Home
Kamerstukken

Verslag van een schriftelijk overleg : Verslag van een schriftelijk overleg over aanpak wachttijden in de ggz (Kamerstuk 25424-581)

25 424 Geestelijke gezondheidszorg

Nr. 588 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld 13 juli 2021

De vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft een aantal vragen
en opmerkingen voorgelegd aan de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport over de brief van 11 februari 2021 inzake de wachtlijstontwikkeling in de geestelijke
gezondheidszorg (ggz) en de voortgang om met partijen tot afspraken te komen (Kamerstuk
25 424, nr. 581).

De vragen en opmerkingen zijn op 19 februari 2021 aan de Staatssecretaris van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport voorgelegd. Bij brief van 12 juli 2021 zijn de vragen beantwoord.

De fungerend voorzitter van de commissie, Agema

De adjunct-griffier van de commissie, Heller

Inhoudsopgave

blz.

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

II.

Reactie van de Staatssecretaris

I. Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van de brief van
MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid met betrekking tot wachttijden in de
ggz. Graag willen zij de Staatssecretaris een aantal vragen voorleggen.

De leden van de VVD-fractie lezen in de brief van de Staatssecretaris van 11 februari
jl.1 dat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) niet kan concluderen dat de ontwikkelingen
in het aantal verwijzingen enig effect hebben gehad op de wachttijden in de ggz. De
leden van genoemde fractie zijn niet tevreden met de «mogelijke verklaringen» die
door de NZa en veldpartijen worden aangedragen. Wat mist de Staatssecretaris aan informatie
om goed te kunnen monitoren wat de effecten van een daling van de verwijzingen zijn
op de wachttijden in de ggz?

De leden van de VVD-fractie lezen in genoemde Kamerbrief dat de Staatssecretaris landelijke
opschaling mogelijk wil maken bij vastgelopen casussen, waarmee de regionale doorzettingsmacht
ook landelijk borging krijgt. Hoe wordt de Kamer op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen
hierover en wanneer moet de doorzettingsmacht uiterlijk gereed zijn?

De leden van de VVD-fractie hebben ook een vraag bij het nieuwe transfermechanisme.
Wie is verantwoordelijk voor de patiënt indien deze niet bij de aanbieder naar voorkeur
terecht kan? Hoe wordt voorkomen dat iemand van zorgaanbieder naar zorgaanbieder doorverwezen
wordt? Wanneer vervalt de aanmeldpauze en hoe wordt dit bepaald?

De motie van de leden Renkema en Regterschot 2 verzocht de Staatssecretaris te onderzoeken hoeveel extra behandelplaatsen nodig
zijn voor mensen met een trauma, pervasieve aandoeningen en persoonlijkheidsproblematiek.
De Staatssecretaris schrijft in dit kader dat dit mogelijk gemaakt wordt door aanpassing
van de Transparantieregeling. Kan de Staatssecretaris aangeven wanneer hij verwacht
de Kamer te kunnen informeren over het aantal extra behandelplaatsen?

Deelt de Staatssecretaris de mening van de leden van de VVD-fractie dat de inzet van
de hbo-afgestudeerde toegepast psycholoog kan bijdragen aan het wegwerken van de wachtlijsten
in de ggz? Waarom is de toegepast psycholoog niet opgenomen in de lijst van beroepen
die in de toekomst tijd mogen schrijven, terwijl ze wel waren opgenomen in het experiment
zoals afgesproken in het Hoofdlijnenakkoord GGZ van juli 2018?

Staat de Staatssecretaris nog steeds achter dit akkoord? Zo ja, waarom zijn de toegepast
psychologen dan niet opgenomen in de lijst van beroepen die tijd mogen schrijven?

Vragen en opmerkingen van de PVV-fractie

De leden van de PVV-fractie hebben kennisgenomen van de brief van MIND Landelijk Platform
Psychische Gezondheid en de brief van de Staatssecretaris van 11 februari jl. over
de voortgang van de vervolgaanpak van de wachttijden in de ggz. Genoemde leden hebben
daarover nog enkele vragen en opmerkingen.

De leden van de PVV-fractie begrijpen uit de brief van de Staatssecretaris dat het
beeld redelijk stabiel is. De gemiddelde wachttijden voor de basis-ggz liggen onder
de Treeknorm. Genoemde leden vragen de Staatssecretaris hoe dit zit bij de specialistische-ggz.
Deze leden vragen de Staatssecretaris ook hoe het komt dat de gemiddelde aanmeldtijd
voor zowel de basis- als de specialistische-ggz boven de Treeknorm ligt. Vanwege de
coronasituatie waren er immers over heel 2020 ongeveer 83.000 ggz-verwijzingen minder;
dat is een afname van 11–14% ten opzichte van 2019. Hoe kan het dat deze daling geen
invloed heeft op de wachttijden?

De leden van de PVV-fractie zijn benieuwd of de Staatssecretaris de mening deelt van
MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid dat ggz-overleggen worden doorgeschoven
en dat partijen niet op een lijn zitten? Welke invloed heeft de coronasituatie op
de voortgang van betreffende overleggen?

De leden van de PVV-fractie hebben al eens gepleit voor een intakeplicht bij de ggz
en vragen hier opnieuw aandacht voor. Hiermee bedoelen deze leden geen opnameplicht,
maar een intakeplicht binnen vier weken na aanmelding waarbij een eerste diagnose
met behandelplan wordt vastgesteld en vervolgens een behandellocatie wordt bepaald.
Dit schept duidelijkheid en voorkomt dat patiënten tussen wal en schip vallen. Graag
krijgen deze leden hierop een nieuwe reactie van de Staatssecretaris.

De leden van de PVV-fractie begrijpen niet waarom het nog steeds niet inzichtelijk
is wie bij welke ggz-instelling(en) op een wachtlijst staat. Het aantal dubbele aanmeldingen
draagt niet bij aan het overzicht van de problematiek. Waarom moet het tot 1 januari
2022 duren voordat dit is opgelost? Is het niet logisch om dit eerst voortvarend op
te pakken?

Tot slot vragen de leden van de PVV-fractie om een overzicht van alle ingezette acties
de afgelopen vier jaar om de wachttijden in de ggz aan te pakken, welke resultaten
dit heeft opgeleverd en welke acties en resultaten de Staatssecretaris als succesvol
beschouwt (en waarom).

Vragen en opmerkingen van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie maken graag van de gelegenheid gebruik enkele aanvullende
en verduidelijkende vragen te stellen over de wachtlijsten in de ggz. Dit mede naar
aanleiding van de verontrustende brief van MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid.

De Staatssecretaris heeft op 11 februari jl. een brief naar de Kamer gestuurd over
de wachtlijsten in de ggz. Daarin schetst hij een beeld dat veel gelijkenissen vertoont
met voorgaande analyses. Bij vier hoofddiagnosegroepen overschrijdt de totale gemiddelde
wachttijd de Treeknorm van 14 weken. Het betreft aandachtstskort- en gedragsstoornissen,
angststoornissen, persoonlijkheidsstoornissen en pervasieve stoornissen. De leden
van de CDA-fractie vinden dit een verontrustend beeld, want bij psychiatrische ziektebeelden
is al jaren een redelijk stabiele overschrijding van de Treeknormen. Kan de Staatssecretaris
verklaren waarom dit beeld al jarenlang zo is? Hoe komt het toch dat al jaren juist
deze stoornissen steeds buiten de Treeknormen vallen?

Vanaf begin dit jaar zijn zorgaanbieders in de ggz op basis van de aangepaste Transparantieregeling
verplicht om naast hun wachttijden het aantal wachtenden periodiek door te geven.
De leden van de CDA-fractie vinden dit een goede ontwikkeling, maar vragen de Staatssecretaris
tevens of de gegevens die hiermee worden opgevraagd ook inzicht gaan geven in de groep
lang wachtenden met dubbelproblematiek. Vindt de Staatssecretaris dat er voldoende
inzicht is in deze doelgroep en de wachttijd? Dit omdat deze groep behoefte heeft
aan zeer specialistische ggz-zorg of aan ggz-zorg die uit meerdere disciplines bestaat
(bijvoorbeeld bij een posttraumatisch stresssyndroom en angststoornissen)?

De Staatssecretaris heeft het plan van aanpak wachttijden 2021 van de landelijke stuurgroep
wachttijden bijgevoegd aan zijn brief. Onderdeel van dit plan is dat eind maart 2021
in elke regio waar de Treeknorm voor de totale wachttijd wordt overschreden een transfermechanisme
operationeel moet zijn.

De leden van de CDA-fractie vragen wat in dit kader precies het verschil is met doorzettingsmacht.
Kan de Staatssecretaris dit toelichten? Kan hij ook toelichten wat dit concreet gaat
betekenen voor de mensen op de wachtlijst? Hoe gaat het met de huidige overlegtafels?
Worden deze stopgezet? MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid stelt dat ondanks
alle inspanningen in met name in het afgelopen halfjaar, er nog te weinig perspectief
is voor duizenden mensen. Zij moeten veel te lang wachten op ggz-zorg. Deelt hij deze
zienswijze? Kan hij zijn antwoord toelichten?

De Staatssecretaris geeft aan dat in de door de stuurgroep gemaakte afspraken ook
de betrokkenheid van huisartsenorganisaties, het sociaal domein en vrijgevestigden
is voorzien. Kan de Staatssecretaris dit nader toelichten en met name ingaan op het
resultaat waar deze groepen zich aan committeren? Dit omdat de Staatssecretaris het
volgende in genoemde brief schrijft: «het gedeelde beeld van hoe regionale doorzettingsmacht
eruit zou moeten zien, is dat van een proces waarbij alle partijen zich samen committeren
aan het vinden van passende zorg voor cliënten, via een opschalingsmodel.» Dit betekent
dat er enkel procescommitment is, terwijl dit er toch al was? De leden van de CDA-fractie
zijn sceptisch of er resultaten geboekt gaan worden, mede omdat al jaren wordt gesproken
over wachtlijsten en de deze – ondanks minder instroom door corona – niet zijn afgenomen.

