Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over de besluitvorming Rijksministerraad 10 juli 2020 inzake (financiële) ondersteuning aan Aruba, Curaçao en Sint Maarten

Binnen de vaste commissie voor Koninkrijksrelaties hebben enkele fracties de behoefte
om vragen en opmerkingen voor te leggen aan de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken
en Koninkrijksrelaties over de besluitvorming in de Rijksministerraad van 10 juli
2020 inzake (financiële) ondersteuning aan Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

De voorzitter van de commissie, Paternotte

De adjunct-griffier van de commissie, De Vos

Inhoud

blz.

I

Vragen en opmerkingen uit de fracties

2

•

Inbreng van de leden van de VVD-fractie

2

•

Inbreng van de leden van de D66-fractie

4

•

Inbreng van de leden van de GroenLinks-fractie

6

•

Inbreng van de leden van de SP-fractie

8

•

Inbreng van de leden van de PvdA-fractie

9

II

Reactie van de Staatssecretaris

10

I Vragen en opmerkingen uit de fracties

Inbreng van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben met positieve belangstelling kennisgenomen van
het conceptvoorstel voor de Rijkswet Caribische hervormingsentiteit Aruba, Curaçao
en Sint Maarten. Zij hebben nog wel enkele vragen over deze hervormingsentiteit, haar
bevoegdheden en de bijbehorende landenplannen.

Allereerst willen de leden van de VVD-fractie constateren dat deze schriftelijke behandeling
niet de formele behandeling van de consensusrijkswetten uitsluit. Zo kijken deze leden
nog met grote belangstelling uit naar het advies van de Raad van State van het Koninkrijk
over het conceptwetsvoorstel. De leden van de VVD-fractie willen weten of deze conceptwet,
op basis van artikel 38 van het Statuut, een consensusrijkswet is met de individuele
landen of dat alle landen binnen deze wet gelijkelijk betrokken zijn? Moeten alle
landen instemmen met aanpassingen ten aanzien van de Rijkswet, ook al betreft het
niet het land zelf? Met andere woorden, is hier sprake van drie aparte consensusrijkswetten
tussen de drie Caribische landen apart met Nederland? Deze vraag is van belang, zeker
gezien het feit dat de regeling de mogelijkheid geeft aan de Caribische hervormingsentiteit
om in de individuele landen in te grijpen.

In artikel 30 van de Rijkswet wordt gesproken over de beslistermijn. In dit artikel
staat dat het uitblijven van een besluit wordt gelijkgesteld met een afwijzende beschikking.
Is dit conform de Algemene wet bestuursrecht? Is hier niet sprake van een lex silencio
positivo? Is het ook niet correcter om altijd actief een besluit te nemen? Waarom
wordt voor deze manier van besluitvorming gekozen?

In artikel 34 van deze Rijkswet wordt gesproken over het feit dat het CAFT danwel
het CFT een goedkeuring «kan» onthouden. Zijn de regels in de Rijkswet Financieel
Toezicht (RFT) niet veel dwingender voorgesteld, vragen de leden van de VVD-fractie
zich af? Het CFT en CAFT zijn objectieve beoordelaars van de feiten die financieel
voorliggen conform de RFT, waarbij zij alleen kunnen beoordelen of een land wel of
niet voldoet aan de eisen gesteld in de RFT. Is de Staatssecretaris het eens met de
leden van de VVD-fractie dat er geen subjectieve beoordeling kan plaatsvinden door
het CFT of CAFT?

Ten aanzien van de jaarrekening van Curaçao van het jaar 2018 is de conclusie van
de Algemene Rekenkamer van Curaçao dat deze «geen getrouwe weergave geeft van het
gevoerde financieel beheer. De jaarrekening bevat met betrekking tot de rechtmatigheid
en de getrouwheid totaal NAf 664,5 miljoen aan fouten en NAf 5.991 miljoen (2.980+3.011)
aan onzekerheden.» In hoeverre is een dergelijke jaarrekening dan nog bruikbaar voor
het College Financieel Toezicht?

In artikel 36 van de voorliggende Rijkswet is er juist wel weer sprake van een lex
silencio positivo. Is dat een bewuste keuze? Wat is het verschil met artikel 30 van
deze Rijkswet waarbij het omgekeerde juist het geval is?

