Verslag (initiatief)wetsvoorstel (nader) : Verslag
35 469 Wijziging van de Wet luchtvaart in verband met het inzetten van het instrument van een bestuurlijke boete om slotmisbruik op gecoördineerde luchthavens effectief te kunnen bestraffen
Nr. 5 VERSLAG
Vastgesteld 2 september 2020
De vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat, belast met het voorbereidend
onderzoek van dit wetsvoorstel, heeft de eer verslag uit te brengen van haar bevindingen.
Het verslag behandelt alleen die onderdelen waarover door de genoemde fracties inbreng
is geleverd.
Onder het voorbehoud dat de regering de vragen en opmerkingen in dit verslag afdoende
zal beantwoorden, acht de commissie hiermee de openbare behandeling van het voorstel
van wet voldoende voorbereid.
Inhoudsopgave
blz.
Inleiding
1
Algemeen
2
De slotverordening en nationale regelgeving
3
Achtergrond en hoofdlijnen van het voorstel
3
Handhaving
4
Handhavingsinstrumentarium
4
Advies en consultatie
5
Artikelsgewijs
5
Inleiding
De leden van de VVD-fractie hebben met interesse kennisgenomen van het wetsvoorstel
en hebben hierover nog enkele vragen dan wel opmerkingen.
De leden van de CDA-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van onderhavig
wetsvoorstel. Deze leden hebben de volgende vragen.
De leden van de D66-fractie hebben met veel interesse kennisgenomen van het wetsvoorstel
voor de wijziging van de Wet luchtvaart. Deze leden verwelkomen de wijziging, maar
hebben hierover nog enkele vragen die ze aan de regering willen voorleggen.
De leden van de GroenLinks-fractie hebben met interesse kennisgenomen van het wetsvoorstel.
De leden van de SP-fractie hebben het wetsvoorstel met instemming gelezen en hebben
over het voorliggende voorstel geen aanvullende opmerkingen. Wel willen zij nog vragen
of met de voorgestelde systematiek ook andere gedragingen bij luchtvaartmaatschappijen
beboet of gestimuleerd kunnen worden.
Algemeen
De leden van de VVD-fractie vragen of kan worden aangegeven hoe groot het probleem
eigenlijk is. Hoe vaak komt het voor en in welke mate is misbruik schadelijk voor
de samenleving?
De leden van de CDA-fractie lezen dat op grond van de Slotverordening elke lidstaat
moet zorgen voor doeltreffende, evenredige en afschrikwekkende sancties of gelijkwaardige
maatregelen waarmee kan worden opgetreden tegen slotmisbruik. Kan de regering aangeven
waarom er bij de invoering van de Slotverordening niet al voor is gekozen om in de
Wet luchtvaart de mogelijkheid op te nemen om een bestuurlijke boete te kunnen opleggen?
Deze leden lezen tevens dat een van de redenen voor het wetsvoorstel de toegenomen
schaarste aan slots is op gecoördineerde luchthavens. Vanwege de coronacrisis is deze
schaarste afgenomen, waarbij de verwachting is dat dit voorlopig nog zo zal blijven.
In hoeverre is deze gewijzigde context meegenomen in onderhavig wetsvoorstel? Kan
de regering aangeven of het wetsvoorstel ook nodig is bij een afgenomen schaarste
aan slots? Eerder is aangekondigd dat in de periode 2020–2022 een herziening van de
bestaande EU-slotverordening zal plaatsvinden. Deze leden geven aan dat de regering
hierbij heeft aangegeven dat zij zich bij de herziening van de Slotverordening in
de EU zal inzetten voor meer ruimte voor nationaal beleid en nationale bevoegdheden,
onder meer op het gebied van onderwerpen als duurzaamheid en netwerkkwaliteit. Wanneer
gaat de onderhandeling werkelijk starten en in hoeverre wordt de Kamer hierbij betrokken
en op de hoogte gehouden?
De leden van de D66-fractie staan achter het besluit van de regering om sterker op
te treden tegen slotmisbruik, zodat de schaarse capaciteit zo goed mogelijk benut
kan worden en milieu- en klimaatgrenzen beter kunnen worden bewaakt. Deze leden verwelkomen
ook de keuze van de regering om zo een nog betere invulling te geven aan de Slotverordening.
De leden van de GroenLinks-fractie vinden het in het algemeen belangrijk dat regulerende
wetgeving die toeziet op een belangrijke sector als de luchtvaart, ook daadwerkelijk
effectief is. In het geval van de regels rond schaarse slots, bleek dat de handhaving
van de regels flink tekortschiet. Deze leden steunen dan ook de nieuwe mogelijkheid
om effectieve sancties op te leggen. Deze leden zijn voor het overige van mening dat
een herziening van het hele stelsel van slottoewijzing noodzakelijk is, maar dit voert
veel verder dan het voorliggende wetsvoorstel beoogt.