In genoemde Kamerbrief gaf de Staatssecretaris aan dat er dertig wachtenden geholpen
worden en/of onder behandeling zijn. Hoeveel wachtenden zijn er nu – met behulp van
de regiotafels of via andere vormen van overleg – van deze wachtlijst af?

In de acht regio’s met de langste wachttijden zijn in oktober versnellers van start
gegaan om de aanpak van de wachttijden vlot te trekken. Deze versnellers zijn in beginsel
aangesteld voor een half jaar, met de mogelijkheid op een half jaar verlening. Voor
het laatste kwartaal van 2020 en het eerste kwartaal van 2021 zijn concrete resultaatdoelen
geformuleerd. MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid constateert dat in de
meeste regio’s vooruitgang wordt geboekt en constateert tegelijkertijd dat de resultaatdoelen
voor het laatste kwartaal 2020 slechts gedeeltelijk zijn gehaald. MIND Landelijk Platform
Psychische Gezondheid stelt verder dat partijen in de regio's het moeilijk vinden
om zich in gezamenlijkheid te verbinden aan concrete, meetbare resultaten en hiervoor
ook eigen verantwoordelijkheid te nemen. Deelt de Staatssecretaris deze zienswijze?
Zo ja, waarom is dit zo? Zo nee, waarom niet? Kan de Staatssecretaris toelichten welk
deel van de resultaatdoelen gehaald zijn en welk deel niet? De leden van de CDA-fractie
lezen over het transfermechanisme, doorzettingsmacht, regiotafels en meer van dit
soort zaken. Genoemde leden vragen de Staatssecretaris of alle plannen zich tot elkaar
verhouden. Deze leden merken op dat het zo lijkt dat van het ene naar het andere plan
wordt overgestapt, zonder dat doelstellingen gehaald zijn of plannen afgerond worden.

Patiënten worden door zorgaanbieders actief gewezen op de mogelijkheid om ergens anders
sneller in behandeling te komen, het tranfermechanisme. De leden van de CDA-fractie
vragen de Staatssecretaris of dit nieuw beleid is, omdat genoemde leden veronderstellen
dat dit beleid al jaren gangbaar was. Gaat deze aanpak werken voor de vier hoofddiagnosegroepen
die zich al lange tijd buiten de Treeknormen bevinden? In hoeverre sturen zorgverzekeraars
hier nu op bij de zorginkoop?

Voor de diagnosegroepen waarop de Treeknormen worden overschreden, worden aanmeldpauzes
ingesteld. Betekent dit dat er spoedig aanmeldpauzes ingesteld gaan worden, gelet
op wat de Staatssecretaris schrijft op de eerste bladzijde van zijn Kamerbrief?

Uit het onderzoek van de Algemene Rekenkamer van vorig jaar over de wachttijden in
de ggz kwam naar voren dat zorgaanbieders vooral investeren in lichtere ggz-zorg.
In welke mate sturen zorgverzekeraars bij de zorginkoop op deze conclusie van de Algemene
Rekenkamer? In hoeverre motiveren zorgverzekeraars zorgaanbieders om meer zwaardere
zorg te leveren?

In genoemde Kamerbrief wordt gesteld dat de betrokken partijen een mandaat overeenkomen
waarmee de Staatssecretaris – op basis van beschikbare informatie en professioneel
advies – een bindende uitspraak kan doen over waar een passende plek geboden moet
worden. Voor personen die in het reguliere zorgsysteem zijn vastgelopen, wordt zo
zorgaanbod gegarandeerd. De leden van de CDA-fractie vinden het enerzijds positief
dat de Staatssecretaris ver wil gaan om problematisch lang wachtenden te helpen een
passende plek te krijgen. Genoemde leden vragen de Staatssecretaris tegelijkertijd
wat het zegt over het systeem als zorgaanbieders er onderling niet (meer) uitkomen.
Klopt deze zienswijze? Deze leden ontvangen op dit punt graag een uitgebreide reactie
van de Staatssecretaris.

Vragen en opmerkingen van de D66-fractie

Algemeen

De leden van de D66-fractie hebben kennisgenomen van de Kamerbrief over de voortgang
van de aanpak van de wachttijden in de ggz en het Actieplan Wachttijden 2021. Genoemde
leden vinden het van groot belang dat mensen die zorg nodig hebben, deze zorg ook
zo snel mogelijk aangeboden krijgen. Deze leden constateren dat reeds vanaf 2017 gesproken
wordt over dit thema, maar vinden het noemenswaardig dat er vanuit de stuurgroep nu
een actieplan ligt. Genoemde leden hebben in dit verband nog verschillende vragen.

Actieplan Wachttijden 2021

De leden van de D66-fractie vinden het noemenswaardig dat er vanuit de stuurgroep
wachttijden vele duidelijke actiepunten zijn gekomen en dat deze nu in het Actieplan
Wachttijden 2021 staan. Kan de Staatssecretaris nader ingaan op zijn opmerking in
zijn brief dat hij «nu echt gemotiveerde partijen ziet die een gevoel van urgentie
delen»? Wat is volgens de Staatssecretaris de reden dat dit nu wel is gelukt en bij
eerdere overleggen, die in 2017 zijn gestart, niet? Welke lessen kunnen daaruit getrokken
worden, indien bijvoorbeeld een nieuw hoofdlijnenakkoord wordt gesloten?

De leden van de D66-fractie vragen de Staatssecretaris om aan te geven of hij bereid
is maandelijks de Kamer op de hoogte te brengen van de voortgang van dit actieplan?
Er staan immers duidelijke maandelijkse deadlines in. Wordt dit actieplan ook actief
gemonitord door de NZa en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ)?

De leden van de D66-fractie vragen op welke manier wordt voorkomen dat een patiënt
weer terugvalt na een traject in de ggz. Deze leden benadrukken het belang van nazorg.
Door goede nazorg kan immers een tweede traject vermeden worden, wat weer een positief
effect heeft op de wachttijden. Kan de Staatssecretaris toelichten welke nazorgmaatregelen
op dit moment worden genomen? Kan de Staatssecretaris tevens toelichten in hoeverre
deze maatregelen de doelgroep bereiken?

De leden van de D66-fractie lezen dat er in het afgelopen jaar naar schatting 80.000
minder verwijzingen naar de ggz hebben plaatsgevonden dan verwacht. Deze leden benadrukken
dat er hierdoor voor de toekomst een extra toestroom naar de ggz dreigt en dat het
daarom noodzakelijk is dat snel resultaten worden geboekt rondom de aanpak van wachttijden.
Dit gelet op het feit dat de wachttijden ondanks het verminderde aantal verwijzingen
niet zijn gedaald en de gemiddelde aanmeldwachttijd de Treeknorm overschrijdt in zowel
de basis-ggz als de specialistische ggz voor elke hoofddiagnosegroep. Leiden deze
conclusies volgens de Staatssecretaris niet tot een aanscherping van de maatregelen?
De leden van de D66-fractie zijn daarnaast benieuwd of tijdelijk aanvullende maatregelen
genomen gaan worden in de komende periode bovenop het ingezette actieplan? Zo ja,
om welke maatregelen gaat het?

De leden van de D66-fractie lezen in het Actieplan Wachttijden 2021 (actiepunt 10)
dat er meer focus komt op preventie, zodat de instroom in de ggz structureel verlaagd
kan worden. Genoemde leden steunen het idee van de stuurgroep om meer aandacht te
besteden aan preventie. Deze leden vragen of de Staatssecretaris, naast de adviezen
van de stuurgroep, ook zelf initiatieven ontplooit om de focus op preventie te versterken?
Wat is de status van de ggz-visie die reeds voor de zomer is aangekondigd?

De aanpassing van de Transparantieregeling

De leden van de D66-fractie merken op dat vanaf 1 januari 2022 inzicht beschikbaar
is in het aantal uniek wachtenden. Waarom kan dit niet eerder? Genoemde leden lezen
namelijk ook dat in het actieplan staat dat de doelstelling is om eind maart 2021
al binnen het transfermechanisme gegevens over het (uniek)aantal wachtenden en hun
zorgvraag uit te wisselen. Hoe verhoudt de streefdatum van 1 januari 2022 met de ambities
in dit actieplan? Kan de Staatssecretaris reeds een schatting maken hoeveel procent
van de wachtenden nu dubbel of onnodig op een wachtlijst staan, gezien het feit dat
er al pilots zijn geweest die dit probleem in kaart hebben gebracht? De leden van
de D66-fractie vragen zich af hoe de aanpassing van de transparantieregeling wordt
gekoppeld met de website kiezenindeggz.nl. Deze leden kunnen zich voorstellen dat
er extra administratieve handelingen worden gevraagd van aanbieders. Deze leden denken
dat het verstandig is deze direct te koppelen aan kiezenindeggz.nl, omdat dit maximale
transparantie geeft richting patiënten, cliënten en verwijzers.

De opzet van transfermechanismen

De leden van de D66-fractie lezen over het idee om de aanbieders met de grootste overschrijding
van de Treeknorm in de regio het voortouw te laten nemen in het transfermechanisme.
Biedt de website kiezenindeggz.nl genoeg betrouwbare informatie om dit vast te stellen?
In het actieplan lezen deze leden dat de stuurgroep eind januari / begin februari
de voortgang rapporteert over deze aanbieders aan de Staatssecretaris. Is de Staatssecretaris
bereid deze voortgang te delen met de Kamer?

De leden van de D66-fractie constateren dat door de stuurgroep vastgestelde – en bindende –
afspraken worden opgezet. Kan de Staatssecretaris uitleggen waarom deze afspraken
bindend zijn? Wat zijn de gevolgen van het niet nakomen van deze afspraken?