Bij de aanpassing van artikel 15 van de Rijkswet Financieel Toezicht wensen de leden
van de VVD-fractie op te merken dat inkomsten van structurele aard pas mogen meetellen
in de inkomsten van de begroting. Incidentele meevallers kunnen gebruikt worden om
de staatsschuld af te lossen, maar nooit tot doel hebben om een begrotingstekort te
verkleinen. Is de Staatssecretaris dat met deze leden eens?

Aanpassing van artikel 18 van de Rijkswet Financieel Toezicht spreekt over het hebben
van vastgestelde jaarrekeningen van de Caribische landen. Klopt het dat de laatste
jaarrekening van Aruba van 2017 is, van Curaçao van 2018 en van Sint Maarten van 2016?
Als dit klopt, loopt dan het toezicht achter bij de jaarrekeningen? Hoe kunnen er
dan toch nog leningen verstrekt worden? En hoe hard is dan deze aanpassing in de RFT
die al vanaf het begin van de RFT had moeten worden toegepast?

In de memorie van toelichting (MvT) van deze Rijkswet onder paragraaf 2.1 staat dat
deze Caribische hervormingsentiteit hiërarchisch niet ondergeschikt is aan een verantwoordelijk
bewindspersoon, de Minister van BZK of de regering van Nederland. Maar de Kaderwet
zelfstandige bestuursorganen (ZBO) kent alleen maar de bevoegdheid van de Minister
in het aanstellen van leden van de entiteit en andere bevoegdheden. Wie besluit dan
tot het aanstellen van de leden van de entiteit? En de uitvoeringsopdracht? En aan
wie legt deze entiteit verantwoording af? Krijgen de Staten-Generaal conform artikel 18
Kaderwet ZBO de jaarverslagen van deze entiteit? Met wie bespreekt de Tweede Kamer
dan deze jaarverslagen?

Ook wordt er in de MvT gesproken over «enige vorm van sturing, coördinatie en zeggenschap».
Door wie wordt deze vorm van sturing, coördinatie en zeggenschap dan uitgevoerd?

Onder paragraaf 3.3.1 van de MvT wordt er gesproken over de belastingen van de landen.
Er is sprake van een lage naleving van belastingverplichtingen. De leden van de VVD-fractie
willen graag een overzicht hebben per land van de huidige belastinginkomsten en het
potentieel aan belastinginkomsten. Deze leden zijn van mening dat er, bij een volledige
inning van alle wettelijke belastingen, een veel grotere belastinginkomst is voor
ieder land dan waarvan op dit moment sprake is. Er wordt nu gesproken over het aanpassen
van de belastingwetgeving of de grondslag. De aanpassingen zullen weer een langdurig
traject zijn en daardoor zullen de belastinginkomsten vertragen. De leden van de VVD-fractie
vragen daarom te beginnen met een betere inning van de huidige belastingen.

In de jaarrekening 2017 van de Algemene Rekenkamer van het land Aruba staat ten aanzien
van het innen van de belastingen bijvoorbeeld: «In 2017 heeft de DIMP in totaal 47.371
dwangschriften uitgevaardigd. Het totaalbedrag dat bij dit aantal dwangschriften behoord,
is onbekend. Echter blijkt de stand van overgedragen dwangschriften per eind mei 2018
te staan op 45.385, waarmee een bedrag van Afl. 215,6 miljoen is gemoeid. De DIMP
beschikt over negen deurwaarders die belast zijn met dwanginvorderingen. Gezien het
aantal dwangschriften per jaar en de omvang hiervan, acht de DIMP het aantal beschikbare
deurwaarders, onvoldoende om effectief te kunnen invorderen. Deze negen deurwaarders
zijn bovendien ook belast met de dwanginvorderingen van DAA. Het capaciteitstekort
heeft tot gevolg dat het risico bestaat dat het Land hierdoor middelen misloopt. Voor
wat de belastingontvangsten betreft, bestaat al jaren het fenomeen van niet aflopende
tussenrekeningen van belastingmiddelen in de administratie van het Land, genaamd Ontvangsten
Algemeen en Restituties. Het saldo van dit oplopend aansluitingsverschil bedraagt
voor het jaar 2017 ongeveer Afl. 592 miljoen.»

