Brief Algemene Rekenkamer : Aandachtspunten bij de ontwerpbegroting 2021 van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Nr. 4 BRIEF VAN DE ALGEMENE REKENKAMER

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 1 oktober 2020

Met deze brief ontvangt u enkele aandachtspunten bij de ontwerpbegroting 2021 (hoofdstuk
XIV) van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en het Diergezondheidsfonds
(F) (Kamerstuk 35 570 XIV, nrs. 1 en 2). Een goede begroting legt de basis voor een goede verantwoording. In de ontwerpbegroting
worden onder andere de plannen uit het regeerakkoord en de uitkomsten van de voorjaarsbesluitvorming
verwerkt. De begroting geeft de budgettaire kaders voor de ontvangsten, uitgaven en
verplichtingen voor het komende jaar (2021) weer.

De ontwerpbegroting van het Ministerie van LNV omvat € 2.065 miljoen aan uitgaven,
€ 1.838 miljoen aan verplichtingen en € 237 miljoen aan ontvangsten.

Aandachtspunten

Wij gaan in op enkele aandachtspunten die relevant kunnen zijn voor de begrotingsbehandeling
dit najaar, te weten:

– steunmaatregelen coronacrisis;

– consumentenvertrouwen in het Europees biologisch keurmerk;

– navolgbaarheid klimaatuitgaven;

– fiscale maatregelen.

We sluiten af met een overzicht van te publiceren onderzoeken van de Algemene Rekenkamer
die voor de begroting van LNV relevant kunnen zijn.

Steunmaatregelen coronacrisis

Over de financiële gevolgen en bereikte resultaten van de getroffen steunmaatregelen
legt het kabinet verantwoording af in de jaarverslagen. Net als bij de kredietcrisis
van de jaren 2008–2011 onderzoekt de Algemene Rekenkamer de publieke verantwoording
van de steunmaatregelen. Met onze webpublicatie Coronarekening (www.rekenkamer.nl/coronarekening) brengen we in kaart welke maatregelen door het kabinet zijn getroffen, voor wie
ze zijn bedoeld, door wie ze worden uitgevoerd en wat bekend is over de resultaten
ervan. Via het bijbehorende dashboard vindt u gedetailleerde informatie over de getroffen
steunmaatregelen.

Deze ontwerpbegroting bevat een overzicht van de voor dit hoofdstuk relevante steunmaatregelen
die de Minister in 2020 heeft ingezet om de gevolgen van de coronacrisis te ondervangen.
In de ontwerpbegroting wordt op de aanvullende post bij het Ministerie van Financiën
€ 140 miljoen gereserveerd (€ 130 miljoen in 2021 en aanvullend € 5 miljoen in 2022
en 2023) voor een nog verder uit te werken verplichte stoppersregeling voor nertsenhouderijen.
In de ontwerpbegroting is ook een link opgenomen naar de website over «Overheidsfinanciën
in coronatijd»1; hier is financiële informatie te vinden over de verruiming van de Borgstelling MKB-landbouw
en de Regeling tegemoetkoming land- en tuinbouwondernemers COVID-19.

Consumentenvertrouwen in het Europees biologisch keurmerk

In het verantwoordingsonderzoek LNV 2019 bevalen we de Minister van LNV aan om doelgerichter
te sturen op het behoud van het consumentenvertrouwen in het biologisch keurmerk.2 Het behoud van het vertrouwen is één van de doelen van de Europese biologische verordening.3 We constateerden onder andere dat de Minister het consumentenvertrouwen niet monitort.

De Minister van LNV gaf in haar reactie op het rapport aan dat ze dit jaar een publiekscampagne
van Milieu Centraal financieel ondersteunt die erop gericht is de bekendheid van topkeurmerken
op voedingsproducten op het gebied van duurzaamheid te vergroten. Het Europees biologisch
keurmerk behoort tot deze topkeurmerken. De Minister gaf aan het consumentenvertrouwen
mee te nemen in de evaluatie hiervan.