De leden van de D66-fractie lezen over de aanmeldpauze en dat aanbieders – voor de
diagnosegroepen waarbij de Treeknorm wordt overschreden – in dit geval geen extra
patiënten mogen aannemen. Dit is vooral een kortetermijnoplossing die goed in kaart
brengt dat er alternatieve aanbieders zijn. Wordt er actief gecommuniceerd richting
patiënten en cliënten welke aanbieders dit betreft, bijvoorbeeld via de website kiezenindeggz.nl?
Wat wordt gedaan in een situatie waar dit geldt voor alle (grote) aanbieders in een
regio? Met name omdat er regio’s zijn waar de Treeknorm aanzienlijk wordt overschreden.
Wat is de positie van zorgverzekeraars in dezen, aangezien zij zorgplicht hebben voor
deze patiënten?

De leden van de D66-fractie vragen de Staatssecretaris of het wenselijk is om, in
een situatie waarbij veel aanbieders in een regio een aanmeldpauze hebben, een regionale
en centrale wachtlijst te hebben? Immers, in een situatie dat veel of alle aanbieders
een aanmeldpauze hebben in een regio, kan een patiënt/cliënt ook niet op een wachtlijst
komen. Dit kan extra onzekerheid geven voor de patiënten/cliënten en het zicht op
het aantal wachtenden is dan afwezig.

De leden van de D66-fractie lezen in het actieplan dat medio februari beoordeeld wordt
of de ontwikkeling van de regionale transfermechanismen snel genoeg gaan. Kan de Staatssecretaris
deze beoordeling de Kamer doen toekomen?

De uitbreiding van de stuurgroep

De leden van de D66-fractie lezen voorts dat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
(VNG) de uitvoering van het Actieplan Wachttijden 2021 actief volgt en daar waar van
toepassing actief bijdraagt. Deze leden achten de samenwerking tussen gemeenten en
zorgverzekeraars van cruciaal belang in de aanpak van wachttijden. De leden van de
D66-fractie vragen zich af waarom de VNG nog geen volwaardig lid is van de stuurgroep.
Is de Staatssecretaris voornemens om samen met de VNG te kijken of zij een grotere
rol kunnen spelen?

Regionale doorzettingsmacht

De leden van de D66-fractie waarderen dat actief wordt gezocht naar een oplossing
voor een regionale doorzettingsmacht. Genoemde leden constateren wel dat dit al in
het Regeerakkoord 2017 stond en dat hier meerdere moties over zijn ingediend.3 Deze leden lezen dat ervoor gekozen is om in uiterste gevallen casuïstiek door te
geleiden naar de bewindspersoon die gaat over de ggz. Geldt hier een juridische grondslag
voor? Op basis van welke wetgeving of regeling is dit besloten? Waarom is er niet
voor gekozen om deze mogelijkheid te geven aan (de grootste) zorgverzekeraar in de
regio, omdat zij wettelijk gezien de zorgplicht hebben? Hoe wordt de patiënt/cliënt
die dit betreft geïnformeerd dat zijn/haar casus is doorgestuurd naar het Ministerie
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport? Op welke wijze wordt de privacy van deze patiënt
gewaarborgd? Wanneer is hier meer duidelijkheid over?

Overig

De leden van de D66-fractie lezen op welke wijze de Staatssecretaris invulling wil
geven aan de motie Renkema en Regterschot over de extra benodigde behandelplaatsen.
De Staatssecretaris geeft aan dat het in het kader van de uitvoering van deze motie
van belang is dat trauma- en stressgerelateerde stoornissen niet langer onder de diagnosehoofdgroep
angststoornissen vallen, maar dat ze een aparte groep gaan vormen. Kan de Staatssecretaris
toelichten waarom dit nodig is? Ziet de Staatssecretaris ook nadelen aan het toevoegen
van een extra diagnosegroep? Kan de Staatssecretaris tevens toelichten wanneer er
inzicht komt in de behandeltekorten?

Vragen en opmerkingen van de GroenLinks-fractie

De leden van de GroenLinks-fractie hebben met veel belangstelling kennisgenomen van
de aanpak wachttijden in de ggz en de laatste cijfers van de NZa. Daaruit blijkt onder
meer dat de wachttijden stabiel blijven, oftewel, even slecht. Genoemde leden vinden
dit een treurige constatering gezien de hoeveelheid leed die hier vaak achter schuilgaat.
Bovendien constateren deze leden dat binnen de huidige kaders van het stelsel weinig
verbeteringen zijn behaald. Kan de Staatssecretaris een grafiek met de Kamer delen
betreffende het verloop van de wachttijden sinds de eerste meting deze kabinetsperiode?
Tevens vragen genoemde leden wat volgens de Staatssecretaris zijn grootste wapenfeit
is geweest op dit dossier? Zijn er op het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport de afgelopen vier jaar plannen gemaakt of voorbereidingen getroffen om (naast
de bekostigingssystematiek) een stelselwijziging in de ggz in te voeren met het oog
de wachtlijsten te verkorten? Kan de Staatssecretaris in hoofdlijnen de verschillende
denkrichtingen met de Kamer delen? Welke boodschap wil de Staatssecretaris op persoonlijke
titel de politiek meegeven tijdens de aanstaande formatie betreffende de ggz?

De leden van de GroenLinks-fractie ontvangen dagelijks berichten van patiënten die
op een wachtlijst staan, niet in aanmerking komen voor een crisisplek, of waarvan
dak- en thuisloosheid dreigt. Zodoende vragen genoemde leden hoe het staat met de
uitvoering van de aangenomen motie van het lid Klaver4? Is al een inventarisatie gedaan bij alle grote ggz-instellingen in Nederland over
mogelijke tekorten en ontvangt de Staatssecretaris ook signalen dat de druk van acute
ggz verlicht kan worden als er veel betere doorstroom is? Wat is het tijdspad van
de uitvoering van de motie?

De leden van de GroenLinks-fractie constateren dat het kabinet op de valreep nog vorm
geeft aan de noodoplossing «regionale doorzettingsmacht». Dat is mooi, maar om dit
proces vorm te geven wordt gebruik gemaakt van een set werkafspraken. Wil dit zeggen
dat «regionale doorzettingsmacht» en «opschalingsniveau naar de bewindspersoon Volksgezondheid,
Welzijn en Sport» binnen het huidige stelsel zonder additionele wetswijzigingen kan?
Zo ja, waarom heeft het zo lang geduurd voordat hier een eerste stap in wordt gezet?
Zo nee, waarom wordt in de Kamerbrief niet gerept over voorbereiding van wet- en regelgeving?

Tot slot willen de leden van de GroenLinks-fractie meer inzicht krijgen in de macrokosten
van ons ggz-stelsel. Kan de Staatssecretaris met de Kamer delen welk aandeel van de
totale VWS-begroting, en in absolute kosten (in miljarden), sinds het begin van de
eeuwwisseling naar de ggz is gegaan? Hoeveel procent van de dag besteden zorgverleners
in de ggz hun tijd aan administratie, registratie en bureaucratie in de ggz, volgens
de laatste cijfers?

Vragen en opmerkingen van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie hebben met betrekking tot de wachttijden in de ggz onderstaande
opmerkingen en vragen.

De leden van de SP-fractie hebben al vele malen hun zorgen geuit met betrekking tot
de te lange wachttijden/wachtlijsten in de ggz. Een wachttijd van soms vele maanden
is echt onacceptabel; helaas zijn de vorderingen tot op heden volstrekt onvoldoende.
Deze zorgen van genoemde leden worden telkens bevestigd in de verschillende voortgangsrapportages
die naar de Kamer worden gestuurd en ook de laatste voortgangsbrief schetst geen hoopvol
beeld. De leden van de SP-fractie vragen de Staatssecretaris naar de meest actuele
cijfers als het gaat om wachtlijsten in de ggz. Hoeveel mensen staan nu precies op
de wachtlijsten en hoe lang zijn de wachttijden per aandoening? Is het nog steeds
zo dat mensen met de ernstigste problematiek het langst moeten wachten op zorg? Welke
invloeden dan wel gevolgen hebben de tot op heden genomen acties gehad op deze wachttijden?
Zijn de invloeden van individuele maatregelen in beeld te brengen? Zo ja, welke ingezette
acties blijken succesvol en welke blijken tot op heden niet succesvol te zijn? Is
de indruk van de leden van de SP-fractie correct dat de acties tot op heden helaas
nog steeds absoluut onvoldoende zijn en dat aanvullende acties dringend gewenst zijn?

Aangegeven is dat dat de ontwikkelingen in de wachttijden (vooral in coronatijd) samen
worden geadresseerd met de NZa en in overleg met ggz-partijen. Door MIND Landelijk
Platform Psychische Gezondheid wordt echter gesteld dat de verschillende betrokken
partijen (momenteel) niet op één lijn zitten. Dit verbaast de leden van de SP-fractie
zeer, het is immers een probleem dat al gedurende langere tijd speelt en enkel verbreed
is door de coronacrisis. Kan de Staatssecretaris aangeven op welke punten de partijen
op dit moment inhoudelijk niet op één lijn zitten? Kan hij aangeven welk effect dit
«niet op één lijn zitten» precies heeft aangaande de wachtlijstproblematiek? De leden
van de SP-fractie wachten op de door de Staatssecretaris aangekondigde visie over
het zorglandschap van de ggz. Wanneer kunnen deze leden deze visie precies verwachten?
In hoeverre wordt in deze visie één inhoudelijke lijn geschetst waar alle relevante
partijen achter (dienen te) staan als het gaat om de wachttijdproblematiek?

Tevens vragen de leden van de SP-fractie om een uitgebreid overzicht van de betrokken
partijen bij de aanpak van de wachtlijsten in de ggz, welke overleggen op welke onderwerpen
er op korte termijn gaan plaatsvinden en wanneer genoemde leden concrete vervolgacties
kunnen verwachten? Klopt de constatering van MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid
dat veel overleggen zijn doorgeschoven van januari naar maart? Zo ja, waarom is daarvoor
gekozen?