In het rapport van de Algemene Rekenkamer van Curaçao staat het volgende ten aanzien
van de inning en verwerking van de belastingen: «De informatiebeveiliging vertoont
een tekortkoming omdat onder andere onbevoegden toegang hebben tot het belastingsysteem
van de Landsontvanger (hierna: Belastingsysteem) terwijl dit systeem de primaire registratie
bevat van de grootste inkomstenpost van het Land.»

En: «Verder bestaat er een onzekerheid in de getrouwheid van totaal NAf 3.011 miljoen
die veroorzaakt wordt door diverse jaarrekeningposten. Dit wordt grotendeels veroorzaakt
door de onzekerheid rondom de belastinginkomsten, de subsidies en overdrachten en
de beloning van het personeel.»

In het jaarrapport van de Algemene Rekenkamer van Sint Maarten staat het volgende:
«We determined that the procedures and directives required for fulfilling public tasks
in a responsible (lawful and efficient) manner, are not properly organized. Moreover,
we noted that Government does not adequately monitor legal compliance. This is a serious
situation. Government has been repeatedly advised about how to resolve the deficiencies
in reports on the financial statements from both the SOAB and the General Audit Chamber,
in management letters (hereafter: ML) issued by the SOAB, and in reports from the
Cft. Despite good intentions and previous agreements, there is a lack of improvement.»

Uit al deze rapporten blijkt dat het vooral gaat om de uitvoering en de compliance
ten aanzien van implementatie, uitvoering en toezicht op de te innen belastingen.
De leden van de VVD-fractie zijn dus van mening dat een korte termijnwinst behaald
kan worden door het uitvoeren van de huidige belastingwetgeving op de drie Caribische
landen in plaats van het opzetten van nieuwe wet- en regelgeving.

Bij de voorwaarden van de derde tranche worden de voorwaarden voor die tranche neergelegd.
Hieruit blijkt ook dat geen van de landen voldoet aan alle eisen die gesteld waren
in de tweede tranche. Waarom dan toch een toekenning van een derde tranche?

Onder de generieke voorwaarden onder punt 5 staat dat er een doorlichting moet komen
van de «financiële sector». Wat de leden van de VVD-fractie betreft hoort hier ook
de belastingdienst bij. Een goede doorlichting van de te innen belasting versus de
geïnde belasting geeft ook een betere inzage in het potentieel van de te innen belasting.

In de specifieke voorwaarden per land wordt er ook gesproken over de maximering topsalarissen.
Waarom kunnen die topsalarissen niet direct gekort worden, maar krijgen de medewerkers
in de lagere salarisschalen wel direct die korting te verwerken? En waarom een overgangstermijn
van 2 jaar? Bij de Ministeriële Beschikking beperking topinkomens van Curaçao is zelfs
sprake van een oneindig lang behoud van hetzelfde salaris alleen dan zonder indexering.
Dan is er toch geen sprake van een beperking van de salarissen aan de top? Graag een
toelichting van de Staatssecretaris.

Inbreng van de leden van de D66-fractie

De leden van de D6-fractie hebben met zorg kennisgenomen van de brief inzake de hulp
aan Aruba, Curaçao en Sint Maarten en alle bijbehorende stukken. De coronacrisis trekt
een diep spoor op samenlevingen en economieën over de hele wereld, niet in de laatste
plaats op de landen van het Koninkrijk der Nederlanden. Daarom is adequate hulp nu
noodzakelijk, zeker omdat Aruba, Curaçao en Sint Maarten weinig tot geen alternatieven
hebben voor ondersteuning. Eventuele voorwaarden moeten proportioneel zijn aan de
steun die gegeven wordt en de democratie op Aruba, Curaçao en Sint Maarten respecteren.
Daarom hebben voornoemde leden nog vragen aan de Staatssecretaris.

