Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag schriftelijk overleg over de voortgangsrapportage ijkpunt bestaanszekerheid Caribisch Nederland (Kamerstuk 35000-IV-61)

Binnen de vaste commissie voor Koninkrijksrelaties bestond bij enkele fracties de
behoefte het kabinet enkele vragen en opmerkingen voor te leggen inzake de brief van
de Staatssecretaris van SZW d.d. 27 juni 2019 inzake de voortgangsrapportage ijkpunt
bestaanszekerheid Caribisch Nederland. De commissie heeft uitgesproken de antwoorden
graag uiterlijk aan het einde van het zomerreces 2019 te willen ontvangen.

De voorzitter van de commissie, Paternotte

De griffier van de commissie, De Lange

Inbreng van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van de voortgangsrapportage
ijkpunt bestaanszekerheid Caribisch Nederland. Nu de oplossingen voor het vaststellen
van een sociaal minimum en het verbeteren van de bestaanszekerheid in het Caribisch
deel van het Koninkrijk bij meerdere departementen zijn belegd, hebben de leden van
de VVD-fractie verdeeld over diverse departementen nog vragen en opmerkingen. Deze
vragen en opmerkingen zijn per departement gecategoriseerd.

Ministerie van Algemene Zaken

Bent u het met de leden van de VVD-fractie eens dat de eilanden Bonaire, Saba en Sint
Eustatius een eigen positie hebben binnen het Nederlandse staatsbestel? Deelt u de
mening van de leden van de VVD-fractie dat de eilanden Bonaire, Saba en Sint Eustatius
hun eigen wetgeving hebben en dat deze kan, en soms ook moet, afwijken van de Europees
Nederlandse wetgeving? Zo niet, waarom niet? De eilanden Bonaire, Saba en Sint Eustatius
worden vaak aangeduid met de afkorting BES, waarmee wordt gesuggereerd dat alle eilanden
eenzelfde problematiek kennen. Ook de wetgeving voor de eilanden is gebaseerd op het
idee dat de BES-eilanden gelijk zijn. De leden van de VVD-fractie zijn van mening
dat ieder eiland uniek is en dat ieder eiland oplossingen nodig heeft die toegespitst
zijn op de problematiek van ieder eiland afzonderlijk. Deelt u deze mening? Zo niet,
hoe ziet u de positie van de eilanden afzonderlijk?

Ministerie van Economische Zaken en Klimaat

De Staatssecretaris van EZK gaf tijdens het Algemeen Overleg BES van 13 juni jl. aan
dat het ministerie al heel veel doet voor de eilanden. Kunt u aangeven, indachtig
de unaniem aangenomen motie Kuiken c.s. (TK 35 000 IV, nr. 62), welke financiële inspanningen, subsidies, investeringen en tegemoetkomingen door
uw departement zijn gedaan op Bonaire, Saba en Sint-Eustatius en ook aan de Kamer
rapporteren, naast alle bestede bedragen, wat het effect is van deze financiële inspanningen,
subsidies, investeringen en tegemoetkomingen op het niveau van de vaste kosten van
levensonderhoud op Bonaire, Saba en Sint-Eustatius? De leden van de VVD-fractie zijn
daarnaast benieuwd welke noodzakelijke aanpassingen gedaan zullen worden, indachtig
de unaniem aangenomen motie Kuiken c.s., met als doel de vaste lasten te laten dalen.

Op Saba zijn er 600 huishoudens, op Sint Eustatius 1.200 huishoudens en op Bonaire
7.000 huishoudens. Kunt u aangeven hoe investeringen in grote projecten zoals energie
en telecom verdeeld worden over de huishoudens van de verschillende eilanden? Welk
effect hebben de investeringen op de inkomenspositie van de inwoners van de verschillende
eilanden? Kunt u een rekenvoorbeeld geven van een investering of subsidie gedaan op
een van de eilanden en daarbij aangeven welk gunstig effect deze investering of subsidie
heeft gehad op het vrij besteedbaar inkomen van de inwoners van de eilanden?

Kunt u indachtig de unaniem aangenomen motie Kuiken c.s. antwoord geven op het volgende
verzoek: «…verzoekt de regering, om financiële inspanningen, subsidies, investeringen
en tegemoetkomingen gedaan door alle departementen op Bonaire, Saba en Sint-Eustatius
aan de Kamer te rapporteren met daarin, naast alle bestede bedragen, ook wat het effect
van deze financiële inspanningen, subsidies, investeringen en tegemoetkomingen op
het niveau van de vaste kosten van levensonderhoud op Bonaire, Saba en Sint-Eustatius
is en noodzakelijke aanpassingen te doen met als doel de vaste lasten te laten dalen.»

Kunt u aangeven hoe uw ministerie omgaat met de verschillende overheids-NV’s die op
de eilanden posities hebben die een rol spelen bij het tot stand komen van kosten
van levensonderhoud op de eilanden, zoals energie, water en telecom? Op welke wijze
kunnen de lokale overheden hun rol spelen om bij deze overheids-NV’s te komen tot
kosten verlaging?

Ziet het Ministerie van EZK kansen om op de eilanden een proef te doen met bijvoorbeeld
Ocean Thermal Energy Conversion? Deze energieopwekking maakt gebruik van het verschil van watertemperatuur aan de
oppervlakte en diep onder water. Een bijproduct van deze techniek is drinkwater dat
weer de verantwoordelijkheid is van het Ministerie van I&W. Daarnaast kan deze techniek
ook gebruikt worden voor koeling. In combinatie met het Ministerie van LNV zou hiermee
bijvoorbeeld glastuinbouw een kans kunnen maken op de eilanden. Hoe beziet u deze
mogelijkheid? Hoe zien uw collega’s van I&W en LNV deze mogelijkheid? De leden van
de VVD-fractie horen graag een gezamenlijke afweging en een gezamenlijk antwoord zodat
niet ieder betrokken ministerie apart een afweging maakt.

Het internet op de eilanden is zeer kostbaar, waarbij prijzen van US$ 180.- per maand
geen uitzondering zijn. Dit terwijl internet van belang is voor onderwijs, economie
en de overheid. Hoe kunt u er zorg voor dragen dat de kosten van het internet naar
een kostenniveau gaan dat past binnen de kosten van levensonderhoud op de eilanden?
Als u van mening bent dat die kosten niet naar beneden kunnen en het een inkomensprobleem
is kunt u dan aangeven waarom dat zo zou zijn, en is uw collega van SZW dat met u
eens? De leden van de VVD-fractie zouden graag een gecombineerd antwoord van beide
ministeries ontvangen.

Postbezorging is een probleem van en naar de eilanden. Er wordt nu onderzoek gedaan
naar de redenen. Vertragingen van postbezorging van soms enkele weken zijn niet acceptabel.
Waarom hebben de eilanden geen postcode? Een postcode is ook nodig voor het invullen
van veel online documenten. Dit gekoppeld aan het dure internet maakt dat het voor
de inwoners van Bonaire, Saba en Sint Eustatius steeds moeilijker wordt om online
zaken te doen, bestellingen te doen en commerciële activiteiten te ontplooien.

Ministerie van Financiën

Inwoners van Bonaire, Saba en Sint Eustatius kunnen nu blijkbaar een online bankrekening
openen. Kunt u per eiland aangeven in hoeverre dit het geval is? Zijn de kosten passend
bij de lokale levensstandaard? Hoe verhouden de kosten voor een internetbankrekening
zich tot het besteedbaar inkomen op Bonaire, Saba en Sint Eustatius? Kunt u dit per
eiland differentiëren en de kosten van internet per eiland ook koppelen aan het inkomen
van mensen op de verschillende eilanden? Als u van mening bent dat die kosten niet
naar beneden kunnen en het een inkomensprobleem is kunt u dan aangeven waarom dat
zo zou zijn en is uw collega van SZW dat met u eens? Als u van mening bent dat de
kosten van internet de grootste factor zijn, is uw collega van EZK dat met u eens?
De leden van de VVD-fractie zouden graag een gecombineerd antwoord ontvangen van de
betrokken ministeries.

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Een ontwikkelde landbouwsector is van groot belang voor gezond eten, lagere kosten
voor levensonderhoud en het geeft werkgelegenheid. Op welke wijze zet uw ministerie
vaart achter landbouwprojecten? Op welke termijn zijn er concrete ontwikkelingen te
melden? Welke ruimte krijgt landbouw op de verschillende eilanden? Hoe werkt het lokale
bestuur actief mee om de landbouw alle ruimte te geven? Is er al zicht op de besteding
van de 1 miljoen dollar per jaar die besteed is aan de LVV op Bonaire? Welke alternatieve
landbouwmethodes worden actief aangepakt op Bonaire, Saba of Sint Eustatius? Ik doel
hierbij op aquacultuur, zout water landbouw, de kweek van eigen gewassen etc.? Zijn
Nederlandse kennisinstituten hierbij aangesloten? Welke zijn dat en welke resultaten
hebben zij geboekt? Welke resultaten verwachten zij in de toekomst te behalen?

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Per 1 juli is beleid voor uitzending bij zwangerschap vastgesteld. Bij een medische
uitzending voor een bevalling is er volgens de Regeling aanspraken zorgverzekering
BES geen recht op begeleiding, maar vanwege de maatschappelijke en sociale impact
van een bevalling vergoedt het ZVK de vlucht van één begeleider. De leden van de VVD-fractie
begrijpen niet waarom er geen recht op begeleiding zou zijn. Kunt u uitleggen waarom
een vrouw met een medische indicatie, er is dus mogelijk een probleem met de zwangerschap,
géén begeleiding mee zou kunnen krijgen vanuit de zorgverzekering? Kunt u aangeven
waarom u van mening bent dat de kosten die gemaakt moeten worden door de partner of
een direct familielid niet vergoed worden door de verzekering? Waarom bent u dan wel
van mening dat het een maatschappelijke en sociale impact heeft als er geen begeleiding
mee kan? Waarom is de wet dan toch zo beperkend op dit punt? Bent u van mening dat
het dragen van de kosten van de begeleiding een verantwoordelijkheid is van de partner
of directe familie? Hoe ziet u de kosten voor de begeleiding in het licht van verlies
aan inkomen als men van het eiland af moet en het gebrek aan inkomen in het algemeen
om deze reiskosten te dragen? Als u van mening bent dat die kosten van de begeleiding
niet naar beneden kunnen of een verantwoordelijkheid zijn van de begeleiders zelf
en het daarmee een inkomensprobleem is, kunt u dan aangeven waarom dat zo zou zijn
en is uw collega van SZW dat met u eens?

Kunt u aangeven waarom voor een minderjarig kind van Sint Eustatius dat bij een ongeval
op Sint Maarten gewond is geraakt en vanwege complicaties niet mag vliegen, geen begeleiding
van een volwassene wordt vergoed? Hoe dient de minderjarige zich dan van ouderlijke
zorg te verzekeren?

Op de eilanden staat een complete tandartspraktijk klaar, kunt u aangeven waarom deze
niet gebruikt mag worden door een private tandarts? Welke wet of regelgeving staat
het gebruik van de publieke middelen van de tandartspraktijk door een private partij
in de weg? En hoe gaat u er zorg voor dragen dat die tandartszorg er wel gaat komen?

Waarom is het voor de inwoners van Bonaire, Saba en Sint Eustatius nog steeds onmogelijk
om zich vrijwillig bij te verzekeren? Hoe gaat u er zorg voor dragen dat inwoners
van Bonaire, Saba en Sint Eustatius een vorm van vrijwillige extra verzekering kunnen
krijgen?

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Inwoners van Bonaire, Saba en Sint Eustatius kunnen geen Nederlandse programma’s kijken
via internet omdat het IP-adres dat niet toelaat. Bent u van mening dat het mogelijk
moet zijn om op Bonaire, Saba en Sint Eustatius zonder extra kosten Nederlandse TV
te kunnen volgen via het internet? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe gaat u dat op korte
termijn regelen?

Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

Kunt u aangeven welke projecten I&W ondersteunt om de wegen te verbeteren? Op welke
termijn moeten deze projecten klaar zijn? Hoeveel lokale aannemers en werknemers zijn
betrokken bij deze projecten? De leden van de VVD-fractie zijn van mening dat wegenaanleg,
-onderhoud en -verbetering vooral lokaal aanbesteed moet worden. Deelt u deze mening?
Zo nee, waarom niet? De leden van de VVD-fractie hebben al vaker aangeven dat de aanleg
van wegen niet onder een Europees Nederlandse standaard hoeft te vallen. Geen ZOAB,
matrixborden en hectometerpaaltjes om maar wat te noemen. Ook als de kwaliteit wat
minder zou zijn en er eerder dan in Europees Nederland onderhoud gepleegd moet worden
pleiten de leden van de VVD-fractie ervoor dat het lokaal wordt uitgevoerd. Wat doet
het ministerie om de kosten voor wegenaanleg op de eilanden zo laag mogelijk te houden
en kunt u daar voorbeelden van noemen?

De leden van de VVD-fractie hebben het Ocean Thermal Energy Conversion project aangekaart bij het Ministerie van EZK waarbij ook drinkwater geproduceerd
kan worden. Kunt u zich erbij aansluiten om extra drinkater te genereren op de eilanden
Bonaire, Saba en Sint Eustatius? Welke investeringen of subsidies doet het ministerie
om de drinkwatervoorziening op een goed niveau te houden dan wel te brengen? Hoe zorgt
u dat de kosten voor levensonderhoud niet stijgen vanwege de investeringen in de drinkwatervoorziening?
Kunt u aangeven welk effect de inspanning van uw ministerie heeft op de inkomenspositie
van de inwoners van Bonaire, Saba en Sint Eustatius afzonderlijk?

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Het stemmen bij volmacht is door de verschillende bestuurders van Bonaire, Saba en
Sint Eustatius als bron van mogelijke stembusfraude gegeven. Hoe ver bent u om het
stemmen bij volmacht voor Bonaire Saba en Sint Eustatius af te schaffen?

Kunt u, als coördinerend bewindspersoon voor de BES-eilanden, er zorg voor dragen
dat de antwoorden op de vragen niet voorzien worden van verwijzingen naar andere departementen
zonder dat het andere departement daar dan antwoord op geeft?

Inbreng van de SP-fractie

De leden van de fractie van de SP hebben met grote interesse kennis genomen van de
plannen over het vaststellen van een sociaal minimum op de BES-eilanden en hebben
hierover nog enkele opmerkingen en vragen. Allereerst merken genoemde leden op dat
ze blij zijn dat er eindelijk een sociaal minimum wordt vastgesteld. De leden van
de fractie van de SP vragen hoe het bedrag voor het sociaal minimum tot stand is gekomen.
Genoemde leden lezen namelijk ook dat niet de werkelijke kosten als uitgangspunt worden
genomen maar de verwachte kosten. Hoe reëel is het vastgestelde bedrag op dit moment
en wanneer wordt het verwachte bedrag gehaald?

De leden van de fractie van de SP lezen verder dat «de onderstand op termijn verder
naar het ijkpunt voor het sociaal minimum zou kunnen toegroeien, waarbij rekening
wordt gehouden met de mogelijkheid van bijverdienen tot aan het wettelijk minimumloon
en de prikkel om te werken.» Genoemde leden vragen waarom de onderstand nu niet verhoogd
wordt tot het sociaal minimum omdat de onderstand toch bedoeld is als minimum om van
rond te kunnen komen. Op welke termijn wordt het niveau van de onderstand gelijk getrokken
met het sociaal minimum? De leden van de fractie van de SP lezen dat het tempo zorgvuldig
moet worden afgewogen vanwege mogelijke negatieve effecten voor de economie en de
arbeidsmarkt. Welke effecten zijn dit? Hoe groot is de kans dat deze effecten daadwerkelijk
plaatsvinden?

Inbreng van de ChristenUnie-fractie

De leden van de ChristenUnie-fractie hebben met interesse kennis genomen van de voortgangsrapportage
ijkpunt bestaanszekerheid Caribisch Nederland. Het is belangrijk dat ook in Caribisch
Nederland in de bestaanszekerheid van burgers wordt voorzien. Dit ijkpunt sociaal
minimum draagt daar aan bij, en de fractie van de ChristenUnie is blij dat de Staatssecretaris
hier werk van blijft maken. Wel hebben de leden van de fractie van de ChristenUnie
nog enkele vragen ter verduidelijking. Allereerst vragen deze leden of de Staatssecretaris
inzichtelijk kan maken wat de instelling van dit ijkpunt (op termijn) concreet voor
een verschil gaat maken voor de inwoners van de eilanden.

De leden van de ChristenUnie-fractie constateren dat de brief uiting geeft aan de
motie Van der Graaf om de stappen te bepalen die nodig zijn om een norm voor een sociaal
minimum vast te stellen. Het ijkpunt is nu vastgesteld, wat een mooi begin is. Hoe
ziet de planning eruit voor de maatregelen die moeten worden genomen om de lasten
te verlichten? Wanneer verwacht de Staatssecretaris met een concreet pakket maatregelen
te komen om deze lastenverlichting te verwezenlijken?

De leden van de ChristenUnie-fractie constateren dat de lastenverlichting een ambitieus
plan noodzakelijk maakt. Deze leden prijzen de Staatssecretaris voor de stap om de
levenstandaarden op de eilanden aan te pakken. Wanneer verwacht de Staatssecretaris
de eerste stappen ook echt te gaan zetten? Is het ijkpunt wel realistisch ingesteld?
Met name het verschil tussen het ijkpunt en het regioplan bij wonen en elektriciteit
is groot, hoe realistisch schat de Staatssecretaris de lastenverlichting in op deze
onderwerpen?