Wat zijn tot op heden precies de ervaringen en resultaten met betrekking tot het akkoord
dat is gesloten tussen Zorgverzekeraars Nederland en ggz-instellingen? Daarnaast vragen
de leden van de SP-fractie hoeveel ggz-instellingen in 2020 hun budgetplafond hebben
bereikt dan wel overschreden? Hoe wordt daarnaast het probleem opgelost dat behandelaren
ertoe geneigd zijn eerder relatief eenvoudige problematiek op te pakken dan ingewikkeldere
casuïstiek, vanwege verkeerde financiële prikkels en marktwerking in de ggz? Hoe wordt
deze mismatch tussen vraag en aanbod opgelost?

Vragen en opmerkingen van de ChristenUnie-fractie

De leden van de ChristenUnie-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van de
brief van de Staatssecretaris over de aanpak van de wachttijden in de ggz en het bijbehorende
actieplan 2021 van de landelijke stuurgroep wachttijden. Deze leden bedanken de Staatssecretaris
voor zijn betrokkenheid en inzet de afgelopen jaren voor de ggz.

De leden van de ChristenUnie-fractie zijn het met de Staatssecretaris eens dat de
samenwerking tussen partijen om de wachttijden in de ggz terug te dringen ten positieve
is veranderd en is geïntensiveerd. De gezamenlijke afspraken die voor 2021 zijn gemaakt,
zijn hard nodig om de wachttijden terug te dringen. Deze zijn ondanks de goede stappen
nog veel te hoog. Genoemde leden vinden het belangrijk dat de afspraken zo goed mogelijk
worden nagekomen, dat wordt ingegrepen als de voortgang achterblijft en dat de instroom
in de ggz zoveel mogelijk wordt voorkomen. Deze leden hebben daarom enkele vragen.

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen de Staatssecretaris om met de stuurgroep
tijdig een beslissing te nemen over de vervolgaanpak in acht probleemregio’s, zodat
de versnellers hun inzet niet onnodig hoeven te pauzeren. Genoemde leden willen onderstrepen
dat bij een beslissing over het vervolg ook moet worden afgewogen of het ingrijpen
van toezichthouders als de NZa of de IGJ wellicht meer de aangewezen weg is om voortgang
te boeken. Deze leden vragen daarnaast aandacht voor de voortgang in andere regio’s
waar wachttijden een structureel probleem zijn. Kunnen deze versnellers ook in andere
regio’s worden ingezet?

De leden van de ChristenUnie-fractie zijn samen met de Staatssecretaris positief gestemd
dat overeenstemming is bereikt over de hoofdlijnen van een regionale doorzettingsmacht.
Genoemde leden dringen aan op een zo spoedig mogelijke uitwerking van de afspraken.
Welke instrumenten heeft het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport om de
partijen aan de afspraken te houden, behalve hen aanspreken wanneer afspraken niet
worden nagekomen?

De leden van de ChristenUnie-fractie vinden een goede samenwerking van de ggz met
gemeenten en het sociaal domein van groot belang als het gaat om de wachttijden in
de ggz, omdat dit de structurele druk op de ggz kan doen afnemen. Is de Staatssecretaris
bereid om met de VNG in gesprek te gaan over een groter commitment van de VNG bij
de aanpak van wachttijden in de ggz?

Hoe beoordeelt de Staatssecretaris de voortgang in de samenwerking tussen gemeenten
en zorgverzekeraars ten behoeve van de ggz-doelgroep en de inbreng van cliëntperspectief
daarbij? Wat wil hij ondernemen om die voortgang te bevorderen?

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen in het licht van de instroom in de ggz
naar de coördinatie- en consultatiefunctie in de ggz. Wat kan de Staatssecretaris
doen om de impasse rond de financiering te doorbreken? Dit kan namelijk de druk op
de ggz doen afnemen.

Ten slotte vragen de leden van de ChristenUnie-fractie aan de Staatssecretaris of
hij in het kader van de Zorgverzekeringswet de mogelijkheden voor zorgverzekeraars
wil vergroten om te investeren in preventie naar voorbeeld van de zorgkantoren in
de Wet langdurige zorg.

II. Reactie van de Staatssecretaris

De leden van de VVD-fractie lezen in de brief van de Staatssecretaris van 11 februari jl.5 dat de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) niet kan concluderen dat de ontwikkelingen
in het aantal verwijzingen enig effect hebben gehad op de wachttijden in de ggz. De
leden van genoemde fractie zijn niet tevreden met de «mogelijke verklaringen» die
door de NZa en veldpartijen worden aangedragen. Wat mist de Staatssecretaris aan informatie
om goed te kunnen monitoren wat de effecten van een daling van de verwijzingen zijn
op de wachttijden in de ggz?

De afgelopen jaren heeft de NZa steeds de (gemiddelde) wachttijden in de ggz gemonitord.
Om de effecten van COVID-19 op de wachttijden in de ggz te kunnen monitoren, bekijkt
de NZa ook het aantal verwijzingen vanaf begin 2020. Deze verwijzingen lieten een
toename van de zorgvraag zien in de eerste maanden van 2020 (pre-COVID). Na de afkondiging
en inwerkingtreding van de eerste maatregelen nam het aantal verwijzingen af. Inmiddels
verkeert het aantal verwijzingen al weer geruime tijd op – en de laatste paar maanden
zelfs boven – het niveau dat we op basis van 2019 en de eerste maanden van 2020 mochten
verwachten.

De wachttijden in de ggz worden bepaald door een groot aantal factoren. Bijvoorbeeld
door de behandelduur, behandelcapaciteit, aantal geopende en afgesloten behandelingen,
en de wijze van intake (face-to-face of op afstand). Deze factoren zijn in verschillende
mate beïnvloed door de coronacrisis. Daarnaast kunnen we niet vergelijken met de situatie
waarin het aantal verwijzingen gelijk was gebleven. Dit maakt het niet mogelijk om
de invloed van de coronacrisis op de wachttijd meetbaar te maken.

Zoals ik in mijn brief aan uw Kamer heb geschreven zal ik u informeren wanneer er
zich relevante ontwikkelingen voordoen op het gebied van de regionale doorzettingsmacht.
In april en mei hebben er wederom twee bijeenkomsten plaatsgevonden waarbij alle betrokken
partijen zich hebben gebogen over (de uitwerking van) regionale doorzettingsmacht.
U wordt hierover geïnformeerd na de zomer. Mijn doel is vanzelfsprekend de doorzettingsmacht
samen met de betrokken partijen zo snel mogelijk te realiseren.

Als een patiënt nog niet bij een ggz-instelling onder behandeling is, ligt de verantwoordelijkheid
in veel gevallen bij de (verwijzend) huisarts.

Eén van de doelstellingen van het transfermechanisme is juist dat een patiënt niet
van zorgaanbieder naar zorgaanbieder doorverwezen wordt. Met het transfermechanisme
spannen verwijzers, aanbieders en financiers zich optimaal in om cliënten tijdige
en passende zorg te bieden: hij of zij krijgt elders in de regio passende zorg, ofwel
hij of zij krijgt via zorgbemiddeling buiten de regio of via e-health passende zorg
ofwel er moet zorg worden ingekocht dan wel gecreëerd.

Een aanmeldpauze vervalt wanneer de wachttijd voor de betreffende hoofddiagnosegroep
bij een betreffende aanbieder niet langer wordt overschreden.

De motie Renkema en Regterschot6 verzocht de Staatssecretaris te onderzoeken hoeveel extra behandelplaatsen nodig
zijn voor mensen met een trauma, pervasieve aandoeningen en persoonlijkheidsproblematiek.
De Staatssecretaris schrijft in dit kader dat dit mogelijk gemaakt wordt door aanpassing
van de Transparantieregeling. Kan de Staatssecretaris aangeven wanneer hij verwacht
de Kamer te kunnen informeren over het aantal extra behandelplaatsen?

Hiervoor is allereerst nodig dat we over betere informatie beschikken over het aantal
mensen dat te lang moet wachten op de zorg die zij nodig hebben. De NZa brengt deze
informatie in kaart. Vervolgens moet een vertaling worden gemaakt naar extra behandelcapaciteit.

De inzet van hbo-afgestudeerde toegepast psychologen met een specialisatie als psychodiagnostisch
werkende kan bijdragen aan het wegwerken van wachtlijsten in de ggz. De psychodiagnostisch
werkende is opgenomen op de lijst van beroepen die per 2022 declarabele consulten
mogen registreren. De psychodiagnostisch werkende kan de (regie)behandelaar ondersteunen
met advies en diagnostische werkzaamheden, waardoor de (regie)behandelaar meer tijd
overhoudt voor de behandeling. In de ggz is een tekort aan regiebehandelaren een vaak
gesignaleerd probleem, dat mede als oorzaak wordt genoemd voor het ontstaan van wachtlijsten.

Andere hbo-psychologen staan niet op de lijst van beroepen die per 2022 declarabele
consulten kunnen registreren. Dit komt omdat binnen het programma Zorgprestatiemodel,
waarin partijen van het Hoofdlijnenakkoord GGZ (HLA GGZ) en de NZa samenwerken aan
de nieuwe ggz-bekostiging, is geconcludeerd dat andere hbo-psychologen niet aan de
criteria hiervoor voldoen. Zo hebben de betreffende HLA-partijen geconcludeerd dat
hbo-psychologen geen zorg (diagnostiek en/of behandeling en/of geneeskundige begeleiding)
in de geneeskundige ggz of forensische zorg leveren. De hbo-psychologen worden vooral
ingezet in een coachende rol. De betreffende partijen geven aan dat buiten de opleiding
tot psychodiagnostisch werkende de inhoud van de opleiding niet tot bekwaamheid leidt
om zelfstandig te diagnosticeren en/of te behandelen in de ggz of forensische zorg
en dat de hbo-psycholoog binnen de ggz of forensische zorg niet onder eigen professionele
verantwoordelijkheid behandelt.