De leden van de D66-fractie constateren dat het draagvlak voor de landspakketten bij
de besturen van Aruba, Curaçao en Sint Maarten beperkt is. Welke acties gaat de Staatssecretaris
ondernemen om ervoor te zorgen dat er breder draagvlak komt voor het te voeren beleid?
Kan de Staatssecretaris reflecteren op de overeenstemming tussen de landspakketten
en artikel 37 van het Statuut waarin staat dat de landen van het Koninkrijk zoveel
mogelijk overleg zullen plegen omtrent alle aangelegenheden, waarbij belangen van
twee of meer van de landen zijn betrokken? Vindt de regering dat zoveel overleg als
mogelijk is gepleegd om tot deze voorstellen te komen? Hoe staan de regeringen van
Aruba, Curaçao en Sint Maarten hierin?

De leden van de D66-fractie constateren dat de nieuw op te richten Caribische Hervormingsentiteit
een belangrijk onderdeel vormt van de landspakketten voor Aruba, Curaçao en Sint Maarten.
De leden van voornoemde fractie vragen in hoeverre in de samenstelling van de entiteit
rekening wordt gehouden met vertegenwoordiging van Aruba, Curaçao en Sint Maarten?
Welke afwegingen zijn hierbij gemaakt of zullen gemaakt worden? In hoeverre hebben
de regeringen van Aruba, Curaçao en Sint Maarten ook invloed op de aanwijzing van
de deskundigen zoals bedoeld in artikel 18 van de Rijkswet en welke invloed hebben
deze deskundigen? Waarom is er niet gekozen voor een toezichthouder op gemeenschappelijke
basis waarin ook ruimte is voor vertegenwoordiging vanuit Aruba, Curaçao en Sint Maarten?
Hoe verhoudt deze keuze zich volgens de Staatssecretaris tot de autonomie van de landen
binnen het Koninkrijk?

De leden van de D66-fractie vragen tevens wat de relatie is van de nieuwe entiteit
met de reeds bestaande Colleges financieel toezicht, waarin wel gekozen is voor vertegenwoordiging
vanuit alle landen van het Koninkrijk? Deze colleges hebben een vergelijkbaar doel
als de nieuw op te richten entiteit, dus welke implicaties heeft deze consensusrijkswet
voor de rol en de positie van de colleges? Waarom is niet gekozen om het toezicht
via deze colleges te laten verlopen? Waarom is er gekozen voor een tijdspad van zes
jaar voor deze consensusrijkswet in plaats van de gebruikelijke termijn van drie jaar
die geldt voor het toezicht op basis van de Rijkswet financiële verhoudingen? In hoeverre
vindt de Staatssecretaris de termijn van de entiteit van zes jaar na inwerkingtreding
van de Rijkswet proportioneel voor de taken die gesteld zijn? De leden van de D66-fractie
wijzen erop dat de reglementen van de Colleges financieel toezicht behalve de controlerende
functie ook een geschillenregeling bevatten. Op welke wijze zal er omgegaan worden
met geschillen bij de besluiten van de nieuw op te richten entiteit en welke overwegingen
zijn hieraan ten grondslag geweest? Vindt de Staatssecretaris dat er een substantiële
geschillenregeling dient te komen indien met deze nieuwe entiteit het financieel toezicht
op de landspakketten gebeurt zonder vertegenwoordiging vanuit Aruba, Curaçao en Sint
Maarten? Hoe verhoudt de geschillenregeling van de nieuw op te richten entiteit zich
tot de Rijkswet Koninkrijksgeschillen die aangenomen is door de Tweede Kamer?

Is de Staatssecretaris het eens met de leden van de D66-fractie dat voor een effectieve
implementatie van de gewenste hervormingen het van belang is dat de democratisch gekozen
volksvertegenwoordigingen van Aruba, Curaçao en Sint Maarten een passende plaats krijgen
in de implementatie en uitwerking? Vindt de Staatssecretaris dat deze plaats gegarandeerd
is in de voorgestelde Rijkswet? Daarnaast vragen de leden van voornoemde fractie wat
precies het gebruikelijke proces of protocol is voor het opstellen van dergelijke
consensusrijkswetten en in hoeverre dat is gevolgd.