De leden van de SP-fractie maken zich al langere tijd hard voor sociale vestigingseisen.
Nog te vaak zien zij dat luchtvaartmaatschappijen er werkwijzen op nahouden die ervoor
zorgen dat personeel geen arbeidsvoorwaarden heeft naar de maatstaven van het land
waar zij gevestigd zijn. Dit leidt behalve tot uitbuiting van personeel en oneerlijke
concurrentie, ook tot een verhoogd risico bij het uitvoeren van vluchten. Deze leden
willen daarom weten of via (een deel van) de systematiek in deze wet beter opgetreden
kan worden tegen luchtvaartmaatschappijen die hun in Nederland gevestigd personeel
met trucs geen Nederlandse arbeidsvoorwaarden aanbieden.
De slotverordening en nationale regelgeving
De leden van de CDA-fractie lezen in het al bestaande artikel 7, eerste lid, van het
Besluit slotallocatie dat een van de vormen van slotmisbruik het herhaaldelijk en
opzettelijk niet gebruiken van een toegewezen slot is. Deze leden willen voorkomen
dat vliegtuigmaatschappijen, door de vraag die is afgenomen vanwege het coronavirus,
met vrijwel lege toestellen gaan vliegen. Om dit probleem tegen te gaan is de Europese
Commissie met een wijzigingsverordening gekomen die er hoofdzakelijk voor zorgt dat
slotcoördinatoren toegewezen slots tijdelijk als «gevlogen» moeten beschouwen om te
voorkomen dat luchtvaartmaatschappijen door deze crisis hun historische rechten verliezen.
Kan de regering aangeven of het herhaaldelijk en opzettelijk niet gebruiken van een
toegewezen slot zou kunnen leiden tot een bestuurlijke boete? Zo ja, betekent de wijzigingsverordening
dat bij inwerkingtreding van dit wetsvoorstel ook geen bestuurlijke boetes kunnen
worden gegeven voor het vanwege de coronacrisis niet gebruiken van een toegewezen
slot? Kan de regering verder aangeven tot hoelang deze wijzigingsverordening van de
Europese Commissie duurt? Klopt het dat dit geldt tot 24 oktober 2020? Is al helder
of deze wijziging zal blijven gelden, zolang de coronacrisis hier aanleiding voor
blijft geven? Graag krijgen deze leden een toelichting op dit punt.
De leden van de GroenLinks-fractie erkennen dat de luchtvaart een internationale sector
is. Het is daarom zinvol en vaak noodzakelijk om regels en praktijken internationaal
te coördineren of de nationale praktijk af te stemmen op de internationale praktijk.
Deze leden begrijpen uit de stukken dat de huidige nationale regelgeving achterblijft
bij de internationale- en mede daardoor minder effectief is. Deze leden hopen en verwachten
dat een snelle en effectieve sanctie een groter effect zal scoren dan de oude herstelsanctie.
De leden van de GroenLinks-fractie willen er toch op wijzen dat de «door de luchtvaartsector
opgestelde aanvullende regels en internationale richtsnoeren» primair bedoeld zijn
om de belangen van de luchtvaartsector te dienen. Dat is nu de internationale praktijk,
dus het ligt ook wat deze leden betreft voor de hand hier vooralsnog aansluiting bij
te zoeken. Maar de verdeling van schaarse slots en de grote verschillen in de maatschappelijke
waarde die een vlucht naar bestemming A dan wel B heeft, maken dat de Slotverordening
en slotverdeling een groot matschappelijk belang heeft. De regels hieromtrent zouden
dan ook primair een maatschappelijk belang moeten dienen en niet primair het belang
van de sector. Kan de regering toelichten of en, zo ja, hoe dit wetsvoorstel eruit
had gezien als niet het sectorbelang maar het maatschappelijk belang voorop had gestaan?
Achtergrond en hoofdlijnen van het voorstel
De leden van de VVD-fractie lezen over de maximale boete van € 670.000. Zij vragen
hoe deze boete is opgebouwd. Kan er ook sprake zijn van lagere boetes? Zo ja, hoe
wordt dit bepaald?
De leden van de VVD-fractie vragen of helder kan worden gemaakt bij welke vorm van
«slotmisbruik» een sanctie wordt opgelegd, en wanneer niet. Welke definities worden
gebruikt? Kan worden aangesloten op wereldwijde standaarden en definities, zoals in
de worldwide slot guidelines staan? Wordt hiervan afgeweken? Zo ja, waarom?
De leden van de CDA-fractie lezen dat de regering aangeeft dat is geconstateerd dat
er in 2018 meer dan 600 keer op Schiphol is gevlogen zonder toegewezen slot en dat
er gemiddeld 20 vluchten per dag worden gepland op een ander tijdstip dan de toegewezen
slottijd. Kan de regering aangeven hoe dit heeft kunnen gebeuren? In welk deel categorieën
vallen die 600 overtredingen per jaar? Is er een reden aan te geven van deze overtredingen?