Zoals afgesproken in het Hoofdlijnenakkoord GGZ, staat het «bekostigingsexperiment
aanvullende beroepen», dat eind 2019 is opengesteld door de NZa, wél mede open voor
hbo-psychologen. Van deze experimenteermogelijkheid wordt tot nu geen gebruik gemaakt
voor de inzet van hbo-psychologen.

De leden van de PVV-fractie begrijpen uit de brief van de Staatssecretaris dat het beeld redelijk stabiel is.
De gemiddelde wachttijden voor de basis-ggz liggen onder de Treeknorm. Genoemde leden
vragen de Staatssecretaris hoe dit zit bij de specialistische-ggz. Deze leden vragen
de Staatssecretaris ook hoe het komt dat de gemiddelde aanmeldtijd voor zowel de basis-
als de specialistische-ggz boven de Treeknorm ligt. Vanwege de coronasituatie waren
er immers over heel 2020 ongeveer 83.000 ggz-verwijzingen minder; dat is een afname
van 11–14% ten opzichte van 2019. Hoe kan het dat deze daling geen invloed heeft op
de wachttijden?

In mijn brief van 11 februari jl.7 heb ik u geïnformeerd over de totale gemiddelde wachttijd binnen de gespecialiseerde
ggz. Voor vier hoofddiagnosegroepen werd de Treeknorm overschreden8. De aanmeldwachttijd is voor de basis-ggz en voor alle hoofddiagnosegroepen binnen
de gespecialiseerde ggz langer dan de Treeknorm van vier weken. De oorzaken hiervan
kunnen van verschillende aard zijn. Wat ik vooral van belang vind is dat het actieplan
wachttijden 2021, waarover ik u met mijn brief van 11 februari jl. heb geïnformeerd,
stevig inzet op het knelpunt van de aanmeldwachttijd. De transfermechanismen zijn
daarbij een concreet instrument waarmee cliënten tijdiger aan passende zorg worden
geholpen.

Over het verband tussen het dalend aantal verwijzingen en de wachttijden het volgende.
Zoals ik ook in mijn antwoorden aan leden van de VVD-fractie aanhaalde, worden de
wachttijden in de ggz bepaald door een groot aantal factoren. Deze factoren zijn in
verschillende mate beïnvloed door de coronacrisis. Daarnaast kunnen we niet vergelijken
met de situatie waarin het aantal verwijzingen gelijk was gebleven. Dit maakt het
niet mogelijk om de invloed van de coronacrisis op de wachttijd meetbaar te maken.
Inmiddels verkeert het aantal verwijzingen al weer geruime tijd op – en de laatste
paar maanden zelfs boven – het niveau dat we op basis van 2019 en de eerste maanden
van 2020 mochten verwachten.

Ik deel deze mening niet. De partijen in de landelijke stuurgroep wachttijden (MIND,
ZN, de Nederlandse ggz, MeerGGZ en recent SWN) bespreken met elkaar de aanpak zoals
zij die gezamenlijk voorstaan. Ik vind het juist lovenswaardig dat alle partijen,
– waaronder ook MIND – zich zowel in de bestuurlijke overleggen die ik met hen voer
als in hun brief9 gezamenlijk achter de door hen gekozen aanpak scharen. Vanuit ieders eigen rol en
verantwoordelijkheid dragen zij bij aan deze aanpak en houden zij elkaar scherp op
de onderlinge afspraken. Dit alles om ons gedeelde doel – het structureel terugdringen
van de wachttijden – te bereiken.

De situatie rondom Covid-19 is niet van invloed geweest op de voortgang en frequentie
van bestuurlijke overleggen over de wachttijden in de ggz.

Ik ben het met de leden van de PVV-fractie eens dat het van belang is dat mensen zo
spoedig mogelijk en binnen de Treeknormen die hiervoor staan moeten worden geholpen.
Daar werk ik met de ggz-partijen hard aan. De overschrijding van de aanmeldwachttijden
hebben wij in beeld.

Ik zie in transfermechanismen meer dan in een intakeplicht. Een intakeplicht draagt
namelijk niet bij aan een eerdere start van de behandeling.

Informatie over waar een cliënt op de wachtlijst staat betreft persoonlijke informatie
waarop privacyregels van toepassing zijn. Het zonder toestemming delen van deze informatie
met derden – zoals andere instellingen of verzekeraars – is niet toegestaan.

Voor wat betreft het in beeld brengen van dubbelwachtenden en voorkeurswachtenden,
heb ik uw Kamer eerder aangegeven10 dat de NZa voornemens is om vanaf 2022 inzichtelijk te maken hoeveel mensen er op
meerdere wachtlijsten staan of hoeveel mensen er vanwege een voorkeur voor een aanbieder
op een wachtlijst staan (dubbel- en voorkeurswachtenden). Dit zou het totale aantal
wachtenden kunnen aanscherpen en nuanceren. De NZa geeft aan dat zij een jaarlijkse
steekproef zal doen om inzicht in het aantal dubbel- en voorkeurswachtenden te geven.
Voor de motivering van de NZa verwijs ik u naar de brief die ik u parallel aan deze
reactie stuur.

De afgelopen jaren is er veel gebeurd om de wachttijden terug te dringen. Ik heb uw
Kamer steeds geïnformeerd over de acties die ik, al dan niet samen met de leden van
de landelijke stuurgroep wachttijden en de toezichthouders heb ingezet op het terrein
van de wachttijden in de ggz. Ik verwijs u voor een overzicht van alle ingezette acties
graag naar de verschillende Kamerbrieven die hierover zijn gestuurd11. In de correspondentie met uw Kamer heb ik u onder andere geïnformeerd over:

• De oprichting van de Regionale Taskforces wachttijden en de door hen opgestelde regionale
plannen.

• De campagne «weg van de wachtlijst» die patiënten en verwijzers beter op de hoogte
brengt van de mogelijkheden van wachtlijstbemiddeling door zorgverzekeraars.

• De versterkte inzet op zorgbemiddeling, waarbij zorgbemiddeling onder meer beter onder
de aandacht is gebracht van verwijzers.

• Het plan hoogcomplexe ggz, waarmee patiënten met een hoogcomplexe zorgvraag tijdig
worden geholpen aan een behandelaanbod op maat.

• De inzet van versnellers in de acht regio’s met de langste wachttijden.

• Het gezamenlijk toezicht op de aanpak van de wachttijden door de IGJ en de NZa, dat
steeds meer volume heeft gekregen.

• De aanpassing van de Transparantieregeling, waarmee inzicht in de aard en omvang van
de problematiek is verbeterd.

• De inzet op transfermechanismen in regio’s waar de wachttijden te lang zijn in combinatie
met de aanmeldpauze.

• De website kiezenindeggz.nl, waarmee zorgaanbod ook voor patiënten inzichtelijker
is gemaakt.

De leden van de CDA-fractie maken graag van de gelegenheid gebruik enkele aanvullende en verduidelijkende
vragen te stellen over de wachtlijsten in de ggz. Dit mede naar aanleiding van de
verontrustende brief van MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid.

De oorzaken voor de lange wachttijden voor deze hoofddiagnosegroepen lopen uiteen.
Er is een aantal «gemene delers», waar de brede aanpak van de wachttijden zich vooral
op richt. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om problemen bij het «matchen» van zorgvraag
en -aanbod en het ontbreken van een totaaloverzicht van aantallen wachtenden en behandelcapaciteit
in de regio. Daarnaast zijn er diagnose-specifieke oorzaken. Zo weten we dat voor
pervasieve stoornissen geldt dat er soms onvoldoende kennis is voor een optimale triage
en er een groeiende vraag naar diagnostiek (bij volwassenen) is vanwege toegenomen
aandacht in de samenleving en toenemende complexiteit van de samenleving12.

Door de stuurgroep wachttijden wordt er extra ingezet op de aanpak van de wachttijden
voor de hoofddiagnosegroepen waar de problematiek groot is. Zo heeft de stuurgroep
een onderzoek laten uitvoeren naar belangrijke – diagnose-specifieke – knelpunten
en oplossingsrichtingen voor onder andere pervasieve stoornissen, ggz-problematiek
gecombineerd met een licht verstandelijke beperking, persoonlijkheidsstoornissen en
trauma (onderdeel van angststoornissen). De stuurgroep vertaalt verkregen inzichten
bovendien in specifieke aanbevelingen aan het veld, waarmee de wachttijden teruggedrongen
kunnen worden. Zij organiseert in dit licht onder andere webinars die voor iedereen
toegankelijk zijn. Op 2 april is door het Netwerk Innovatie en Productontwikkeling
Autisme (NIPA) – in samenwerking met de Stuurgroep Wachttijden – het advies rapport
wachttijden autisme uitgegeven. Dit rapport helpt het veld om eerder in te kunnen
grijpen en de zorg ook buiten de ggz te kunnen beleggen.

Tenslotte kunnen de huidige dbc-bekostiging en in het verlengde daarvan de contractafspraken
tussen zorgverzekeraars en ggz-aanbieder (gebaseerd op gemiddelde behandelprijzen
per cliënt) als resultaat hebben dat lichtere zorgvragen worden overgefinancierd en
zwaardere zorgvragen juist worden ondergefinancierd en zo leiden tot financiële prikkels
die het voor aanbieders aantrekkelijk maken om cliënten met een lichtere zorgvraag
eerder te helpen dan cliënten met een zwaardere zorgvraag. Onder andere om deze reden
wordt per 2022 de nieuwe bekostiging ingevoerd. Deze nieuwe bekostiging faciliteert
een passende vergoeding voor geleverde zorg die aansluit bij de feitelijke behandelinzet
(in termen van bijvoorbeeld aantal consulten, betrokken professionals en setting waarin
zorg wordt geleverd).