De leden van de D66-fractie wijzen tevens op de voorbeelden die in het document over
de landspakketten staan omschreven, waarop de hervormingsagenda’s van deze entiteit
betrekking kunnen hebben, namelijk op de rechtsstaat, zorg of onderwijs. Is het niet
logischer om de hervormingsagenda’s met name te richten op economische hervormingen,
aangezien de steun vooral ten doel heeft de economische veerkrachtigheid van de landen
te verbeteren? Worden er ook afspraken gemaakt tot op welk niveau de entiteit agenda’s
kan initiëren op beleidsterreinen die slechts indirect raken aan de doelstellingen
van de landspakketten? Bestaat er een mogelijkheid om een gedifferentieerde aanpak
te kiezen per beleidsterrein voor de mate waarin de entiteit zal ingrijpen in het
beleid op Aruba, Curaçao en Sint Maarten? Hoe denken de overheden van Aruba, Curaçao
en Sint Maarten hierover?

De leden van de D66-fractie hebben begrip voor veel van de voorgestelde maatregelen
in de landspakketten, maar hebben nog vragen over de specifieke toepassing in deze
tijd. Zo ligt een kostenreductie van de publieke sector in de rede, maar zijn er veel
werknemers in de publieke sector die onder het sociaal minimum zullen komen indien
zij dermate sterk gekort zullen worden op hun salaris. Hoe gaat de Staatssecretaris
ervoor zorgen dat door deze maatregelen geen mensen onder het sociaal minimum terecht
zullen komen? Daarnaast is het tijdspad volgens de voornoemde leden ambitieus. Is
hierbij aandacht voor de schade die deze maatregelen op de korte termijn zullen hebben
op de economieën van Aruba, Curaçao en Sint Maarten? Gelieve in deze reflectie ook
de samenloop met de verslechterde economische situatie als gevolg van de coronacrisis
te betrekken. Klopt het dat een werkloosheid van 60% dreigt op de eilanden en dat
op dit moment 20% van de inwoners afhankelijk is van voedselhulp? In hoeverre vindt
de Staatssecretaris het in dat licht proportioneel om strakke tijdspaden te hanteren
voor de gewenste hervormingen die deels ook schade zullen toebrengen aan de besteedbare
inkomens van de inwoners op korte termijn?

De leden van de D66-fractie zijn het met de Nederlandse regering eens dat het van
groot belang is om de meest kwetsbaren van de samenlevingen in de landen te ondersteunen.
Hierbij wordt echter wel de voorwaarde aan gekoppeld «zolang dit redelijkerwijs noodzakelijk
is». Kan de Staatssecretaris toelichten wat hiermee bedoeld wordt en tot hoeverre
hij het redelijkerwijs noodzakelijk vindt om de meest kwetsbaren in de samenlevingen
van de landen te ondersteunen? Is de Staatssecretaris het met de leden van de D66-fractie
eens dat het vooral redelijk is om de meest kwetsbare mensen in het Koninkrijk intensief
te ondersteunen in tijden van ernstige crises zoals nu het geval is?

Deze leden vragen tevens welke lessen de Nederlandse regering heeft getrokken van
de hulp aan de eilanden met betrekking tot de orkaan Irma. Is de Staatssecretaris
het met de leden van de D66-fractie eens dat er naar manieren gezocht moet worden
om ervoor te zorgen dat de economische hulp zo effectief mogelijk ten goede komt aan
de samenlevingen van Aruba, Curaçao en Sint Maarten? Op welke manier zijn deze lessen
betrokken in de uitvoering van de landspakketten?

Inbreng van de leden van de GroenLinks-fractie

De leden van de GroenLinks-fractie hebben met belangstelling en de nodige zorgen kennis
genomen van de besluitvorming rond de financiële ondersteuning van de autonome landen
Aruba, Curaçao en Sint Maarten en de oprichting van een zelfstandig bestuursorgaan
voor de besteding van liquiditeitsmiddelen en de naleving van de daaraan verbonden
voorwaarden. Net zoals de rest van de wereld worden de landen binnen het Koninkrijksverband
hard getroffen door de gevolgen van de Covid-19-pandemie. Deze leden maken zich grote
zorgen over de sociaaleconomische gevolgen van deze crisis voor de leefomstandigheden
van de inwoners van het Caribische deel van het Koninkrijk. Voor Curaçao zijn bijvoorbeeld
de verwachtingen dat de economie met 23 procent zal krimpen en pas in 2023 weer op
het niveau van 2019 zal zijn. Dat trekt, naar de leden van de GroenLinks-fractie vrezen,
een zware wissel op de inwoners. De crisis legt bestaande sociaaleconomische kwetsbaarheden
bloot die om dringende oplossingen vragen, waarbij de onderlinge solidariteit binnen
het koninkrijk én een oriëntatie op verduurzaming van groot belang is.

Deze leden hebben hieromtrent nog een aantal vragen.

Humanitaire hulp

De leden van de GroenLinks-fractie zijn blij dat de landen worden bijgestaan in het
bieden van humanitaire hulp en hebben begrip ervoor dat onder de huidige omstandigheden
formele wetgeving niet wordt afgewacht, maar vragen de regering wél om de Kamer(s)
hierover zo compleet mogelijk te informeren. Deze leden vragen in dit verband ook
of de geboden hulp aansluit bij wat nodig is voor kwetsbare groepen in Aruba, Curaçao
en Sint Maarten. Kunt u aangeven of er op dit moment voldoende zicht bestaat op de
omvang en de noden van deze groepen en of het Rode Kruis momenteel voldoende in staat
is om de noodzakelijke hulp die nodig is te bieden. Daarnaast worden de landen geconfronteerd
met een vluchtelingenstroom vanuit Venezuela. De leden van de GroenLinks-fractie vragen
of ook voor deze kwetsbare groep voldoende adequate humanitaire hulp, medische zorg
en dergelijke voorhanden is. Deze leden vragen de regering om een overzicht van ngo’s
die in de autonome landen actief zijn en worden ingezet bij het bieden van humanitaire
hulp. Tot slot vragen zij of het klopt dat het lokale midden- en kleinbedrijf in de
landen moeilijk een beroep kan doen op noodhulpvoorzieningen omdat aan de gestelde
voorwaarde van inschrijving in de Nederlandse Kamer van Koophandel niet kan worden
voldaan. Klopt dit en zo ja, kan hiervoor een oplossing worden geboden?

Verdere liquiditeitssteun

De leden van de GroenLinks-fractie onderschreven in beginsel bij de eerdere vormen
van liquiditeitssteun het uitgangspunt dat de landen aan nader gestelde voorwaarden
moesten voldoen. Hervormingen zijn nodig. Daarbij hebben deze leden zoals bekend opgemerkt
dat zij nogal ongelukkig waren over de generieke salariskorting, waardoor niet alleen
bewindspersonen en topambtenaren, maar vooral ook uitvoerende ambtenaren zoals vuilnismannen/vrouwen,
politieagenten en medische zorgverleners door de door Nederland gestelde voorwaarden
worden geraakt. Die vrees is werkelijkheid geworden en heeft bijgedragen aan de onrust
in de landen. De leden van de GroenLinks-fractie doen een beroep op de regering om
bij het stellen van voorwaarden de mogelijke effecten voor de lokale bevolking beter
in kaart te brengen en om te voorkomen dat kwetsbare groepen in hun toch al niet rooskleurige
leefomstandigheden worden geraakt.

Deze leden benadrukken zoals gezegd dat hervormingen noodzakelijk zijn, maar voorkomen
moet worden dat de aan verdere liquiditeitssteun verbonden voorwaarden kunnen worden
uitgelegd als het benutten van ruimte en machtsmiddelen om veranderingen af te dwingen.
De leden van de GroenLinks-fractie constateren dat de landspakketten hervormingen
voorschrijven op een groot aantal niet-bestuurlijk / financieel-economische terreinen,
variërend van zorg en onderwijs tot versterking van de rechtstaat door het grenstoezicht
te verbeteren. Zonder afbreuk te doen aan het belang van genoemde hervormingen vragen
deze leden zich af of een zekere beperking tot de noodzakelijke bestuurlijk – financieel
– economische hervormingen (waarbij zij denken aan maximering van overheidssalarissen,
het op orde brengen van de overheidsfinanciën, het versterken en verduurzamen van
de lokale economieën, het inzetten op ecologisch verantwoorde vormen van toerisme,
het afbouwen van de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en dergelijke) voor
de hand had gelegen. De leden van de GroenLinks-fractie vragen de regering om de noodzaak
om de in de landspakketten opgenomen voorwaarden nu af te dwingen nader te onderbouwen
en te beoordelen op de effecten voor de inwoners van de landen.

Instellen Caribische hervormingsentiteit

De leden van de GroenLinks-fractie nemen kennis van het voornemen om een Caribische
hervormingsentiteit in te stellen, die moet kunnen sturen op de besteding van de liquiditeitssteun
en de uitvoering van de direct en indirect daaraan gestelde voorwaarden. Deze leden
vragen zich af hoe een dergelijke constructie zich verhoudt tot de uitgangspunten
van het Koninkrijksverband, hoe democratische controle op het functioneren van dit
zelfstandig bestuursorgaan wordt vormgegeven en welke invloed de landen Aruba, Curaçao
en Sint Maarten op de besteding van de liquiditeitssteun kunnen uitoefenen. Zij vragen
of deze entiteit vergelijkbaar is aan de Wereldbankconstructie voor de besteding van
Nederlandse noodhulp aan Sint Maarten naar aanleiding van orkaan Irma. De eigenstandige
uitoefening van de bij Rijkswet toegekende bevoegdheden wordt gecontroleerd, zo begrijpen
de leden, door de Staten-Generaal. Dat miskent naar het gevoel van deze leden de noodzaak
om ook vanuit de andere landen parlementaire controle mogelijk te maken. Hier wreekt
zich het gemis aan een gezamenlijk Koninkrijksparlement. De leden van de GroenLinks-fractie
realiseren zich dat dit gemis niet snel kan worden verholpen, maar vragen wel hoe
de volksvertegenwoordigende organen van de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten kunnen
worden betrokken bij het toezicht op de Caribische hervormingsautoriteit.

Inbreng van de leden van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie zijn blij dat de regering bereid is om zoveel hulp te bieden
aan de mensen op Aruba, Curaçao en Sint Maarten die zo zwaar zijn getroffen door de
coronacrisis. Deze leden maken zich echter zorgen of die hulp ook terecht komt bij
de mensen die deze steun zo hard nodig hebben. Bij de mensen met een laag inkomen
die hun baan hebben verloren en bij de gezinnen waar kinderen zelfs niet meer kunnen
rekenen op voldoende voedsel.

De leden van de SP-fractie betreuren het zeer dat in deze tijd van crisis een goede
samenwerking tussen de regeringen in het Koninkrijk zo moeilijk is. Ruzie en gedoe
en verwijten over en weer gaan ten koste van de belangen van de gewone mensen op de
eilanden, die zich in hun toekomst bedreigd zien. Het gaat ook ten koste van het draagvlak
voor deze hulp in ons eigen land. Hoe verklaart u de moeizame omgang met politici
van Curaçao, Aruba en Sint Maarten?

Deze leden begrijpen dat voorwaarden worden gesteld aan de steun, zolang die voorwaarden
tot doel hebben dat de hulp terecht komt bij de mensen die deze hard nodig hebben.
Ook begrijpen zij dat nu een bijdrage wordt gevraagd aan de rijken die veel van de
eilanden hebben geprofiteerd maar weinig hebben bijgedragen. Welke zekerheid is er
dat de rijken vanaf nu ook fatsoenlijk belasting gaan betalen? Hebben ook de bestuurders
op de eilanden hun bijdrage geleverd?

Met grote zorgen constateren de leden van de SP-fractie dat bezuinigingen in de landen
die bedoeld zijn voor de rijken worden afgewenteld op de mensen met een laag inkomen,
zoals het geval was met de vuilophalers op Curaçao. Heeft Nederland ooit de eis gesteld
dat bezuinigd zou worden op de vuilophalers? Zo nee, weet u waarom de regering van
Curaçao hier toch voor heeft gekozen? Klopt de opmerking van de regering van Curaçao
dat dit moest van Nederland?

Hebben de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten aan de gestelde eisen voldaan? Wat
gebeurt er als blijkt dat de landen niet aan de eisen willen voldoen? Hoe kunnen we
als Nederland dan toch hulp en steun bieden aan met name de armeren op de eilanden,
zo vragen deze leden. Biedt het Statuut de mogelijkheid om hulp te bieden aan de mensen
op de eilanden buiten de regeringen om, omdat we de mensen niet in de steek mogen
laten?

De leden van de fractie van de SP lezen met zorgen dat een nieuw instituut de gelden
moet gaan verdelen. Deelt u de grote zorg van deze leden dat regeringen in het Koninkrijk
blijkbaar niet direct en in goed overleg kunnen werken aan de wederopbouw van de landen?
Deelt u ook de constatering dat de ervaringen met de Wereldbank op Sint Maarten na
de orkaan Irma niet het vertrouwen wekken dat een nieuw «onafhankelijk instituut»
leidt tot een snelle hulp en ondersteuning?

Graag ontvangen de leden van de fractie van de SP een nadere uitwerking van genoemd
«onafhankelijk instituut». Wie nemen daarin zitting en wat is de taak? Wie is uiteindelijk
verantwoordelijk voor een goede verdeling en besteding van het geld? Hoe kan dit instituut
het werk wél doen als blijkt dat regeringen van de landen in de praktijk niet bereid
zijn om samen te werken? Hoe verhoudt zich dit nieuwe instituut tot de verantwoordelijkheden
van de lokale regeringen?

Deelt u de zorgen van de leden van de SP-fractie over de toekomst van het Koninkrijk,
nu ook deze hulp weer leidt tot politiek geruzie? Herinnert u zich de motie Van Raak
c.s. van juli 2019 waarin de vier landen wordt gevraagd om in gezamenlijk overleg
tot een nadere invulling te komen van verantwoordelijkheden binnen het Koninkrijk?
Deelt u de opvatting dat de huidige strubbelingen rondom de coronahulp laten zien
dat een verheldering van verantwoordelijkheden meer dan ooit nodig lijkt?

Inbreng van de leden van de PvdA-fractie

De leden van de PvdA-fractie hebben kennisgenomen van de besluitvorming van de Rijksministerraad
inzake de financiële ondersteuning aan Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Genoemde leden
hebben naar aanleiding hiervan de onderstaande opmerkingen en vragen.

Kan de regering uiteenzetten welke stappen zullen volgen in dit proces gegeven het
feit dat Curaçao en Sint Maarten het voorstel niet hebben aanvaard en Aruba zich wellicht
hierbij voegt? Kan de regering aangeven welke bezwaren de landen hebben aangedragen
als voornaamste redenen dit voorstel niet te aanvaarden? Welke mogelijke oplossingen
ziet de regering om uit deze impasse te geraken? Kan de regering een uitgebreid overzicht
verschaffen van de mogelijke alternatieven die zij ziet om te voorkomen dat de coronacrisis
de meest kwetsbaren hard raakt?

De leden van de fractie van de PvdA willen graag nadere toelichting over het mandaat
dat de regering meent te hebben voor de oprichting van een zelfstandig bestuursorgaan
(zbo). Hoe verhoudt de termijn van zeven jaar waarin deze zbo alle fondsen zal beheren
zich tot de huidige problematiek? Hoe is de regering tot deze termijn van zeven jaar
gekomen? Kan de regering tevens toelichten op welke manier en welk moment hierover
is gesproken met Aruba, Curaçao en Sint Maarten?

Kan de regering een overzicht bieden van wie in de genoemde zbo zal plaatsnemen? Welke
criteria zijn gehanteerd om tot deze selectie te komen? Is de regering van mening
dat deze selectie een goede afspiegeling en vertegenwoordiging is van de landen? Is
deze selectie ook met de landen in kwestie besproken? Hebben de genoemde landen hier
inspraak op gehad?

Hoe kijkt de regering naar de geuite kritiek dat het maken van wetgeving meer tijd
behoeft dan in dit voorstel wordt gegeven? Is de regering bereid de landen meer tijd
te bieden zodat zij gedegen werk kunnen verrichten en de ruimte krijgen dit te doen
in samenwerking met bijvoorbeeld vakbonden?

Ten slotte, kan de regering een overzicht bieden van hoe de vitale sectoren in Aruba,
Curaçao en Sint Maarten worden ondersteund en ontzien zoals werd gevraagd in het algemeen
overleg van 1 juli jl.? Wat is er besproken met de landen in kwestie omtrent de ondersteuning/het
ontzien van vitale sectoren? Welke specifieke maatregelen zijn hieruit voortgevloeid?

II Reactie van de Staatssecretaris