Is er een onderscheid te maken tussen een «bewuste overtreding» of overmacht? Waarom
was het sanctie-instrumentarium niet al eerder toereikend gemaakt om deze situaties
te kunnen voorkomen door onwenselijk gedrag onmiddellijk af te kunnen straffen en
incidentele overtredingen te kunnen aanpakken? Deze leden lezen verder dat de hoogte
van de bestuurlijke boete is bepaald aan de hand van het Rijksbrede kader: de Boetewijzer.
Kan de regering de achtergrond schetsen van deze keuze? De regering geeft aan dat
omdat het om partijen gaat met ruime financiële draagkracht en grote financiële belangen
er aansluiting wordt gezocht bij boetecategorie VI van het Wetboek van Strafrecht.
Kan de regering aangeven of hierbij rekening is gehouden met de financiële tegenvallers
die luchtvaartmaatschappijen door de coronacrisis hebben opgelopen of gaan oplopen?
Kan de regering aangeven of gezien de huidige financiële situatie bij verschillende
luchtvaartmaatschappijen deze keuze voor de hoogte van de boete nog steeds de verstandigste
keuze is?
Handhaving
De leden van de CDA-fractie lezen dat, omdat er diverse vormen van slotmisbruik zijn,
dit vraagt om verschillende sanctie-instrumenten, zodat afhankelijk van de aard, de
frequentie en omstandigheden van het geval er een passende sanctie kan worden opgelegd
door de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Kan de regering aan de hand van
voorbeelden schetsen voor welke overtreding welke sanctie ongeveer passend zal zijn?
Kan de regering verder schetsen in welke gevallen een bestuurlijke boete als proportioneel
zal worden gezien? De bestuurlijke boete zal deel gaan uitmaken van «de interventieladder»
van de ILT. De ladder kent vijf interventiecategorieën («treden»). Kan de regering
schetsen op welke wijze de bestuurlijke boete hierin wordt verwerkt? Kan de regering
verder bevestigen dat de bestuurlijke boete vatbaar is voor bezwaar en beroep bij
de bestuursrechter? Deze leden lezen verder dat de ILT het wetsvoorstel uitvoerbaar,
handhaafbaar en fraudebestendig acht. Betekent dit dat de ILT helemaal geen opmerkingen
had bij dit wetsvoorstel?
Handhavingsinstrumentarium
De leden van de D66-fractie zijn nog benieuwd naar de toepassing van de interventieladder
van de ILT, wanneer de wijziging is toegepast. Kan worden toegelicht bij welke vormen
van slotmisbruik niet de repressieve interventiecategorie, waaronder de bestuurlijke
boete valt, zal worden ingezet en waarom? In het kader van handhaafbaarheid zijn deze
leden bovendien benieuwd of naast de wijziging van de Wet luchtvaart ook andere middelen
zullen worden toegepast om het excessieve slotmisbruik van 2018 te voorkomen, zoals
het verhogen van de handhavingscapaciteit bij de ILT.
De leden van de GroenLinks-fractie hopen dat de bestuurlijke boete als instrument
en de voorgestelde hoogte van de boete voldoende zal zijn om naleving van de slotregels
af te dwingen. De coronacisis heeft de gehele luchtvaartpraktijk door elkaar geschud,
maar op termijn zal moeten blijken of het doel is behaald. Deze leden zijn benieuwd
hoe het effect ervan zal worden geëvalueerd en of, als dat nodig blijkt, de hoogte
van de boete ook kan worden verhoogd, of dat de hoogte van de boete afhankelijk gemaakt
kan worden van het onterechte profijt dat overtreders ermee behalen. Deze leden willen
ook graag weten of de sanctie bij herhaling van de overtreding kan of zal worden verhoogd
om draaideurslotmisbruikers effectiever te sanctioneren.
Advies en consultatie
De leden van de CDA-fractie lezen dat is verduidelijkt dat de overtreding zelf in
lagere regelgeving geregeld wordt. Kan de regering de gevolgen hiervan nader toelichten?
ARTIKELSGEWIJS
Artikel I
De leden van de CDA-fractie lezen dat in dit artikel wordt ingegaan op de maximale
hoogte van de boete. Kan de regering toelichten waarom is gekozen voor de bedragen
€ 74.000 en € 670.000, die in dit artikel worden genoemd? Kan de regering aangeven
aan welke overtredingen deze maximale bedragen zijn gekoppeld? En kan de regering
aangeven hoe proportioneel de bedragen zijn? Is er een referentie voor soortgelijke
situaties/gevallen?
De voorzitter van de commissie, Agnes Mulder
De adjunct-griffier van de commissie, Koerselman
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
A.H. (Agnes) Mulder, voorzitter van de vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat -
Mede ondertekenaar
G.B. Koerselman, adjunct-griffier
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.