De verplichte aanlevering van de aantallen wachtenden verschaft geen inzicht in het
aantal wachtenden met meerdere diagnoses. Ten eerste wordt binnen de door zorgaanbieders
aangeleverde aantallen niet gecorrigeerd voor dubbelingen en is het niet inzichtelijk
of een cliënt op één of meerdere wachtlijsten staat. Ten tweede bieden de aantallen
die zorgaanbieders verplicht zijn aan te leveren geen inzicht in de kenmerken van
de (aantallen) wachtenden. Het is dus niet te zeggen bij hoeveel van deze wachtenden
sprake is van comorbiditeit.

De transfermechanismen richten zich ook op het tijdig vinden van passend aanbod voor
mensen met dubbelproblematiek. Afhankelijk van de complexiteit van de zorgvraag, kan
ook het plan van aanpak hoogcomplexe ggz van toepassing zijn.

De transfermechanismen hebben als doel om de wachttijden binnen een regio terug te
dringen door zorgaanbieders (en zorgverzekeraars) samen een passend zorgaanbod te
laten vinden. Het gaat hierbij om het «herverdelen» van patiënten zodat de beschikbare
capaciteit zo efficiënt mogelijk wordt gebruikt. Met het concept van regionale doorzettingsmacht
beogen we passende zorg te bieden aan mensen die dat binnen het reguliere systeem
niet konden vinden. Mensen die tot dan toe tussen wal en schip zijn gevallen krijgen
zo weer nieuw perspectief.

Ook qua vorm zijn transfermechanismen en regionale doorzettingsmacht niet vergelijkbaar.
De transfermechanismen zijn een samenwerkingsverband van zorgaanbieders en verzekeraars
binnen een regio. Voor de regionale doorzettingsmacht voorzie ik met de betrokken
partijen dat deze de vorm van een opschalingsproces krijgt. Als dat nodig is wordt
steeds naar een ander niveau geëscaleerd, in het uiterste geval naar de bewindspersoon
van VWS.

Van het stopzetten van de huidige tafels hoofcomplexe ggz vanwege het opzetten van
een vorm van regionale doorzettingsmacht is geen sprake. De regiotafels zijn specifiek
bedoeld om mensen te helpen die een hoogcomplexe zorgvraag hebben; zie mijn brief
van 13 maart 202013. Voortang en eventuele aanpassing van het plan van aanpak hoogcomplexe ggz volgt
een eigen pad, hierbij zal ook de lopende evaluatie van deze aanpak worden meegenomen.

MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid stelt dat ondanks alle inspanningen
in met name in het afgelopen halfjaar, er nog te weinig perspectief is voor duizenden
mensen. Zij moeten veel te lang wachten op ggz-zorg. Deelt hij deze zienswijze? Kan
hij zijn antwoord toelichten?

Ik realiseer me dat wanneer je te lang moet wachten op zorg, de ingezette acties abstract
zullen klinken. Maar juist voor mensen die nu te lang wachten op zorg moeten we voortvarend
verder gaan op het ingezette pad. Partijen die deelnemen aan het Bestuurlijk Overleg
wachttijden zijn stuk voor stuk gebrand op het terugdringen van de wachttijden in
de ggz. Er worden concrete stappen gezet. Zoals gezegd hebben we het over een zeer
complex probleem waarvoor geen eenvoudige oplossing is. Het kost tijd voordat de ingezette
acties hun vruchten gaan afwerpen. Ik ben blij dat MIND binnen de aanpak van de wachttijden
het perspectief van de cliënt bewaakt.

Sociaal Werk Nederland (SWN) heeft zich bij de landelijke stuurgroep wachttijden aangesloten
en heeft het actieplan wachttijden medeondertekend. De Landelijke Huisartsen Vereniging
(LHV) en InEen onderschrijven het actieplan en dragen actief bij aan de uitvoering.
De VNG volgt de uitvoering van het plan actief en geeft aan bij te dragen waar dat
van toepassing is. Alle genoemde partijen committeren zich dus (zij het in verschillende
mate en vorm) aan de aanpak wachttijden.

In de uitwerking van de regionale doorzettingsmacht gaan de partijen verder dan «procescommitment».
Met de overeenstemming die door alle betrokken partijen is bereikt over de hoofdlijnen
van hoe regionale doorzettingsmacht eruit moet komen te zien, zijn we een betekenisvolle
stap verder. Ik zal uw Kamer na de zomer nader over het onderwerp informeren.

Ik ben met de Nederlandse ggz en ZN in gesprek over de tussenevaluatie van (de eerste
fase van) het plan van aanpak hoogcomplexe ggz. Ik zal uw Kamer naar aanleiding hiervan
in oktober informeren.

Ik ben in het recente Bestuurlijk Overleg wachttijden in de ggz – waar ook MIND aanwezig
was – bijgepraat over de voortgang van de versnellers. Samen met de regionale taskforces
hebben de versnellers knelpunten geïdentificeerd en zijn zij in alle gevallen gekomen
tot een aanpak die een duurzame regionale samenwerking ondersteunt. De versnellers
hebben in hun regio’s tevens een ondersteunende rol gehad in het opzetten van de transfermechanismen.
Al met al ben ik – samen met de andere partijen van het Bestuurlijk Overleg wachttijden –
te spreken over de inzet van de versnellers en verwacht ik dat hun inzet op termijn
ook daadwerkelijk zal resulteren in een kwantificeerbare afname van de wachttijden.
Om deze reden heb ik besloten de versnellers ook voor het tweede halfjaar te financieren.

De eerste inzichten die door de versnellers zijn gedeeld, laten zien dat een gebrek
aan transparantie in zorgvraag en -aanbod en onvoldoende (gezamenlijk) eigenaarschap
een «gemene deler» zijn voor alle probleemregio’s. Deze signaleringen zijn niet nieuw,
maar onderstrepen wel het belang van de aanpak wachttijden zoals die nu is ingezet.

De leden van de CDA-fractie lezen over het transfermechanisme, doorzettingsmacht,
regiotafels en meer van dit soort zaken. Genoemde leden vragen de Staatssecretaris
of alle plannen zich tot elkaar verhouden. Deze leden merken op dat het zo lijkt dat
van het ene naar het andere plan wordt overgestapt, zonder dat doelstellingen gehaald
zijn of plannen afgerond worden.

Ik heb de afgelopen jaren uw Kamer de aanpak van de wachttijden in de ggz steeds in
samenhang gepresenteerd. Mede op aangeven van uw Kamer beperkt de aanpak van de wachttijden
zich niet tot één spoor, maar zijn we gekomen tot een samenhangend geheel van acties,
dat moet leiden tot het terugdringen van de wachttijden in de ggz.

Patiënten worden door zorgaanbieders actief gewezen op de mogelijkheid om ergens anders
sneller in behandeling te komen, het transfermechanisme. De leden van de CDA-fractie
vragen de Staatssecretaris of dit nieuw beleid is, omdat genoemde leden veronderstellen
dat dit beleid al jaren gangbaar was. Gaat deze aanpak werken voor de vier hoofddiagnosegroepen
die zich al lange tijd buiten de Treeknormen bevinden? In hoeverre sturen zorgverzekeraars
hier nu op bij de zorginkoop?

De transfermechanismen gaan verder dan zorgbemiddeling (door verzekeraars). De transfermechanismen
belichamen regionale samenwerking. Juist deze samenwerking wordt – onder andere door
de NZa en IGJ – aangeduid als een van de sleutelfactoren in het aanpakken van de wachttijden.
Door de transfermechanismen wordt er gekeken of de zorgvragen in de regio kunnen worden
opgepakt en zo ja door welke speler. De conclusie kan echter ook zijn dat er in de
regio sprake is van een onvoldoende toegankelijk aanbod voor een bepaalde hoofddiagnosegroep.
In dergelijke gevallen is de afspraak dat aanbieders de cliënt op weg helpen naar
zorgbemiddeling en -advies van de zorgverzekeraar. Mocht ook zorgbemiddeling niet
voor tijdige zorg kunnen zorgen, dan is het aan de zorgverzekeraar om, vanuit zijn
zorgplicht, aanvullende maatregelen te nemen, bijvoorbeeld door omzetplafonds uit
te breiden of de ontwikkeling van nieuw aanbod te stimuleren.

De transfermechanismen beperken zich niet tot het (sneller) koppelen van cliënten
aan zorgaanbieders. Zo zien we bij de transfermechanismen die nu al operationeel zijn
bijvoorbeeld ook een inzet op het beperken/afbuigen van de instroom, het verbeteren
van de door- en uitstroom en een verbeterde samenwerking met het sociaal domein. Een
transfermechanisme wordt, binnen een aantal kaders, vormgegeven naar de behoefte van
de regio. Het is de bedoeling dat zorgverzekeraars (in samenwerking met aanbieders
en cliëntorganisaties) in alle regio’s sturen op een duurzame inrichting van het transfermechanisme
volgens de gemaakte afspraken. Ik verwacht dat de transfermechanismen concreet gaan
bijdragen aan het terugdringen van de wachttijden voor alle hoofddiagnosegroepen die
zich boven de Treeknorm bevinden.

Of er door zorgverzekeraars aanmeldpauzes ingesteld worden is afhankelijk van de voortgang
die in de opzet van de transfermechanismen wordt gemaakt. In maart van dit jaar hebben
zorgverzekeraars mij laten weten op dat moment geen aanleiding te zien een aanmeldpauze
in te stellen in één van de regio’s waar de transfermechanismen operationeel zouden
moeten zijn. Inmiddels zijn we iets verder en lijken er regionale verschillen te zitten
voor wat betreft de fase waarin de transfermechanismen zich bevinden en of/op welke
wijze zij operationeel zijn. Zorgverzekeraars hebben mij laten weten niet uit te sluiten
dat een aanmeldpauze regionaal alsnog wordt ingesteld. Zij houden mij van eventuele
ontwikkelingen op de hoogte.

Zoals in het Actieplan wachttijden door partijen is aangegeven14 kunnen zorgaanbieders er ook zelf voor kiezen een aanmeldpauze in te stellen. Doel
hiervan is ervoor te zorgen dat mensen direct naar een aanbieder mét capaciteit kunnen
worden verwezen. De stuurgroep wachttijden heeft mij ervan op de hoogte gesteld dat
er op dit moment door een (kleinere) zorginstelling een aanmeldpauze ingesteld is
voor de specialistische ggz.