In de ontwerpbegroting geeft de Minister van LNV met kengetallen de ontwikkeling weer
van het vertrouwen van Nederlandse consumenten in de veiligheid van voedsel, maar
niet over de ontwikkeling van het consumentenvertrouwen in biologische producten.

Navolgbaarheid klimaatuitgaven

Het kabinet maakt veel geld vrij voor klimaatbeleid. Op verzoek van de Tweede Kamer
is bij artikel 4 van de EZK-ontwerpbegroting een overzicht van klimaatuitgaven opgenomen,
inclusief uitgaven die lopen via de begrotingen van BZK, Financiën, IenW en LNV.4 De Tweede Kamer heeft het kabinet met de motie van de leden Stoffer en Bruins5 evenwel verzocht klimaatuitgaven beter te verantwoorden. Een goede verantwoording
begint bij een heldere begroting. Wat dan opvalt is dat de financiële informatie over
de LNV-subsidies in het overzicht in de EZK-ontwerpbegroting niet aansluit op de financiële
informatie in de LNV-ontwerpbegroting zelf.

Fiscale maatregelen

De Minister van LNV is beleidsmatig verantwoordelijk voor 7 fiscale regelingen6 die volgens de miljoenennota 2021 (Kamerstuk 35 570, nrs. 1 en 2) tot een begrote belastingderving leiden van in totaal € 979 miljoen. In onderstaande
figuur schetsen we de ontwikkeling van de budgettaire derving van de fiscale regelingen
waarvoor de Minister van LNV beleidsmatig verantwoordelijk is, in vergelijking met
de totale departementale begroting. Bij LNV zien we dat het relatieve budgettair belang
van fiscale regelingen bij LNV is gedaald in 2020 ten opzichte van 2019 maar nog steeds
substantieel is.

Figuur 1
Budgettaire derving van de fiscale regelingen waarvoor de Minister van LNV beleidsmatig
verantwoordelijk is en omvang begroting LNV (2019–2020) (x € 1 miljoen)

Uit onderstaande figuur blijkt dat de Landbouwvrijstelling in de winstsfeer de meest
omvangrijke fiscale regeling is waarvoor de Minister van LNV beleidsmatig verantwoordelijk
is.

Figuur 2
Fiscale vrijstellingen waarvoor de Minister van LNV beleidsmatig verantwoordelijk
is (x € 1 miljoen)

Door de Landbouwvrijstelling in de winstsfeer mist de staat € 614 miljoen aan belastinginkomsten
in 2021. Op grond van deze regeling worden voordelen uit een landbouwbedrijf die verband
houden met de waardeverandering, niet tot de fiscale winst voor de inkomsten- en vennootschapsbelasting
gerekend. Op dit moment onderzoekt de Algemene Rekenkamer in welke mate de landbouwvrijstelling
bijdraagt aan de geformuleerde doelen van de fiscale regeling.

In de departementale begroting komt de belastingderving door de fiscale regelingen
waarvoor de Minister beleidsmatig verantwoordelijk is, niet expliciet tot uitdrukking.
Dit staat (extracomptabel) vermeld in de memorie van toelichting. De budgettaire derving
van een fiscale regeling wordt niet gemaximeerd via deze begrotingswet en kan alleen
via een amendering van de voorwaarden van de fiscale regeling van het Belastingplan
worden gewijzigd c.q. beïnvloed.

Overig te publiceren onderzoek van de Algemene Rekenkamer

Tot de publicatie van ons verantwoordingsonderzoek over 2020 op 19 mei 2021 verwachten
we nog het volgende onderzoek te publiceren dat relevant is voor de begroting van
LNV: Zicht op rijksbezit.

Tot slot

Wij vertrouwen erop dat deze begrotingsbrief behulpzaam is bij de begrotingsbehandeling
in uw Kamer.

Algemene Rekenkamer

drs. A.P. (Arno) Visser, president

drs. C. (Cornelis) van der Werf, secretaris