingsvaartuigen met onbemande mijnenbestrijdingssystemen verwerven. Dit gebeurt in de vorm van internationale samenwerking met België.

Vervanging M-fregatten

M-fregatten vormen in combinatie met onderzeeboten en geëmbarkeerde maritieme gevechtshelikopters (NH-90) een belangrijke capaciteit tegen de dreiging van onderzeeboten en van oppervlakteschepen.

Vervanging Onderzeeboten

Zowel het garanderen van de vrije doorgang op zee als de bondgenootschappelijke verdediging vereisen het beschermen van de maritieme aan- en afvoerlijnen van Nederland. Maritieme capaciteiten tot op het hoogste geweldsniveau zijn daarvoor van belang en onderzeeboten nemen hierbij een belangrijke plaats in.

Vervanging Close-in-Weapon System (goalkeeper)

Dit betreft een wapensysteem om tijdens operaties op open zee en in kustwateren op relatief korte afstand luchtdoelen en oppervlaktedoelen te kunnen bestrijden, ook bij een hoge dreiging.

Future Littoral All Terrain Mobility (FLATM BV)

Dit betreft de vervanging van het Over-Snow en All Terrain voertuig van het Korps Mariniers.

Verwerving Softkill Torpedo Defensiesysteem (SK-TDS)

Ondanks actieve onderzeebootbestrijding kan het voorkomen dat een onderzeeboot een torpedo lanceert tegen een maritieme taakgroep of een afzonderlijk schip. Een verdediging tegen torpedo's is daarom noodzakelijk.

Instandhouding maritiem materieel

De instandhouding van het materieel omvat de ramingen voor de uitgaven die het operationeel houden van de (wapen-)systemen met zich meebrengen. Voor dit artikel worden deze vooral door de Directie Maritieme Instandhouding gedaan. Het betreft zowel de uitbesteding van instandhoudingswerk als de aanschaf van materieel als (reserve-) onderdelen. Het betreft onder andere de instandhoudingsuitgaven voor de Luchverdedigings- en Commandofregatten, de M-fregatten en de pratrouilleschepen. Een overzicht van de instandhoudingsuitgaven per wapensysteem is opgenomen in bijlage 3.

Over-/onderprogrammering maritiem materieel

In de eerste jaren is het investeringsprogramma groter dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van overprogrammering. Vanaf 2027 telt het totaal van het investeringsprogramma op tot een lager bedrag dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van onderprogrammering. Omdat de ervaring van eerdere jaren leert dat het risico op vertragingen groot is, onder andere als gevolg van onvoorziene externe factoren, worden in de eerste jaren meer projecten gepland dan totaal aan budget beschikbaar is in een jaar.

Door met deze overprogrammering te werken wordt zoveel als mogelijk getracht te voorkomen dat vertragingen bij individuele projecten leiden tot onderrealisatie van het beschikbare budget. Op dit moment wordt een overprogrammering van maximaal 30 procent gehanteerd. Over de gehele looptijd sluit het fonds op nul, doordat de overprogrammering in eerdere jaren wordt gecompenseerd door onderprogrammering in latere jaren.

De over-/onderprogrammering wordt in de budgettaire tabel apart inzichtelijk gemaakt. Omdat niet meer uitgegeven mag worden dan aan budget (de uitgaven in de budgettaire tabel) is geautoriseerd, vindt op de over-/onderprogrammering geen realisatie plaats.

Figuur 6 Maritiem materieel (in miljoenen euro)

3.3 Artikel 3: Land materieel

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Het doel van dit artikel is inzicht bieden in het investeren in en instandhouden van het land materieel. De verwerving wordt nader uitgesplitst in de voorbereidings-, onderzoeks- en realisatiefase. De instandhouding is gerelateerd aan de beleidsdoelen en -instrumenten, zoals beschreven in beleidsartikel 3 (Koninklijke Landmacht) van de Begroting Hoofdstuk X.

Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Artikel 3 Land materieel (bedragen x € 1.000) 

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Verplichtingen

1.437.285

832.075

1.299.391

1.427.671

1.442.305

1.614.882

1.790.969

        

Uitgaven

620.385

692.235

1.018.265

1.452.009

1.562.915

1.660.834

1.639.838

% juridisch verplicht

  

31,7%

    

% bestuurlijk gebonden

       

% beleidsmatig gereserveerd

  

68,3%

    

% nog niet ingevuld/vrij te besteden

               

Verwerving

       

Opdrachten

334.422

553.531

997.245

1.416.523

1.715.880

1.755.752

1.329.271

Verwerving: voorbereidingsfase

0

12

156.326

555.223

734.908

929.234

1.025.072

Verwerving: onderzoeksfase

0

843

26.758

127.659

154.016

124.298

‒ 500

Verwerving: realisatie

334.422

552.676

814.161

733.641

826.956

702.220

304.699

Instandhouding

       

Opdrachten

285.963

302.436

316.351

342.575

360.415

396.882

381.682

Instandhouding materieel

285.963

302.436

316.351

342.575

360.415

396.882

381.682

Over-/ onderprogrammering

0

‒ 163.732

‒ 295.331

‒ 307.089

‒ 513.380

‒ 491.800

‒ 71.115

        

Ontvangsten

8.578

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

Overige ontvangsten materieel

8.578

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

Artikel 3 Land materieel (bedragen x € 1.000) 

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

Verplichtingen

982.127

1.267.051

1.057.100

1.162.089

979.673

889.249

1.100.091

1.110.025

960.417

1.547.826

           

Uitgaven

973.942

1.290.051

1.260.770

1.347.057

1.294.010

1.116.971

1.387.696

1.570.603

1.485.334

1.654.438

waarvan juridisch verplicht

                     

Verwerving

          

Opdrachten

641.199

851.135

688.597

796.246

615.478

524.864

735.045

762.017

592.149

1.179.223

Verwerving: voorbereidingsfase

482.444

720.623

560.502

670.977

507.208

430.248

589.733

589.748

452.477

848.203

Verwerving: onderzoeksfase

‒ 500

‒ 500

‒ 500

‒ 500

‒ 500

‒ 500

‒ 500

‒ 500

1.371

‒ 494

Verwerving: realisatie

159.255

131.012

128.595

125.769

108.770

95.116

145.812

172.769

138.301

331.514

Instandhouding

          

Opdrachten

365.699

365.686

365.703

365.663

365.585

365.585

365.585

366.485

368.268

368.603

Instandhouding materieel

365.699

365.686

365.703

365.663

365.585

365.585

365.585

366.485

368.268

368.603

Over-/ onderprogrammering

‒ 32.956

73.230

206.470

185.148

312.947

226.522

287.066

442.101

524.917

106.612

           

Ontvangsten

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

Overige ontvangsten materieel

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

2.500

Toelichting op de instrumenten

Het aandeel juridisch verplicht heeft betrekking op uitgaven voor levering van goederen en/of diensten waarvoor Defensie een overeenkomst is aangegaan. Voor 2023 gaat het naar verwachting om 31,7% procent van het uitgavenbudget. De geraamde verplichtingen op artikel 3 betreffen zowel verplichtingen voor de verwerving als voor de instandhouding van land materieel. De raming van de verplichtingen is (deels) gebaseerd op het geplande moment dat voor een verwervingsproject een contract getekend wordt. Het moment waarop een contract daadwerkelijk wordt getekend, als eindfase van de verwerving, is afhankelijk van diverse factoren. Definitieve politieke besluitvorming over de reikwijdte en fasering van een project, samenwerking met derden en onderhandelingen met leveranciers, kunnen leiden tot een ander moment van het aangaan van de verplichting dan op dit moment is voorzien. Daarnaast is er ook een kasschuif verwerkt op dit artikel.

Verwerving land materieel

De geraamde uitgaven aan verwerving van land materieel betreffen uitgaven voor de verwerving van wapensystemen die op het land worden ingezet, zoals de CV90, Fennek, Boxer, Bushmaster, grondgebonden luchtverdedingssystemen, de Leopard II bergings- en brugleggende tanks en de Kodiak, de Pantserhouwitser, UAV’s en diverse kleinere systemen.

Nieuw aan te kopen materieel (door middel van het verwervingsproject) leidt mogelijk tot hogere of lagere instandhoudingsuitgaven; hiermee wordt rekening gehouden in de raming van de investering. Op het moment dat het nieuw verworven aan het betreffende defensieonderdeel, worden ook de hogere of lagere instandhoudingsuitgaven verrekend.

Naast de verbetering van de individuele militaire uitrusting, zal ingezet worden om bijna alles wat rijdt of rolt te moderniseren of te vervangen, zoals de 4 belangrijkste wapensystemen: CV90, de Fennek, de Pantserhouwitser en de Boxer. De landmacht versterkt de grondgebonden luchtverdediging. De operationele wielvoertuigen worden vervangen door schonere, terreinvaardiger, multifunctionele en beter beschermde versies. De landmacht investeert met partners uit het bedrijfsleven en kennisinstituten in de ontwikkeling van gevechtssystemen van de toekomst, zoals autonome systemen en robots. Hiermee blijft de landmacht toekomstbestendig en wordt, voor zover mogelijk, arbeidsextensiever.

Verwerving land materieel - voorbereidingsfase

In onderstaande tabel wordt de planning weergegeven van de land materieelprojecten die zich in de voorbereidingsfase bevinden. Voor deze projecten wordt de behoeftestelling uitgewerkt. Ook de planning van de A-brieven van DMP-plichtige projecten is - indien van toepassing - in de tabel opgenomen.

Tabel 14 Projecten in voorbereidingsfase (in miljoenen euro)

Projecten in voorbereiding

Projectbudget

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Vernieuwing Very Short Range Air Defence (VSHORAD)

100-250

A-Brief

     

MLU Boxer

250-1.000

   

A-Brief

  

Vervanging Medium Range Anti Tank (MRAT)

250-1.000

    

A-Brief

 

Vervanging Pantserhouwitzer (PzH)

250-1.000

     

A-Brief

Vervanging Fennek

1000-2500

      

Vervanging Infanterie Gevechtsvoertuig (CV90)

250-1.000

      

Raketartillerie

250-1.000

 

A/B-Brief

    

Vervanging Bushmaster

100-250

      

Ten opzichte van de begroting 2022 zijn de projecten vervanging Pantserhouwitzerm vervanging Fennek, vervanging Infanterie gevechtsvoertuig, raketartillerie en vervanging Bushmaster nieuw in de voorbereidingsfase.

Tabel 15 Toelichting projecten in voorbereidingsfase

Projecten in voorbereiding

Toelichting

Vernieuwing Very Short Range Air Defence (VSHORAD)

In dit project is een modernisering van de Very Short Range Air Defence capaciteit voorzien.

MLU Boxer

Dit betreft de Midlife Update van het groot pantserwielvoertuig Boxer om dit voertuig in de tweede fase van de levensduur technisch inzetbaar en operationeel relevant te houden.

Vervanging Medium Range Anti Tank (MRAT)

Dit project betreft de vervanging van de grondgebonden anti-tank capaciteit voor de middellange afstand.

Vervanging Pantserhouwitzer (PzH)

Dit project betreft de vervanging van het grondgebonden vuursteuncapaciteit PzH2000.

Vervanging Fennek

Dit project betreft de vervanging van het verkenningsvoertuig Fennek dat in gebruik is bij meerdere CLAS-eenheden.

Vervanging Infanterie Gevechtsvoertuig (CV90)

Dit project betreft de vervanging van het infanterie gevechtsvoertuig CV9035NL. Dit gevechtsvoertuig is het hoofdwapensysteem van de pantserinfanterie.

Raketartillerie

Het realiseren van raketartillerie capaciteit om de zelfstandige slagkracht van landeenheden te vergroten en bij te dragen aan een geloofwaardige afschrikking. De capaciteit bestaat uit Command and Control-elementen, raketlanceersystemen met bijbehorende munitie, sensoren en bijbehorende Combat Service Support (CSS) elementen. Met raketartillerie beschikken landeenheden over grote dracht, precisie en veelzijdige munitiepakketten (gewenste effecten) om effectief op te kunnen treden en zichzelf beter te kunnen beschermen. Ook beschikken deze systemen over het benodigde potentieel om door te ontwikkelen op het gebied van (lange dracht) slagkracht.

Vervanging Bushmaster

Dit project betreft de vervanging van het gepantserde wielvoertuig Bushmaster.

Verwerving land materieel - onderzoeksfase

In onderstaande tabel wordt het projectbudget en - indien van toepassing - de planning van Kamerbrieven weergegeven van de land materieel projecten die zich in de onderzoeksfase bevinden. In deze fase wordt onderzocht hoe invulling gegeven kan worden aan de behoefte.

Tabel 16 Projecten in onderzoeksfase (in miljoenen euro)

Projecten in onderzoek

Projectbudget

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Medium-Range Air Defence (interceptiecapaciteit)

250-1.000

B-Brief

     

Ten opzichte van de begroting 2022 zijn geen veranderingen opgetreden.

Tabel 17 Toelichting projecten in onderzoeksfase

Projecten in onderzoek

Toelichting

Medium-Range Air Defence (interceptiecapaciteit)

Dit project betreft de vervanging van interceptiecapaciteit van de luchtverdediging op middellange afstand om eenheden, vitale objecten en gebieden te beschermen tegen aanvallen van vliegtuigen, helikopters, grote Unmanned Aircraft Systems (UAS) en Cruise Missiles.

Verwerving land materieel - realisatiefase

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de projecten voor land materieel die zich in de realisatiefase bevinden. Dit betekent dat de opdracht voor verwerving aan de uitvoeringsorganisaties is gegeven. In onderstaande tabel wordt ook weergegeven wat het projectbudget van deze projecten is en hoe dit projectbudget over de jaren verdeeld is (tenzij commercieel vertrouwelijk).

Tabel 18 Projecten in realisatiefase (in miljoenen euro)

Projecten in realisatie

Projectbudget

t/m 2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027 e.v.

Aanvulling inzetvoorraad Patriot PAC 3 raketten

209,5

2,8

0,5

0,0

0,0

102,1

100,5

3,6

C-RAM/Class 1 UAV detectiecapaciteit

174,5

94,5

21,7

23,5

19,1

1,2

1,2

13,3

Verlenging levensduur Patriot

100-250

Commercieel vertrouwelijk

Midlife Update Fennek

250-1.000

Commercieel vertrouwelijk

Midlife Update voor het wapensysteem Infanterie gevechtsvoertuig (IGV) CV9035NL

250-1.000

Commercieel vertrouwelijk

Groot Pantserwielvoertuig (GPW, Boxer), productie

838,8

799,1

15,5

13,4

10,8

‒

‒

‒

Midlife Update voor de Pantserhouwitser 2000NL (PzH2000NL)

100-250

Commercieel vertrouwelijk

Vervanging Short Range Anti-Tank (SRAT)

100-250

Commercieel vertrouwelijk

Er zijn wijzigingen ten opzichte van de begroting 2022 opgetreden bij de volgende projecten:

- Het project Midlife Update voor het wapensysteem Infanterie gevechtsvoertuig (IGV) CV9035NL is vanwege de onderhandelingsfase van nog af te sluiten contracten gewijzigd in de status commercieel vertrouwelijk.

- Een delta-exploitatiereeks is budget dat bedoeld is om een duurdere instandhouding van nieuwe wapensystemen te betalen. De delta-exploitatiereeks bij de projecten Aanvulling inzetvoorraad Patriot PAC 3 raketten, C-RAM/Class 1 UAV detectiecapaciteit, Midlife Update Fennek, Midlife Update voor het wapensysteem Infanterie gevechtsvoertuig (IGV) CV9035NL en Groot Pantserwielvoertuig (GPW, Boxer), productie, is bijgesteld door toewijzing prijsbijstelling en in lijn brengen met daadwerkelijke verwachte uitgaven voor instandhouding.

Tabel 19 Toelichting projecten in realisatiefase

Projecten in realisatie

Toelichting

Aanvulling inzetvoorraad Patriot PAC 3 raketten

Dit project betreft het aanvullen van de voorraad PAC-3 Patriotraketten tot het niveau dat benodigd is voor de tweede hoofdtaak van Defensie.

Verlenging levensduur Patriot

Het project betreft de vernieuwing en instandhouding van componenten van de Patriot en de aan het wapen verbonden apparatuur. Hierdoor zal het Patriot-systeem tenminste tot 2040 operationeel kunnen worden ingezet voor lucht- en raketverdediging. Dit project versterkt de effectieve inzet, veiligheid en bescherming en hoogwaardige commandovoering.

C-RAM/Class 1 UAV detectiecapaciteit

Nederlandse militaire eenheden worden steeds vaker geconfronteerd met de dreiging van aanvallen met Rockets, Artillery and Mortars (RAM). Vooral de geïmproviseerde varianten van deze wapens zijn eenvoudig te verkrijgen, gemakkelijk te bedienen en vormen een significante bedreiging voor Nederlandse eenheden. Ook is er een toenemende dreiging van kleine onbemande vliegtuigen (Class 1 UAV of drones). Gestreefd wordt naar de introductie van multi-missie-sensoren die naast de dreigingen van RAM en Class 1 UAV ook de dreiging van Air Breathing Threats (vliegtuigen en helikopters) en Cruise Missies aankunnen.

Midlife Update Fennek

Dreigingen zijn complexer geworden en daarbij is het belang van het snel verzamelen, verwerken en analyseren van informatie vergroot. De Fennek levert aan informatievergaring een belangrijke bijdrage. Het doel van de Midlife Update is de Fennek technisch inzetbaar en operationeel relevant te houden tijdens de resterende levensduur. De Midlife Update omvat een breed scala aan maatregelen voor verbetering van de functionaliteiten bescherming, vuurkracht, mobiliteit, waarneming, commandovoering, training en instandhouding.

Midlife Update voor het wapensysteem Infanterie gevechtsvoertuig (IGV) CV9035NL

De Midlife Update dient om het wapensysteem technisch inzetbaar te houden tot aan het einde van de levensduur en de operationele relevantie te waarborgen binnen de huidige veiligheidscontext en dreiging. Met de Midlife Update blijven ook de instandhoudingskosten van de CV90 beheersbaar. Daarnaast wordt de bescherming van de CV90 verhoogd.

Groot Pantserwielvoertuig (GPW, Boxer), productie

Dit project betreft de internationale ontwikkeling van een nieuw pantserwielvoertuig, de Boxer. Het betreft de ontwikkeling van een gemeenschappelijk basisvoertuig en specifieke landgebonden missiemodulen. Voor Nederland worden momenteel voor operationeel gebruik vier versies voorzien: commandopost, ambulance, vracht, en genie.

Midlife Update voor de Pantserhouwitser 2000NL (PzH2000NL)

Dit project is een binationale samenwerking met Duitsland. De werkzaamheden omvatten onder andere het moderniseren van het elektronicaconcept en het vervangen van het interne ventilatiesysteem. Dit moet de beschikbaarheid van het systeem verbeteren. Daarnaast wordt het laadsysteem aangepast, zodat het mogelijk wordt de reguliere vuursnelheid ook met de lange dracht projectielen te behalen. Ten slotte wordt de bepantsering gemoderniseerd en wordt het zicht bij verplaatsingen bij duisternis verbeterd door aanpassingen van de nachtzichtapparatuur.

Vervanging Short Range Anti-Tank (SRAT)

Defensie beschikt over niet-voertuig gebonden anti-tank wapensystemen, waarmee vijandelijke pantservoertuigen en tanks kunnen worden bestreden. Om technische en operationele veroudering te voorkomen worden de huidige Very Short Range Anti-Tank (VSRAT) systemen en de Short Range Anti-Tank (SRAT) systemen vervangen.

Instandhouding land materieel

De instandhouding van het land materieel omvat de ramingen voor de uitgaven die het operationeel houden van de (wapen-)systemen met zich meebrengen. Voor dit artikel worden deze vooral door het Materieel Logistiek Commando gedaan. Het betreft zowel de uitbesteding van instandhoudingswerk als de aanschaf van materiaal als (reserve-) onderdelen.Het betreft onder andere de instandhoudsuitgaven voor de infanterie gevechtsvoertuigen, de pantserwielvoertuigen en de grondgebonden luchtverdediging. Een overzicht van de instandhoudingsuitgaven per wapensysteem is opgenomen in bijlage 3.

Over-/onderprogrammering land materieel

In de eerste jaren is het investeringsprogramma groter dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van overprogrammering. Vanaf 2027 telt het totaal van het investeringsprogramma op tot een lager bedrag dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van onderprogrammering. Omdat de ervaring van eerdere jaren leert dat het risico op vertragingen groot is, onder andere als gevolg van onvoorziene externe factoren, worden in de eerste jaren meer projecten gepland dan totaal aan budget beschikbaar is in een jaar.

Door met deze overprogrammering te werken wordt zoveel als mogelijk getracht te voorkomen dat vertragingen bij individuele projecten leiden tot onderrealisatie van het beschikbare budget. Op dit moment wordt een overprogrammering van maximaal 30 procent gehanteerd. Over de gehele looptijd sluit het fonds op nul, doordat de overprogrammering in eerdere jaren wordt gecompenseerd door onderprogrammering in latere jaren.

De over-/onderprogrammering wordt in de budgettaire tabel apart inzichtelijk gemaakt. Omdat niet meer uitgegeven mag worden dan aan budget (de uitgaven in de budgettaire tabel) is geautoriseerd, vindt op de over-/onderprogrammering geen realisatie plaats.

Figuur 7 Land materieel (in miljoenen euro)

3.4 Artikel 4: Lucht materieel

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Het doel van dit artikel is inzicht bieden in het investeren in en instandhouden van het lucht materieel. De verwerving wordt nader uitgesplitst in de voorbereidings-, onderzoeks- en realisatiefase. De instandhouding is gerelateerd aan de beleidsdoelen en -instrumenten zoals beschreven in beleidsartikel 4 (Koninklijke Luchtmacht) van de Begroting Hoofdstuk X.

Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Artikel 4 Lucht materieel (bedragen x € 1.000) 

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Verplichtingen

1.679.328

2.827.271

1.425.148

1.551.569

2.169.837

1.929.416

1.706.665

        

Uitgaven

1.422.777

1.330.829

1.553.149

1.843.406

1.876.780

1.813.914

1.806.328

% juridisch verplicht

  

58,7%

    

% bestuurlijk gebonden

       

% beleidsmatig gereserveerd

  

41,3%

    

% nog niet ingevuld/vrij te besteden

               

Verwerving

       

Opdrachten

1.119.950

1.612.658

1.760.123

2.081.167

2.397.726

1.984.999

1.757.104

Verwerving: voorbereidingsfase

0

33.043

174.070

464.721

875.000

980.335

848.310

Verwerving: onderzoeksfase

0

0

0

0

0

0

0

Verwerving: realisatie

1.119.950

1.579.615

1.586.053

1.616.446

1.522.726

1.004.664

908.794

Instandhouding

       

Opdrachten

302.827

237.969

316.596

339.192

377.243

396.694

389.664

Instandhouding materieel

302.827

237.969

316.596

339.192

377.243

396.694

389.664

Over-/ onderprogrammering

0

‒ 519.798

‒ 523.570

‒ 576.953

‒ 898.189

‒ 567.779

‒ 340.440

        

Ontvangsten

7.104

0

100

400

600

600

600

Overige ontvangsten materieel

7.104

0

100

400

600

600

600

Artikel 4 Lucht materieel (bedragen x € 1.000) 

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

Verplichtingen

1.577.642

1.729.786

1.400.666

977.405

841.414

877.833

910.591

1.179.220

1.161.045

1.920.991

           

Uitgaven

1.842.921

1.782.654

1.492.508

1.087.170

1.005.701

1.238.479

1.059.891

1.363.886

1.285.485

2.309.625

waarvan juridisch verplicht

                     

Verwerving

          

Opdrachten

1.419.301

1.426.569

1.045.864

644.507

481.200

517.719

550.608

773.661

801.347

1.576.572

Verwerving: voorbereidingsfase

758.069

817.482

701.802

330.762

164.481

181.162

239.626

455.482

422.319

1.006.274

Verwerving: onderzoeksfase

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Verwerving: realisatie

661.232

609.087

344.062

313.745

316.719

336.557

310.982

318.179

379.028

570.298

Instandhouding

          

Opdrachten

381.586

381.632

380.747

379.542

379.976

379.876

379.676

379.576

379.460

364.181

Instandhouding materieel

381.586

381.632

380.747

379.542

379.976

379.876

379.676

379.576

379.460

364.181

Over-/ onderprogrammering

42.034

‒ 25.547

65.897

63.121

144.525

340.884

129.607

210.649

104.678

368.872

           

Ontvangsten

600

700

800

800

900

900

1.000

1.000

1.000

1.000

Overige ontvangsten materieel

600

700

800

800

900

900

1.000

1.000

1.000

1.000

Toelichting op de instrumenten

Het aandeel juridisch verplicht heeft betrekking op uitgaven voor levering van goederen en/of diensten waarvoor Defensie een overeenkomst is aangegaan. Voor 2023 gaat het naar verwachting om 58,7% van het uitgaven budget. De geraamde verplichtingen op artikel 4 betreffen zowel verplichtingen voor de verwerving als voor de instandhouding van lucht materieel. De raming van de verplichtingen is (deels) gebaseerd op het geplande moment dat voor een verwervingsproject een contract getekend wordt. Het moment waarop een contract daadwerkelijk wordt getekend, als eindfase van de verwerving, is afhankelijk van diverse factoren. Definitieve politieke besluitvorming over de reikwijdte en fasering van een project, samenwerking met derden en onderhandelingen met leveranciers, kunnen leiden tot een ander moment van het aangaan van de verplichting dan op dit moment is voorzien. Daarnaast is er ook een kasschuif verwerkt op dit artikel.

Verwerving lucht materieel

De geraamde uitgaven betreffen de uitgaven voor de verwerving van wapensystemen die in de lucht worden ingezet, zoals de jachtvliegtuigen (F-16 en F-35), helikopters (Apache, Chinook, Cougar en NH-90) en tank- en transportvliegtuigen.

Nieuw aan te kopen materieel (door middel van het verwervingsproject) leidt mogelijk tot hogere of lagere instandhoudingsuitgaven; hiermee wordt rekening gehouden in de raming van de investering. Op het moment dat het nieuw verworven aan het betreffende defensieonderdeelwordt overgedragen, worden ook de hogere of lagere instandhoudingsuitgaven verrekend.

Verwerving lucht materieel - voorbereidingsfase

In onderstaande tabel wordt de planning weergegeven van de lucht materieelprojecten die zich in de voorbereidingsfase bevinden. Voor deze projecten wordt de behoeftestelling uitgewerkt. Ook de planning van de A-brieven van DMP-plichtige projecten is - indien van toepassing - in de tabel opgenomen.

Tabel 20 Projecten in voorbereidingsfase (in miljoenen euro)

Projecten in voorbereiding

Projectbudget

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Vervanging Medium Utility Helicopter (Cougar)

1.000-2.500

 

A-Brief

    

Vervanging NH-90

1.000-2.500

      

AH-64 Block upgrade

100-250

      

Chinook Block upgrade

100-250

      

Vervanging outsized luchttransportcapaciteit

100-250

      

Midlife Update AH-64

250-1.000

      

Midlife Update Chinook

250-1.000

      

Midlife Update tactisch luchttransport

250-1.000

      

Verbetering Lucht-Lucht bewapening jachtvliegtuigen

250-1.000

      

Vervanging MALE-AUV

250-1.000

      

CEMA capaciteit CLSK (In country reprogramming)

100-250

 

A-Brief

    

Inrichten SOF Air R/W capaciteit

250-1.000

 

A-Brief

    

Bewapening MQ-9

100-250

 

A-Brief

    

Operational Training Infrastructure

250-1.000

 

A-Brief

    

Anti-A2AD capaciteit F-35

250-1.000

 

A-Brief

    

Deep strike capaciteit Air

250-1.000

 

A-Brief

    

Ten opzichte van de begroting 2022 zijn alle projecten in de bovenstaande tabel nieuw opgenomen in de voorbereidingsfase.

Tabel 21 Toelichting projecten in voorbereidingsfase

Projecten in voorbereiding

Toelichting

Vervanging Medium Utility Helicopter (Cougar)

Dit betreft de vervanging van de Cougar helikopter. De Cougar wordt vóór 2030 vervangen door een Medium Utility Helikopter (MUH), deze helikopter zal SOF gaan ondersteunen en tevens overige utility helikopter taken kunnen uitvoeren in zowel het land als in het maritieme domein.

Vervanging NH-90

Dit betreft de vervanging van de NH-90 helikopter door een maritieme rotary wing gevechtscapaciteit.

AH-64 Block upgrade

Kort cyclische investeringen om bij gewijzigde protocollen en systemen interoperabel te blijven met internationale bondgenoten en in zelfbeschermingsmiddelen vanwege de continue evoluerende dreiging. Tevens om de helikopter zo veel als mogelijk gelijk te houden aan de configuratie van de andere NH-90 (NFH) gebruikers om hoge exploitatiekosten en certificeringsproblematiek te voorkomen.

Chinook Block upgrade

Kort cyclische investeringen om bij gewijzigde protocollen en systemen interoperabel te blijven met internationale bondgenoten en in zelfbeschermingsmiddelen vanwege de continue evoluerende dreiging. Tevens om de helikopter zo veel als mogelijk gelijk te houden aan de configuratie van de US Army om hoge exploitatiekosten en certificeringsproblematiek te voorkomen.

Vervanging outsized luchttransportcapaciteit

Kort cyclische investeringen om bij gewijzigde protocollen en systemen interoperabel te blijven met internationale bondgenoten en in zelfbeschermingsmiddelen vanwege de continue evoluerende dreiging. Tevens om de helikopter zo veel als mogelijk gelijk te houden aan de configuratie van de US Army om hoge exploitatiekosten en certificeringsproblematiek te voorkomen.

Midlife Update AH-64

Hiermee wordt de behoefte ingevuld voor gegarandeerde militaire strategische transportcapaciteit, door inhuur, lease, samenwerking en/of eigen aanschaf.

Midlife Update Chinook

Een eenmalige MidLife Update is benodigd 15 jaar na de aanschaf/vervanging om de End Life Of Type (ELOT) te waarborgen en operationeel relevant te blijven.

Midlife Update tactisch luchttransport

Een eenmalige MidLife Update is benodigd 15 jaar na de aanschaf/vervanging om de End Life Of Type (ELOT) te waarborgen en operationeel relevant te blijven.

Verbetering Lucht-Lucht bewapening jachtvliegtuigen

De huidige Lucht-Lucht bewapening voor middellange en lange afstand bereikt End Life Of Type (ELOT) en wordt vervangen door wapens die ook op de F-35 passen.

Vervanging MALE-AUV

Dit betreft de vervanging van de MQ-9 na ELOT (End Life of Type).

CEMA capaciteit CLSK (In country reprogramming)

Dit betreft het implementeren van een CEMA-capaciteit voor Mission Data File (MDF) ontwikkeling, programmering en analyse zodat CLSK meer zelfstandig de wapensystemen kan programmeren en daardoor meer effectief inzetten.

Inrichten SOF Air R/W capaciteit

Met dit project wordt de Medium Utility Helikopter eenheid omgevormd tot een SOF AIR Rotary Wing eenheid.

Bewapening MQ-9

Het vergroten van de snelheid en flexibiliteit van handelen van de krijgsmacht. Zo bieden tijdkritische inlichtingen verkregen uit onbewapende missies handelingsperspectief. Met een bewapend platform kan hier adequaat op gereageerd worden. Tegelijkertijd levert dit een krachtige capaciteit op het gebied van het beschermen van eigen of coalitietroepen.

Operational Training Infrastructure

Het (operationele) personeel van Defensie traint zoals het vecht (Train as you fight ) in een realistische, (inter)nationale omgeving die voor een groot deel door simulatie wordt aangevuld. Hierdoor wordt ons personeel optimaal getraind op toekomstige, informatiegestuurde multidomein-inzet, verbetert de voorbereiding op mogelijke inzet en vergroot de kans op het slagen daarvan.

Anti-A2AD capaciteit F-35

Area denial weapon or anti-access/area denial (A2/AD) wapensysteem is een verdedigingsmiddel of strategie die wordt gebruikt om te voorkomen dat een tegenstander een gebied van land, zee of lucht bezet of doorkruist. Deze capaciteit zal worden toegevoegd aan de F-35.

Deep strike capaciteit Air

Hiermee rust Defensie de F-35's uit met munitie die door middel van een aandrijving en zelfbeschermingscapaciteiten in staat is om lange afstanden af te leggen, vijandelijke verdediging te omzeilen en een variëteit aan doelen uit te schakelen.

Midlife Update NH-90

Het doel is om samen met de andere Europese NH-90 NATO Frigate Helicopter (NFH)-gebruikers in het internationale samenwerkingsverband zeker te stellen dat het wapensysteem tot de geplande End Life of Type (ELOT) (2040-2045) operationeel relevant en inzetbaar blijft en interoperabiliteit met andere eenheden gegarandeerd is.

  

Verwerving lucht materieel - onderzoeksfase

In onderstaande tabel wordt het projectbudget en de planning van Kamerbrieven weergegeven van de verwervingsprojecten voor lucht materieel die zich in de onderzoeksfase bevinden. In deze fase wordt onderzocht hoe invulling gegeven kan worden aan de behoefte.

Tabel 22 Projecten in onderzoeksfase (in miljoenen euro)

Projecten in onderzoek

Projectbudget

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Vervanging initiële vliegeropleidingscapaciteit

100-250

B-Brief

     

Vervanging tactische luchttransport capaciteit

1.000 ‒ 2.500

 

D-Brief

    

MLU NH-90

100-250

 

D-Brief

    

Ten opzichte van de begroting 2022 is de Midlife Update van de NH-90 nieuw in de onderzoeksfase.

Tabel 23 Toelichting projecten in onderzoeksfase

Projecten in onderzoek

Toelichting

Vervanging initiële vliegeropleidingscapaciteit

Dit betreft de vervanging van de PC-7 opleidingsvliegtuigen in verband met het geplande einde van de levensduur in 2026.

Vervanging tactische luchttransport capaciteit

Dit betreft de vervanging van de C-130 transportvliegtuigen. Einde levensduur stond in verband met een MLU gepland in 2030. Nu de MLU vervalt, wordt de C-130 eerder vervangen.

MLU NH-90

Het doel is om samen met de andere Europese NH-90 NATO Frigate Helicopter (NFH)-gebruikers in het internationale samenwerkingsverband zeker te stellen dat het wapensysteem tot de geplande End Life of Type (ELOT) (2040-2045) operationeel relevant en inzetbaar blijft en interoperabiliteit met andere eenheden gegarandeerd is.

Verwerving lucht materieel - realisatiefase

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de projecten voor lucht materieel die zich in de realisatiefase bevinden. Dit betekent dat de opdracht voor verwerving aan de uitvoeringsorganisaties is gegeven. In onderstaande tabel wordt ook weergegeven wat het projectbudget van deze projecten is en hoe dit projectbudget over de jaren verdeeld is (tenzij commercieel vertrouwelijk).

Tabel 24 Projecten in realisatiefase (in miljoenen euro)

Projecten in realisatie

Projectbudget

t/m 2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027 e.v.

AH-64D block II upgrade

122,1

81,5

11

13,3

14,6

1,7

‒

‒

F-35: Verwerving middellange tot lange afstandraket

138,5

12,1

18,8

6

0,9

53,7

27,7

19,3

Verwerving Medium Altitude Long Endurance Unmanned Aerial Vehicle (MALE UAV)

250-1.000

  

Commercieel vertrouwelijk

    

Verwerving strategisch luchttransport en AAR (Multi Role Tanker Transport (MRTT))

250-1.000

  

Commercieel vertrouwelijk

    

Apache Remanufacture

1012,8

77,4

199,9

261,9

242,4

142,6

88,6

‒

Chinook Vervanging en Modernisering

1045,4

753,8

159,3

69,4

62,8

‒

‒

‒

NH-90

1233,7

1086,3

26,5

43,1

44,7

33,1

‒

‒

Verwerving F-35

6961,3

3562,9

604,5

631

610,7

547

280,8

724,3

Bouw en inrichting F135 motorenonderhoudsfaciliteit (F-35)

104,8

79,6

13,5

6,6

5,2

‒

‒

‒

Er zijn wijzigingen ten opzichte van de begroting 2022 opgetreden bij de volgende projecten:

– Het project AH-64D block II upgrade heeft een herfasering van de budgetreeks naar 2024 en 2025 plaatsgevonden, omdat de bij dit project betrokken FMS-case een langer dan verwacht betaalschema heeft. Het project loopt geen operationele vertraging op.

– Een delta-exploitatiereeks is budget dat bedoeld is om een duurdere instandhouding van nieuwe wapensystemen te betalen. De delta-exploitatiereeks bij de projecten Verwerving Medium Altitude Long Endurance Unmanned Aerial Vehicle (MALE UAV), Apache Remanufacture, Verwerving F-35 is bijgesteld door toewijzing prijsbijstelling en in lijn brengen met daadwerkelijke verwachte uitgaven voor instandhouding.

– De projecten MALE UAV en Verwerving F-35 zijn uitgebreid als gevolg van extra toegekende middelen die door behandeling van de Incidentele Suppletoire Begroting al aan het project kunnen worden toegekend.

– Voor de MALE UAV geldt dat met deze nieuwe behoefte het projectbudget en tijdplanning is aangepast, de financiële reeks is hierdoor teruggeplaatst als commercieel vertrouwelijk.

Tabel 25 Toelichting projecten in realisatiefase

Projecten in realisatie

Toelichting

AH-64D block II upgrade

De huidige versie van de Nederlandse Apache, de block I-versie, heeft de grenzen van haar operationele capaciteiten bereikt. De enige andere gebruiker van deze versie van de Apache, de Amerikaanse landmacht, is in hoog tempo zijn toestellen aan het moderniseren. Door de block II upgrade houdt Nederland operationele en logistieke aansluiting met de Verenigde Staten.

F-35: Verwerving middellange tot lange afstandraket

Het project betreft de behoefte aan een lucht middellange- tot lange afstandsraket voor de F-35. Voor het jachtvliegtuig is een middellange tot lange afstandsraket een onmisbare capaciteit voor het scheppen en behouden van het luchtoverwicht en zelfverdediging.

Verwerving Medium Altitude Long Endurance Unmanned Aerial Vehicle (MALE UAV)

Dit betreft de verwerving en introductie van twee MALE UAV-systemen, bestaande uit in totaal acht MALE UAV-toestellen met sensoren en grondstations van waaruit de toestellen worden bediend.

Verwerving strategisch luchttransport en AAR (Multi Role Tanker Transport (MRTT))

Doel van dit internationale project onder de vlag van het Europees Defensie Agentschap is de gezamenlijke verwerving van Air-to-Air refueling- en lucht-transportcapaciteit (Multi Role Tanker Transport vliegtuigen) (MRTT). Het gaat hierbij om een reductie van de tekortkoming van een belangrijke strategische capaciteit in Europa. Naast het gebruik voor Air-to-Air refueling en luchttransport wordt inzet van de vliegtuigen voorzien voor humanitaire noodhulp en (medische) evacuaties.

Apache Remanufacture

De inzet van de AH-64D (Apache) wordt gaandeweg bemoeilijkt door technische en operationele factoren. De US Army, de belangrijkste gebruiker, biedt een Remanufacture programma aan waarmee de helikopter gemoderniseerd wordt naar de nieuwe E-standaard. Door deel te nemen aan het Remanufacture programma beschikt Defensie vanaf begin 2025 over een operationeel relevante, kosteneffectieve en toekomstbestendige Apachevloot en loopt daarmee gelijk op met de laatste standaard van de US Army, de AH-64E.

Chinook Vervanging en Modernisering

Dit betreft de verwerving van veertien nieuwe CH-47F MYII CAAS Chinook helikopters voor de vervanging van de elf oudere CH-47D toestellen en de uitbreiding van de vloot, alsmede de standaardisatie van de Chinookvloot door de modernisering van de huidige zes CH-47F(NL).

NH-90

Dit project betreft het verwerven van twaalf helikopters voor diverse maritieme taken en acht helikopters in een transportconfiguratie, die geschikt zijn gemaakt voor tactische transporttaken vanaf het land en vanaf schepen. Defensie neemt daarom deel aan het helikopterproject NH-90, een internationaal programma met België, Duitsland, Frankrijk en Italië. Helikopters zijn inmiddels geleverd. Er vinden nog werkzaamheden plaats om de reeks geleverde producten op de afgesproken configuratie te brengen.

Verwerving F-35

Het project Verwerving F-35 heeft tot doel te voorzien in de aanschaf en invoering van de F-35 ter vervanging van het F-16 gevechtsvliegtuig. Defensie wil over 52 F-35 toestellen beschikken. Defensie wenst in 2024 de status van Full Operational Capability (FOC) te bereiken.

Bouw en inrichten F135 motorenonderhoudsfaciliteit (F-35)

Het project bouw en inrichten F135 motorenonderhoudsfaciliteit (F-35) heeft tot doel het tijdig bouwen en inrichten van een nieuwe F-35 motorenonderhoudsfaciliteit op locatie Logistiek Centrum Woensdrecht (LCW).

Instandhouding lucht materieel

De geraamde uitgaven voor instandhouding van Luchtmaterieel betreffen de instandhoudingsuitgaven van het Commando Luchtstrijdkrachten (CLSK). In de instandhoudingsfase wordt het wapensysteem door CLSK in gebruik genomen en instand gehouden tot en met het einde van de levensduur van het wapensysteem. Naast de (vliegende) hoofdwapensystemen is het CLSK ook integraal verantwoordelijk voor gebruik en instandhouding van alle overige wapensystemen en missie ondersteunende systemen Land- en Grondgebonden.Het betreft onder andere de instandhoudingsuitgaven voor de F-35, de gevechts- en transporthelikopters. Een overzicht van de instandhoudingsuitgaven per wapensysteem is opgenomen in bijlage 3.

Over-/onderprogrammering lucht materieel

In de eerste jaren is het investeringsprogramma groter dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van overprogrammering. Vanaf 2027 telt het totaal van het investeringsprogramma op tot een lager bedrag dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van onderprogrammering. Omdat de ervaring van eerdere jaren leert dat het risico op vertragingen groot is, onder andere als gevolg van onvoorziene externe factoren, worden in de eerste jaren meer projecten gepland dan totaal aan budget beschikbaar is in een jaar.

Door met deze overprogrammering te werken wordt zoveel als mogelijk getracht te voorkomen dat vertragingen bij individuele projecten leiden tot onderrealisatie van het beschikbare budget. Op dit moment wordt een overprogrammering van maximaal 30 procent gehanteerd. Over de gehele looptijd sluit het fonds op nul, doordat de overprogrammering in eerdere jaren wordt gecompenseerd door onderprogrammering in latere jaren.

De over-/onderprogrammering wordt in de budgettaire tabel apart inzichtelijk gemaakt. Omdat niet meer uitgegeven mag worden dan aan budget (de uitgaven in de budgettaire tabel) is geautoriseerd, vindt op de over-/onderprogrammering geen realisatie plaats.

Figuur 8 Lucht materieel (in miljoenen euro)

3.5 Artikel 5: Infrastructuur en Vastgoed

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Het doel van dit artikel is inzicht bieden in het investeren in en in stand houden van alle infrastructuur en vastgoed van Defensie. De verwerving wordt nader uitgesplitst in de voorbereidings-, onderzoeks- en realisatiefase. De instandhouding is gerelateerd aan de beleidsdoelen en -instrumenten, zoals beschreven in beleidsartikel 8 (Defensie Ondersteuningscommando) van de Begroting Hoofdstuk X.

Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Artikel 5 Infrastuctuur en vastgoed (bedragen x € 1.000) 

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Verplichtingen

768.301

1.025.448

1.218.751

1.202.018

1.128.554

972.753

901.514

        

Uitgaven

766.349

867.290

1.096.805

964.724

941.762

850.836

769.938

% juridisch verplicht

  

8,0%

    

% bestuurlijk gebonden

       

% beleidsmatig gereserveerd

  

92,0%

    

% nog niet ingevuld/vrij te besteden

               

Verwerving

       

Opdrachten

342.335

563.691

821.924

884.854

819.997

663.720

590.654

Verwerving: voorbereidingsfase

0

56.731

328.926

347.954

360.154

301.338

261.372

Verwerving: onderzoeksfase

0

0

0

0

0

0

0

Verwerving: realisatie

342.335

506.960

492.998

536.900

459.843

362.382

329.282

Instandhouding

       

Opdrachten

424.014

467.270

466.296

360.953

351.429

349.022

349.927

Instandhouding infrastructuur

424.014

467.270

466.296

360.953

351.429

349.022

349.927

Onzekerheidsreservering

0

0

0

0

0

0

0

Over-/ onderprogrammering

0

‒ 163.671

‒ 191.415

‒ 281.083

‒ 229.664

‒ 161.906

‒ 170.643

        

Ontvangsten

20.142

25.940

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

Overige ontvangsten infrastructuur

20.142

25.940

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

Artikel 5 Infrastuctuur en vastgoed (bedragen x € 1.000) 

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

Verplichtingen

845.059

709.086

616.999

580.388

582.163

594.604

583.699

593.321

584.228

578.012

           

Uitgaven

721.717

728.462

795.409

793.382

804.303

802.794

805.702

801.285

746.527

751.067

waarvan juridisch verplicht

                     

Verwerving

          

Opdrachten

524.389

381.717

300.338

269.521

267.262

267.323

267.324

239.811

230.743

224.718

Verwerving: voorbereidingsfase

229.841

154.691

111.707

111.707

110.077

110.077

110.077

110.077

109.379

109.439

Verwerving: onderzoeksfase

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Verwerving: realisatie

294.548

227.026

188.631

157.814

157.185

157.246

157.247

129.734

121.364

115.279

Instandhouding

          

Opdrachten

354.832

352.987

348.768

349.627

353.644

353.319

353.319

353.510

353.485

353.294

Instandhouding infrastructuur

354.832

352.987

348.768

349.627

353.644

353.319

353.319

353.510

353.485

353.294

Onzekerheidsreservering

 

10.132

6.550

  

13.130

2.033

   

Over-/ onderprogrammering

‒ 157.504

‒ 16.374

139.753

174.234

183.397

169.022

183.026

207.964

162.299

173.055

           

Ontvangsten

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

Overige ontvangsten infrastructuur

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

28.240

Toelichting op de instrumenten

Het aandeel juridisch verplicht heeft betrekking op uitgaven voor levering van goederen en/of diensten waarvoor Defensie een overeenkomst is aangegaan. Voor 2023 gaat het op 1 januari 2023 naar verwachting om 8,0% van het uitgavenbudget. Dit betreft de lopende contracten voor het instandhouden van vastgoed en de reeds aangegane verplichtingen voor nieuwbouw. Dit percentage is exclusief de jaarovereenkomst tussen het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) en Defensie en om die reden relatief laag, omdat de jaarovereenkomst tussen het RVB en Defensie begin januari 2023 tot stand komt en dan verplicht wordt. Naar verwachting wordt op basis van de jaarovereenkomst in januari 2023 het jaarbudget verplicht. Daarnaast is er ook een kasschuif verwerkt op dit artikel.

Verwerving infrastructuur en vastgoed

De geraamde uitgaven betreffen de verwerving van infrastructuur en vastgoed, inclusief de bijbehorende apparaatskosten RVB en de inrichtingskosten.

Nieuw aan te kopen materieel (door middel van het verwervingsproject) leidt mogelijk tot hogere of lagere instandhoudingsuitgaven; hiermee wordt rekening gehouden in de raming van de investering. Op het moment dat het nieuw verworven aan het betreffende defensieonderdeel, worden ook de hogere of lagere instandhoudingsuitgaven verrekend.

Ondanks de extra inspanningen in de vorige kabinetsperiode werkt en slaapt het Defensiepersoneel nog vaak in gebouwen die in slechte staat zijn en die onvoldoende de operationele inzetbaarheid van de krijgsmacht ondersteunen. Om de vastgoedportefeuille in balans te krijgen zijn ingrijpende keuzes nodig. In kamerbrief Contouren Strategisch Vastgoedplan 2022 (Kamerstuk 34919, nr. 89) is de kamer geïnformeerd over de stand van zaken van de contouren en uitgangspunten. Nadat het kabinet heeft besloten over het nieuwe Strategisch Vastgoedplan 2022 worden ook de budgetten van dit artikel aangepast.

Verwerving infrastructuur en vastgoed - voorbereidingsfase

In onderstaande tabel wordt de planning weergegeven van de infrastructuur- en vastgoedprojecten die zich in de voorbereidingsfase bevinden. Voor deze projecten wordt de behoeftestelling uitgewerkt. Ook de planning van de A-brieven van DMP-plichtige projecten is - indien van toepassing - in de tabel opgenomen.

Tabel 26 Projecten in voorbereidingsfase (in miljoenen euro)

Projecten in voorbereiding

Projectbudget

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Revitalisering Johannes Postkazerne

100-250

      Tabel 27 Toelichting projecten in voorbereidingsfase

Projecten in voorbereiding

Toelichting

Revitalisering Johannes Postkazerne

Dit is de tweede kazerne die in het revitaliseringsplan is opgenomen, waarbij integraal het hele object doelmatig gereed gemaakt wordt voor de toekomst en weer op technische kwaliteit gebracht wordt.

Verwerving infrastructuur en vastgoed - onderzoeksfase

Er zijn dit jaar geen infrastructuur en vastgoed verwervingsprojecten boven de € 100 miljoen die zich in de onderzoeksfase bevinden.

Verwerving infrastructuur en vastgoed - realisatiefase

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de projecten voor infrastructuur en vastgoed die zich in de realisatiefase bevinden. Dit betekent dat de opdracht voor verwerving aan de uitvoeringsorganisaties is gegeven. In onderstaande tabel wordt ook weergegeven wat het projectbudget van deze projecten is en hoe dit projectbudget over de jaren verdeeld is (tenzij commercieel vertrouwelijk).

Tabel 28 Projecten in realisatiefase (in miljoenen euro)

Projecten in realisatie

Projectbudget

t/m 2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026 e.v.

DBFMO Nationaal Militair Museum

118,4

25,80

5,43

5,34

5,10

5,34

5,87

65,6

Verbeteren Legering Defensiebreed (fase 1)

169,2

5,4

78,1

57,4

28,2

‒

‒

‒

Bouwtechnische verbeteringen brandveiligheid

156,4

123,9

6,7

25,8

‒

‒

‒

‒

Nieuwbouw Technology Center Land (TCL)

100-250

Commercieel vertrouwelijk

Aanpassing Vastgoed Defensie

402,3

58,1

16,5

66,9

61,2

59,8

59.2

80,6

DBFMO Kromhoutkazerne

661,6

169,6

33,5

34,9

30,9

31,8

34,9

326,0

Herinrichting Kamp Nieuw Milligen (KNM)

250-1.000

Commercieel vertrouwelijk

Revitalisering Bernhardkazerne

250-1.000

Commercieel vertrouwelijk

Ten opzichte van de begroting voor 2022 is het project DBFMO Kromhout niet meer opgenomen in de realisatiefase. Op 24 maart 2022 is de A-brief voor het project Verbetering Legering Defensiebreed fase 2 (Kamerstuk 34 919, nr. 86) toegevoegd aan het programma Verbeteren Legering Defensiebreed fase 1.

Tabel 29 Toelichting projecten in realisatiefase

Projecten in realisatie

Toelichting

DBFMO Nationaal Militair Museum

De projecten DBFMO Kromhoutkazerne en DBFMO Nationaal Militair Museum zijn beide als project gerealiseerd als «Design, Build, Finance, Maintain and Operate» (DBFMO). Bij een DBFMO-contract worden zowel de investering als de exploitatie integraal aanbesteed. Om deze reden is dit geen project dat binnen afzienbare termijn wordt afgerond, zoals de andere investeringsprojecten. Er is sprake van een jaarlijkse beschikbaarheidsvergoeding aan het consortium dat deze infrastructuur heeft gebouwd en nu onderhoudt. Omdat Defensie op termijn eigenaar wordt van het gebouw, is het Design, Build en Finance deel van het project opgenomen als onderdeel van de investeringen

Verbeteren Legering Defensiebreed (fase 1 en fase 2)

Het programma Legering Defensiebreed is gestart naar aanleiding van de bevindingen van de vastgoedinventarisatie in 2019. V.w.b. fase 1, het eerste deel van het programma, is de uitvoering gepland van 2020 tot en met 2022. Binnen fase 1 wordt voor 68 gebouwen groot onderhoud gepleegd en interieur vervangen. Op 24 maart 2022 is de A-brief Verbeteren Legering Defensiebreed fase 2 – 2022-2024 aan de Kamer aangeboden (Kamerstuk 34919 nr. 86). Fase 2 staat gepland voor de periode 2022-2024 waarin groot onderhoud voor 40 gebouwen is voorzien en het interieur wordt vervangen. Daarnaast wordt in fase 2 tijdelijke legering op Camp New Amsterdam in Huis ter Heide gerealiseerd.

Bouwtechnische verbeteringen brandveiligheid

Dit project betreft het op veiligheidsniveau aanpassen van de legeringsgebouwen in Nederland, Duitsland en het Caribisch gebied en is in uitvoering. Waar nodig worden interim-maatregelen getroffen voor de legering. De Kamer is hierover op 25 april 2019 en 22 mei 2020 geïnformeerd met de brieven Stand van zaken vastgoed Defensie (Kamerstukken 2018-2019, 34919, nr. 35 en 2019-2020, 34919, nr. 55) en de afwijkingsrapportage Defensie Projectenoverzicht op 20 mei 2020 (Kamerstuk 2019-2020, 27830, nr. 306). In 2022 wordt het programma naar verwachting afgerond.

Nieuwbouw Technology Center Land (TCL)

De huidige zeer gedateerde en niet meer passende huisvesting van MatlogCo, Afdeling Techniek wordt vervangen door nieuwe en toekomstbestendige huisvesting in het Nieuwbouw Technology Center Land (TCL). Het TCL wordt het Centrum voor technologische activiteiten in het grondgebonden domein. Defensie krijgt met de bouw) van het TCL een moderne faciliteit voor technisch hoogwaardige, betrouwbare en innovatieve instandhouding, modificaties en beproevingen van grondgebonden systemen en voor concept development & experimentation ICD&E).

Aanpassing Vastgoed Defensie

Dit project betreft het aanpassen van bestaande infrastructuur aan nieuwe en aangescherpte wet- en regelgeving en bestaat uit zeven deelprojecten: o.a. vervanging HCFKs, op norm brengen van drinkwaterinstallaties, verwijderen van asbest, vervangen brandmeldinstallaties, inventarisatie onderhoudsstaat monumenten, middelgrote stookinstallaties en brandveilig maken van overige gebouwen niet zijnde legering.

DBFMO Kromhoutkazerne

De projecten DBFMO Kromhoutkazerne en DBFMO Nationaal Militair Museum zijn beide als project gerealiseerd als «Design, Build, Finance, Maintain and Operate» (DBFMO). Bij een DBFMO-contract worden zowel de investering als de exploitatie integraal aanbesteed. Om deze reden is dit geen project dat binnen afzienbare termijn wordt afgerond, zoals de andere investeringsprojecten. Er is sprake van een jaarlijkse beschikbaarheidsvergoeding aan het consortium dat deze infrastructuur heeft gebouwd en nu onderhoudt. Omdat Defensie op termijn eigenaar wordt van deze gebouwen, is het Design, Build en Finance deel van het project opgenomen als onderdeel van de investeringen.

Herinrichting Kamp Nieuw Milligen (KNM)

Op 14 februari 2020 heeft het Kabinet het voorgenomen besluit genomen om de marinierskazerne op Kamp Nieuw Milligen (KNM) in Apeldoorn te realiseren (Kamerbrief 33 358, nr. 15). Dit is op 14 juli 2020 omgezet in een definitief besluit waarover de Kamer is geïnformeerd met de Kamerbrief «definitiefbesluit verhuizing Korps Mariniers». Op 21 januari 2021 is de A-brief van dit project aan de Kamer aangeboden (Kamerstuk 27 830, nr. 328 en op 9 juli 2021 is de Kamer geïnformeerd over de uitkomst van de publiek-private comparator (Kamerstuk 27 830, nr. 342).

Revitalisering Bernhardkazerne

Dit is het eerste project in het revitaliseringsplan voor het Defensievastgoed. De Bernhardkazerne vormt een pilot waarbij wordt gekozen voor een integrale aanpak vanuit een objectbenadering in plaats van de huidige gebouwbenadering, om zo een object in samenhang weer op technische kwaliteit te brengen.

Instandhouding infrastructuur en vastgoed

De geraamde uitgaven dienen voor de instandhouding van het vastgoed en de infrastructuur van Defensie. De omvang van de vastgoedportefeuille van Defensie is bijna 6 miljoen m2 bebouwd vloeroppervlak verdeeld over totaal 464 locaties in binnen- en buitenland. De portefeuille omvat circa 11.000 gebouwen. Daarnaast bezit Defensie circa 350 miljoen m2 terrein, waarvan circa 260 miljoen m2 aan oefen- en schietterreinen. Defensie gebruikt bovendien ook indirect ruimte: geluidsruimte om te kunnen vliegen en veiligheidszones rondom bijvoorbeeld munitieopslag. In bijlage 1 wordt de instandhouding nader toegelicht.

Over-/onderprogrammering infrastructuur en vastgoed

In de eerste jaren is het investeringsprogramma groter dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van overprogrammering. Vanaf 2027 telt het totaal van het investeringsprogramma op tot een lager bedrag dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van onderprogrammering. Omdat de ervaring van eerdere jaren leert dat het risico op vertragingen groot is, onder andere als gevolg van onvoorziene externe factoren, worden in de eerste jaren meer projecten gepland dan totaal aan budget beschikbaar is in een jaar.

Door met deze overprogrammering te werken wordt zoveel als mogelijk getracht te voorkomen dat vertragingen bij individuele projecten leiden tot onderrealisatie van het beschikbare budget. Op dit moment wordt een overprogrammering van maximaal 30 procent gehanteerd. Over de gehele looptijd sluit het fonds op nul, doordat de overprogrammering in eerdere jaren wordt gecompenseerd door onderprogrammering in latere jaren.

De over-/onderprogrammering wordt in de budgettaire tabel apart inzichtelijk gemaakt. Omdat niet meer uitgegeven mag worden dan aan budget (de uitgaven in de budgettaire tabel) is geautoriseerd, vindt op de over-/onderprogrammering geen realisatie plaats.

Figuur 9 Infrastuctuur en vastgoed (in miljoenen euro)

Ontvangsten

De verkoopopbrengsten infrastructuur en vastgoed hebben betrekking op de opbrengsten van de af te stoten objecten. Het overtollig vastgoed wordt in vrijwel alle gevallen eerst op basis van het Kader Overname Rijksvastgoed (KORV) door het RVB ingekocht. Incidenteel vinden nog verkopen onder de oude werkwijze plaats.

Onzekerheidsreservering

Defensie hanteert voor verwervingsprojecten naast een risicoreservering per project ook een systematiek van onzekerheidsreserveringen. Met de onzekerheidsreservering worden risico’s afgedekt die buiten de invloedssfeer van een project liggen, zoals risico’s bij internationale samenwerking. Deze risico’s kunnen leiden tot een hogere raming dan oorspronkelijk voorzien. De hoogte van de onzekerheidsreservering wordt per project bepaald, maar is geen onderdeel van het projectbudget. Omdat niet alle risico’s zich tegelijkertijd voor zullen doen, is gekozen voor een systematiek waarbij de som van de onzekerheidsreserveringen per project groter is dan de reservering die in totaliteit op de begroting wordt aangehouden voor de geïdentificeerde risico’s. Voor vastgoedprojecten met een financiële omvang in het Defensie Lifecycle Plan (DLP) van meer dan € 50 miljoen en waarvoor door het RVB nog geen financiële verplichting is aangegaan met een marktpartij wordt één keer per jaar beoordeeld of de gehanteerde kostenkengetallen nog actueel zijn.

3.6 Artikel 6: IT

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Het doel van dit artikel is inzicht bieden in het investeren in en instandhouden van de IT van Defensie. De verwerving wordt nader uitgesplitst in de voorbereidings-, onderzoeks- en realisatiefase.

Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Artikel 6 IT (bedragen x € 1.000) 

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Verplichtingen

906.734

1.058.097

1.387.806

1.596.028

1.667.959

1.659.499

1.535.460

        

Uitgaven

593.070

764.424

883.387

1.522.049

1.317.127

1.476.607

1.311.473

% juridisch verplicht

  

33,1%

    

% bestuurlijk gebonden

       

% beleidsmatig gereserveerd

  

66,9%

    

% nog niet ingevuld/vrij te besteden

               

Verwerving

       

Opdrachten

277.402

797.443

1.091.675

1.278.735

1.277.011

1.230.053

1.089.997

Verwerving: voorbereidingsfase

0

163.244

715.587

1.024.651

1.096.716

1.145.037

1.010.852

Verwerving: onderzoeksfase

0

0

0

0

0

0

0

Verwerving: realisatie

277.402

634.199

376.088

254.084

180.295

85.016

79.145

Instandhouding

       

Opdrachten

315.668

364.815

365.753

373.249

406.645

429.949

431.963

Instandhouding infrastructuur

315.668

364.815

365.753

373.249

406.645

429.949

431.963

Onzekerheidsreservering

0

0

0

33

0

0

0

Over-/ onderprogrammering

0

‒ 397.834

‒ 574.041

‒ 129.968

‒ 366.529

‒ 183.395

‒ 210.487

        

Ontvangsten

13.941

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

Overige ontvangsten infrastructuur

13.941

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

Artikel 6 IT (bedragen x € 1.000) 

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

Verplichtingen

1.372.767

1.391.734

1.465.863

1.288.634

1.298.084

1.284.297

1.285.671

1.172.917

1.175.004

1.184.429

           

Uitgaven

1.289.822

1.500.642

1.531.969

1.401.742

1.498.320

1.813.300

1.795.342

1.358.957

1.312.899

1.328.959

waarvan juridisch verplicht

                     

Verwerving

          

Opdrachten

933.154

951.800

1.027.424

850.092

860.006

846.169

845.961

734.611

736.453

734.186

Verwerving: voorbereidingsfase

857.084

875.627

954.160

777.683

788.765

776.784

776.605

667.877

669.127

664.190

Verwerving: onderzoeksfase

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Verwerving: realisatie

76.070

76.173

73.264

72.409

71.241

69.385

69.356

66.734

67.326

69.996

Instandhouding

          

Opdrachten

439.613

439.934

438.439

438.542

438.078

438.128

439.710

438.306

438.551

437.443

Instandhouding infrastructuur

439.613

439.934

438.439

438.542

438.078

438.128

439.710

438.306

438.551

437.443

Onzekerheidsreservering

         

12.800

Over-/ onderprogrammering

‒ 82.945

108.908

66.106

113.108

200.236

529.003

509.671

186.040

137.895

144.530

           

Ontvangsten

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

Overige ontvangsten infrastructuur

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

16.769

Toelichting op de instrumenten

Het aandeel juridisch verplicht heeft betrekking op uitgaven voor levering van goederen en/of diensten waarvoor Defensie een overeenkomst is aangegaan. Voor 2023 gaat het naar verwachting om 33,1% van het uitgavenbudget. Dit betreft de lopende contracten voor het instandhouden van IT en de reeds aangegane verplichtingen voor IT-projecten. Daarnaast is er ook een kasschuif verwerkt op dit artikel.

Verwerving IT

De geraamde uitgaven aan investeringen betreffen de investeringen in IT. Onderstaande tabellen tonen de IT-projecten voor de komende vijftien jaar die groter zijn dan € 100 miljoen, onderverdeeld naar voorbereidingsfase, onderzoeksfase en realisatiefase.

Nieuw aan te kopen materieel (door middel van het verwervingsproject) leidt mogelijk tot hogere of lagere instandhoudingsuitgaven; hiermee wordt rekening gehouden in de raming van de investering. Op het moment dat het nieuw verworven aan het betreffende defensieonderdeel, worden ook de hogere of lagere instandhoudingsuitgaven verrekend.

Aangezien Defensie een nog meer informatiegestuurde organisatie wil worden zal een groter deel van het investeringsbudget binnen de Defensiebegroting, nu en in de toekomst, bestemd worden voor IT uitgaven. Momenteel wordt gewerkt aan een analyse van de concrete investeringsbehoefte voor IT.

Verwerving IT - voorbereidingsfase

In de onderstaande tabel wordt de planning weergegeven van de IT projecten die zich in de voorbereidingsfase bevinden. Voor deze projecten wordt de behoeftestelling uitgewerkt.

Tabel 30 Projecten in voorbereidingsfase (in miljoenen euro)

Projecten in voorbereiding

Projectbudget

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Joint EOV: Electronic attack

100-250

A-Brief

     

FOXTROT (TEN) Spiral 0

100-250

      

Er zijn wijzigingen ten opzichte van de begroting 2022 opgetreden bij het volgende project:

– Het project FOXTROT (TEN) Spiral 0 is toegevoegd aan de voorbereidingsfase.

Tabel 31 Toelichting projecten in voorbereidingsfase (in miljoenen euro)

Projecten in voorbereiding

Toelichting

Joint EOV: Electronic attack

Het project Joint EOV: Electronic attack voorziet in capaciteit om cyber- en elektromagnetische activiteiten te beïnvloeden.

FOXTROT (TEN) Spiral 0

FOXTROT realiseert de digitale transformatie van de krijgsmacht in het mobiele tactische domein. Het programma realiseert nationaal en waar mogelijk binationaal met DEU in het programma TEN. Het gaat hier om zowel moderniserings- als continuïteitmaatregelen. Realisatie vindt plaats via zogenoemde spirals. Beoogd effect is ‘alle mobiele platformen altijd veilig verbonden en interoperabel met partners’ teneinde IGO mogelijk te maken. Spiral 0 richt zich op de basis en een eerste implementatie.

Verwerving IT - onderzoeksfase

Er zijn dit jaar geen IT verwervingsprojecten boven de € 100 miljoen die zich in de onderzoeksfase bevinden.

Verwerving IT - realisatiefase

Tabel 32 Projecten in realisatiefase (in miljoenen euro)

Projecten in realisatie

Programmabudget

t/m 2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027 e.v.

GrIT

250-1.000

  

Commercieel vertrouwelijk

    

Er zijn geen wijzigingen ten opzichte van de begroting 2022 bij IT projecten in realisatiefase.

Tabel 33 Toelichting projecten in realisatiefase

Projecten in realisatie

Toelichting

GrIT

De IT-infrastructuur binnen Defensie dient te worden vervangen, om voor de langere termijn de continuïteit te waarborgen. Het belang en invloed van IT op zowel de operationele inzet als de bedrijfsvoering is groot. Vernieuwing van de IT-infrastructuur is nodig om invulling te kunnen geven aan de ambities van Defensie zoals verwoord in de Defensienota 2018. Met GrIT legt Defensie hiervoor de basis. De doelstelling van GrIT is het samen met de markt realiseren van het fundament voor de nieuwe IT van Defensie en het migreren van de bijbehorende huidige applicaties en voorzieningen naar de nieuwe IT. Het programma GrIT heeft daarmee de opdracht om in samenwerking met de markt een technisch en organisatorisch IT-platform voor de IT vernieuwing van Defensie te realiseren.

Instandhouding IT

De geraamde uitgaven dienen voor instandhouding van de IT van Defensie. Informatietechnologie (IT) en techniek in bredere zin ontwikkelen razendsnel. Informatie sneller en slimmer verkrijgen, verwerken en verspreiden, om zo gericht te sturen en succesvol te kunnen zijn in moderne conflicten en crises vormt de kern van informatiegestuurd optreden. Voorts wordt met de Defensienota een aantal gerichte maatregelen moderne IT toegepast om op arbeidsextensieve wijze bij te dragen aan hogere materiële gereedheid, compliance en veiligheid en inzicht voor snellere en betere besluitvorming. Vanuit de Instandhouding IT wordt een bijdrage geleverd aan voornoemde activiteiten.

Over-/en onderprogrammering IT

In de eerste jaren is het investeringsprogramma groter dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van overprogrammering. Vanaf 2027 telt het totaal van het investeringsprogramma op tot een lager bedrag dan het daadwerkelijke budget; er is sprake van onderprogrammering. Omdat de ervaring van eerdere jaren leert dat het risico op vertragingen groot is, onder andere als gevolg van onvoorziene externe factoren, worden in de eerste jaren meer projecten gepland dan totaal aan budget beschikbaar is in een jaar.

Door met deze overprogrammering te werken wordt zoveel als mogelijk getracht te voorkomen dat vertragingen bij individuele projecten leiden tot onderrealisatie van het beschikbare budget. Op dit moment wordt een overprogrammering van maximaal 30 procent gehanteerd. Over de gehele looptijd sluit het fonds op nul, doordat de overprogrammering in eerdere jaren wordt gecompenseerd door onderprogrammering in latere jaren.

De over-/onderprogrammering wordt in de budgettaire tabel apart inzichtelijk gemaakt. Omdat niet meer uitgegeven mag worden dan aan budget (de uitgaven in de budgettaire tabel) is geautoriseerd, vindt op de over-/onderprogrammering geen realisatie plaats.

Figuur 10 IT (in miljoenen euro)

Ontvangsten

Dit zijn de ontvangsten die rechtstreeks gerelateerd zijn aan IT, bijvoorbeeld als het Joint Informatievoorziening Commando (JIVC) van Defensie diensten levert aan derden.

3.7 Artikel 7: Bijdragen andere begrotingen Rijk

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Het DMF wordt gefinancierd met een bijdrage van de Defensiebegroting. Deze bijdrage is op de Defensiebegroting opgenomen op artikel 13, 'Bijdrage aan het Defensiematerieelbegrotingsfonds'. Op dit begrotingsartikel wordt de bijdrage van het voedingsartikel van de Defensiebegroting ontvangen. Dit artikel is technisch van aard.

Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Artikel 7 Bijdragen andere begrotingen rijk (bedragen x € 1.000) 

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Ontvangsten

5.040.806

4.724.060

6.521.608

9.115.154

9.135.995

9.215.983

8.907.040

Subtotaal

5.040.806

4.724.060

6.521.608

9.115.154

9.135.995

9.215.983

8.907.040

Na-/voordelig eindsaldo (cumulatief) vorig jaar (t-1)

0

0

0

0

0

0

0

Totaal

5.040.806

4.724.060

6.483.565

9.073.154

9.091.995

9.166.483

8.861.540

Na-/voordelig eindsaldo (cumulatief) begrotings jaar (t1)

0

0

0

0

0

0

0

Totaal

5.040.806

4.724.060

6.483.565

9.073.154

9.091.995

9.166.483

8.861.540

Artikel 7 Bijdragen andere begrotingen rijk (bedragen x € 1.000) 

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

Ontvangsten

8.494.083

8.667.026

8.470.473

8.467.388

8.445.215

8.457.737

8.457.745

8.447.694

8.453.133

8.424.147

Subtotaal

8.494.083

8.667.026

8.470.473

8.467.388

8.445.215

8.457.737

8.457.745

8.447.694

8.453.133

8.424.147

Na-/voordelig eindsaldo (cumulatief) vorig jaar (t-1)

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Totaal

8.494.083

8.667.026

8.470.473

8.467.388

8.445.215

8.457.737

8.457.745

8.447.694

8.453.133

8.424.147

Na-/voordelig eindsaldo (cumulatief) begrotings jaar (t1)

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Totaal

8.494.083

8.667.026

8.470.473

8.467.388

8.445.215

8.457.737

8.457.745

8.447.694

8.453.133

8.424.147

3.8 Artikel 8: Overige uitgaven en ontvangsten

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Op dit artikel worden de overige uitgaven en ontvangsten opgenomen. Het betreft uitgaven en/of ontvangsten die op een later moment toegedeeld moeten worden aan de beleidsartikelen van het DMF. ­Een voorbeeld hiervan is de uitgekeerde loon- en prijsbijstelling, die nog moet worden verdeeld over de afzonderlijke artikelen; dit budget wordt tussentijds aangehouden op dit artikel. op dit artikel kan geen realisatie plaatsvinden.

Budgettaire gevolgen van beleid en budgetflexibiliteit

Artikel 8: Overige uitgaven en ontvangsten (bedragen x € 1.000) 

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Verplichtingen

0

0

0

0

0

0

0

waarvan garantieverplichtingen (indien van toepassing)

0

0

0

0

0

0

0

waarvan overige verplichtingen (indien van toepassing)

0

0

0

0

0

0

0

Uitgaven

0

0

0

0

0

0

0

Nader te wijzen uitgaven

0

0

0

0

0

0

0

        

Ontvangsten

 

577.406

0

    

Subtotaal

 

0

0

0

0

0

0

Na-/voordelig eindsaldo (cumulatief) vorig jaar (t-1)

0

577.406

0

0

0

0

0

Totaal

 

577.406

0

0

0

0

0

Artikel 8: Overige uitgaven en ontvangsten (bedragen x € 1.000) 

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

Verplichtingen

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

waarvan garantieverplichtingen (indien van toepassing)

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

waarvan overige verplichtingen (indien van toepassing)

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Uitgaven

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Nader te wijzen uitgaven

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Ontvangsten

          

Ontvangsten

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

4. BIJLAGEN

4.1 Bijlage instandhouding vastgoed

In deze bijlage wordt een toelichting gegeven op de instandhouding van het vastgoed van Defensie.

1. Instandhouding van het vastgoed

Scope van instandhouding Onder instandhouding vallen alle activiteiten op het vlak van het onderhouden van het vastgoed in eigendom, de huur van vastgoed en de inrichting van ruimten. Daarnaast vallen ook de Commandanten Voorzieningen (COVO) voor kleine aanpassingen binnen de scope, net als adviesuren van het Rijksvastgoedbedrijf (RVB). Aanpassingen aan nieuwe wetgeving en verduurzaming van vastgoed vallen onder investeringen, tenzij deze bij onderhoud gelijk mee te nemen zijn. Door de ruimere definitie van instandhouding is de budgetreeks in onderstaande tabel groter dan die opgenomen in het strategisch vastgoedplan.

Aanpak instandhouding Voor het onderhoud van het vastgoed wordt onderscheid gemaakt tussen planbaar en niet-planbaar onderhoud. Planbaar onderhoud (PO) wordt gepland op basis van inspecties die worden verzorgd door het RVB. Niet-planbaar onderhoud (NPO) vindt plaats op moment dat storingen optreden. Periodiek worden gebouwen geïnspecteerd om de staat van het vastgoed vast te stellen. Het streven is om gemiddeld genomen een gebouw een keer in de zes jaar te inspecteren. Op dit moment wordt bij het RVB een onderhoudsmanagementsysteem (OMS) geïmplementeerd waardoor frequenter, near realtime inzicht gaat ontstaan in de staat van het vastgoed.

De bevindingen uit de inspecties worden afgezet ten opzichte van het gevraagde kwaliteitsniveau en worden daarna via het Meerjarig Onderhoudsplan (MJOP) geprioriteerd en afgestemd met de Defensieonderdelen. Hierbij wordt gekeken naar criteria zoals veiligheid, wettelijke verplichting en operationele noodzaak. NPO betreft de herstelwerkzaamheden en reparaties die niet zijn voorzien en niet kunnen wachten om opgenomen te worden in het MJOP. Ook het opheffen van manco’s naar aanleiding van keuringen wordt vanuit het NPO betaald. Voor een gezonde portefeuille zou een verhouding tussen PO en NPO van 80 / 20 verwacht worden. In werkelijkheid is door de achterstanden in onderhoud die verhouding 40 / 60.

Binnen instandhouding kan onderscheid gemaakt worden in de volgende activiteiten die het RVB voor Defensie uitvoert:

– Instandhouding Gebouwen

– Instandhouding Start & Rolbanen

– Instandhouding ECT (ondergrondse infra, wegen, havens)

– Instandhouding Schietbanen

– Cyclisch Terrein Technisch onderhoud (bos- en groenvoorziening)

– Vastgoedinformatie

– Juridisch- en omgevingsbeheer

– Keuringen

Instandhouding van Beveiligingssystemen wordt op dit moment door RVB uitgevoerd, maar gaat met de implementatie van DBBS over naar Defensie. Ook de instandhouding van vastgoed buiten Nederland voert Defensie zelf uit, net als de storingen via de Servicedienst Vastgoed Defensie.

Ondanks de extra inspanningen in de vorige kabinetsperiode werkt en slaapt het Defensiepersoneel nog vaak in gebouwen die in slechte staat zijn en die onvoldoende de operationele inzetbaarheid van de krijgsmacht ondersteunen. Om de vastgoedportefeuille in balans te krijgen zijn ingrijpende keuzes nodig. In kamerbrief Contouren Strategisch Vastgoedplan 2022 (Kamerstuk 34919, nr. 89) is de kamer geïnformeerd over de stand van zaken van de contouren en uitgangspunten.

Met het RVB worden in een jaaropdracht afspraken gemaakt over de te leveren prestaties en de hiervoor beschikbare middelen. Het RVB is verantwoordelijk voor de uitvoering van de daarbij horende beheer- en onderhoudsregimes. De prestaties van vastgoed en infrastructuur worden gemeten en uitgedrukt in prestatie-indicatoren. De indicatoren leggen de verbinding tussen de sturing op en verantwoording over de prestaties.

Kengetallen Defensie heeft met het RVB een afspraak gemaakt over de hoeveelheid te beheren vastgoed en om tenminste 90 procent van de wettelijke keuringen voor installaties tijdig goedgekeurd te hebben. Defensie is met het RVB in overleg over het verbeteren van de informatievoorziening, rapportagesystematiek en meetindicatoren, zoals hersteltijd storingen, projecttevredenheid, inspecties en doelmatigheid. De noodzaak en urgentie hiertoe sluiten aan op de bevindingen van de Algemene Rekenkamer die hebben geleid tot de ernstige onvolkomenheid voor vastgoedmanagement (Kamerstuk 35830-X, nr. 2).

Tabel 34 Kengetallen

Kengetal

Indicator

Hoeveelheid

Bruto Vloer Oppervlakte (x 1.000)

Aantal m2 kantoren/lesgebouwen

1.583

 

Aantal m2 legering

809

 

Aantal m2 hangars/stallingen

491

 

Aantal m2 bunkers/shelters

152

 

Aantal m2 werkplaatsen/magazijnen

1.782

 

Aantal m2 overige gebouwen

1.107

 

Aantal m2 totaal

5.924

Keuringen

% installaties

90%

2. Budgettaire aspecten

Onderstaand worden de beschikbare budgetten en de budgetbehoefte tot en met 2036 in een overzicht samengebracht. De behoefteraming vindt plaats op basis van normering van instandhoudingskosten per locatie op basis van pxq (m2 per type terrein of gebouw x tarief). Hoe hoger het kwaliteitsniveau, hoe hoger de instandhoudingskosten. Ten aanzien van de instandhoudingsbehoefte wordt uitgegaan dat de komende jaren extra budget nodig is. Naar aanleiding van de Motie Hermans is € 75 miljoen toegevoegd aan het instandhoudingsbudgetten, waarmee de potentiele disbalans is verkleind.

In de Kamerbrief ‘Contourenbrief Strategisch Vastgoedplan 2022’ (Kamerstuk 34 919, nr. 89) zijn de contouren en uitgangspunten gedeeld die de basis vormen voor het nieuwe Strategisch Vastgoedplan 2022 (SVP2022), dat rond de zomer van 2022 met de Kamer is gedeeld. Doel is om een vastgoedportefeuille te realiseren die de taakuitvoering optimaal ondersteunt, toekomstbestendig is. Om de transformatie van het vastgoed te kunnen realiseren, wordt in de Defensienota 2022 het budget voor vastgoed structureel verhoogd. Voor instandhouding van vastgoed gaat het om € 65 miljoen structureel (nog niet in onderstaande budgetten).

Tabel 35 Behoefte en budget

Artikelonderdeel

 

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

DMF 5.2

Instandhouding

          

Behoefte/raming

424.014

467.270

466.296

460.953

451.429

449.022

449.927

454.832

452.987

 

Budget

424.014

467.270

466.296

360.953

351.429

349.022

349.927

354.832

352.987

 

Potentiële disbalans

   

‒ 100.000

‒ 100.000

‒ 100.000

‒ 100.000

‒ 100.000

‒ 100.000

                        

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

 

Artikelonderdeel

          

DMF 5.2

Instandhouding

          

Behoefte/raming

460.953

451.429

449.022

449.927

454.832

452.987

450.320

449.500

  

Budget

348.768

349.627

353.644

353.319

353.319

353.510

353.485

353.294

  

Potentiële disbalans

‒ 100.000

‒ 100.000

‒ 100.000

‒ 100.000

‒ 100.000

‒ 100.000

‒ 100.000

‒ 100.000

 

3. Overig

Defensie heeft een aantal instandhoudingsprogramma’s opgenomen in de investeringen, met name op het gebied van Keukens en Legering. Het betreft vervangingsinvesteringen en zijn daarom geen onderdeel van het instandhoudingsbudget, maar dragen wel gericht bij aan het wegwerken van achterstanden en het verbeteren van het leefklimaat.

4.2 Bijlage verdiepingshoofdstuk

In het verdiepingshoofdstuk worden de belangrijkste mutaties ten opzichte van de begroting 2022 kort toegelicht.

Toelichting op de mutaties

1. Interdepartementale overboekingen

Vanuit diverse ministeries is budget naar het DMF overgeheveld voor het uitvoeren van activiteiten en vice versa. Per saldo daalde begroting van het DMF met € 1,8 miljoen voor 2023. Een volledig overzicht van de interdepartementale budgetoverhevelingen sinds de 1e suppletoire begroting 2022 is hieronder toegevoegd.

Tabel 36 Overzicht interdepartementale overboekingen (bedragen x € 1.000)

No.

Omschrijving

beleidsartikel

2022

2023

2024

2025

2026

2027

1.a

Bijdrage aan BZK specifieke apparatuur

1

‒ 194

0

0

0

0

0

1.b

Bijdrage aan BZK uitbreiding opslagcapaciteit

1

‒ 2.750

0

0

0

0

0

1.c

Bijdrage aan BZK voor programma transitie digi inkoop 2022

1

‒ 158

0

0

0

0

0

1.d

Bijdrage aan BZK voor verrekening bedrijfsvoeringskosten aivd

1

‒ 1.500

0

0

0

0

0

1.e

Bijdrage aan H7 bzk centrale financiering generieke digitale infrastuur

3

0

‒ 2.319

‒ 2.319

‒ 2.319

‒ 2.319

‒ 2.319

1.f

Bijdrage door VenJ voor mit 2022 Defensie

6

0

160

160

160

160

160

1.g

Bijdrage jenv aan project eurostar trein 1, 2 en 4

6

193

51

51

51

51

51

1.h

Bijdrage van douane (h 9b) scopeuitbreiding moc-lvc

6

206

0

0

0

0

0

1.i

Bijdrage van V&J inzake aanpak ondermijning bod kmar

1, 3

43

265

429

171

171

171

1.j

Bijdrage van VenJ voor kmar maritieme hub Bonaire

3

225

0

0

0

0

0

1.k

Bijdrage VenJ voor versteviging van het grensbewakingssysteem eurosur

3

400

0

0

0

0

0

 

Totaal

 

‒ 3.535

‒ 1.843

‒ 1.679

‒ 1.937

‒ 1.937

‒ 1.937

2. Overige mutaties

De financiële instrumenten, zoals instandhouding en verwerving zijn bijgesteld. Dit o.a. naar aanleiding van het herschikken van activiteiten tussen de defensieonderdelen met de daarbij behorende financiële middelen.

Artikel 1: Defensiebreed materieel

Tabel 37 Artikel 1: Defensiebreed materieel 

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

Stand ontwerpbegroting 2022

983.034

917.895

847.753

856.704

846.033

800.677

605.316

664.040

710.017

673.391

815.671

806.117

770.072

802.876

822.541

 

Mutatie 1e suppletoire begroting 2022

240.429

288.872

522.750

568.652

502.371

635.144

751.444

167.658

278.758

579.104

637.286

551.527

739.464

519.963

524.646

‒ 1.785.358

Mutaties n.a.v. Nota van Wijziging en ISB's

 

400

58.700

             

Stand na 1e suppletoire begroting 2022, Nota van wijziging en ISB's

1.223.463

1.207.167

1.429.203

1.425.356

1.348.404

1.435.821

1.356.760

831.698

988.775

1.252.495

1.452.957

1.357.644

1.509.536

1.322.839

1.347.187

‒ 1.785.358

Nieuwe mutaties

‒ 170.069

243.682

1.029.210

935.393

252.885

‒ 18.063

295.501

372.640

‒ 36.661

36.921

167.548

257.861

437.829

681.973

1.839.236

3.396.928

2M Binden jongeren (gap year)

  

‒ 4.667

‒ 10.000

‒ 15.000

‒ 20.000

‒ 20.000

‒ 20.000

‒ 20.000

‒ 20.000

‒ 20.000

‒ 20.000

‒ 20.000

‒ 20.000

‒ 20.000

‒ 20.000

2M Capaciteit veteranenzorg

  

‒ 1.050

‒ 1.150

‒ 1.150

‒ 1.050

‒ 850

‒ 850

‒ 850

‒ 850

‒ 850

‒ 850

‒ 850

‒ 850

‒ 850

‒ 850

2M Diversiteit & inclusiviteit

  

‒ 2.852

‒ 2.752

‒ 2.752

‒ 2.752

‒ 1.452

‒ 1.452

‒ 1.452

‒ 1.452

‒ 1.452

‒ 1.452

‒ 1.452

‒ 1.452

‒ 1.452

‒ 1.452

2M Drugsbeleid incl. drugsconsulenten preventie

  

‒ 3.008

‒ 3.008

‒ 3.008

‒ 3.008

‒ 3.008

‒ 3.008

‒ 3.008

‒ 3.008

‒ 3.008

‒ 3.008

‒ 3.008

‒ 3.008

‒ 3.008

‒ 3.008

2M Duurzaam inzetbaar: zorgloket, opleidingen, coaches

   

‒ 7.778

‒ 12.628

‒ 12.628

‒ 12.628

‒ 12.628

‒ 10.128

‒ 10.128

‒ 10.128

‒ 10.128

‒ 10.128

‒ 10.128

‒ 10.128

‒ 10.128

2M Een goede en aantrekkelijke werkgever binden jongeren (gap year)

  

4.667

10.000

15.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

2M Een goede en aantrekkelijke werkgever capaciteit veteranenzorg

  

1.050

1.150

1.150

1.050

850

850

850

850

850

850

850

850

850

850

2M Een goede en aantrekkelijke werkgever diversiteit & inclusiviteit

  

2.852

2.752

2.752

2.752

1.452

1.452

1.452

1.452

1.452

1.452

1.452

1.452

1.452

1.452

2M Een goede en aantrekkelijke werkgever drugsbeleid

  

3.008

3.008

3.008

3.008

3.008

3.008

3.008

3.008

3.008

3.008

3.008

3.008

3.008

3.008

2M Een goede en aantrekkelijke werkgever duurzaam inzetbaar

  

7.778

12.628

12.628

12.628

12.628

10.128

10.128

10.128

10.128

10.128

10.128

10.128

10.128

10.128

2M Een goede en aantrekkelijke werkgever militair invaliditeit pnsioen

  

17.000

17.000

18.000

18.000

18.000

18.000

18.000

18.000

18.000

18.000

18.000

18.000

18.000

18.000

2M Een goede en aantrekkelijke werkgever reservisten

  

7.000

20.000

49.000

49.000

49.000

49.000

49.000

49.000

49.000

49.000

49.000

49.000

49.000

49.000

2M Een goede en aantrekkelijke werkgever sportschoenen

  

3.700

3.700

3.700

3.700

3.700

3.700

3.700

3.700

3.700

3.700

3.700

3.700

3.700

3.700

2M Een goede en aantrekkelijke werkgever versterking defensieorganisatie

  

16.214

22.884

29.554

29.554

29.554

29.554

29.554

29.554

29.554

29.554

29.554

29.554

29.554

29.554

2M herfasering 2-miljardpakket

  

203.974

19.991

19.988

19.996

19.994

19.992

19.990

19.990

19.990

19.992

19.992

19.985

19.985

16.968

2M Herfasering defensienota

 

‒ 39.755

322.805

256.067

‒ 619.943

‒ 979.408

‒ 364.204

‒ 317.044

‒ 27.768

83.580

293.219

234.483

220.205

378.363

303.713

255.687

2M Innoverend vermogen en nieuwe domeinen duurzaamheidsfonds

  

8.000

8.000

8.000

8.000

8.000

8.000

8.000

8.000

8.000

8.000

8.000

8.000

8.000

8.000

2M Innoverend vermogen en nieuwe domeinen energietransitiecapaciteit

  

3.000

3.000

4.000

4.000

4.000

4.000

4.000

4.000

4.000

4.000

4.000

4.000

4.000

4.000

2M Innoverend vermogen en nieuwe domeinen onderzoek en pilots hergebruik

  

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

2M Innoverend vermogen en nieuwe domeinen prototyping

  

2.000

4.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

2M Innoverend vermogen en nieuwe domeinen R&T 2.0 cofinanciering R&T

    

1.000

4.000

7.000

10.000

13.000

16.000

17.500

17.500

17.500

17.500

17.500

17.500

2M Innoverend vermogen en nieuwe domeinen R&T 2.0 kennisopbouw

  

234

234

234

6.004

12.004

12.504

12.504

12.504

12.504

12.504

12.504

12.504

12.504

12.504

2M Innoverend vermogen en nieuwe domeinen R&T 2.0 technologieontwikkelling

  

5.000

5.000

5.000

5.000

10.000

15.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

2M Innoverend vermogen en nieuwe domeinen R&T 2.0 kennisopbouw reparatie

  

5.000

5.000

10.000

15.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

20.000

2M Innoverend vermogen en nieuwe domeinen kort cyclisch: versterken innovatie centra

  

4.837

9.911

9.911

9.911

9.911

9.911

9.911

9.911

9.911

9.911

9.911

9.911

9.911

9.911

2M Innoverend vermogen en nieuwe domeinen kort cyclisch: versterken innovatiegebieden

  

60.000

60.000

60.000

60.000

60.000

60.000

60.000

60.000

60.000

60.000

60.000

60.000

60.000

60.000

2M Krachtige ondersteuning BKI 2.0

  

17.848

41.055

67.476

204.217

220.647

197.110

193.735

88.083

42.062

42.062

42.062

42.062

42.062

42.062

2M Krachtige ondersteuning capaciteit voor bijstand

  

4.882

32.683

30.170

34.959

33.534

43.343

23.944

23.944

23.944

23.944

23.944

23.944

23.944

23.944

2M Krachtige ondersteuning gereedstelling en inzetbaarheid CARIB

  

2.002

2.002

2.002

2.002

2.002

2.002

2.002

2.002

2.002

2.002

2.002

2.002

2.002

2.002

2M Krachtige ondersteuning militaire mobiliteit 2.0

  

6.943

9.237

9.265

9.686

9.714

13.217

10.979

9.860

9.860

12.560

12.560

12.560

12.560

12.560

2M Krachtige ondersteuning oprichting joint 102 (SOF)

  

4.008

7.278

5.030

7.053

6.053

6.603

6.053

6.253

6.053

6.053

6.603

6.053

6.053

6.848

2M Krachtige ondersteuning SOF ground enabling

  

3.052

3.403

5.017

11.630

11.630

11.630

6.630

6.630

6.630

6.630

6.630

6.630

6.630

6.630

2M Krachtige ondersteuning Submersible Delivery Vehicle

  

2.307

2.374

2.374

114

114

114

114

114

114

114

114

 

2.307

2.374

2M Krachtige ondersteuning versterken capaciteit C2-centra

  

1.662

3.227

5.776

5.796

5.814

5.750

5.750

5.750

5.750

5.750

5.750

5.750

5.750

5.750

2M Krachtige ondersteuning waterbarrière nieuwe haven

  

11.307

654

654

654

654

654

654

654

654

654

654

654

654

654

2M Krachtige ondersteuningcombat support MP-eskadron KMar

  

7.639

45.998

65.117

70.764

57.154

54.189

21.814

21.814

21.814

21.814

21.814

21.814

21.814

21.814

2M Militair invaliditeit pensioen

  

‒ 17.000

‒ 17.000

‒ 18.000

‒ 18.000

‒ 18.000

‒ 18.000

‒ 18.000

‒ 18.000

‒ 18.000

‒ 18.000

‒ 18.000

‒ 18.000

‒ 18.000

‒ 18.000

2M Reservisten/oproepkrachten/samenwerking bedrijfsleven

  

‒ 7.000

‒ 20.000

‒ 49.000

‒ 49.000

‒ 49.000

‒ 49.000

‒ 49.000

‒ 49.000

‒ 49.000

‒ 49.000

‒ 49.000

‒ 49.000

‒ 49.000

‒ 49.000

2M Verdiepen en verbreden van samenwerking ophoging NAVO contributie

   

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

2M Versterken van specialismen C-systemen bandbreedte

  

132

259

385

385

385

385

385

385

385

385

385

385

385

385

2M Versterken van specialismen CUAS EAAD

  

18.146

36.408

39.280

2.909

2.909

2.909

2.909

2.909

2.909

2.909

20.298

37.686

39.860

2.909

2M Versterken van specialismen reparatie DLP Grootmaterieel

 

350.000

350.000

350.000

350.000

350.000

350.000

350.000

350.000

350.000

350.000

350.000

350.000

350.000

350.000

350.000

2M Versterken van specialismen risicoreservering IT, Vastgoed en Grootmaterieel

  

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

15.000

Aanpassingen op het 3-miljard pakket uit het coalitieakkoord

 

44.630

34.537

45.265

‒ 41.105

141.714

43.354

22.461

‒ 119.675

35.106

‒ 6.556

31.861

14.235

12.719

13.591

11.745

Bijdrage aan BZK specifieke apparatuur

‒ 194

               

Bijdrage aan BZK uitbreiding opslagcapaciteit

‒ 2.750

               

Bijdrage van douane scopeuitbreiding MOC-LVC

206

               

Bijdrage van J&V inzake aanpak ondermijning BOD KMar

4

24

50

43

43

43

43

43

43

43

43

43

43

43

43

43

Bijstellen instandhoudingsbudgetten KMar

1.935

2.000

2.000

2.000

2.000

2.000

2.000

2.000

2.000

2.000

2.000

2.000

2.000

2.000

2.000

2.000

Budgettoewijzing conform jaarplan kustwacht CARIB

11.528

               

CA Aantrekkelijke werkgever / reservisten binding jongeren

 

‒ 30.000

‒ 35.650

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

Exploitatie project vervanging aanhanger platform

 

13

13

14

13

13

14

13

13

14

13

13

14

13

13

14

Extrapolatie 2037

               

2.455.706

Financiering torpedo firing exercise

738

               

Herschikking budget voor exploitatie M-code stimulator

‒ 36

‒ 36

‒ 36

‒ 36

‒ 36

‒ 36

‒ 36

‒ 36

‒ 36

‒ 36

‒ 36

‒ 36

‒ 36

‒ 36

‒ 36

 

Herschikking budget voor vervanging vrachtauto militaire muziek

 

1.655

              

Herschikking taken en middelen a.g.v. assortimentsgewijs werken

‒ 85

‒ 147

‒ 147

‒ 147

‒ 147

‒ 147

‒ 148

‒ 148

‒ 148

‒ 148

‒ 148

‒ 148

‒ 148

‒ 148

‒ 148

‒ 148

Herstellen van het 2-miljard pakket

‒ 4.000

‒ 49.447

‒ 73.671

‒ 56.922

‒ 10.717

‒ 118.355

‒ 295.895

‒ 275.288

‒ 743.039

‒ 829.479

‒ 827.317

‒ 719.580

‒ 527.833

‒ 454.056

805.799

‒ 27.679

Kasschuif 2022 investeringen

‒ 150.000

   

150.000

           

Kasschuif 2023 investeringen

 

‒ 50.000

   

50.000

          

Kasschuif instandhouding materieel

‒ 17.000

   

17.000

           

Toekennen budget Very Joint Task Force 2022 (VJTF)

5.547

               

Uitdelen prijsbijstelling materieel DLP 22.1

50.068

27.921

26.582

32.526

23.893

18.782

12.968

59.155

13.065

11.678

14.111

13.433

15.055

14.916

‒ 16.288

44.445

Verdeling saldo artikel 8 prijsbijstelling

‒ 27.113

‒ 23.176

‒ 26.957

‒ 31.584

‒ 15.568

‒ 3.022

7.613

‒ 1.602

8.237

7.087

9.864

10.735

11.317

8.465

6.374

‒ 29.954

Vervanging zuigwagen

  

19

19

19

19

19

19

19

19

19

19

    

Verwerving behoefte KCT uitrusting door KPU bedrijf

1.583

               

Aanvullende kasschuif exploitatie

‒ 8.500

   

8.500

           

Aanvullende kasschuif investeringen

‒ 32.000

10.000

10.000

12.000

            

Stand ontwerpbegroting 2023

1.053.394

1.450.849

2.458.413

2.360.749

1.601.289

1.417.758

1.652.261

1.204.338

952.114

1.289.416

1.620.505

1.615.505

1.947.365

2.004.812

3.186.423

1.611.570

        

340.095

        

Artikel 2: Maritiem materieel

Tabel 38 Artikel 2: Maritiem materieel

Stand ontwerpbegroting 2022

576.381

611.850

848.711

905.974

1.178.110

1.397.298

1.515.783

1.479.485

1.292.009

1.297.992

1.151.457

929.817

845.512

964.647

1.217.513

 

Mutatie 1e suppletoire begroting 2022

155.343

5.065

54.445

47.674

351.452

60.329

101.254

200.627

262.251

263.059

268.557

248.364

65.293

‒ 86.267

10.469

586.607

Mutaties n.a.v. Nota van Wijziging en ISB's

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

Stand na 1e suppletoire begroting 2022, Nota van wijziging en ISB's

771.724

656.915

943.156

993.648

1.569.570

1.497.627

1.657.037

1.720.112

1.594.260

1.601.051

1.460.014

1.218.181

1.041.994

918.380

1.267.982

626.607

Nieuwe mutaties

‒ 34.958

19.406

100.908

242.725

400.582

623.789

516.094

588.198

987.134

1.091.261

906.153

796.298

563.646

573.662

‒ 687.626

285.772

Correctie mutatie aansluiting stand IBOS

        

‒ 160

   

‒ 1.078

   

2M Versterken van specialismen anti-torpedo torpedo

  

65

5.065

5.065

10.065

10.065

24.237

31.437

36.437

34.437

31.437

33.237

10.414

10.414

10.414

2M Krachtige ondersteuning completeren SOF Air

  

7.677

18.744

24.187

57.687

65.447

85.250

82.644

81.012

30.236

28.836

30.836

36.836

31.836

28.836

2M Informatiegestuurd organiseren en optreden IGO 2.0

  

17.506

36.781

56.168

41.320

41.263

31.562

26.731

22.911

20.326

16.366

18.481

19.191

20.631

21.196

2M Versterken van specialismen DPS Air en Maritiem

  

12.000

36.000

48.404

24.401

5.404

401

404

400

400

400

400

403

400

400

2M versterken van specialismen Advanced precision kill weapon

  

46

46

49.353

413

413

413

413

413

413

413

413

413

32.453

413

2M Versterken van specialismen loitering munitions long range

  

0

39.915

413

413

413

413

5.413

5.413

5.413

5.413

413

29.315

413

573

2M versterken van specialismen BMD Endo atmosferische lower layer

  

10.000

30.000

98.777

297.078

31.715

107.328

6.715

134.278

6.715

11.715

11.715

6.715

6.715

111.465

Vervanging zuigwagen

  

‒ 19

‒ 19

‒ 19

‒ 19

‒ 19

‒ 19

‒ 19

‒ 19

‒ 19

‒ 19

    

2M Versterken van specialismen C-systemen bandbreedte

  

620

1.218

1.815

1.815

1.815

1.815

1.815

1.815

1.815

1.815

1.815

1.815

1.815

1.815

Herschikking budget doorontwikkeling krijgsmacht (DOKM)

    

‒ 3.100

‒ 3.100

‒ 3.100

‒ 3.100

‒ 3.105

‒ 3.100

‒ 3.105

‒ 3.105

‒ 3.105

‒ 3.105

‒ 3.105

‒ 3.105

Herschikking taken en middelen a.g.v. assortimentsgewijs werken

‒ 196

‒ 211

‒ 226

‒ 226

‒ 211

‒ 196

‒ 196

‒ 196

‒ 196

‒ 196

‒ 196

‒ 196

‒ 196

‒ 196

‒ 196

 

Herschikking tussen de financiële instrumenten van de Marine

40

246

26

53

28

53

53

53

53

53

53

53

53

53

53

53

Herschikking budget voor project Joint Fires

76

76

76

76

76

76

76

76

346

526

526

526

526

   

Herschikking budget DOKM naar CSS

 

46

46

26

59

59

59

59

59

59

59

59

59

59

59

59

Herstellen van het 2 miljard pakket

4.000

16.227

29.169

44.169

31.954

129.024

331.867

312.372

779.244

741.945

738.383

632.646

413.099

421.461

‒ 863.044

‒ 109.286

Aanpassingen op het 3 miljard pakket uit het coalitieakkoord

 

6.850

562

  

‒ 3

‒ 3

‒ 3

‒ 3

‒ 3

‒ 3

‒ 3

‒ 3

‒ 3

‒ 3

5.595

Kasschuif instandhouding materieel

‒ 34.000

   

34.000

           

Herschikking budget voor exploitatie M code stimulator

36

36

36

36

36

36

36

36

36

36

36

36

36

36

36

 

Kasschuif 2023 investeringen

 

‒ 20.000

   

20.000

  

540

604

284

     

Extrapolatie 2037

               

182.067

Uitdelen prijsbijstelling

50.201

39.312

50.283

62.424

52.145

36.689

23.174

29.102

46.529

61.591

60.515

59.171

45.628

41.788

67.524

65.232

Verdeling saldo artikel 8 prijsbijstelling

‒ 27.115

‒ 23.176

‒ 26.959

‒ 31.583

‒ 15.568

‒ 3.022

7.612

‒ 1.601

8.238

7.086

9.865

10.735

11.317

8.467

6.373

‒ 29.955

Aanvullende kasschuif exploitatie

‒ 17.000

   

17.000

           

Aanvullende kasschuif investeringen

‒ 11.000

    

11.000

          

Stand ontwerpbegroting 2023

736.766

676.321

1.044.064

1.236.373

1.970.152

2.121.416

2.173.131

2.308.310

2.581.394

2.692.312

2.366.167

2.014.479

1.605.640

1.492.042

580.356

912.379

                 

Artikel 3: Land materieel

Tabel 39 Artikel 3: Land materieel

Stand ontwerpbegroting 2022

666.136

668.438

832.616

827.379

652.482

541.292

442.611

663.299

769.724

884.301

818.558

615.464

774.745

1.024.143

961.287

284.740

Mutatie 1e suppletoire begroting 2022

76.796

80.933

325.873

436.797

402.650

384.859

197.145

238.200

251.044

160.441

179.225

208.894

229.492

292.121

253.204

1.077.047

Mutaties n.a.v. Nota van Wijziging en ISB's

48.800

269.000

94.800

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

40.000

Stand na 1e suppletoire begroting 2022, Nota van wijziging en ISB's

791.732

1.018.371

1.253.289

1.304.176

1.095.132

966.151

679.756

941.499

1.060.768

1.084.742

1.037.783

864.358

1.044.237

1.356.264

1.254.491

1.117.047

Nieuwe mutaties

‒ 99.497

‒ 106

198.720

258.739

565.702

673.687

294.186

348.552

200.002

262.315

256.227

252.613

343.459

214.339

230.843

537.391

Correctie mutatie aansluiting stand IBOS

‒ 4.168

   

10

‒ 5

‒ 5

3.387

2.225

‒ 5

‒ 5

‒ 5

3.387

2.225

  

2M Informatiegestuurd organiseren en optreden IGO 2.0

  

1.692

7.719

9.731

13.995

12.807

8.052

8.052

8.052

8.052

8.052

8.052

8.052

8.052

8.052

2M Krachtige ondersteuning versterken vuursteun

 

70.755

119.053

74.437

115.970

111.692

46.817

58.513

36.647

36.647

36.647

36.647

36.647

36.647

36.647

36.647

2M Versterken van specialismen raketartillerie VVL & DPS capaciteit VVL

  

9.783

61.823

224.347

253.500

158.861

206.667

69.157

47.291

47.291

47.291

89.586

47.291

47.291

47.291

2M Krachtige ondersteuningversterking grondgebonden luchtverdediging

  

50.605

75.088

80.969

141.269

13.369

12.369

12.369

12.369

12.369

12.369

12.369

12.369

12.369

12.369

2M krachtige ondersteuningstrategische medische afvoercapaciteit en geneeskundige keten

   

13.478

21.242

30.951

41.292

38.868

41.108

29.907

29.907

29.907

29.907

29.907

29.907

29.907

Vervanging mobiele rijsimulator landmacht door JIVC

‒ 1.000

‒ 1.000

‒ 750

‒ 100

‒ 100

‒ 100

‒ 100

‒ 100

‒ 100

‒ 100

‒ 100

‒ 100

‒ 100

   

Verwerving behoefte KCT uitrusting door KPU bedrijf

‒ 1.583

               

Bijdrage door J&V voor MIT 2022 defensie

 

160

160

160

160

160

160

160

160

160

160

160

160

160

160

160

Herfaseringen materieelprojecten land

80

 

‒ 80

             

Herschikking budget voor vervanging vrachtauto militaire muziek

 

‒ 1.655

              

Bijdrage van J&V voor KMar maritieme hub Bonaire

225

               

Bijdrage J&V aan project Eurostar trein 1,2 en 4

193

51

51

51

51

51

51

51

51

51

51

51

51

51

51

51

Bijdrage van J&V inzake aanpak ondermijning KMar

39

241

379

128

128

128

128

128

128

128

128

128

128

128

128

128

2M Versterken van specialismen C-systemen bandbreedte

  

2.425

4.759

7.095

7.095

7.095

7.095

7.095

7.095

7.095

7.095

7.095

7.095

7.095

7.095

Bijdrage J&V voor versteviging van het grensbewakingssysteem Eurosur

400

     

400

         

Exploitatie project vervanging aanhanger platform

 

‒ 13

‒ 13

‒ 14

‒ 13

‒ 13

‒ 14

‒ 13

‒ 13

‒ 14

‒ 13

‒ 13

‒ 14

‒ 13

‒ 13

‒ 14

Herschikking budget BOTOC

1.464

               

Herschikking taken en middelen a.g.v. assortimentsgewijs werken

85

162

177

177

147

147

148

148

148

148

148

148

148

148

148

148

Herfaseringen materieelprojecten land

‒ 80

 

80

             

Extrapolatie 2037

               

344.406

Herstellen van het 2 miljard pakket

 

3.700

       

91.739

91.739

91.739

125.539

38.400

43.850

38.000

Aanpassingen op het 3 miljard pakket uit het coalitieakkoord

 

‒ 2.150

‒ 5.109

   

‒ 2.887

‒ 2.887

‒ 2.887

‒ 2.887

‒ 2.887

‒ 2.887

‒ 2.887

‒ 2.887

‒ 2.887

‒ 2.887

Kasschuif 2022 investeringen

‒ 50.000

   

50.000

           

Kasschuif instandhouding materieel

‒ 32.000

   

32.000

           

Kasschuif 2023 investeringen

 

‒ 80.000

   

80.000

          

Toekennen budget Very Joint Task Force 2022

1.360

               

Uitdelen prijsbijstelling

28.603

32.819

47.226

52.616

39.533

21.839

8.452

17.715

17.624

24.648

15.780

11.296

22.074

26.299

41.672

45.993

Verdeling saldo artikel 8 prijsbijstelling

‒ 27.115

‒ 23.176

‒ 26.959

‒ 31.583

‒ 15.568

‒ 3.022

7.612

‒ 1.601

8.238

7.086

9.865

10.735

11.317

8.467

6.373

‒ 29.955

Aanvullende kasschuif exploitatie

‒ 16.000

    

16.000

          

Stand ontwerpbegroting 2023

692.235

1.018.265

1.452.009

1.562.915

1.660.834

1.639.838

973.942

1.290.051

1.260.770

1.347.057

1.294.010

1.116.971

1.387.696

1.570.603

1.485.334

1.654.438

                 

Artikel 4: Lucht materieel

Tabel 40 Artikel 4: Lucht materieel

Stand ontwerpbegroting 2022

1.196.398

1.089.750

1.136.912

1.084.409

855.897

795.497

934.933

774.858

620.636

515.763

541.711

668.294

555.261

555.189

433.897

 

Mutatie 1e suppletoire begroting 2022

‒ 26.315

255.991

349.671

389.150

288.914

312.638

342.876

645.501

564.740

345.341

232.514

299.541

254.866

563.539

542.203

1.392.668

Mutaties n.a.v. Nota van Wijziging en ISB's

40.000

117.200

181.401

275.070

422.065

399.065

287.065

211.065

158.065

158.065

159.065

169.065

165.065

162.065

212.065

238.065

Stand na 1e suppletoire begroting 2022, Nota van wijziging en ISB's

1.210.083

1.462.941

1.667.984

1.748.629

1.566.876

1.507.200

1.564.874

1.631.424

1.343.441

1.019.169

933.290

1.136.900

975.192

1.280.793

1.188.165

1.630.733

Nieuwe mutaties

120.746

90.208

175.422

128.151

247.038

299.128

278.047

151.230

149.067

68.001

72.411

101.579

84.699

83.093

97.320

678.892

Correctie mutatie aansluiting stand IBOS

‒ 341

‒ 580

‒ 251

 

5

5

5

5

170

5

5

5

1.083

5

  

2M Versterken van specialismen DPS Air en Maritiem

    

62.907

 

25.667

 

25.667

       

2M Krachtige ondersteuning visuele geleiding en vliegbereik

  

5.000

15.100

32.800

36.796

18.504

5.461

5.461

5.461

5.461

25.861

25.861

5.461

5.461

5.461

2M Informatiegestuurd organiseren en optreden IGO 2.0

  

20.201

15.607

8.507

8.807

8.807

23.807

8.807

8.807

8.807

13.807

8.807

8.807

5.507

2.207

2M Krachtige ondersteuning versterken zelfbescherming

     

29.000

29.000

34.600

46.300

  

2.540

    

2M Versterken van specialismen Anti-A2Ad capaciteit F-35

  

241

31.491

134.491

101.572

101.572

41.572

38.572

1.572

1.572

1.572

1.572

1.572

1.572

1.572

2M Versterken MQ-9 capaciteit: maritiem surveillance pod

  

‒ 18.201

‒ 14.507

‒ 507

‒ 507

‒ 507

‒ 507

‒ 507

‒ 507

‒ 507

‒ 507

‒ 507

‒ 507

‒ 507

‒ 507

2M Versterken van specialismen bewapening MQ-9

  

51.977

10.377

61.975

475

475

475

475

475

475

475

475

475

475

475

2M Krachtige ondersteuning tactisch/strategisch luchttransport

  

1.919

2.591

47.792

73.741

89.793

56.089

26.395

26.395

26.395

26.395

26.395

26.395

26.395

26.395

Herstellen van het 2 miljard pakket

 

29.520

44.502

12.753

‒ 21.237

‒ 10.669

‒ 35.972

‒ 37.084

‒ 36.205

‒ 4.205

‒ 2.805

‒ 4.805

‒ 10.805

‒ 5.805

13.395

98.965

Aanpassingen op het 3 miljard pakket uit het coalitieakkoord

 

‒ 3.754

1.202

‒ 4.888

‒ 3.104

‒ 3.479

‒ 12.679

‒ 4.979

‒ 479

‒ 1.479

521

‒ 479

‒ 989

527

‒ 467

‒ 467

Correctie mutatie aansluiting stand IBOS

341

580

251

    

‒ 3.392

‒ 2.230

   

‒ 3.392

‒ 2.230

  

2M Versterken van specialismen C-systemen bandbreedte

  

583

1.144

1.705

1.705

1.705

1.705

1.705

1.705

1.705

1.705

1.705

1.705

1.705

1.705

Onderbrenging tech support op Fort Hood onder instandhouding

 

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

Luchtmacht bestellingen van assortimenten belegd in het DMF

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

Herschikking taken en middelen a.g.v. assortimentsgewijs werken

189

190

189

             

Extrapolatie 2037

               

453.059

Kasschuif 2022 investeringen

150.000

   

‒ 150.000

           

Kasschuif instandhouding materieel

‒ 17.000

   

17.000

           

Toekennen budget Very Joint Task Force 2022

1.035

               

Uitdelen prijsbijstelling

74.887

64.278

71.618

66.916

44.122

33.054

30.915

21.929

14.088

10.140

8.051

11.125

10.027

25.071

24.261

106.832

Verdeling saldo artikel 8 prijsbijstelling

‒ 8.500

    

8.500

          

Aanvullende kasschuif exploitatie

‒ 53.000

10.000

10.000

10.000

13.000

10.000

          

Verdeling saldo artikel 8 prijsbijstelling

‒ 27.115

‒ 23.176

‒ 26.959

‒ 31.583

‒ 15.568

‒ 3.022

7.612

‒ 1.601

8.238

7.086

9.865

10.735

11.317

8.467

6.373

‒ 29.955

Faseverandering projecten DLP 22.1

        

‒ 540

‒ 604

‒ 284

     

Stand ontwerpbegroting 2022

1.330.829

1.553.149

1.843.406

1.876.780

1.813.914

1.806.328

1.842.921

1.782.654

1.492.508

1.087.170

1.005.701

1.238.479

1.059.891

1.363.886

1.285.485

2.309.625

                 

Artikel 5: Infrastructuur en Vastgoed

Tabel 41 Artikel 5: Infrastructuur en Vastgoed

Stand ontwerpbegroting 2022

851.402

826.380

622.464

616.757

564.761

538.404

522.930

521.233

594.495

595.354

599.371

599.371

599.037

597.612

548.637

 

Mutatie 1e suppletoire begroting 2022

‒ 52.119

94.853

159.889

179.238

112.284

111.290

79.747

100.584

105.309

105.671

112.665

111.477

114.394

113.816

108.702

113.242

Mutaties n.a.v. Nota van Wijziging en ISB's

97.900

111.800

111.800

75.000

75.000

75.000

75.000

75.000

75.000

75.000

75.000

75.000

75.000

75.000

75.000

75.000

Stand na 1e suppletoire begroting 2022, Nota van wijziging en ISB's

897.183

1.033.033

894.153

870.995

752.045

724.694

677.677

696.817

774.804

776.025

787.036

785.523

788.431

786.428

732.339

188.242

Nieuwe mutaties

‒ 29.893

63.772

70.571

70.767

98.791

45.244

44.040

31.645

20.605

17.357

17.267

17.271

17.271

14.857

14.188

562.825

Projecten van voorbereidingsfase naar verwervingsfase

2.470

               

Overdracht infrabudget inzake vastgoedaanpassingen en COVO

1.036

               

Herschikking budget exploitatie naar instandhouding infra

377

               

Herschikking taken en middelen a.g.v. assortimentsgewijs werken

‒ 269

               

Herschikking tussen de financiële instrumenten van de Marine

 

‒ 460

‒ 240

‒ 265

‒ 240

‒ 265

‒ 265

‒ 265

‒ 265

‒ 265

‒ 265

‒ 265

‒ 265

‒ 265

‒ 265

‒ 265

Bijstellen instandingshoudingsbudgetten KMar

851

990

990

990

990

990

990

990

990

990

990

990

990

990

990

990

2M een goede en aantrekkelijke werkgever COVO-budget

      

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

Kasschuif 2022 investeringen

‒ 50.000

   

50.000

           

Extrapolatie 2037

               

548.637

Uitdelen prijsbijstelling

39.642

59.242

59.821

60.042

48.041

44.519

38.315

25.920

14.880

11.632

11.542

11.546

11.546

9.132

8.463

8.463

Aanvullende kasschuif investeringen

‒ 24.000

4.000

10.000

10.000

            

Stand ontwerpbegroting 2023

867.290

1.096.805

964.724

941.762

850.836

769.938

721.717

728.462

795.409

793.382

804.303

802.794

805.702

801.285

746.527

751.067

                 

Artikel 6: IT

Tabel 42 Artikel 6: IT

Stand ontwerpbegroting 2022

792.011

757.491

520.428

516.386

499.688

470.971

434.720

507.680

448.638

467.638

489.154

803.875

787.243

463.913

440.172

 

Mutatie 1e suppletoire begroting 2022

34.259

231.246

755.774

518.675

373.335

502.683

520.789

647.604

530.320

536.836

556.654

572.929

588.885

593.850

547.570

573.406

Mutaties n.a.v. Nota van Wijziging en ISB's

95.000

95.000

95.000

95.000

95.000

95.000

95.000

95.000

95.000

95.000

95.000

95.000

95.000

95.000

95.000

95.000

Stand na 1e suppletoire begroting 2022, Nota van wijziging en ISB's

921.270

1.083.737

1.371.202

1.130.061

968.023

1.068.654

1.050.509

1.250.284

1.073.993

1.099.474

1.140.808

1.471.804

1.471.128

1.152.763

1.082.742

573.416

Nieuwe mutaties

‒ 156.846

‒ 200.350

150.847

187.066

508.584

242.819

239.313

250.358

457.976

302.268

357.512

341.496

324.214

206.194

230.157

755.543

2M Een goede en aantrekkelijke werkgever ondersteuning personeel

  

3.000

4.000

7.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

2M Informatiegestuurd organiseren en optreden permanent hoofdkwartier 2.0

  

760

2.396

3.456

6.720

8.504

9.333

15.755

14.286

11.631

5.919

5.919

5.919

5.919

5.919

2M Informatiegestuurd organiseren en optreden IGO 2.0

  

142.420

189.006

179.996

257.069

239.883

239.457

295.008

303.627

323.288

350.454

315.123

198.151

222.045

216.042

Vervanging mobiele rijsimulator Landmacht door JIVC

1.000

1.000

750

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

   

Correctie mutatie aansluiting stand IBOS

4.168

               

Herschikking taken en middelen a.g.v. assortimentsgewijs werken

113

15

‒ 18

15

15

15

15

         

Bijdrage aan BZK voor programma transitie Digi-Inkoop 2022

‒ 158

               

IT trekkingsrechten bij het DMO/JIVC

1.350

               

Budget p-agenda naar HR-transitie

‒ 3.654

‒ 2.001

              

Budgettoewijzing conform jaarplan kustwacht CARIB

‒ 673

               

Herschikking budget exploitatie naar instandhouding IT

41

               

Herschikking tussen de financiële instrumenten van de Marine

229

214

214

212

212

212

212

212

212

212

212

212

212

212

212

212

Inhuur IT advies voor CIO

520

485

              

AV Uitvoering IT ten behoeve van arbeidsvoorwaarden

 

2.000

              

Bijdrage aan BZK centrale financiering generieke digitale infrastructuur

 

‒ 2.319

‒ 2.319

‒ 2.319

‒ 2.319

‒ 2.319

          

Herschikking budget voor project Joint Fires

‒ 76

‒ 76

‒ 76

‒ 76

‒ 76

‒ 76

‒ 76

‒ 76

‒ 346

‒ 526

‒ 526

‒ 526

‒ 526

   

Bijstellen instandhoudingsbudgetten KMar

9

10

10

10

10

10

10

10

10

10

10

10

10

10

10

 

Bijdrage aan BZK voor verrekening bedrijfsvoeringskosten AIVD

‒ 1.500

               

2M informatiegestuurd organiseren en optreden tekort instandhouding IT

  

510

1.013

2.025

2.835

3.443

4.050

4.050

4.050

4.050

4.050

4.050

4.050

4.050

4.050

Toekennen budget Very Joint Task Force 2022

3

               

Extrapolatie 2037

               

535.172

Kasschuif 2022 Investeringen

‒ 150.000

   

150.000

           

Kasschuif 2023 Investeringen

 

‒ 200.000

  

100.000

100.000

          

Uitdelen prijjsbijstelling IT DLP 21.1

38.782

33.898

24.788

21.086

12.956

13.485

12.007

8.864

17.143

8.246

6.822

6.769

6.682

5.208

5.155

5.134

Aanpassingen op het 3 mijard pakket uit het coalitieakkoord

 

‒ 45.576

‒ 31.192

‒ 40.377

44.209

‒ 138.232

‒ 27.785

‒ 14.592

123.044

‒ 30.737

8.925

‒ 28.492

‒ 10.356

‒ 10.356

‒ 10.234

‒ 13.986

Aanvullende kasschuif investeringen

‒ 47.000

12.000

12.000

12.000

11.000

           

Stand ontwerpbegroting 2023

764.424

883.387

1.522.049

1.317.127

1.476.607

1.311.473

1.289.822

1.500.642

1.531.969

1.401.742

1.498.320

1.813.300

1.795.342

1.358.957

1.312.899

1.328.959

                 

Artikel 7: Bijdragen andere begrotingen Rijk

Tabel 43 Artikel 7: Bijdragen andere begrotingen Rijk

Stand ontwerpbegroting 2022

4.948.612

4.713.414

4.460.194

4.648.719

4.438.089

4.385.249

4.297.403

4.463.985

4.292.684

4.291.569

4.272.952

4.279.643

4.279.989

4.265.310

4.280.977

 

Mutatie 1e suppletoire begroting 2022

300.312

1.098.131

2.112.488

2.219.755

2.180.153

2.175.126

2.173.278

2.155.633

2.147.881

2.145.911

2.023.295

2.148.191

2.147.853

2.152.481

2.142.253

2.113.071

Mutaties n.a.v. Nota van Wijziging en ISB's

321.700

633.400

581.701

525.070

672.065

649.065

537.065

461.065

408.065

408.065

404.649

419.065

415.065

412.065

462.065

488.065

Stand na 1e suppletoire begroting 2022, Nota van wijziging en ISB's

5.570.624

6.425.945

7.241.182

7.158.474

6.908.242

6.850.375

6.760.681

6.909.618

6.730.565

6.727.480

6.700.896

6.717.834

6.717.842

6.707.791

6.713.230

2.403.071

Nieuwe mutaties

                

2 Miljard pakket Defensienota

 

400.000

1.625.553

1.870.576

1.826.738

1.802.898

1.784.656

1.784.113

1.766.613

1.766.613

1.771.024

1.766.613

1.766.613

1.766.613

1.766.613

1.766.613

Luchtmacht bestellingen van assortimenten belegd in het DMF

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

250

Financiering torpedo firing exercise

738

               

Herschikking budget BOTOC

1.464

               

Herschikking budget DOKM naar CSS

 

46

46

26

59

59

59

59

59

59

59

59

59

59

59

59

Herschikking budget doorontwikkeling krijgsmacht (DOKM)

    

‒ 3.100

‒ 3.100

‒ 3.100

‒ 3.100

‒ 3.100

‒ 3.100

‒ 3.100

‒ 3.100

‒ 3.100

‒ 3.100

‒ 3.100

‒ 3.100

Herschikking budget exploitatie naar instandhouding infra

1.036

               

Herschikking budget exploitatie naar instandhouding IT

41

               

Herschikking taken en middelen a.g.v. assortimentsgewijs werken

483

9

8

‒ 181

‒ 181

‒ 181

‒ 181

‒ 196

‒ 196

‒ 196

‒ 196

‒ 201

‒ 201

‒ 201

‒ 201

‒ 201

Inhuur IT advies voor CIO

520

485

              

IT trekkingsrechten bij het DMO/JIVC

1.350

               

Onderbrenging tech support op Fort Hood onder instandhouding

 

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

12.900

Overdracht infrabudget inzake vastgoedaanpassingen en COVO

2.470

               

Toekennen budget Very Joint Task Force 2022

7.945

               

Bijstellen instandhoudingsbudgetten KMar

2.795

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

Budget p-agenda naar HR-transitie

‒ 3.654

‒ 2.001

              

Budgettoewijzing conform jaarplan kustwacht CARIB

10.855

               

AV uitvoering IT ten behoeve van arbeidsvoorwaarden

 

2.000

              

CA aantrekkelijke werkgever / reservisten binding jongeren

 

‒ 30.000

‒ 35.650

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

‒ 40.000

Bijdrage aan BZK specifieke apparatuur

‒ 194

               

Bijdrage aan BZK uitbreiding opslagcapaciteit

‒ 2.750

               

Bijdrage aan BZK voor programma transitie Digi-Inkoop 2022

‒ 158

               

Bijdrage aan BZK voor verrekening bedrijfsvoeringskosten AIVD

‒ 1.500

               

Bijdrage aan BZK centrale financiering generieke digitale infrastuur

 

‒ 2.319

‒ 2.319

‒ 2.319

‒ 2.319

‒ 2.319

          

Bijdrage door J&V voor MIT 2022 Defensie

 

160

160

160

160

160

160

160

160

160

160

160

160

160

160

160

Bijdrage J&V aan project Eurostar trein 1,2 en 4

193

51

51

51

51

51

51

51

51

51

51

51

51

51

51

51

Bijdrage van de Douane scopeuitbreiding MOC LVC

206

               

Bijdrage van J&V inzake aanpak ondermijning KMar

43

265

429

171

171

171

171

171

171

171

171

171

171

171

171

171

Bijdrage van J&V voor KMar maritieme hub Bonaire

225

               

Bijdrage J&V voor versteviging van het grensbewakingssysteem Eurosur

400

               

Kasschuif n.a.v. munitieplan voor oefenen en trainen

‒ 61.367

22.774

18.544

48.887

8.450

‒ 12.724

‒ 24.564

         

Kasschuif 2022 investeringen

‒ 250.000

   

250.000

           

Kasschuif 2023 investeringen

 

‒ 350.000

  

100.000

250.000

          

Kasschuif instandhouding

‒ 100.000

   

100.000

           

Kasschuif IT investeringen

‒ 169.000

 

169.000

             

Kaschuif investeringen

‒ 80.000

 

40.000

40.000

            

Mislopen verkoopopbrengsten

    

2.062

           

Extrapolatie 2037 / overig

8.045

              

4.281.173

Aanvullende kasschuif exploitatie

‒ 50.000

   

25.500

24.500

          

Aanvullende kasschuif investeringen

‒ 167.000

36.000

42.000

44.000

24.000

21.000

          

Artikel 8: Overige uitgaven en ontvangsten

Tabel 44 Artikel 8: Overige uitgaven en ontvangsten 

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

2031

2032

2033

2034

2035

2036

2037

Stand ontwerpbegroting 2022

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Mutatie 1e suppletoire begroting 2022

173.725

164.766

172.451

169.277

158.418

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

Mutaties n.a.v. Nota van Wijziging en ISB's

                

Stand na 1e suppletoire begroting 2022, Nota van wijziging en ISB's

173.725

164.766

172.451

169.277

158.418

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

156.280

Nieuwe mutaties

‒ 173.725

‒ 164.766

‒ 172.451

‒ 169.277

‒ 158.418

‒ 156.280

‒ 156.280

‒ 156.280

‒ 156.280

‒ 156.280

‒ 156.280

‒ 156.280

‒ 156.280

‒ 156.280

‒ 156.280

‒ 156.280

Uitdelen prijsbijstelling Infra & Vastgoed DLP 22.1

‒ 39.642

‒ 59.242

‒ 59.821

‒ 60.042

‒ 48.041

‒ 44.519

‒ 38.315

‒ 25.920

‒ 14.880

‒ 11.632

‒ 11.542

‒ 11.546

‒ 11.546

‒ 9.132

‒ 8.463

‒ 8.463

Uitdelen prijsbijstelling IT DLP 22.1

‒ 38.782

‒ 33.898

‒ 24.755

‒ 21.086

‒ 12.956

‒ 13.485

‒ 12.007

‒ 8.864

‒ 17.143

‒ 8.246

‒ 6.822

‒ 6.769

‒ 6.682

‒ 5.208

‒ 5.155

‒ 5.134

Uitdelen prijsbijstelling materieel DLP 22.1

‒ 203.759

‒ 164.330

‒ 195.709

‒ 214.482

‒ 159.693

‒ 110.364

‒ 75.509

‒ 127.901

‒ 91.306

‒ 108.057

‒ 98.457

‒ 95.025

‒ 92.784

‒ 108.074

‒ 117.169

‒ 262.502

Verdeling saldo artikel 8 prijsbijstelling

108.458

92.704

107.834

126.333

62.272

12.088

‒ 30.449

6.405

‒ 32.951

‒ 28.345

‒ 39.459

‒ 42.940

‒ 45.268

‒ 33.866

‒ 25.493

119.819

Stand ontwerpbegroting 2023

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

4.3 Bijlage instandhoudingsuitgaven

De instandhoudingsuitgaven van de grootste wapensystemen zijn weergegeven in de onderstaand tabel. De instandhoudingsuitgaven van de overige wapensystemen zijn samengevoegd onder de regel «overig» in onderstaande tabel. Voor het jaar 2021 zijn de realisatiecijfers opgenomen. Voor 2022 en verder betreft het een raming. Het betreft de instandhoudingsuitgaven van de artikelen 1 tot en met 4 in het DMF. De schommelingen in de ramingen zijn het gevolg van bijvoorbeeld gepland groter periodiek onderhoud.

De instandhoudingsuitgaven per wapensysteem komt overeen met de optelling van de uitgaven van alle defensieonderdelen voor het betreffende wapensysteem. Omdat met deze optelling per wapensysteem sprake is van een andere doorsnede van de instandhoudingsuitgaven, zijn deze niet direct te herleiden bij de instandhoudingsuitgaven zoals vermeld bij de afzonderlijke begrotingsartikelen.

Met de presentatie van de instandhoudingsuitgaven in deze bijlage wordt beoogd een integraal inzicht te verschaffen in de instandhoudingsuitgaven van de wapensystemen van Defensie. Bij de betreffende artikelen worden de instandhoudingsuitgaven op hoofdlijnen toegelicht.

Tabel 45 Instandhoudingsuitgaven Defensiematerieelbegrotingsfonds (bedragen x1.000.000)

Wapensysteem

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

Luchtverdedidings- en Commandofregatten (LCF)

39

26

33

36

36

41

42

M-fregatten

23

8

9

17

12

10

11

Patrouilleschepen

12

9

15

15

14

16

19

Landing Platform Docks

17

11

14

27

13

16

21

Joint Support Ship/Combat Support Ship

18

4

12

12

33

13

16

Onderzeeboten

17

25

27

31

35

23

20

Mijnenbestrijdingsvaartuigen

6

7

11

10

7

4

3

CV9035NL Infanterie Gevechtsvoertuigen

37

47

47

39

44

44

45

Pantserwielvoertuigen

32

33

36

38

37

40

40

Grondgebonden Luchtverdediging

27

3

27

36

47

33

32

Wissellaadsystemen en trekkeropleggercombinaties

15

9

16

15

17

17

17

Ondersteunende tanks

16

10

12

11

12

12

12

Artillerie

28

14

6

6

7

10

10

Vrachtwagens

15

15

27

27

32

30

29

Unmanned Aerial Vehicles

13

11

11

11

12

12

15

Jachtvliegtuigen F-16

89

21

64

20

12

5

0

Jachtvliegtuigen F-35

75

95

148

227

281

400

319

Tankvliegtuigen KDC-10

12

6

0

0

0

0

0

Multi Role Tanker Transport (MRTT)

4

3

17

21

22

22

22

Transportvliegtuigen C-130

12

15

12

10

10

10

10

Gevechtshelikopters AH-64 Apache

37

45

41

46

49

50

49

Transporthelikopters CH-47 Chinook

28

23

30

31

32

33

33

Transporthelikopters AS-532 Cougar

24

18

26

23

24

23

23

Maritieme helikopers NH-90

40

34

53

44

45

41

42

Klein kaliber wapens

60

30

61

64

64

64

64

Kleding- en persoonlijke uitrusting

53

67

83

77

94

94

94

MILSATCOM

13

11

13

12

11

11

11

Overige wapensystemen

251

441

365

375

413

437

348

Totaal

1.012

1.041

1.215

1.281

1.371

1.467

1.346

4.4 Bijlage afkortingen

Tabel 46

Afkorting

Omschrijving

A2AD

Area denial weapon

AGW

Assortimentsgewijs werken

BKI

BeleidsKader Inzetvoorraden

BTW

Belasting Toegevoegde Waarde

C-130

transportvliegtuig

CEMA

Cyber Electromagnetic Activities

CLAS

Commando Landstrijdkrachten

CLSK

Commando Luchtstrijdkrachten

CODEMA

Commissie Ontwikkeling Defensie Materieel

CODEMO

Commissie Defensie Materieel Ontwikkeling

COTS/MOTS

Commercial/Military Off The Shelf

COVO

Commandanten Voorzieningen

C-RAM

Counter Rockters, Artillery & Mortars

CSS

Combat Support Ship

CV-90

Infanterie Gevechtsvoertuig

CZSK

Commando ZeeStrijdKrachten

DBBS

Defensie Bewaking- en Beveiligingssysteem

DLP

Defensie Lifecycle Plan

DMF

DefensieMaterieelbegrotingsFonds

DMI

Directie Materiele Instandhouding

DMO

Defensie Materieel Organisatie

DMP

Defensie Materieel Proces

DmunB

Defensie Munitiebedrijf

DOKS

Defensie Operationeel Kledingsysteem

DOSCO

Defensie OndersteuningsCommando

DPO

Defensieprojectenoverzicht

DVOW

Defensiebrede Vervanging Operationele Wielvoertuigen

EDA

European Defence Agency

EDF

Europees Defensie Fonds

ELOT

End Life of Type

EOV

Elektronische Oorlogsvoering

EU

Europese Unie

EZK

Ministerie van Economische Zaken en Klimaat

F-16

Jachtvliegtuig

F-35

Vijfde generatie jachtvliegtuig

FIN

Ministerie van Financiën

FOXTROT

Draadloze IT infrastructuur en command- en controlsystemen

FTP

Fast Track Procurement

GPW

Groot Pantserwielvoertuig

GrIT

Grensverleggende Informatie Technologie

HR

Human Resources

IBO

Interdepartementaal Beleidsonderzoek

IGO

Informatie Gestuurd Optreden

IGV

Infanterie Gevechtsvoertuig

IP

Instandhoudingsprogramma

IT

Informatietechnologie (incl communicatie)

JenV

Ministerie van Justitie Veiligheid

JIVC

Joint Informatievoorzieningscommando

JSS

Joint Support Ship

KMar

Koninklijke Marechaussee

KORV

Kader Overname Rijksvastgoed

KPU

Kleding en Persoonlijke Uitrusting

LCF

Luchtverdedigings- en Commandofregatten

LPD

Landing Platform Dock

MALE UAV

Medium Altitude Long Endurance Unmanned Aerial Vehicle

MARIN

Maritime Research Institute Netherlands

MILSATCOM

Militaire Satelliet Communicatie

MJOP

Meerjarig Onderhoudsplan

MKB

Midden- en KleinBedrijf

MLU

Midlife Update

MQ-9

Male UAV

NATO

North Atlantic Treaty Organization

NAVO

Noord Atlantische VerdragsOrganisatie

NH-90

Helikopter

NLR

Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum

NPO

Niet-planbaar onderhoud

OMS

Onderhoudsmanagementsysteem

OPV

Oceangoing Patrol Vessel

PO

Planbaar onderhoud

RVB

Rijksvastgoedbedrijf

SKIA

Strategische Kennis en Innovatie Agenda

SVP

Strategisch Vastgoedplan

TNO

Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek

UAV

Unmanned Aerial Vehicle

US

United States

VOSS

Verbeterd Operationeel Systeem Soldaat