Om er met hun zorginkoop aan bij te dragen dat het zorgaanbod aansluit bij de vraag,
zijn verzekeraars met zorgaanbieders in gesprek over (regionale) schaarste aan aanbod
ten opzichte van een bepaalde (zwaardere) vraag. Dit gebeurt op basis van analyses
en inschattingen vanuit beide partijen. Een en ander kan vervolgens bijvoorbeeld worden
meegenomen bij het bepalen van de hoogte van het omzetplafond en van de gemiddelde
behandelprijs per cliënt, waarvan in de afspraken tussen ggz-aanbieders en zorgverzekeraars
regelmatig sprake is. Ik wijs hierbij ook op de zorgplicht van zorgverzekeraars, die
zowel voor cliënten met een lichtere als voor cliënten met een zwaardere zorgvraag
geldt. Tevens wijs ik op de Monitor contractering ggz 2021 (Kamerstukken 29 247 en 32 620, nr. 330) waarin de NZa aangeeft dat zij positieve ontwikkelingen ziet als het gaat om het
organiseren van passende zorg, maar tegelijkertijd constateert dat hierover in de
contracten bijna geen concrete inhoudelijke afspraken zijn opgenomen (partijen geven
aan dat dergelijke afspraken buiten het contract om worden vastgelegd, bijvoorbeeld
in een convenant). De NZa roept partijen in deze monitor op om meer werk te maken
van passende zorg.

De huidige dbc-bekostiging en in het verlengde daarvan de contractafspraken tussen
zorgverzekeraars en ggz-aanbieder (gebaseerd op gemiddelde behandelprijzen per cliënt)
kunnen als resultaat hebben dat lichtere zorgvragen worden overgefinancierd en zwaardere
zorgvragen juist worden ondergefinancierd en zo leiden tot financiële prikkels die
het voor aanbieders aantrekkelijk maken om cliënten met een lichtere zorgvraag eerder
te helpen dan cliënten met een zwaardere zorgvraag.

Op 6 oktober jl. heb ik u geïnformeerd over mijn voornemen om de NZa een aanwijzing
te geven om per 2022 deze nieuwe bekostiging in de voeren in de ggz (Kamerstuk 25 424, nr. 554). Zoals in die brief wordt toegelicht, faciliteert die nieuwe bekostiging een passende
vergoeding voor geleverde zorg die aansluit bij de feitelijke behandelinzet (de behandelinzet
in termen van bijvoorbeeld aantallen consulten, de betrokken professionals en de setting
waarin de zorg wordt geleverd). Dit is ook het geval als het gaat om zorg voor cliënten
met een complexe zorgvraag.

Tot de nieuwe bekostiging is ingevoerd geldt dat verzekeraars ook hogere gemiddelde
prijzen per cliënt kunnen afspreken met ggz-aanbieders die in verhouding veel cliënten
met een zwaardere zorgvraag behandelen

Dat iemand in het reguliere systeem geen passende zorg kan vinden kan tal van redenen
hebben en hoeft er niet in gelegen te zijn dat zorgaanbieders en zorgverzekeraars
er onderling niet uitkomen. Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat het onduidelijk is
of/waar een bepaalde vorm van zorg nog aangeboden wordt of dat er door andere complicerende
factoren onduidelijkheid is over waar passende zorg geboden moet worden. Het is de
bedoeling dat met regionale doorzettingsmacht dit soort impasses wordt doorbroken.
Daarbij hoop en verwacht ik overigens dat het zelden zover zal komen dat een casus
aan de bewindspersoon wordt voorgelegd. Ik wil overigens wel benoemen dat een situatie
waarbij een patiënt zich niet kan vinden in een door professionals passend geacht
aanbod nooit uitgesloten kan worden. Een garantie dat de patiënt altijd de zorg krijgt
die hij/zij zelf als passend ziet, kan daarom helaas niet gegeven worden.

De leden van de D66-fractie vinden het noemenswaardig dat er vanuit de stuurgroep wachttijden vele duidelijke
actiepunten zijn gekomen en dat deze nu in het Actieplan Wachttijden 2021 staan. Kan
de Staatssecretaris nader ingaan op zijn opmerking in zijn brief dat hij «nu echt
gemotiveerde partijen ziet die een gevoel van urgentie delen»? Wat is volgens de Staatssecretaris
de reden dat dit nu wel is gelukt en bij eerdere overleggen, die in 2017 zijn gestart,
niet? Welke lessen kunnen daaruit getrokken worden, indien bijvoorbeeld een nieuw
hoofdlijnenakkoord wordt gesloten?

Dat de wachttijden een fors probleem zijn is iets waar partijen het al geruime tijd
over eens zijn. Dat het probleem het meest effectief aan te pakken is door nauw samen
op te trekken en er gezamenlijk de schouders onder te zetten is een besef dat mijns
inziens is gegroeid met de tijd. De ervaringen van partijen, de inzet van toezichthouders,
en het frequente overleg dat ik met de partijen van de landelijke stuurgroep wachttijden
heb gevoerd, hebben hier allemaal een steentje aan bijgedragen. Samenwerking en vasthoudendheid
zijn kernbegrippen die essentieel zijn voor alle toekomstige afspraken die op dit
terrein worden vormgegeven.

Ik informeer uw Kamer regelmatig over de voortgang van het actieplan. Het heeft gezien
de aard van de acties geen toegevoegde waarde om uw Kamer maandelijks te informeren.
Ik zal uw Kamer na de zomer opnieuw informeren.

De toezichthouders nemen elementen uit het actieplan mee in hun reguliere toezicht.

De nazorg maakt onderdeel uit van de behandeling, de behandelaar neemt dit dus mee
in samenspraak met de cliënt zelf. De stap kan ook gemaakt worden door af te schalen
van specialistische ggz naar de basis-ggz waar gedurende een jaar gewerkt kan worden
aan verdere stabiliteit van de cliënt. Ook het sociale wijkteam en de ambulante ondersteuning
en begeleiding spelen in de nazorg en het bieden van praktische handvatten een rol.
Tot slot is het contact en gedeelde ervaring met ervaringsdeskundigen en lotgenoten
van grote waarde om verdere stappen te zetten in het herstel en verbetering van het
dagelijks functioneren. Het is een samenspel van behandeling, afschaling en begeleiding
dat patiënten/cliënten ondersteunt in hun herstel en inzet op het voorkomen van terugval.

Op dit moment voorzie ik nog geen aanvullende maatregelen. Ik houd hierover de vinger
aan de pols, onder meer middels de monitoring die de NZa uitvoert, maar ook via overleg
met de veldpartijen.

Ik vind het belangrijk om de ontwikkeling van ggz-problematiek zoveel mogelijk te
voorkomen. Preventie is hierbij een belangrijk, maar ook breed thema. De meest uiteenlopende
initiatieven en programma’s dragen hieraan bij. Ter illustratie noem ik het actieplan
Brede Schuldenaanpak, het actieprogramma Kansrijke start en de publiekscampagne «Hey,
het is ok».

De «discussienota zorglandschap ggz» is op 20 mei jl. openbaar gemaakt. Het betreft
een ambtelijk discussiedocument en het opstellen hiervan is niet alleen met de relevante
veldpartijen gesproken, maar ook met bijvoorbeeld cliënten, behandelaren en wetenschappers.
In de nota worden geen keuzes gemaakt, maar worden uiteenlopende bouwstenen aangedragen
voor de toekomstige inrichting van de ggz. Daarmee is het een «menukaart» van maatregelen.
Maatregelen die kunnen bijdragen aan de kwaliteit, toegankelijkheid en/of betaalbaarheid.
Op dit moment kan iedereen die dat wil reageren op de discussienota via de «doe mee
pagina» op rijksoverheid.nl. De reacties worden gebundeld en geanalyseerd. Het is
de bedoeling dat deze nota de basis is voor een gesprek over de toekomst van de ggz.
Besluitvorming is aan een nieuw kabinet.

Voor wat betreft het in beeld brengen van dubbelwachtenden (/uniek wachtenden) en
voorkeurswachtenden, heb ik uw Kamer eerder aangegeven15 dat de NZa voornemens is om de Transparantieregeling aan te passen. Om daarmee vanaf
2022 inzicht te verkrijgen in de landelijke en regionale aantallen wachtenden, uitgesplitst
naar dubbelwachtenden en voorkeurswachtenden. Deze aanpassing vergt gedegen voorbereiding,
onder andere omwille van de (technische) uitvoerbaarheid. De NZa maakt onder meer
gebruik van de evaluatie van de Transparantieregeling die in het eerste kwartaal van
2021 heeft plaatsgevonden.

De landelijke aanlevering van wachttijdinformatie staat los van de transfermechanismen.
Om het koppelen van wachtende cliënten aan beschikbare zorg binnen een transfermechanisme
mogelijk te maken, is het nodig dat zorgaanbieders – binnen de vertrouwelijke omgeving
van het transfermechanisme – gegevens over die wachtenden en/of hun aanbod delen.
Dit kan bi- of multilateraal en is niet gebonden aan de data die op landelijk niveau
worden aangeleverd.

Kan de Staatssecretaris reeds een schatting maken hoeveel procent van de wachtenden
nu dubbel of onnodig op een wachtlijst staan, gezien het feit dat er al pilots zijn
geweest die dit probleem in kaart hebben gebracht?

Nee, dat is op dit moment niet mogelijk. Voor wat betreft het in beeld brengen van
dubbelwachtenden en voorkeurswachtenden heb ik eerder aangegeven16 dat de NZa voornemens is om vanaf 2022 inzichtelijk te maken hoeveel mensen er op
meerdere wachtlijsten staan of hoeveel mensen er vanwege een voorkeur voor een aanbieder
op een wachtlijst staan (dubbel- en voorkeurswachtenden). Dit zou het totale aantal
wachtenden kunnen aanscherpen en nuanceren. De NZa geeft aan dat zij een jaarlijkse
steekproef zal doen om inzicht in het aantal dubbel- en voorkeurswachtenden te geven.
Voor de motivering van de NZa verwijs ik u naar de brief die ik u parallel aan deze
reactie stuur.

De leden van de D66-fractie vragen zich af hoe de aanpassing van de transparantieregeling
wordt gekoppeld met de website kiezenindeggz.nl. Deze leden kunnen zich voorstellen
dat er extra administratieve handelingen worden gevraagd van aanbieders. Deze leden
denken dat het verstandig is deze direct te koppelen aan kiezenindeggz.nl, omdat dit
maximale transparantie geeft richting patiënten, cliënten en verwijzers.

De aanpassing van de Transparantieregeling zal niet worden gekoppeld aan de website
kiezenindeggz.nl. Het aantal wachtenden bij individuele ggz-aanbieders wordt gezien
als concurrentiegevoelige informatie en wordt daarom niet gedeeld via kiezenindeggz.nl.
Het aantal wachtenden zal wel op geaggregeerd niveau worden gepubliceerd17. Op die manier wordt er optimale transparantie nagestreefd zonder de concurrentie
onnodig te schaden.

De leden van de D66-fractie lezen over het idee om de aanbieders met de grootste overschrijding
van de Treeknorm in de regio het voortouw te laten nemen in het transfermechanisme.
Biedt de website kiezenindeggz.nl genoeg betrouwbare informatie om dit vast te stellen?
In het actieplan lezen deze leden dat de stuurgroep eind januari/ begin februari de
voortgang rapporteert over deze aanbieders aan de Staatssecretaris. Is de Staatssecretaris
bereid deze voortgang te delen met de Kamer?

Ik ben hierover in overleg met de partijen van de landelijke stuurgroep wachttijden.
De fase waarin de transfermechanismen zich bevinden en of/op welke wijze zij operationeel
zijn, verschilt per regio. Uw Kamer wordt hier in oktober nader over geïnformeerd.

De door de stuurgroep vastgestelde, bindende afspraken waaraan ik in mijn brief van
11 februari jl. heb gerefereerd, hebben betrekking op de transfermechanismen. Zorgverzekeraars
zijn op de ontwikkeling van de mechanismen aangesloten en beoordelen of de mechanismen
aan deze afspraken voldoen (met andere woorden: of de afspraken worden nagekomen).
Zo niet, kunnen zij besluiten voor bepaalde aanbieders en hoofddiagnosegroepen (waarvan
de Treeknorm overschreden wordt) een aanmeldpauze in te stellen.

Als cliënten bij een zorgaanbieder op een wachtlijst staan voor een behandeling waarvan
de wachttijd de Treeknorm overschrijdt, worden zij door de zorgaanbieder actief benaderd
en gewezen op de mogelijkheid van behandeling bij een andere zorgaanbieder. Op de
website kiezenindeggz.nl kunnen patiënten/cliënten inzien wat de aanmeld- en behandelwachttijden
voor hun diagnose zijn bij de verschillende aanbieders. Ook worden cliënten verwezen
naar de afdeling wachtlijstbemiddeling van hun zorgverzekeraar die hen actief op weg
kan helpen naar een andere aanbieder.

Er kan nooit sprake zijn van een situatie waarin voor een diagnosegroep bij álle aanbieders
in een bepaalde regio een aanmeldpauze is ingesteld. Zorgverzekeraars zijn in het
kader van hun zorgplicht verplicht verzekerden tijdig en binnen een redelijke reistijd
aan zorg te helpen. Als er geen aanbod is, moet dit worden gecontracteerd. De aanmeldpauze
beoogt juist zorgaanbieders te stimuleren wachtenden onderling beter te verdelen met
een kortere wachttijd als gevolg. Een aanmeldpauze voor álle (grote) aanbieders draagt
hier niet aan bij.

Over het concept van een «gemeenschappelijke» wachtlijst heb ik het vaker met uw Kamer
gehad. Met de motie van het lid Van der Staaij18 inzake gegevensuitwisseling heeft uw Kamer de regering bovendien verzocht initiatief
te nemen om te komen voor een wettelijke grondslag voor gegevensuitwisseling in de
ggz. Ik ben hierover in gesprek met de Autoriteit Consument & Markt (ACM), de Autoriteit
Persoonsgegevens (AP) en de stuurgroep wachttijden. Of het überhaupt mogelijk en – zo
ja – wenselijk is tot zo’n wettelijke grondslag te komen is zeer de vraag met het
oog op de complexiteit en omvang van een dergelijke verandering. In mijn gesprekken
met bovengenoemde partijen verken ik ook of er mogelijkheden zijn tot een gemeenschappelijke/centrale
wachtlijst te komen zonder wettelijke grondslag.

De VNG is geen vast lid van de stuurgroep wachttijden, maar sluit met regelmaat aan
en is betrokken bij de acties die betrekking hebben op de verbinding met het gemeentelijk
domein. In de regio’s zijn gemeenten betrokken bij de regionale taskforces wachttijden.
Ik ben met u van mening dat een bijdrage van de VNG aan de aanpak van de wachttijden
van groot belang is, ook waar het gaat om de betrokkenheid in de landelijke stuurgroep
wachttijden. Daarom kaart ik dit in mijn gesprekken met de VNG ook aan.

De leden van de D66-fractie waarderen dat actief wordt gezocht naar een oplossing
voor een regionale doorzettingsmacht. Genoemde leden constateren wel dat dit al in
het Regeerakkoord 2017 stond en dat hier meerdere moties over zijn ingediend.19 Deze leden lezen dat ervoor gekozen is om in uiterste gevallen casuïstiek door te
geleiden naar de bewindspersoon die gaat over de ggz. Geldt hier een juridische grondslag
voor? Op basis van welke wetgeving of regeling is dit besloten? Waarom is er niet
voor gekozen om deze mogelijkheid te geven aan (de grootste) zorgverzekeraar in de
regio, omdat zij wettelijk gezien de zorgplicht hebben? Hoe wordt de patiënt/cliënt
die dit betreft geïnformeerd dat zijn/haar casus is doorgestuurd naar het Ministerie
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport? Op welke wijze wordt de privacy van deze patiënt
gewaarborgd? Wanneer is hier meer duidelijkheid over?

Zoals ik in mijn brief van 11 februari jl. heb aangegeven wordt er momenteel gewerkt
aan de nadere uitwerking van het concept regionale doorzettingsmacht. Regionale doorzettingsmacht
is geen macht in formele, juridische zin maar een escalatiemodel waarin mensen die
geen passende zorg kunnen vinden, worden geholpen. Zorgverzekeraars zijn betrokken
bij de invulling van de regionale doorzettingsmacht.

In de uitwerking is – naast aandacht voor de inhoud en organisatie van het proces –
veel aandacht voor het cliëntperspectief (de zogenaamde «patiëntenreis»). Communicatie
met cliënt/patiënt is hier onderdeel van. Ik houd uw Kamer zoals gezegd op de hoogte
van relevante ontwikkelingen en de uiteindelijke uitwerking.

De wachttijden voor trauma- en stressgerelateerde stoornissen zijn langer dan die
voor andere diagnosen in de hoofddiagnosegroep angststoornissen. Om preciezer zicht
te krijgen op het aantal wachtenden met een trauma- of stressgerelateerde stoornis
is daarom in de Transparantieregeling opgenomen dat uit de hoofdgroep «angststoornissen»
«trauma- en stressgerelateerde stoornissen» dient te worden afgesplitst. Deze splitsing
betrof een wens van veldpartijen. Het is goed dat er met de aanpassing meer inzicht
komt in de wachttijdproblematiek rondom trauma en stressorgerelateerde stoornissen.
Vervolgens moet een vertaling worden gemaakt naar extra behandelcapaciteit.

De leden van de GroenLinks-fractie hebben met veel belangstelling kennisgenomen van de aanpak wachttijden in
de ggz en de laatste cijfers van de NZa. Daaruit blijkt onder meer dat de wachttijden
stabiel blijven, oftewel, even slecht. Genoemde leden vinden dit een treurige constatering
gezien de hoeveelheid leed die hier vaak achter schuilgaat. Bovendien constateren
deze leden dat binnen de huidige kaders van het stelsel weinig verbeteringen zijn
behaald. Kan de Staatssecretaris een grafiek met de Kamer delen betreffende het verloop
van de wachttijden sinds de eerste meting deze kabinetsperiode?
Tevens vragen genoemde leden wat volgens de Staatssecretaris zijn grootste wapenfeit
is geweest op dit dossier?

Het vergelijken van de cijfers van de wachttijden door de jaren heen is niet mogelijk.
De manier waarop de wachttijden zijn bijgehouden en gerapporteerd is in de afgelopen
jaren meermaals aangepast. Deze aanpassingen maken dat we een steeds scherper beeld
krijgen van de situatie, maar zorgen er tevens voor dat de cijfers die we nu beschikbaar
hebben, niet één op één te vergelijken zijn met de cijfers van enkele jaren terug.

De afgelopen jaren is er veel gebeurd om de wachttijden terug te dringen. De samenhang
tussen de wachttijden en ontwikkelingen binnen en buiten de ggz is complex. Dit maakt
dat de ingezette acties allemaal met elkaar samenhangen en daarom ook niet op zichzelf
te rangschikken zijn naar mate van succes. Ik heb uw Kamer steeds geïnformeerd over
de acties die ik, al dan niet samen met de leden van de landelijke stuurgroep wachttijden
en de toezichthouders heb ingezet op het terrein van de wachttijden in de ggz. Ik
verwijs u voor een overzicht van alle ingezette acties graag naar de verschillende
Kamerbrieven die hierover zijn gestuurd20. In deze correspondentie met uw Kamer heb ik u onder andere geïnformeerd over: