Verslag van een algemeen overleg : Verslag van een algemeen overleg, gehouden op 23 september 2020, over Transportraad 28 september 2020

Nr. 829
VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

Vastgesteld 7 oktober 2020

De vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat en de vaste commissie voor Europese
Zaken hebben op 23 september 2020 overleg gevoerd met mevrouw Van Nieuwenhuizen-Wijbenga,
Minister van Infrastructuur en Waterstaat, over:

– de brief van de Minister van Infrastructuur en Waterstaat d.d. 18 september 2020 inzake
geannoteerde agenda informele videoconferentie met EU-transportministers op 28 september
2020 (Kamerstuk 21 501-33, nr. 824);

– de brief van de Minister van Infrastructuur en Waterstaat d.d. 24 juni 2020 inzake
verslag informele high-level videoconferentie met EU-transportministers d.d. 4 juni
2020 (Kamerstuk 21 501-33, nr. 826);

– de brief van de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat d.d. 4 juni 2020
inzake EU-ministersverklaring ontwikkeling van internationaal personenvervoer per
spoor (Kamerstukken 29 984 en 35 377, nr. 896);

– de brief van de Minister van Buitenlandse Zaken d.d. 28 augustus 2020 inzake fiche:
Verordening maatregelen duurzame spoorwegmarkt naar aanleiding van COVID-19 (Kamerstuk
22 112, nr. 2904);

– de brief van de Minister van Infrastructuur en Waterstaat d.d. 25 augustus 2020 inzake
internationaal personenverkeer in relatie tot COVID-19 (Kamerstuk 25 295, nr. 534).

Van dit overleg brengen de commissies bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

De voorzitter van de vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat, Agnes Mulder

De voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken, Veldman

De griffier van de vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat, Rijkers

Voorzitter: Remco Dijkstra

Griffier: Koerselman

Aanwezig zijn zes leden der Kamer, te weten: Van Aalst, Amhaouch, Remco Dijkstra,
Kröger, Laçin en Paternotte,

en mevrouw Van Nieuwenhuizen-Wijbenga, Minister van Infrastructuur en Waterstaat.

Aanvang 9.59 uur.

De voorzitter:

Goeiemorgen allemaal: de Minister, de ambtelijke ondersteuning, Kamerleden, griffie
en iedereen die hier aanwezig is en meekijkt. Welkom bij het algemeen overleg over
de Transportraad, die binnenkort plaatsvindt in Europa. We hebben een indicatieve
spreektijd van vier minuten per spreker. We hebben een aantal aanwezigen hier. De
agenda is u bekend. Interrupties in tweeën. Ik geef graag het woord aan de heer Laçin
van de Socialistische Partij.

De heer Laçin (SP):

Dank, voorzitter. De coronacrisis heeft hard toegeslagen in de transport- en mobiliteitssector.
Van de ene op de andere dag kwamen goederen- en reizigersstromen bijna volledig stil
te liggen en bleek zelfs de Schengenzone niet meer heilig. Tegelijkertijd heeft de
crisis duidelijk gemaakt wat echt van waarde is. Mensen met een vitaal beroep moesten
op hun werk komen met het openbaar vervoer en dus moesten bussen en treinen door blijven
rijden, terwijl er nauwelijks meer passagiers waren. Alle personenvervoerders zijn
nu aangewezen op een tegemoetkoming van de overheid om het publieke belang te kunnen
blijven dienen. Als iets duidelijk is geworden tijdens de crisis, is het wel dat marktwerking
niet geschikt is om het publiek belang goed te dienen. Daarom wil de SP dit moment
aangrijpen om het ov in ons land weer in eigen land te nemen. Ziet de Minister deze
ruimte ook, zeker nu er vanuit Europa meer ruimte wordt gegeven, zoals in de fiche
over de verordening van de maatregelen voor een duurzame spoorwegmarkt staat? In diezelfde
fiche staat overigens dat meerdere lidstaten onderscheid willen maken tussen personen-
en goederenvervoer. Dat onderscheid kennen wij hier ook al. Maar kan de Minister hier
op ingaan? Hoe zien andere lidstaten dit en wat is de stellingname van Nederland in
dat onderscheid?

Tot slot over het spoor. Op het internationale spoorvervoer ziet de SP de komende
periode veel mogelijkheden. De Europese Commissie heeft van 2021 het Jaar van het
Spoor gemaakt. Onder Duits voorzitterschap liggen er kansen voor Nederland om de verbindingen
naar het Oosten te verbeteren. Die kans benoemde de Rli gisteren ook tijdens de technische
briefing over het onderzoek Verzet de wissel: naar beter internationaal reizigersvervoer
per trein. Daar gaat de Staatssecretaris nog op reageren. Maar kan deze Minister ons
vertellen welke kansen zij volgend jaar in Europa denkt te kunnen benutten?

Dan de luchtvaart. De Minister van Financiën en deze Minister waren aan het begin
van de crisis duidelijk: KLM zou hoe dan ook gered worden. Uiteindelijk heeft dat
geleid tot een lening van 3,4 miljard. Gisteren zagen we al berichten dat een tweede
steunpakket onvermijdelijk zou zijn. Wij hebben tegen het eerste steunpakket gestemd.
Maar als we nog enige kans willen hebben om iets van dat geld terug te zien, moeten
we voorkomen dat Europese luchthavens en dus ook Schiphol tijdens de coronacrisis
worden opengesteld voor meer vluchten van staatsgesteunde carriers als Qatar Airways.
Acht vakbonden, waaronder de FNV en de CNV, waarschuwen dat meer ruimte voor Qatar
Airways leidt tot het verder onder druk zetten van de banen hier. Ik wil daarom de
Minister vragen om tijdens de Transportraad te pleiten voor een herbeoordeling van
het EU-Qatarverdrag en dus niet akkoord te gaan met de inwerkingtreding van dit verdrag
vanaf 25 oktober 2020. Is de Minister hiertoe bereid?

Tot slot, voorzitter. We zien het aantal coronabesmettingen, zowel in Nederland als
in andere Europese landen, weer toenemen. Dat maakt het testen en indammen van het
virus nog belangrijker. Terwijl andere landen alle reizigers uit code-oranjegebieden
testen, is in Nederland de teststraat op Schiphol gesloten. Dagelijks landen duizenden
reizigers, terwijl nul reizigers worden getest. Onbegrijpelijk. De SP zal morgen in
het debat over corona en internationaal personenvervoer een motie indienen om de teststraat
op Schiphol weer te openen en ook toegankelijk te maken voor werknemers op Schiphol.
Waarom verschilt het beleid van Nederland zo met dat van andere landen? Hoe kan het
dat Nederland nog altijd onvoldoende testcapaciteit heeft en andere landen niet? Wat
gaat deze Minister doen om het testbeleid op Schiphol weer op gang te helpen en in
lijn te brengen met andere Europese luchthavens? De tweede golf is er al, het is voor
ons onacceptabel dat reizigers uit code-oranje- en zelfs code-roodgebieden ongecontroleerd
ons land binnenkomen en bijdragen aan een steeds heftiger wordende tweede golf. Graag
een reactie. Dank, voorzitter.

De voorzitter:

U hebt een vraag van de heer Paternotte.

De heer Paternotte (D66):

Ik ben het helemaal eens met wat de heer Laçin over de teststraat zei, maar hij ging
zo in een sneltreinvaart dat ik het nog even wil hebben over het luchtvaartverdrag.
Ik snap dat u vragen heeft over Qatar. U zei zelf al dat de SP tegen het steunpakket
voor KLM stemde. U komt nu op voor de belangen van KLM in concurrentie met Qatar Airways,
maar zonder steunpakket was KLM nu failliet geweest. Ik vraag me af hoe u daarop reflecteert.

De heer Laçin (SP):

Die aanname van de heer Paternotte klopt niet, wat mij betreft. Zonder steunpakket
zou KLM wellicht failliet gegaan zijn. Alleen, wij hebben tegen het voorliggende steunpakket
gestemd. Wij hebben tegen de Minister gezegd: wij willen graag dat je teruggaat naar
de onderhandelingstafel en meer zeggenschap eist bij KLM. Als de Minister van Financiën
op dag één zegt dat wij KLM hoe dan ook gaan redden, weet de SP dat de Minister, als
de SP tegen het eerste steunpakket stemt, weer gaat onderhandelen. Dat was ook de
boodschap die mijn collega Alkaya de Minister heeft meegegeven. Hij heeft niet de
boodschap meegegeven: laat KLM maar failliet gaan. Wij waren juist de partij die het
verst ging. Wij hebben zelfs nationalisatie geopperd. Dat hoorden wij niet bij D66.

De heer Paternotte (D66):

Dat klopt natuurlijk. We hadden ook nog wel bepaalde specifieke wensen voor het steunpakket,
maar onderaan de streep moet je toch op een gegeven moment kijken welke keuze je maakt.
Laten we het bedrijf failliet gaan omdat we ons alternatief, nationalisatie, zo goed
vinden dat we een faillissement beter vinden dan het aanvaarden van het voorstel van
de regering? Oftewel, moet de SP volledig haar zin krijgen, ook ten koste van werknemers
van KLM? Of houdt u het voor mogelijk dat u bij een tweede steunpakket toch iets praktischer
gaat kijken?

De heer Laçin (SP):

Ik wil de heer Paternotte eraan herinneren dat ondanks het steunpakket al duizenden
KLM-werknemers zijn ontslagen. Laten we dat in dit debat ook even markeren. Nogmaals,
de SP is niet voor een faillissement. Dat was ook niet de opzet van het hele debat.
Het voornaamste bezwaar van de SP was dat we niet meer zeggenschap kregen bij KLM.
Wij hebben vorig jaar 750 miljoen betaald voor 14% aandelen. Dat zegt ook niet zo
heel veel. Nederland heeft aan tafel nog steeds heel weinig te zeggen. Als er miljarden
naartoe gaan, of dat nu in de vorm van een lening of een subsidie is, vinden wij dat
Nederland meer te zeggen moet hebben. Dat is weer niet het geval. Daarom hebben wij
tegen het pakket gestemd. Als er een tweede steunpakket komt... U proeft al een beetje
welke kant de SP op zal gaan, maar als dat er komt, gaan we het beoordelen.

De voorzitter:

Ik zie de heer Amhaouch.

De heer Amhaouch (CDA):

Even doorgaand op wat de heer Paternotte aangeeft. Wat ik altijd mis bij de SP...
Als er banen ter discussie staan, is de SP aanwezig. Maar als we het, proactief en
vooruitkijkend, hebben over het creëren van banen, om een bepaalde verantwoordelijkheid
te nemen... Het hulppakket dat de KLM heeft gekregen, is een lening, geen subsidie.
Heel veel mensen denken dat. Het gaat erom verantwoordelijkheid te nemen om voor tienduizenden
mensen... En ja, u heeft gelijk, er zullen mensen weggaan. In elke sector zal de komende
tijd de werkloosheid toenemen. Maar nog steeds staat de luchtvaart onder druk. Waar
ziet u kansen om de banen in de luchtvaart die we nu nog hebben, wel te behouden?
Want er gaan er een aantal weg, maar hoe houden we toch nog een kritische massa aan
banen in die luchtvaartsector? Wat wil de SP daaraan doen?

De heer Laçin (SP):

Ik heb daarom net een voorbeeld genoemd: het verdrag met Qatar. Naar onze mening en
die van heel veel vakbonden zet de inwerkingtreding van dat verdrag de werkgelegenheid
in de luchtvaart verder onder druk. Daarnaast heeft de SP, en ik sinds ik in de Kamer
zit, al drieënhalf jaar, altijd gepleit voor selectiviteit. Welke vluchten voegen
iets toe? Welke vluchten op Schiphol en andere regionale luchthavens voegen iets toe
aan de werkgelegenheid en aan onze economie? Heel veel vluchten die heen en weer gaan,
zoals 60 keer op en neer gaan naar Londen, heel veel transfervluchten, voegen heel
weinig toe aan de werkgelegenheid hier. Daarom pleit de SP voor een selectieve blik
op die toegevoegde waarde.

Daarnaast ben ik, samen met de voorzitter van het overleg, altijd de enige geweest
die zich hard heeft gemaakt voor de vrachtvluchten. Een heel klein aandeel vluchten,
3%, zorgt voor 20% tot 25% van de werkgelegenheid op Schiphol. Dat zijn de banen die
we moeten behouden. Daarnaast moeten we altijd blijven discussiëren over of al die
vluchten uit het buitenland wel zo moeten blijven gaan. Maar nu dat zo is, moeten
we die een zekere plek geven. Dat levert banen op. Laten we vooral kijken naar de
vluchten die banen opleveren en laten we ook naar de kwaliteit van de banen kijken.
Daarin verschillen de SP en het CDA heel erg. Laten we niet alleen naar de kwantiteit
kijken. Wij zijn samen met de heer Amhaouch op Schiphol geweest. Al die werknemers
zeiden: «Ik heb wel een baan, alleen wordt die baan steeds slechter. Die wordt flexibeler.
Mijn arbeidsvoorwaarden komen verder onder druk te staan.» Daar moeten we ook oog
voor hebben.

De voorzitter:

Dank u wel. Ik verzoek u om de antwoorden, en ook de vragen, iets korter te houden,
als het kan. Meneer Amhaouch.

De heer Amhaouch (CDA):

Ik erken dat de heer Laçin zich inzet voor vrachtvluchten. Dat doen wij ook. Dat is
ook belangrijk. We hebben Maastricht Aachen Airport. Er ligt nu in het kader van de
vrachttaks een heel kritisch rapport dat we, denk ik, heel goed moeten bekijken. Het
is ook terecht dat we fatsoenlijke banen fatsoenlijk moeten betalen en dat we niet
alleen maar met flexkrachten moeten werken. Daar ben ik het helemaal mee eens. Ik
zit nu bijna vijf jaar in de Kamer, maar ik heb nog nooit een voorstel van de SP gezien
om op een bepaalde manier meer banen in de luchtvaartindustrie of -sector te creëren.
U spreekt alleen over het behoud van banen bij de vracht. Dat erken ik. Maar daarna
is het alleen maar «we zijn tegen» of «we hebben het over de verduurzaming». Die verduurzaming
doen we allemaal, die willen we allemaal. Volgens mij is iedereen die hier zit, voor
verduurzaming, voor het maken van stappen daarin. Maar we zullen ook moeten kijken
hoe we de luchtvaartsector kunnen versterken. En ik mis concrete voorstellen van de
SP op dat punt. Misschien kunt u daarin samen met het CDA optrekken.

De heer Laçin (SP):

Ik wil bij het eerste beginnen. De heer Amhaouch haalt terecht de vrachttaks aan voor
Maastricht Aachen Airport. Dat onderzoek dat SEO heeft uitgevoerd, is er op verzoek
van de SP gekomen. En wat blijkt daaruit? Dat de klimaatwinst nul is en dat er banen
gaan verdwijnen. En wie heeft voor de vrachttaks gestemd? Het CDA. Niet de SP. Dus
laten we dat even helder schetsen. U zet daarmee in uw eigen bewoordingen de banen
op het spel. Dat doet de SP niet.

Om op het tweede te komen...

De voorzitter:

Ik stel voor om even te stoppen totdat de bel die de plenaire vergadering aankondigt,
weer ophoudt.

De heer Laçin (SP):

Wij waren dus tegen de vrachttaks, het CDA was voor.

Dan nu het tweede deel van de vraag. Ik heb net ook weer benoemd dat het creëren van
banen in de luchtvaart gepaard gaat met selectiviteit. Er zijn nu binnen die 500.000
vliegbewegingen enorm veel vluchten die weinig toevoegen aan de werkgelegenheid. Juist
nu met corona het aantal vluchten zo'n beetje gehalveerd is, vinden wij dat wij zouden
moeten kijken welke luchtvaart wij willen, welke banen wij willen. We zouden moeten
kijken hoe we onze vracht willen vormgeven, hoe we die mensen op Schiphol meer zekerheid
kunnen geven. En dat gebeurt niet met al die dumpprijzen en lowcostcarriers. Daar
moeten we selectief in zijn. We moeten kijken wat iets toevoegt, we moeten kijken
wat onze economie beter maakt, we moeten kijken wat die werknemers op Schiphol beter
maakt en we moeten daarmee een pool van vluchten creëren. Meer dan 500.000 zullen
het er niet worden, wellicht minder, maar laten we wel kijken naar wat iets toevoegt,
ook qua kwaliteit en niet alleen qua kwantiteit.

De voorzitter:

Dank u wel. Dan de heer Paternotte namens D66.

De heer Paternotte (D66):

Goedemorgen, voorzitter. De laatste keer dat we elkaar spraken ter voorbereiding van
de Transportraad was voor de coronacrisis. Ik ben blij dat we hier vandaag weer kunnen
zitten, want er is flink wat te bespreken.

Ik wil beginnen met het vliegen tijdens de coronacrisis. We gaan het er morgen natuurlijk
ook over hebben, maar vandaag gaat het wat mij betreft over de Europese kant. Ik noem
bijvoorbeeld de vliegmaatschappijen die stunten met vluchten naar risicogebieden.
De Minister heeft daar ook een brief over geschreven. Wij verwachten op nationaal
niveau natuurlijk een sterke aanpak, maar ook over de grens. Want uiteindelijk heeft
het weinig zin om hier een goede aanpak te hebben en om die maatschappijen stevig
aan te spreken als er vanuit Charleroi door datzelfde Ryanair nog steeds voor dumpprijzen
naar gebieden wordt gevlogen die op oranje staan. Die worden ook wel de «vliegende
kiloknallers» genoemd. Gaat de Minister haar collega's oproepen om hier in hun landen
ook sterk tegen op te treden?

Dan de vouchers. Ik wil de Minister complimenteren met haar initiatief om te gaan
kijken naar een luchtvaartgarantiefonds. Dat is heel mooi. Eerder had Minister Wiebes
daar nog twijfels bij, dus ik ben blij dat de Minister dit oppakt. Maar de oprichting
en het vullen van zo'n fonds duren nog wel even en ondertussen zijn er een hoop consumenten
die welwillend een voucher hebben aangenomen, maar die nergens op terug kunnen vallen
op het moment dat faillissementen aan de orde zijn. Eerder zei de Minister zich ervoor
in te willen zetten om op Europees niveau deze vouchers te garanderen. Ik ben benieuwd
wat de status hiervan is en of zij dit nog tijdens de Transportraad gaat bespreken
en dat vervolgens kan terugkoppelen.

Voorzitter. We zijn heel blij met de aankondiging dat er binnen zeven dagen terugbetaald
moet worden als een vlucht gecanceld is. Dat is hartstikke goed, maar vandaag wordt
in De Telegraaf ook een duidelijk signaal gegeven, namelijk dat vliegmaatschappijen
zoals Ryanair en Vueling zich tot nu toe eigenlijk bijna nergens iets van aantrekken.
Er is weliswaar een formulier waarmee mensen geld kunnen terugvragen, maar ze blijven
net zo lang vouchers sturen totdat die mensen uit pure wanhoop dan maar die voucher
accepteren en de zoektocht naar het terugkrijgen van hun eigen geld opgeven. Wat ik
in ieder geval constateer, is dat de intentie van de handhaving er wel is, maar dat
de bedrijven niet het gevoel hebben dat ze zich eraan moeten houden en denken ermee
weg te kunnen komen. Mijn vraag is dus: gaat de Minister met haar collega's in gesprek
over het tegengaan van zulke schendingen van het Europees recht? Wanneer kunnen wij
verwachten dat het «binnen zeven dagen terugbetalen» zo wordt gehandhaafd dat maatschappijen
daar niet aan kunnen ontkomen en we niet elke keer berichten zien dat ze er toch lak
aan blijken te hebben? Zoals ik al zei, kijk ik dan vooral naar Ryanair.

Voorzitter. Dan vliegen over conflictgebieden. We constateren allemaal dat we...

De voorzitter:

Op dit punt, de heer Laçin.

De heer Laçin (SP):

Ja, op het eerste punt dat de heer Paternotte maakte, over de dumpprijzen. We zijn
het erover eens dat het ongewenst en onacceptabel is dat vliegtickets voor vluchten
naar code-oranjegebieden tegen dumpprijzen worden aangeboden. Ik weet dat D66 vaak
voorstander is van een Europese aanpak, maar vindt D66 dat het een het ander niet
uitsluit? Moeten wij deze Minister naar Europa sturen met de boodschap «doe er Europees
iets aan» en moeten wij nu ook al kijken of we nationaal iets kunnen beginnen tegen
het aanbieden van die vliegtickets tegen dumpprijzen?

De heer Paternotte (D66):

Ja. Wat mij betreft moeten we ook gaan kijken of de Nederlandse reclamecode zich er
niet tegen verzet dat op deze manier tickets worden aangeboden voor vluchten naar
gebieden die eigenlijk riskant zijn en of dat niet misleiding is. Daarnaar zou de
Minister moeten gaan kijken. Het een sluit het ander inderdaad niet uit. We hebben
eerder een motie ingediend om samen met Oostenrijk op te gaan trekken en te bezien
of we een minimumprijs mogelijk kunnen maken, en wel precies om deze reden. Want wat
we in de coronacrisis gaan zien, is dat bedrijven, vliegtuigmaatschappijen, ruimte
over hebben en dan maar gaan dumpen zodat ze die stoelen kunnen vullen. De slotverordening
is zeker tot maart opgeschort, dus dat is niet de reden om dit te doen. Het is puur
dat ze het marktaandeel willen hebben, en dat is natuurlijk een heel slechte reden
om op deze manier totaal lak te hebben aan het belang en de gezondheid van alle Europeanen.
Dus, absoluut: dat Europees aanpakken. Maar wij verwachten ook dat de Minister die
bedrijven in Nederland daar direct op aanspreekt.

De heer Laçin (SP):

Goed om te horen. Morgen hebben we het debat en dan zal de SP hier verder op ingaan.
Dan trekken we daarbij samen op. Goed om te horen.

De heer Paternotte (D66):

Ik heb het idee dat de meeste partijen op dezelfde lijn zitten. De Minister heeft
het natuurlijk eerder ook gezegd. Een vlucht naar een oranje gebied aanbieden en promoten
als een mooie vakantie noemde de Minister asociaal en ik denk dat dat volkomen terecht
is. Dus laten we die bedrijven dan ook onder druk zetten. Toen Corendon plannen had
om weer op Turkije te vliegen, hebben we tegen Corendon gezegd: dat kan niet. Volgens
mij heeft zelfs de premier gezegd dat dit niet de bedoeling was. Corendon besloot
om dat niet te doen. Deze zomer gingen SunExpress en Pegasus gewoon door met vliegen
op Turkije. Later was het besmettingsniveau in Spanje weer een stuk hoger. Je ziet
dus gewoon dat daar echt te traag op geacteerd wordt. Het is toch moeilijk uit te
leggen dat er per dag 29 vluchten naar en vanuit Spanje plaatsvinden? Ik kan me niet
voorstellen dat dat allemaal noodzakelijke reizen zijn. Hier is dus echt actie nodig.

Voorzitter. Ik ga in op het vliegen over conflictgebieden. We zeggen allemaal dat
we nu in een crisis zitten die we een volgende keer moeten voorkomen; dan moeten we
beter voorbereid zijn. Dat is logisch als je iets voor het eerst op deze manier meemaakt.
Maar wat ik zelf pijnlijk vind, is dat we zes jaar na MH17 nog niet kunnen zeggen
dat we alles hebben gedaan om een volgende ramp te voorkomen, terwijl we ook destijds
zeiden: het mag nooit meer gebeuren dat zo'n vliegtuig over een conflictgebied vliegt
dat eigenlijk helemaal niet veilig is. Wat dat betreft moet ik eerlijk zeggen dat
we toch weinig wijzer worden van de laatste update van de Minister. De EASA-informatiebulletins
melden welk gebied veilig is, maar een luchtvaartmaatschappij beslist nog altijd zelf
of zij zich daaraan houdt of niet. Meer transparantie verkrijgen over het recht van
consumenten om te annuleren gaat nog steeds niet, want dan wordt er gezegd: dat is
vertrouwelijk. Wat vindt de Minister zelf? Vindt zij niet dat consumenten het recht
hebben om hun geld terug te vragen als een vliegtuigmaatschappij tegen het Europese
advies in over een conflictgebied vliegt?

Dan het EASA-platform om meer informatie te delen. Dat is goed, maar waarom geen minimumvereiste?
Europa moet toch ergens een grens trekken? Dus graag een reflectie van de Minister.

Ten slotte. Ik weet dat de Minister gaat zeggen: we wachten nog op het OVV-onderzoek.
Ondanks corona mag dit essentiële onderwerp niet van de agenda verdwijnen. Gaat de
Minister dus nog een keer aankaarten hoe we bij vliegen over conflictgebieden tot
een betere Europese coördinatie kunnen komen? Wanneer heeft zij de motie van collega's
Amhaouch en Kröger uitgevoerd, waarin wordt gevraagd om dat besluit in ieder geval
in publieke handen te gaan nemen?

Voorzitter. Dan nog kort de verduurzaming. Terug naar het oude normaal in de luchtvaart
willen we juist niet. Zoals aangegeven in de Kamerbrief van 29 mei biedt de herziening
van de Europese Richtlijn energiebelastingen potentie. Kan de Minister de inbreng
van Nederland inzake de consultatie voor deze herziening met de Kamer delen?

Ten slotte over de reisadviezen. We zien, denk ik, terechte kritiek van de reisbranche
op het feit dat bij reisadviezen te weinig specifiek gekeken wordt om welke gebieden
het gaat. Tegelijkertijd zien we de lappendeken van Europese landen die elkaar bepaalde
kleuren geven. Vindt de Minister ook dat dit pleit voor de invoering van een Europees
reisadvies? Vindt zij ook dat Nederland in ieder geval moet kijken hoe het zijn informatiepositie
kan verbeteren, zodat meer specifieke reisadviezen kunnen worden gegeven over gebieden
waar echte risico's zijn? Want het ene eiland is het andere niet.

De voorzitter:

Dank u wel. Mevrouw Kröger van GroenLinks.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Voorzitter. Morgen spreken we plenair uitgebreid over corona en het internationaal
personenvervoer, maar toch heb ik een paar Europese punten die ik vandaag wil aanstippen.
Allereerst de slots. De regel dat je 80% van een slot moet vliegen, is opgeschort
om te voorkomen dat luchtvaartmaatschappijen leeg blijven rondvliegen. Dat snap ik
heel goed. De vraag is alleen of we dit eindeloos blijven doen, als Schiphol nu al
verwacht in ieder geval tot 2023 overcapaciteit te hebben. We hebben eerder gepleit
voor een herziening van het huidige slotverdelingssysteem. Hoe zit het daar nu mee
en wat is de Nederlandse inzet?

Binnen een halfjaar start waarschijnlijk de grote faillissementsgolf bij de luchtvaartmaatschappijen.
Wat doen we dan met de slots van maatschappijen die straks niet meer bestaan? En wat
doen we met slots van maatschappijen die hun netwerk of frequentie hebben ingekrompen?
Hoe voorkomen we dat die naar maatschappijen en routes gaan, die niets of weinig toevoegen
aan ons netwerk? Kan de Minister dit punt aankaarten in Europa en de Kamer schetsen
hoe zij zich hiervoor inzet? Is het mogelijk om de regel dat je vrijgekomen slots
meteen moet uitgeven als daar vraag naar is, artikel 5, op te schorten, net zoals
met de 80%-regel is gebeurd? Kan de Minister dit verkennen? En ik deel de oproep van
D66: gaat de Minister zich in Europa hardmaken voor actie tegen de dumpprijzen?

Dan de antwoorden op onze Kamervragen over vliegen naar hoogrisicogebieden. Dat komt
morgen uitgebreid aan bod, maar de antwoorden waren echt zeer teleurstellend, want
alles is eigenlijk eigen verantwoordelijkheid. Sinds eind januari vragen wij al aandacht
voor de verspreiding van het virus via internationaal verkeer. Ik wil de Minister
echt met klem vragen om voor het debat van morgen toch met een beter antwoord te komen.
Welke stappen kán en welke stappen gáát de overheid zetten om het reizen naar hoogrisicogebieden
actief te ontmoedigen?

Er is veel discussie over wanneer een gebied oranje wordt en of de huidige reisadviezen
in tijden van corona wel geschikt zijn, of het instrumentarium klopt. Wij wachten
nog steeds op de uitwerking van de motie-Kröger/Paternotte. Komt die uitwerking voor
morgen? En kan de Minister vandaag zeggen dat zij morgen ook op het onderwerp van
de reisadviezen met de Kamer kan spreken? Is het nodig om de Minister van Buitenlandse
Zaken uit te nodigen, of gaat de Minister dat zelf regelen?

Ik kom op de Transportraad en het Pandemic Contingency Plan. Ik ben heel erg benieuwd
waar de Nederlandse inzet precies op zit. Voor ons is de kern toch wel dat je op het
moment van een grote crisis moet kunnen prioriteren. Dan moet je een triage kunnen
toepassen: welk transport is absoluut cruciaal en welk transport kun je minder prioriteit
geven? Wat zijn de mogelijkheden daartoe en wat ziet de Minister daarin?

Dan nog twee korte punten: de zeevaart en het spoor. Op de zeevaart en de transitie
naar klimaatneutraal lopen we echt flink achter. We hebben het vaak over luchtvaart,
maar we zouden het nog veel meer over zeevaart kunnen hebben. Het IMO-voorstel van
50% in 2050 is wat ons betreft echt niet genoeg en wij zijn blij dat Timmermans hoger
inzet. Gaat Nederland die inzet van Timmermans onvoorwaardelijk steunen of blijven
wij toch hangen bij het slappere IMO-voorstel? Moeten wij als maritieme natie niet
juist vooroplopen en de lat hoog leggen?

Ten slotte het internationaal spoor. Ik weet dat dat niet de portefeuille van de Minister
is, maar dat het wel in de Transportraad aan bod zal komen. Ik ben heel erg benieuwd
naar de Nederlandse inzet voor het Year of Rail 2021. Wat gaan wij concreet doen om
zo'n TEN-T-personencorridor aan te melden? Ik denk dat daarbij met name de corridor
naar het oosten van bijzonder groot belang is. Gaan wij heel nauw met Duitsland optrekken?
Wat zijn de concrete plannen daarvoor en wanneer kunnen wij die in de Kamer verwachten?

Dank u wel, voorzitter.

De voorzitter:

Dank u wel. De heer Amhaouch namens het CDA.

De heer Amhaouch (CDA):

Voorzitter, dank u wel. Ik vervang hier mevrouw Postma en dat doe ik met veel plezier.
Morgenavond hebben we het plenaire debat over het internationale verkeer, een debat
dat vorige week gepland stond. Jammer dat het niet door is gegaan. De inbreng ligt
al klaar, dus die ga ik niet overdoen.

Ik begin hier met mobiliteit en corona. Kan de Minister een update geven hoe de maatregelen
werken die zijn ingevoerd om goederenvervoer zo soepel mogelijk door te laten gaan
tijdens de coronacrisis? Welke knelpunten spelen hierbij en hoe worden deze in Europees
verband opgelost? Het CDA vraagt zich verder af, in hoeverre het mobiliteitspakket
toegerust is op de coronacrisis. Een van de maatregelen is een verbod op het doorbrengen
van de voorgeschreven 45 uur rust in de cabine. Het is niet toegestaan die 45 uur
in de cabine van een vrachtwagen door te brengen. Is het vanwege de coronacrisis niet
verstandig om nu de mogelijkheid te bieden om gedurende de rust in de cabine te blijven,
juist om besmettingen te voorkomen?

Het tweede spoor. Het CDA heeft er eerder voor gepleit om in de Green Deal duidelijk
het internationale personenvervoer per spoor op te nemen. Wat hebben de Minister en
de Staatssecretaris tot op heden gedaan om dit voor elkaar te krijgen? Is het inmiddels
gebeurd? Wat gaat Nederland doen om ervoor te zorgen dat ook Nederland kan profiteren
van de Green Dealmiddelen die beschikbaar komen voor het spoor?

Verder hoort het CDA graag wat precies the year of the rail, zoals mijn buurvrouw
het zei, in 2021 gaat inhouden. Wat zal de inzet van het kabinet worden om ervoor
te zorgen dat grensoverschrijdende spoorknooppunten die dicht bij elkaar liggen, beter
worden verbonden, zodat meer mogelijkheden ontstaan voor internationale treinreizen?
Neem Heerlen-Aken, waar het erg traag gaat. De focus lijkt soms vooral te liggen op
lange internationale verbindingen, bijvoorbeeld de nachttrein tussen Amsterdam en
Wenen, terwijl het effectiever is om er eerst voor te zorgen dat we aanhaken bij grensoverschrijdende
HSL-knooppunten bij onze ooster- en zuiderburen. Dat werd gisteren nog eens bevestigd
door de Rli: kijk eens dicht bij huis waar je op het Europese net kunt aansluiten.
Op deze manier worden we goed verbonden met Europa. Graag een reactie.

Voorzitter. Ik ga over naar mijn derde punt.

De voorzitter:

Nee, mevrouw Kröger heeft een vraag voor u.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Dit is een onderwerp waar we het vaker over gehad hebben. Ik ben het helemaal met
het CDA eens dat er ongelofelijk veel kansen liggen op dat korte grensoverschrijdende
spoorvervoer. Maar ik vind het zo jammer dat de heer Amhaouch het schetst alsof het
een soort tegenstelling is: óf op die langere lijnen óp op die kortere focussen. Kunnen
we niet en-en doen? Heeft de heer Amhaouch ook niet verlekkerd gekeken naar de kaart
die de Zwitserse spoorwegmaatschappij heeft gepubliceerd, met mogelijke nachttreinen
door heel Europa? Dat is toch fantastisch? Daar moeten we Onze Minister toch helemaal
toe opzwepen?

De heer Amhaouch (CDA):

Bij die nachttreinen heb ik twee gevoelens. Ik denk aan treinen waarin je met een
wijntje en een glas champagne naar Wenen rijdt. Tegelijkertijd erken ik dat we die
lange lijnen ook voor ogen moeten houden. De vraag is waar je je prioriteit, je focus
en je middelen op moet richten. Gisteren hebben we de presentatie van de Rli gehad.
De heren Laçin, Schonis en Ziengs waren er ook bij. De Rli geeft aan: kijk eens eerst
dicht bij huis waar je aanhaakt op internationale knooppunten en hoe je vandaaruit
Europa in kunt. Nederland is een vrij klein land. Naar het zuiden hebben we een betere
aansluiting, maar we hebben een hele grote uitdaging naar het oosten. Daarom ben ik
ook heel blij dat er initiatieven richting Düsseldorf lopen. We zijn bezig met Aken
en misschien in de toekomst met Luik. Dat zijn allemaal HSL-knooppunten. Ik ben niet
principieel tegen die nachttreinen, maar we moeten wel stappen zetten om aan te haken
bij die HSL-hubs. Anders blijven we alleen heel groot denken. Dat kost ons middelen
en het leidt af.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

We zeggen allebei: er moet ruim geld uitgetrokken worden voor het aanjagen van het
internationale spoor. Dat is waarschijnlijk ook mogelijk vanuit de Green Dealgelden.
Nederland moet daar snel en scherp bij zijn. En dan moet je zeker naar de aansluiting
op die HSL-knooppunten kijken. Ik vind het alleen jammer dat de heer Amhaouch die
nachttrein soms een beetje wegzet. Ik vraag hem nogmaals om nou eens te kijken naar
de kaart die de Zwitserse en Oostenrijkse spoorwegen hebben gepresenteerd. Die hebben
echt gekeken: wat zouden we in de komende vijf jaar in Europa kunnen uitrollen? Dat
is echt fantastisch. Ik zeg niet dat dat in de plaats moet komen van die aansluiting
op de HSL-knooppunten, maar we moeten kijken naar het ambitieniveau van die kaart.
Ik hoop dat de heer Amhaouch dat met mij deelt.

De heer Amhaouch (CDA):

Ik deel het, maar ik vind het moment verkeerd. Er moet een paar miljoen bij die nachttrein
naar Wenen. We hebben dezelfde doelstelling van een goede aansluiting op het oosten.
Daar moeten de focus en de energie van de Minister en de Staatssecretaris naartoe
gaan. Dat wil ik markeren. Als wij snel in Luik, Aken en Düsseldorf komen, dan ligt
er een hele wereld open, ook met nachttreinen, waar dan ook naartoe.

De voorzitter:

Een tweede interruptie van mevrouw Kröger.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Ik stel nu één vraag en dan heb ik er nog één over voor als de voorzitter spreekt.

De voorzitter:

Zeker.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

We moeten niet de ordegrootte van het type investeringen vermengen. Voor die nachttrein
naar Oostenrijk is een soort aanloopsubsidie van naar ik meen 10 miljoen uitgekeerd.
Als we het hebben over een substantiële versnelling naar Berlijn, dan heb je een verdubbeling
van het spoor Utrecht-Arnhem nodig. Dan hebben we het over de ordegrootte van 1,5
miljard. Ik ben het echt volledig met het CDA eens dat we dat soort bedragen en ambities
moeten neerleggen en dat er ook op korte termijn heel veel grensoverschrijdend te
doen is om aan te sluiten op de HSL-knooppunten. Maar laten we nou niet gaan beknibbelen
op opstartsubsidies voor potentieel heel interessante nachttreintrajecten. Nogmaals,
ik hoop echt dat ik de heer Amhaouch aan mijn zijde vind als wij de Minister oproepen
om de NS te vragen om samen met de Oostenrijkse en de Zwitserse spoorwegen dat nachtnet
verder te ontwikkelen. Dat is niet van vandaag op morgen geregeld, maar er ligt wel
een enorme kans. Doet de heer Amhaouch mee?

De heer Amhaouch (CDA):

Er zijn heel veel thema's waarop we elkaar niet vinden, maar op verduurzaming en internationaal
spoor kunnen we elkaar wel heel goed vinden, los van de vraag wat prioriteit heeft
en wat het momentum ergens voor is. Laten we het glas halfvol zien en laten we samen
optrekken om grensoverschrijdend spoorvervoer te stimuleren.

De heer Paternotte (D66):

Leuk om te zien hoe mevrouw Kröger en de heer Amhaouch elkaars passie voor de trein
uitwisselen. De een wil heel graag slapen in de trein, de ander wil graag een wijntje
drinken in de trein. De lange afstand en de korte afstand zijn allebei heel belangrijk,
maar laten we ook even reëel zijn: het spoor heeft het best wel lastig op dit moment.
Veel treinmaatschappijen hebben het ongelofelijk zwaar in deze coronacrisis. Wat dat
betreft is het einde nog niet in zicht. Er komt nu een recovery fund voor transport.
Is de heer Amhaouch het met mij eens dat ook het spoor, de treinmaatschappijen, daarin
moeten worden meegenomen en zou hij de Minister daar met mij toe willen oproepen?

De heer Amhaouch (CDA):

Kan de heer Paternotte zijn vraag iets concreter toelichten?

De heer Paternotte (D66):

Ik heb het over het herstelpakket dat in de agenda voor de Transportraad genoemd wordt.
Daar wordt nu aan gewerkt. Is de heer Amhaouch het met mij eens dat de trein een prominente
plek moet krijgen in dat herstelpakket?

De heer Amhaouch (CDA):

Wij hebben voor de trein ook een nationaal steunpakket, want we willen dat ons openbaar
vervoer gewoon kan blijven functioneren. Daar hebben we dit jaar en volgend jaar middelen
voor beschikbaar gesteld. Ik denk zeker dat het geagendeerd moet worden.

Maar ik maak even een zijsprongetje. We hebben een grote uitdaging – dat kwam gisteren
terug in het rapport van de Rli – voor het spoor: de trein moet op een gegeven moment
wel concurrerender worden. De capaciteit op het spoor en het aantal reizigers in de
trein nemen steeds toe, maar de prijzen veranderen niet: die nemen ook elke keer toe.
Dat vind ik een heel vreemd mechanisme. Gisteren bleek heel duidelijk dat de treinsector
een grote uitdaging heeft op het gebied van het positioneren van treinvervoer en de
marketing daarvan: de trein is niet altijd slechter of duurder. Gisteren werd een
concreet voorbeeld genoemd: als je kijkt naar de gemiddelde prijzen van vliegen ten
opzichte van die van reizen met de trein, zie je dat daar heel weinig tussen zit.
Elke keer worden alleen maar de excessen genoemd: de trein is heel duur en het vliegtuig
niet; u noemde net zelf de stuntaanbiedingen van Ryanair. Maar ook de Rli gaf gisteren
aan dat de gemiddelde prijsniveaus heel dicht bij elkaar liggen. Laat de trein daarin
een uitdaging zien, zodat ze echt innovatief gaan nadenken over hoe ze de kosten naar
beneden kunnen krijgen.

Terugkomend op uw vraag: ik denk dat dit wel geagendeerd moet worden voor het recovery
fund.

De heer Paternotte (D66):

Ik heb nog een tweede vraag. Ik ben ook weleens met de trein van Maastricht via Luik
naar Brussel gegaan. Dat is inderdaad nog steeds een stap terug in de tijd, zowel
qua tempo als waar je in zit. Dat heeft ook te maken met hoe je aan zo'n ticket komt.
Ga je van Maastricht naar Heerlen, dan check je in in Maastricht en stap je in Heerlen
weer uit. Moeten we niet naar een Europese ov-chipkaart toe? Want daardoor kun je
overal in Europa met dezelfde kaart van alle openbaarvervoermogelijkheden gebruikmaken.

De heer Amhaouch (CDA):

Ik weet niet of we een Europese chipkaart moeten maken, maar het valt me op dat iedereen
in de Kamer het altijd heeft over Amsterdam of Schiphol als startpunt: Amsterdam-Londen,
Amsterdam-Brussel, Amsterdam-Parijs. Maar ik woon zelf in de regio. Zeven van de twaalf
provincies van Nederland grenzen aan Duitsland en België. Voor een ander AO heb ik
eens gekeken hoe ik naar Frankrijk kan reizen. Als ik Parijs of nog verder intyp op
de website van NS International, stuurt die mij eerst van Venlo naar Schiphol en dan
van Schiphol naar Parijs. Daar heb ik dan geen goed gevoel bij, want ik zit al in
het zuiden. Hoe kan het dat, als je googelt, de luchtvaartsector altijd bovenaan komt
bij een reis? Dat werd gisteren ook weer genoemd. Ik moet zeggen dat de sessie van
gisteren uitermate goed was; dank aan de Rli daarvoor. Er worden alleen vluchten aangeboden
en pas op de twintigste plek staat een treinreis. En als je een treinreis aangeboden
krijgt, word je vanuit Venlo via Schiphol naar Parijs gestuurd, wat niet goed voelt.
Ik zou dus beginnen met het opnemen van meer treinreizen in dat systeem. Deel die
data; zorg voor open access. Ook daar ben ik het eens met D66. Misschien hebben we
ooit ook de ambitie voor een – hoe noemde u het? – Europese ov-kaart of ticket.

De heer Paternotte (D66):

We noemen dat de nieuwe ov-chipkaart, de Europese ov-kaart.

De voorzitter:

Dan gaan we naar de bijdrage van de heer Van Aalst van...

De heer Amhaouch (CDA):

Voorzitter, ik wilde met mijn derde punt beginnen: scheepvaart. Mag dat niet van u?

De voorzitter:

Gaat uw gang. U heeft nog twee minuten.

De heer Amhaouch (CDA):

Dan kom ik op mijn derde punt: de scheepvaart. Ik zit hier namelijk als vervanger
van mevrouw Postma. Vergroening in de scheepvaart is nodig. Collega's Mulder en Postma
hebben daarom onlangs een motie ingediend om het just-in-time sailing onderdeel te
maken van het pakket van Timmermans. Het Europees Parlement wil de zeevaartsector
ook onder het EU ETS laten vallen. Dat is goed voor de verduurzaming, maar het is
ook belangrijk dat onze scheepvaart internationaal kan blijven concurreren. In de
begroting voor 2021 lezen we dat de agenda van de IMO, de International Maritime Organization,
door covid vertragingen heeft opgelopen. Hoe verhoudt dit zich tot elkaar? Kan de
Minister zich er met haar transportcollega's voor inspannen om ervoor te zorgen dat
deze twee agenda's synchroon blijven lopen? Waar we geen behoefte aan hebben, is een
lappendeken van maatregelen. Voor juni 2021 is een Commissievoorstel aangekondigd
voor uitbreiding van het EU ETS naar de intra-Europese zeevaart. Hoe verhoudt dit
voorstel zich tot het bovenstaande?

Voorzitter. Ten slotte de wisseling van bemanning op zeevaartschepen. Hoewel er veel
verbeteringen zijn geweest sinds het begin van corona – dank voor de inzet van het
kabinet – loopt de bemanningswisseling nog steeds niet optimaal. Nederland wordt door
de sector gezien als een van de landen waar het het beste geregeld is, maar toch blijft
de afgifte van visa nog steeds een uitdaging. Dat loopt niet zo snel als gewenst.
Aflossingen in Azië blijven een uitdaging, waarbij visa en vliegverbindingen een grote
bottleneck zijn. Dit probleem moet internationaal aangepakt worden. Het CDA krijgt
het signaal dat de situatie in Azië en Australië aan het verslechteren is. Kan de
Minister via de Informele Raad haar collega-transportministers motiveren om een sterk
signaal af te geven richting de VN en de IMO om dit probleem gezamenlijk te blijven
oppakken?

Ben ik netjes binnen de tijd gebleven, voorzitter?

De voorzitter:

Keurig, dank u wel. Dan geef ik het woord aan de heer Van Aalst namens de PVV.

De heer Van Aalst (PVV):

Dank u wel, voorzitter. Ik kwam iets later binnen en ik heb gelukkig iets gemist van
een aantal inbrengen, want het is weer tijd voor die vreselijke EU-Raden. Gelukkig
gaat het dit keer via een livestream, dus dat biedt de Minister goede momenten om
die camera af en toe uit te drukken en een dutje te gaan doen.

Voorzitter. De PVV heeft tijdens de coronacrisis gepleit voor heldere afspraken voor
onze logistieke helden, die in elk land weer met andere maatregelen te maken kregen
en moeite hadden met het vinden van goede voorzieningen langs de weg. Het is dan ook
goed dat de Minister in haar brief van 25 augustus nog steeds oog heeft voor veilige
en voldoende rustplaatsen langs de snelweg. De PVV vraagt haar daar oog voor te blijven
houden, zodat onze vrachtwagenchauffeurs, wanneer in een bepaald gebied een code oranje
of een code rood wordt uitgegeven, niet in dezelfde situatie belangen als in het begin
van het crisis.

Voorzitter. Ik kom op het voorstel van de Commissie voor meer flexibiliteit bij het
kwijtschelden of verlagen van de heffing op toegang tot en gebruik van onze spoorweginfrastructuur.
Dat is bijzonder. De PVV heeft al heel vaak geprobeerd deze politieke bestuurders
ervan te overtuigen de kosten voor ondernemers op het spoort juist te verlagen. Helaas
is dat in ons eigen land nog nooit echt gelukt. Wat gaat dit voorstel hieraan veranderen?
Als we dan toch bezig zijn, misschien kan ik de Minister vragen om de Staatssecretaris
op te roepen zich nu even bezig te houden met die beschikbaarheidsvergoeding die ze
nog moest aanmelden. Graag een reactie.

Voorzitter. Dan twee vragen over onderwerpen waar onze logistieke ondernemers slapeloze
nachten van krijgen. Ten eerste de vreselijke vrachtwagenheffing die nog op de rol
staat en de vreselijke Green Deal, waar ik een aantal mensen toch positief over hoorde
praten. Kan de Minister ons vertellen hoeveel logistieke bedrijven Nederland zullen
gaan mijden als straks die vrachtwagenheffing hier gaat worden ingevoerd? Als ze dat
nu niet weet, kan ze dat dan tijdens de Transportraad aan haar collega's voorleggen?
Dan krijgt ze wellicht een beetje een beeld van hoe groot de schade zal zijn van dit
idiote plan. Kan de Minister ervoor zorgen dat die verschrikkelijke Green Deal, die
onze ondernemers keihard zal gaan raken in deze onzekere tijden, zo snel mogelijk
van tafel gaat? Onze transportondernemers hebben het zwaar in deze tijd en kunnen
nu alle hulp gebruiken om hun kop boven water te houden. Ik reken op deze Minister.

Dank u wel.

De voorzitter:

Dank u wel. Dan nu mijn eigen bijdrage. De heer Laçin neemt het voorzitterschap even
over.

Voorzitter: Laçin

De voorzitter:

Ik geef het woord aan de heer Dijkstra voor zijn eerste termijn.

De heer Remco Dijkstra (VVD):

Dank u wel. De corona-uitbraak zorgde ervoor dat het internationaal vervoer van mensen
en goederen lastig werd. Het reizen willen we natuurlijk zo snel mogelijk weer opstarten,
maar het moet wel veilig zijn. Samenwerking is daarbij in Europees verband essentieel.

Ik loop een aantal onderwerpen langs en begin met de trein. De Eurostar staat nog
steeds 22 minuten stil, omdat de spoorpaden niet aansluiten. Wordt er in die Transportraden
of en marge gesproken over het verbeteren van die corridors, zodat je dit soort onnodige
vertragingen kan vermijden?

Bij het goederentransport hebben we heel snel Europese stappen gezien en dat juichen
wij toe. Dat is volgens mij ook het hoofdonderwerp op de videoconferentie onder het
Duitse voorzitterschap. Je wilt dat het effectief kan doorgaan. We hebben de Green
Lanes gehad met een pilot en een app. Hoe zit dat en kan het verder worden uitgebouwd?
Welke mogelijkheden ziet de Minister om het goederentransport zo goed mogelijk door
Europa te laten reizen? Vaak gaat het om vitale of bederfelijke producten die je gewoon
graag op de plek van bestemming wilt hebben. Daarnaast denk ik dat er verbetering
mogelijk is in de digitalisering van papierstromen. Komt zoiets ook aan bod? Ziet
u daar ook kansen, bijvoorbeeld om de digitale vrachtbrief uit te breiden, zodat alles
gebaseerd is op het gemak en de chauffeur zo min mogelijk geconfronteerd wordt met
beperkingen als het gaat om corona of tijden? Ik denk dat het ook belangrijk is om
die chauffeur, mits hij natuurlijk gezond is, te blijven uitzonderen van de quarantainemaatregelen.
Is dat ook het geval? Want als mensen vervolgens tien dagen of zoiets in quarantaine
moeten, dan zijn ze ook niet meer goed inzetbaar.

Dan over de reisadviezen en de landcodes; de kleuren, zeg maar. Inmiddels zijn we
ongeveer allemaal oranje geworden, dus als we dat willen terugdringen, dan kan ook
niks meer ons land binnen, want we staan zelf natuurlijk in de ogen van heel veel
landen ook op oranje of zelfs op rood. Maar daar komen we misschien morgen over te
spreken. De VVD pleit wel voor meer eenduidigheid daarin. Ik denk ook aan een stuk
Europese samenwerking – zonder dat je het meteen loslaat, want het blijft je eigen
bevoegdheid – maar zodat het wel duidelijk is. Er moet een aankondiging zijn en de
adviezen moeten ook in ieder geval afgestemd zijn met de buurlanden, want we hebben
deze zomer natuurlijk de rare voorbeelden gezien. Die hoef ik niet te herhalen.

Dan ten slotte de luchtvaart. Ik zag dat de Single European Sky weer in de hernieuwde
belangstelling staat. Er is deze week een of andere herpositionering van Single European
Sky in Europa naar buiten gebracht. Ik hoop echt dat dat een succes wordt en dat we
nu kunnen doorpakken. Ik vraag graag de aandacht van de Minister daarvoor, want het
is echt een soort no-brainer dat daar efficiencywinst en voordeel voor iedereen is
te behalen.

Ten slotte het verdrag met Qatar, dat al eerder genoemd is. Ik denk dat je dat moet
opschorten. Je moet in ieder geval een evaluatie doen. Je moet jezelf ook de vraag
stellen of je dat nu überhaupt moet gaan ondertekenen en of je niet een effectbeoordeling
moet krijgen, omdat de situatie nu echt anders is dan pre corona. Je ziet dat juist
Qatar het aantal vluchten heeft opgeschroefd. Die eten onze Europese airlines zo meteen
gewoon leeg. Dat zou echt een slechte ontwikkeling zijn, dus graag een reactie van
de Minister daarop. Moeten we dat Qatar-verdrag inderdaad zo gaan doorzetten of gaan
we nog verder bekijken of daar een betere onderbouwing nodig is?

Dank u wel.

De voorzitter:

Dank u wel, meneer Dijkstra. Ik heb een interruptie van de heer Van Aalst voor u.

De heer Van Aalst (PVV):

Ik heb even een vraag aan de heer Dijkstra van de VVD. Ik hoor hem eigenlijk helemaal
niet over de Green Deal, die misschien steeds verder gepimpt wordt met nog hogere
percentages, vooral in deze moeilijke tijden, met al die ondernemers die het hartstikke
zwaar hebben. Wat vindt de VVD er nu van dat die allemaal opgezadeld worden met al
die idiote duurzaamheidsregels en dat ze materieel moeten gaan aanschaffen dat überhaupt
niet beschikbaar is, een investering die ze toch al niet kunnen doen? Wat gaat de
VVD de Minister aan huiswerk daarvoor meegeven?

De heer Remco Dijkstra (VVD):

Bedoelt u dan de Green Deal van Timmermans? Want die is natuurlijk gigantisch breed
en die beslaat alles, van hernieuwbare energie en CO2-doelen tot inderdaad aanscherping van voertuigen. Als het gaat om dat laatste, de
aanscherping van voertuigen, zijn we daar op zich wel voor, maar het moet wel te handelen
zijn. Als dat betekent dat de industrie daarover zijn nek breekt – de Duitse auto-industrie
levert heel veel banen op – dan is dat ook geen goede ontwikkeling. Dan zie je dat
die doelen weer worden afgeschaald. Zo'n Green Deal moet je vaststellen. Volgens mij
is dat nog niet gebeurd. Het zijn allemaal plannen. Daar kunnen we onze mening over
geven en dat moeten we ook doen. We moeten zorgen dat het realistisch is. Het mag
best ambitieus zijn, maar het moet wel haalbaar en betaalbaar zijn. Daar toetsen wij
op.

De heer Van Aalst (PVV):

Dat is een wat wollig antwoord. Het gaat van links naar rechts en vliegt alle kanten
op. Ik constateer: als je het hebt over haalbaar en betaalbaar, dan hebben ondernemers
momenteel heel weinig mogelijkheden. Is de VVD het met de PVV eens dat het op dit
moment qua investeringen niet haalbaar is voor ondernemers, en als je dan toch moet
afschalen, dat je eigenlijk moet afschalen naar nul? Nogmaals, heel concreet: wat
voor huiswerk geeft de VVD nu mee aan de Minister?

De heer Remco Dijkstra (VVD):

Het huiswerk is: alles toetsen op haalbaarheid en betaalbaarheid. Iedereen moet dit
wel kunnen meemaken. Het is inderdaad zo dat heel veel ondernemers het lastig hebben.
Die hebben geen geld om te investeren, dus dan moet je misschien het tempo aanpassen.
Aan de andere kant zijn er juist branches, de pakketdiensten bijvoorbeeld, die door
corona meer werk hebben gehad dan ooit. Daar spelen hele andere issues, zoals: heb
ik wel voldoende mensen? En de voertuigen moeten natuurlijk ook een beetje schoner.
Dus het is niet zo eenduidig te stellen, maar wij toetsen op haalbaarheid en betaalbaarheid.
Ambitieus mag best, maar je moet ook rekening houden met de economische realiteit
van mensen. Hebben ze het geld om te investeren? Is het nuttig en levert het ook wat
op?

De voorzitter:

Dan ga ik naar mevrouw Kröger voor haar laatste vraag.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Ik kan me aansluiten bij de oproep van de VVD om het luchtvaartverdrag met Qatar on
hold te zetten, of in ieder geval de impact te evalueren. Maar mijn vraag gaat over
hoe we met slots omgaan. Op dit moment hebben we een deel van de slotverordening opgeschort
met de waiver. De vraag is alleen of je, op het moment dat bijvoorbeeld maatschappijen
failliet gaan of dat er bepaalde bestemmingen worden opgeschort, de uitgifte van slots
eigenlijk niet on hold zou willen zetten. Want op dit moment is het zo dat het slot
uitgegeven moet worden als zo'n slot vrijkomt en er een nieuwe partij is die het aanvraagt.
De markt is nu zo instabiel en je wil toch ook zorgen dat Schiphol niet volgevlogen
wordt met maatschappijen die eigenlijk niks bijdragen aan de mainportfunctie. Is de
heer Dijkstra dit met mij eens? Zou hij met mij de Minister willen vragen om dit te
verkennen?

De heer Remco Dijkstra (VVD):

Die slots zijn vaak gebaseerd op historische rechten. U doelt specifiek op partijen
die nu failliet gaan en in de pool komen. Wat moet je daarmee doen? Daar zijn regels
voor. Wat ik wel graag wil, is dat de luchtvaart snel herstelt en dat het ook weer
kan, omdat er genoeg testen zijn bijvoorbeeld. Op die manier kunnen mensen weer veilig
op reis en komt ook de zakenreiziger hopelijk weer terug, juist omdat we de hubfunctie
daar voor een deel op gebaseerd hebben. Om nu slots eigenlijk in je portemonnee of
in je achterzak te houden en te zeggen dat nieuwe partijen die gewoon rendabel zijn,
die niet mogen hebben, lijkt me niet zo'n goed idee. Ik denk dat daarachter zit dat
u die misschien op een gegeven moment zelfs uit de markt wil nemen. Daar ben ik absoluut
niet voor. We hebben een manier van slottoewijzing. Ik denk dat we die gewoon moeten
houden zoals die is. Het is goed dat het niet tijdelijk is opgeschort, zodat je niet
met lege vliegtuigen hoeft te vliegen.

De voorzitter:

Met dit antwoord moet mevrouw Kröger het doen. De heer Paternotte is door zijn interrupties
heen, dus ik geef het voorzitterschap terug aan de heer Dijkstra.

Voorzitter: Remco Dijkstra

De voorzitter:

U kunt uw vraag donderdag misschien nog even stellen. Dan krijgt u een nog mooier
antwoord.

Volgens mij hebben wij allemaal onze eerste termijn gedaan. Dank daarvoor. De Minister
gaat de beantwoording doen, maar wil vast even een momentje schorsen. Ze stelt voor
om tot 11.00 uur te schorsen en dat lijkt me prima.

De vergadering wordt van 10.47 uur tot 11.00 uur geschorst.

De voorzitter:

Ik heropen de vergadering. Wij gaan verder met het algemeen overleg Transportraad.
We zijn toe aan de beantwoording in eerste termijn van de Minister.

Het woord is aan de Minister.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Dank u wel, voorzitter. Staat u mij toe, voorzitter, aangezien de Kamerleden ook allerlei
onderwerpen benoemd hebben, om ook zelf even te starten met een klein uitstapje. Ik
wil de Kamerleden er namelijk op attenderen dat het vandaag de Nationale Kraanwaterdag
is. Ik ben vanochtend vroeg op een school in Schiedam gestart en daar waren de leerlingen
heel enthousiast bezig met lessen over zuinig omgaan met water en waterkwaliteit.
Wellicht kunt u dit initiatief in een tweet of wat dan ook onder de aandacht brengen.
In 7.000 klassen wordt er vandaag aandacht besteed aan goed omgaan met water, hoe
gezond water is om te drinken in vergelijking met al die zoete drankjes, enzovoort.
Dat wilde ik u toch graag even meegeven, voordat we aan dit AO Transportraad beginnen.

Er zijn eigenlijk over alle modaliteiten vragen gesteld en daarom heb ik het maar
een beetje in dat soort blokjes verdeeld. Laat ik beginnen met het blok dat als enige
actief door het Duitse voorzitterschap op de agenda is gezet, te weten het goederenvervoer
en de Green Lanes. Maar dat neemt niet weg dat ik zal trachten u ook op de andere
onderwerpen zo goed mogelijk te antwoorden. Ik doe het niet op volgorde van sprekers;
ik ga het gewoon willekeurig doen.

Er is gevraagd naar de mogelijkheden om transport te prioriteren naar belangrijkheid,
essentialiteit in de Europese Unie. Het doel van dat initiatief voor contingency planning
is in de eerste plaats voorkomen dat er geprioriteerd moet worden. We hebben ook ten
tijde van de crisis gezegd dat het belangrijke transport van goederen altijd door
moet kunnen gaan. De winkels moeten bevoorraad blijven worden en de industrie en de
bedrijven, die anderhalvemeterproof kunnen werken, moeten ook bevoorraad kunnen blijven
worden. We hebben ook gezien dat de Green Lanes daar, ondanks een kleine hiccup hier
en daar, ontzettend goed bij geholpen hebben. In het geval zo'n situatie weer terug
zou komen en de situatie echt ernstig wordt, dan zou prioriteren aan de orde kunnen
zijn. Daarom heeft het Duitse voorzitterschap nu ook aan de Europese Commissie gevraagd
om daar een voorstel voor te maken. Daar wordt dus over gesproken tijdens die digitale
Transportraad.

Ik weet niet meer wie het voorstel deed om zaken en marge te bespreken, maar dat gaat
virtueel dus wat lastig. Ik vind het ook wel echt een gemis dat je niet even een collega
kunt aanschieten die je bij een bepaald onderwerp nog over de streep wilt trekken
of die je om steun wilt vragen. Dat is heel ingewikkeld bij die Webex-meetings, waar
iedereen keurig om de beurt z'n verhaaltje mag houden. Normaal gesproken heb je bij
een Europese Raad tijdens de vergadering ook niet de mogelijkheid om elkaar te interrumperen
of om vragen te stellen, maar dan kun je elkaar wel aanspreken in de wandelgangen.
Dat is nu echt ingewikkelder.

Er is een vraag gesteld over digitalisering. Wat doen we om documenten als vrachtbrieven
te digitaliseren? In grote delen van Europa is die digitale vrachtbrief al te gebruiken.
We hebben daar als Nederland in Benelux-verband een initiatief voor lopen. De Duitsers
zijn er fanatiek mee bezig, maar dat geldt ook voor de Fransen en de Spanjaarden.
We proberen dat dus hoog op de Europese agenda te krijgen. Commissaris Valean staat
daar zeer voor open, ook omdat het in coronatijd gewoon beter is om niet allerlei
fysieke documenten heen en weer te hoeven schuiven. Ook daardoor staat het belang
van digitalisering bij iedereen nog scherper op het netvlies. Daar gaan we dus fanatiek
mee door.

De heer Van Aalst heeft vragen gesteld over de vrachtwagenheffing. Diverse lidstaten
kennen al een vrachtwagenheffing, bijvoorbeeld onze buurlanden. Logistieke bedrijven
hebben daar dus ook al ervaring mee opgedaan. Ik breng de heer Van Aalst verder ook
maar even in herinnering dat zowel TLN als evofenedex en de VERN, de vereniging van
de eigen rijders, het initiatief ondersteunen. We zijn dan ook in goed gesprek met
hen over de terugsluis. Ik zie dus geen aanleiding om dit onderwerp aan te kaarten
in de Transportraad. Ik denk verder dat we binnenkort met uw Kamer specifiek komen
te spreken over de vrachtwagenheffing.

Ik zie dat de heer Van Aalst een interruptie wilde, maar...

De voorzitter:

Ik wachtte bewust, maar op een gegeven moment zie ik het lampje.

De heer Van Aalst (PVV):

Ik dacht even te wachten totdat ik het woord kreeg van de voorzitter.

Ik vroeg de Minister welke landen Nederland vanwege de kosten zullen gaan mijden op
het moment dat die vrachtwagenheffing wordt ingevoerd. Dat is punt één. Twee is dat
de Minister nu een wel heel mooi beeld schetst, namelijk alsof TLN, VERN en evofenedex
heel blij zijn met die vrachtwagenheffing. Nee, het is hen door de strot geduwd en
ze proberen nu om er het beste van te maken. Het enige wat ze over de streep proberen
te trekken, is dat ze iets via die terugsluis terugkrijgen. Nou goed, die discussie
gaan we op een later moment voeren, want die terugsluis gaat er natuurlijk niet komen.
Dat weten we allemaal. Mijn vraag is dus: hoeveel landen hebben al aangegeven dat
ze Nederland gaan mijden als ze daarvoor extra kosten moeten gaan maken?

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Een heel kort antwoord: nul. Niemand heeft zich vanuit de buurlanden bij mij gemeld
met welk kritisch punt dan ook, dus... Geen!

Blijft de Green Lanes-app bestaan en wordt die eventueel verder uitgebouwd? Nederland
is daar wel een voorstander van. Eigenlijk moeten we proberen om alle succesvolle
maatregelen vast te houden en om ze waar mogelijk een plek te geven in het contingency
plan waar de Commissie dus aan gaat werken.

Welke maatregelen gaan ervoor zorgen dat het goederenvervoer in de EU goed doorgang
kan vinden? De respons was, denk ik, snel en heeft ook goed gewerkt op wat hiccups
en problemen bij een aantal grensovergangen na. We zullen natuurlijk oog blijven houden
voor mogelijke belemmeringen in verordeningen en richtlijnen. We kijken natuurlijk
nog steeds naar de geldigheidsduur van attesten van vakbekwaamheid. Als het nog steeds
niet op een goede manier mogelijk blijkt voor de sector, zullen we kijken waar eventueel
verlengde coulance noodzakelijk is. We blijven dus doorgaan met de Green Lanes. In
de komende Transportraad gaan we ten slotte kijken of andere lidstaten voorstellen
hebben om dit nog verder te verbeteren, mochten we weer in een situatie als die in
maart terechtkomen.

De heer Amhaouch vroeg wat ik doe om het goederenvervoer op niveau te houden. Op dit
moment ondervindt het goederenvervoer gelukkig weinig hinder van corona, maar we houden,
zoals gezegd, de situatie goed in de gaten om tijdig te zien wanneer we weer extra
dingen zouden moeten doen. In de richting van de heer Van Aalst zeg ik daar maar alvast
bij dat daar zeker ook aandacht voor de chauffeur bij hoort. De voorzieningen moeten
toegankelijk blijven, niet alleen als het gaat om toiletten en douches maar ook als
het gaat om de mogelijkheid om een hapje te eten. We moeten niet weer in de toestand
terechtkomen van begin maart toen opeens de toiletten op de rustplaatsen werden afgesloten
voor chauffeurs. Ze moeten natuurlijk gewoon hun werk kunnen doen en daarbij hoort
dat ze gewoon van een toilet gebruik kunnen maken. Ga ik me daarvoor inzetten? Zeker!
Dat zal ik blijven doen en ik verwacht eigenlijk dat dit ook een plekje zal krijgen
in het contingency plan van de Europese Commissie, omdat ik heel veel medestanders
had toen ik daarvoor aandacht vroeg in de vorige Raad.

De heer Amhaouch heeft specifiek gevraagd naar de rust in de cabine. De 45 uur en
de lange rust zijn, zowel voor de verkeersveiligheid als voor het welzijn van die
chauffeurs, echt belangrijk, want daardoor kunnen zij goed uitrusten. Slapen in een
cabine gaat niet altijd goed samen met hygiëne en goede sociale omstandigheden. Een
beetje plat gezegd, de ene cabine is de andere niet. Dat zult u zelf ook weleens geconstateerd
hebben. Ook buiten de cabine kun je natuurlijk veilig en gezond uitrusten en de coronaregels
in acht nemen. Of dat in een hotel of wat voor voorziening dan ook gebeurt, de kosten
daarvan moeten vergoed worden door de werkgever. Er moet gewoon een veilige coronaproof
mogelijkheid zijn om je rusttijd in te vullen.

Blijven de chauffeurs uitgezonderd van coronatesten? Ja, in principe wel, maar wel
met dien verstande dat het natuurlijk niet ten koste mag gaan van de gezondheid van
de werknemers in de transportsector.

Dat waren eigenlijk de vragen over het goederenvervoer, voorzitter. Ik zie geen...
Er is toch wel een reactie!

De heer Amhaouch (CDA):

Toch een vraag over die 45 uur. De ene cabine is inderdaad de andere niet. We weten
dat de vrachtwagens in het vrachtvervoer over lange afstanden nog luxer zijn dan hotels.
We zitten nu in een crisis en volgens mij moet je in zo'n crisis juist kijken naar
hoe je het goed kunt doen voor de chauffeurs en de bedrijven, bijvoorbeeld de werkgelegenheid,
maar tegelijkertijd moet je het risico op besmetting wel verminderen. Als ik de Minister
goed beluister, zegt ze: de situatie is wat-ie is en er gaat niks veranderen. Zeker
als ook andere collega's daar aandacht voor vragen, verwacht ik dat zij even aandacht
besteedt aan de vraag welke mogelijkheden er in deze crisissituatie wel zijn om gedurende
een bepaalde periode coulance te betrachten.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Die keuze is tot nog toe niet gemaakt, zelfs niet in het hart van de crisis. De werkgever
heeft gewoon de verantwoordelijkheid om te zorgen voor een veilige, goede rustplaats
waar de coronaregels in acht kunnen worden genomen. Dat zal ook gecontinueerd blijven.

Dan kom ik bij het blokje luchtvaart. Laat ik meteen beginnen met wat ikzelf een heel
interessante inbreng vond van mevrouw Kröger over hoe we met de slots omgaan. De tijd
dat de rechten niet vervallen, is verlengd. Ook de heer Paternotte en anderen vroegen
daarnaar: ja, maar dat kun je natuurlijk niet tot in de eeuwigheid blijven doen. We
weten natuurlijk nog niet hoe de luchtvaart zich zal gaan herstellen. We weten wel
dat een herziening van de Europese slotverordening al is aangekondigd. Die gaat in
2021 lopen. U weet ook – de Kamer heeft mij daar zelf de opdracht toe gegeven – dat
wij daarbij pleiten voor de mogelijkheden om te sturen op zowel de netwerkkwaliteit
als duurzaamheid. Ik zal dat punt graag nog een keer onder de aandacht van de Commissie
brengen, met een extra opmerking erbij: moeten we daar niet ook in het licht van corona
wellicht op een andere manier naar gaan kijken vanwege de situatie met mogelijke faillissementen
en een misschien wat trager herstel? Ik vind het een goede suggestie om eens bij de
Commissie te vragen of ze dat niet heel goed mee zouden kunnen nemen in de herziening
van de slotverordening. Misschien zou er tijdelijk iets aan gedaan kunnen worden of
wat dan ook.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Dank voor deze toezegging om ermee aan de slag te gaan. Even specifieker over de hele
herziening van de slotverordening, waar allerlei dingen in geregeld kunnen worden.
Het hele specifieke is natuurlijk de regel op dit moment dat als zo'n slot vrijvalt
en iemand dat graag wil, je het moet afgeven. In hoeverre is het mogelijk dat we,
net zoals we artikel 5 hebben opgeschort, dat element ook tijdelijk opschorten? Het
is zo'n instabiele markt en je wil voorkomen dat het ongecontroleerd gebeurt. Wil
de Minister specifiek naar dat idee kijken, ook in relatie met de aankondiging eerder
in een Kamerbrief en ook door Schiphol dat de capaciteitsdeclaratie zou worden aangepast
om gestaag weer terug te gaan naar het oude niveau en niet in een keer?

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Mijn voorstel zou zijn om dit onder de aandacht van de Commissie te brengen: u gaat
dit allemaal herzien, maar laten we dat ook nog even bekijken met de coronabril op.
Datzelfde geldt overigens ook voor het onderwerp dat door meerdere Kamerleden naar
voren is gebracht, het verdrag met Qatar. Laat ik dat meteen even meepakken. Dat verdrag
is juist tot stand gekomen met de bedoeling om oneerlijke concurrentie vanuit de Golfstaten
te voorkomen. Het was juist bedoeld om afspraken te maken die eerlijke concurrentie
zouden bevorderen. Zowel KLM als Air France en Lufthansa zijn daarbij betrokken geweest,
juist om dat te bewerkstelligen. Ook daarvoor geldt dat het in het licht van de huidige
ontwikkelingen rond corona, wat niemand had voorzien ten tijde van die onderhandelingen,
wellicht verstandig is om daar nog even opnieuw naar te kijken. Ik weet niet of de
bonden bij Lufthansa bij wijze van spreken er hetzelfde over denken of niet, maar
ik zou het in dat brede kader willen plaatsen. Ik zou gewoon eens bij de Commissie
en met de Europese collega's willen kijken naar alles wat we in gang hebben gezet,
dus ook de herziening van de slotverordening. Kijken we daar nu misschien anders tegen
aan? Moeten we elementen van hoe de luchtvaart zich gaat herstellen niet meenemen?
Moeten we doorgaan met het proces van herziening van de slotverordening alsof ondertussen
niet de hele wereld is veranderd?

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Nogmaals, dat lijkt me een goed idee. Alleen denk ik dat het hele proces van herziening
van de slotverordening echt wel een langdurig proces is. Dat wordt ergens volgend
jaar in gang gezet en dat gaat wel een tijdje duren, terwijl dit voor het gebruiksjaar
2021 en 2022 is. Als er echt veel maatschappijen gaan omvallen, wat de analisten voorspellen,
dan komen er slots vrij. Daar wil je toch op de een of andere manier enige grip op
hebben, zeker als je de mainportfunctie van Schiphol een warm hart toedraagt. Ik wil
de Minister toch vragen of ze los van die langdurige slotverordening specifiek het
punt van vrijvallende slots wil onderzoeken. In hoeverre kunnen we daar even een pauze
op zetten of eenzelfde soort waiver als van artikel 5 toepassen? Wil ze dat specifiek
onderzoeken?

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Ik denk dat er meerdere mogelijkheden zijn. Zoals ik net zei, moeten we gewoon de
vraag stellen: is het wel verstandig om met de herziening van de slotverordening...
De waivers kun je ook niet eindeloos doorzetten. Moeten we dat niet met elkaar tegen
het licht houden? Of je dan komt met een tijdelijke oplossing tussendoor of de herziening
van die slotverordening versneld naar voren haalt, dat weet ik allemaal niet. Maar
ik wil graag dat probleem aankaarten bij de Europese Commissie en bij de collega's,
omdat ik me heel goed kan voorstellen dat zij allemaal met dezelfde uitdagingen worstelen.

De heer Paternotte (D66):

De herziening van de slotverordening is natuurlijk een belangrijk thema. Ik heb iets
korter in Brussel gezeten dan de Minister, maar dat duurt inderdaad even. Het probleem
hebben we natuurlijk volgend jaar. De Minister heeft laatst aangegeven dat op dit
moment faillissementen zoals van Flybe nog niet zijn afgewikkeld op zo'n manier dat
die slots vrijvallen. Er is een waiver, dus in principe is er in het volgende gebruiksjaar
geen extra ruimte op Schiphol. Maar het is wel zeer aannemelijk dat dat voor 2022
wel gebeurt en dat er dan nog geen nieuwe slotverordening is. De heer Benschop heeft
aangegeven, en de Minister deed dat gelukkig ook in Kamerbrieven: we willen niet in
één klap terug naar 500.000, want dan wordt die ruimte opgesoupeerd, niet voor de
netwerkfunctie. Hoe werkt dat dan precies? Kan de Minister schetsen hoe we ervoor
zorgen dat we inderdaad niet in één keer teruggaan naar 500.000 zonder dat een bedrijf
als Ryanair die ruimte kan opnemen? Beschikken we nu over de instrumenten om dat te
doen of zijn daar nog stappen voor nodig?

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Op dit moment beschikken we niet over die instrumenten. Mevrouw Kröger schetste dat
ook al goed. Voor alles wat er nu teruggegeven wordt, kunnen aanvragen ingediend worden
en dan mag je niet discrimineren. We hebben op dit moment die instrumenten niet. Daarom
vind ik het zinvol om dit Europees aan te kaarten, want de collega's staan voor dezelfde
uitdagingen. Lufthansa, Air France en KLM worden ondersteund, dus ik weet niet of
het tot echt grote faillissementen zal komen. Ik hoop eerlijk gezegd van niet, maar
je kunt niet uitsluiten dat nog meer wellicht kleinere maatschappijen eerder gaan
omvallen. Ik vind het dus verstandig om daar op voorhand over na te denken: wat als
dat wel gebeurt? Ik zal dat graag eens verkennen met de Europese collega's.

De heer Paternotte (D66):

Ik denk ook niet dat de grote nationale luchtvaartmaatschappijen failliet zullen gaan,
maar Flybe had ook zo'n 15.000 slots. Dat is niet onaanzienlijk. Die zijn failliet.
Dat faillissement zal op een gegeven moment afgewikkeld worden, ik neem aan ergens
in het komende jaar. Dan vallen die slots vrij. Het zou kunnen dat andere maatschappijen
hetzelfde doen of besluiten dat ze minder gaan vliegen. De heer Benschop zei: we gaan
Schiphol tijdelijk wat kleiner maken en we gaan in stappen terug naar die 500.000.
Was dat op basis van de instrumenten die we nu hebben eigenlijk meer wensdenken dan
een plan? Als ik de Minister beluister, dan zegt zij: we zullen daar toch echt Europese
afspraken over moeten maken voordat we überhaupt wat kunnen doen, want je hebt de
vrije mededinging en de slotverordening. Is er met de huidige regels niet het risico
dat als die slots volgend jaar inderdaad vrij gaan vallen, die opgesoupeerd worden
door slothamsteraars zoals we bij de vorige crisis ook zagen? Bepaalde lowcostcarriers
hebben toen behoorlijk veel slots naar zich toe getrokken om routes alvast te gaan
vliegen, zodat ze die later met historische rechten konden behouden.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

De heer Paternotte legt het zelf eigenlijk al uit: dat risico is er. Daarom vind ik
het een goed idee, een goed voorstel van mevrouw Kröger om daar tijdig over aan de
bel te trekken, ook Europees. U kunt zich ook uit allerlei discussies over een verkeersverdelingsregel
herinneren hoe ingewikkeld het is om iets van sturing te kunnen krijgen op de netwerkkwaliteit
in dit verband. Dat is dus heel ingewikkeld. Dat zullen we in de herziening van de
slotverordening moeten oplossen. Ik weet niet of dat kan door dat naar voren te halen
of met waivers van andere artikelen zoals mevrouw Kröger voorstelt. Er zijn misschien
allerlei oplossingen voor. Dat moeten we met elkaar gaan verkennen, denk ik.

De voorzitter:

De heer Laçin.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Voorzitter, mag het in vier losse vragen? Dan gebruik ik een derde vraag.

De voorzitter:

Ja hoor, zeker. Eerst mevrouw Kröger, nog maximaal twee keer.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Nogmaals, ik ben blij dat de Minister dit Europees wil gaan aanpakken. Maar eigenlijk
zegt zij daarmee dat wat Benschop voor de zomer heeft gezegd – we gaan niet in één
keer terug naar die 500.000, maar via een soort gestaag, gecontroleerd herstel; dat
was de term die hij gebruikte – helemaal niet kan. Dus met de huidige wet- en regelgeving
kan wat Benschop voor de zomer zei gewoon niet. Klopt dat?

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Benschop calculeerde in dat de markt zich geleidelijk zal gaan herstellen. Daar is
hij van uitgegaan. Dat wil zeggen dat die slots niet worden teruggegeven, maar dat
ze ook niet vol worden gevlogen, omdat er nu eenmaal een waiver is. Ik denk dat het
daarop is gebaseerd. Anders moet ik dat bij de heer Benschop gaan navragen, maar het
lijkt me logisch dat het daarop gebaseerd was. De waiver is van kracht. Maatschappijen
raken die historische rechten niet kwijt, maar zullen lang niet in alle gevallen gaan
vliegen, omdat het niet nodig is.

De heer Laçin (SP):

Volgens mij wil mevrouw Kröger graag dat u het gaat checken bij Benschop. Nu ga ik
mijn eigen interruptie doen. Ik ben blij met het antwoord van de Minister op de vraag
over het verdrag met Qatar. Wat de intentie van de afspraken met Qatar ook was, de
coronacrisis doet de situatie toch wel veranderen. Ik ben ook blij dat de VVD daar
aandacht voor heeft gevraagd. Ik wil dus even scherpstellen dat de Minister tijdens
de Transportraad bij andere Ministers, zoals de Duitse of de Franse, gaat checken
of zij dezelfde inzet hebben, namelijk om het verdrag met Qatar op te schorten of
in ieder geval niet te ondertekenen. Want internationaal verdragsrecht geeft de ruimte
om bij veranderende omstandigheden inderdaad een verdrag te herbeoordelen. Om het
scherp te stellen: gaat de Minister met de inzet om het verdrag op te schorten en
te herbeoordelen de Transportraad in en gaat zij kijken of haar collega's ook op die
manier erin staan?

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Het werkt helaas niet zo dat ik bij een Transportraad iets in kan brengen en al meteen
van collega's een reactie ga krijgen, want iedereen heeft een van tevoren bepaalde
inbreng. Nogmaals, er is geen mogelijkheid voor een reactie daarop. Wat corona verandert
aan verdragen, slotregels, waivers en hoe we daarmee omgaan, ga ik breed agenderen
in de Transportraad. Zoals gebruikelijk zullen ook de Ministers uit andere landen
wellicht ruggenspraak willen houden om te kijken hoe hun eigen parlementen erin staan,
voordat zij hun standpunt bepalen.

De heer Laçin (SP):

Dat begrijp ik. Inderdaad, iedereen heeft een vooraf bepaalde inzet. Alleen kom je
dan wel in de knel met 25 oktober. Dan zou de geleidelijke toename van vluchten vanuit
Qatar moeten gaan starten. Volgens mij – ik durf niet Kamerbreed te zeggen – heerst
er wel het gevoel: is dit nu het moment om dat toe te staan? Als dat tijdens de komende
Transportraad niet bij wijze van spreken afgetikt kan worden, hoe ziet de Minister
het dan voor zich dat we inderdaad de herbeoordeling gaan laten plaatsvinden voor
de toename van vluchten uit Qatar? De heer Dijkstra refereerde er al aan dat Qatar
Airways de enige is die in de coronacrisis meer is gaan vliegen. We weten allemaal
hoe dat kan en waardoor dat komt. Dat moeten we natuurlijk niet willen in de huidige
situatie. Is de Minister het daarmee eens?

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Het hoeft niet per se in deze Transportraad afgetikt te worden, want we hebben daar
natuurlijk ook nog tijd voor. Als ik dit punt inbreng in de Transportraad, kan het
heel goed zo gaan dat we moeten afwachten of de Europese Commissie daar in haar reactie
op het Duitse voorzitterschap, in de afsluiting, iets over wil zeggen. Als dat niet
het geval is, kunnen we natuurlijk gewoon naderhand bij de collega-lidstaten en bij
de Europese Commissie navragen wat de reactie daarop is. Zodra we daar een beeld van
hebben, wil ik dat graag aan uw Kamer meegeven.

De voorzitter:

Dank u wel. U vervolgt.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Er is ook aandacht voor de Single European Sky. Dat kan hier ook wel even tussendoor.
Ik hoop echt dat dit met volle kracht wordt opgepakt, want zowel voor de efficiency
van de airlines, want minder brandstof verbruiken is goedkoper, alsook voor de uitstoot
is het beter. Het is voor iedereen beter als dat tot stand komt. We zijn het voorstel
van de Europese Commissie daarover aan het bestuderen. We hebben de Commissie al meerdere
malen opgeroepen om het luchtruim alvast zo veel mogelijk te verbeteren binnen het
huidige wetgevende kader. Daar is Nederland met zijn herziening van het luchtruim
in samenspraak met de Duitsers zelf mee bezig. Maar ik ben helemaal blij. Ik hoop
dat de Gibraltar-kwestie nu een keer opgelost wordt, want dat is eigenlijk steeds
de belangrijkste hobbel die het initiatief van de Single European Sky in de weg staat.

Dan is er gevraagd wanneer de teststraat op Schiphol weer open kan. Hoe beoordelen
wij het verschil in beleid in de Europese Unie? U hebt daar gisteravond tot vrij laat
ook met collega De Jonge over kunnen debatteren, dus het lijkt me niet zinvol dat
ik dat helemaal ga herhalen. Er wordt natuurlijk ook in een bredere context gekeken
naar een onderzoek naar dat asymptomatisch testen. Collega De Jonge verwacht daar
in oktober een besluit over te kunnen nemen. Waar het kan, zal ik er bij de Europese
collega's op aandringen om het beleid in dezen zo veel mogelijk te coördineren. Of
het nu gaat om inreisverboden of testen: ik denk dat het voor de reiziger enorm belangrijk
is dat het zo veel mogelijk eensluidend is. Ik ben dus zeer voor coördinatie. Maar
je ziet wel vaker dat iedereen daarvoor is, maar als puntje bij paaltje komt, wil
men vooral dat het eigen model ook in de rest van Europa wordt toegepast. Dat maakt
dat het in de praktijk toch niet eenvoudig is om dat te realiseren.

De heer Laçin (SP):

Ik begrijp echt dat we hier niet het debat moeten voeren over de algehele tekorten
aan testcapaciteit. Daar gaat deze Minister niet over. Wat ik ingewikkeld vind, is
dat de Minister volgens mij vanochtend in antwoord op onze Kamervragen schrijft: vorige
week zijn er 40.000 passagiers vanaf Schiphol naar gebieden met code oranje afgereisd.
Die mensen komen vroeg of laat terug. Als die 40.000 mensen terugkomen – dan neem
ik alleen de groep van vorige week – worden die niet getest, terwijl we de besmetting
al keihard zien oplopen. We zitten al in een tweede golf wat mij betreft. We kunnen
toch niet accepteren dat al die mensen zonder enige controle weer het land ingaan?
Ik zet hierbij ook de kanttekening dat andere landen, zoals Duitsland, mensen uit
gebieden met code oranje wel testen. Ik vraag de Minister om tijdens de Transportraad
met andere Ministers te overleggen of er iets van samenwerking noodzakelijk is op
dat vlak. Morgen zal ik inderdaad een motie hierover indienen. Dat benoemde ik al,
maar dat is even los van de inzet op de Transportraad. Ik vind dat hier eenduidig
beleid op moet zijn en dat Nederland zo snel mogelijk moet aansluiten op Duitsland
en mensen uit gebieden met code oranje moet blijven testen.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Om te beginnen maak ik toch even een kleine nuance. U zegt dat al die mensen terugkomen.
Dat is niet altijd het geval, want Schiphol is natuurlijk ook een belangrijke transferhub.
Je ziet dat een groot deel van de mensen bij wijze van spreken Spanjaard is – ik noem
maar iets – en dat die mensen van elders in de wereld via Schiphol weer terug naar
Spanje gaan. Maar de rest van uw punt snap ik. Er zijn natuurlijk ook heel veel Nederlanders
die wel terugkomen. Ik ben er zeer voor om dat Europees te coördineren. Mijn Duitse
collega van Transport, Scheuer, heeft ook niet voor niks het initiatief genomen om
dit te willen coördineren en harmoniseren. Ik geef alleen ook aan dat veel landen
dat willen, maar dan alleen als het precies zo wordt geïmplementeerd zoals het in
hun land toevallig gaat. Dat is dus ingewikkeld, maar ook in het kabinet proberen
we zo veel mogelijk tot een Europees gecoördineerde aanpak te komen. Collega Blok
zet zich daar ook voor in.

Een belangrijk punt dat u ook noemde, is: wat gaan we doen tegen die dumpprijzen?
Het kan toch niet zo zijn dat airlines reclame gaan maken, zo van «kom maar, kom maar!».
Dat is echt niet de bedoeling. Daar heb ik ook in een brief geschreven aan de betrokken
organisaties. Ik heb daarin aangegeven dat het natuurlijk de eigen verantwoordelijkheid
is van de reiziger. Hij moet zelf beoordelen of zijn reis binnen de categorie «noodzakelijke
reizen» valt of niet en daarbij moet hij vooral kijken naar de site van Buitenlandse
Zaken. En voor alle helderheid: vakantie is niet een noodzakelijke reis. En ook reisorganisaties
hebben een verantwoordelijkheid om dit niet aan te moedigen. Dus ik ben het daar zeer
mee eens. Dat zal ik ook blijven uitdragen. Luchtvaartmaatschappijen staat het op
grond van EU-regelgeving vrij om hun eigen tarieven vast te stellen. De heer Paternotte
refereerde nog even aan het Oostenrijkse initiatief voor minimumprijzen. Daarover
staan wij in contact met Oostenrijk. Wij volgen op de voet wat de Oostenrijkse ambtenaren
aan het onderzoeken zijn, want we hebben nu eenmaal te maken met regels van het EU-mededingingsrecht. De Europese Commissie kan handhavend optreden als zij constateert dat
luchtvaartmaatschappijen binnen een bepaalde markt of op bepaalde routes een soort
machtspositie hebben en daarvan misbruik maken door veel te lage tarieven te hanteren.
In het Europese jargon heet dat predatory pricing. Dat klink al heel naar. De Europese
Commissie kan in dat geval dus handhavend optreden, maar het is wel aan airlines zelf
om hun prijzen te bepalen.

Ik zag wat handjes omhooggaan.

De voorzitter:

Ja, er zijn meerdere handjes. Voordat we naar iets anders gaan, ik zag mevrouw Kröger
als eerste.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Morgen gaan we het debat hebben over de verspreiding van corona en het personenvervoer.
Dat zal veel over de luchtvaart gaan, maar ik was echt heel teleurgesteld over de
antwoorden op de Kamervragen en ook over wat er nu geschetst wordt: alles op eigen
verantwoordelijkheid. Maar aangezien er vorige week 40.000 mensen uit hoogrisicogebieden
binnen zijn gekomen, is het huidige beleid kennelijk niet genoeg. Ik wil heel erg
graag morgen wat meer zicht van de Minister op wat zij kan en gaat doen om dit verder
in te dammen. Of die dumpprijzen nou worden aangepakt via de Wet publieke gezondheid,
of we preventiemaatregelen nemen, of dat de overheid veel steviger een en ander uitdraagt
en harde afspraken maakt met de reisbranche; er zijn volgens mij allerlei mogelijkheden.
Alleen maar zeggen «eigen verantwoordelijkheid» terwijl er 40.000 binnenkomen, is
echt onvoldoende. Ik wil de Minister toch vragen om voor morgen met een steviger antwoord
te komen.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Over de communicatie is het gisteren in het debat ook al uitgebreid gegaan. Als er
suggesties zijn waar ik mee aan de slag kan om het nog breder te ontmoedigen, dan
sta ik daar zeer voor open. Het is natuurlijk wel ingewikkeld, want bij de luchtvaart
heb je ten minste nog de fit-to-flyverklaring, waarbij mensen eigenlijk valsheid in
geschrifte plegen als ze zich onverantwoordelijk hebben gedragen en ze ondertekenen
dat ze geen klachten hebben enzovoort terwijl ze die mogelijk wel hebben. Bij al die
Nederlanders die bij wijze van spreken naar Frankrijk, Spanje enzovoort gaan met de
auto – per boot gebeurt dat niet zo veel – maar bijvoorbeeld ook per trein, heb je
die mogelijkheid niet eens. Ik ben graag bereid om te luisteren naar alle suggesties
voor wat wij in onze communicatie of wat dan ook zouden kunnen verbeteren, maar je
kunt niet iedere individuele burger die voor een begrafenis of een ziek familielid
ergens naartoe gaat, om bewijsmateriaal vragen en dat allemaal gaan controleren. Dat
is onbegonnen werk. Maar als u vandaag of morgen voorbeelden heeft van wat ik zou
kunnen doen wat tot verbeteringen zou leiden, dan sta ik daar graag voor open.

De heer Amhaouch (CDA):

Ik krijg een beetje het gevoel dat dit een soort generale repetitie is voor morgenavond.
Dan hadden we het misschien ook samen kunnen pakken, want dit zijn volgens mij allemaal
dezelfde vragen die morgen weer terugkomen. Dus daar kan de Minister dan nog een nachtje
over slapen en wij ook.

Waar ik op aansla zijn de prijzen van de tickets. Ryanair is daar een mooi voorbeeld
van. Ryanair heeft zich daarover geuit en er kunnen meerdere partijen zijn, maar het
punt is of we het hier hebben over aantrekkelijke ticketaanbiedingen of ordinaire
dumping op de Europese markt, ook nog in de context dat wij in een gezondheidscrisis
zitten. Mij bekruipt het gevoel dat daar dumping plaatsvindt en dat er en soort marktverstoring
plaatsvindt waar andere maatschappijen in mee moeten gaan. Ik zou graag van de Minister
zien dat zij dat toetst bij de Europese Commissie. Of de Europese Commissie moet dat
toetsen of de instantie die daarvoor opgeleid is. Ze moeten een soort quickscan doen
om te zien of daar in dit geval sprake van is of niet. Zijn het aanbiedingen of is
het inderdaad ordinaire dumping? Die laagste prijs zet partijen namelijk een beetje
tegen elkaar op, ook met het oog op deze gezondheidscrisis. Volgens mij is het minimale
wat wij nu kunnen doen aan de Europese Commissie vragen om dit op korte termijn te
toetsen, zodat naast de brief die de Minister geschreven heeft naar de partijen, de
Europese Commissie daar ook iets van kan vinden. Hoe kijkt de Minister hiertegen aan?
En dit is eigenlijk een voorproefje voor morgenavond.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Dan zou ik het kunnen rekken en zeggen: laat ik het eens overdenken en er morgenavond
iets over zeggen. Maar nu wij het hebben over de Europese Transportraad wil ik u al
wel gewoon antwoorden dat ik uw suggestie een prima suggestie vind. Eurocommissaris
Vestager gaat over de antidumpingwetgeving. In het verleden hebben we gezien dat er
initiatieven waren ten opzichte van de staalindustrie, waar allerlei dingen aan de
hand waren. Ik vind het prima om in diezelfde Transportraad te vragen of de Europese
Commissie het vliegverkeer in de gaten wil houden, gelet op de huidige overlevingsdrang
en het feit dat er misschien predators op de loer liggen vanuit andere werelddelen
waar misschien wat meer staatssteun is, zodat we daar niet het onderspit delven. Prima
om dat punt in de drie minuten die mij zijn toebedeeld, proberen in te passen maandag.
Ik ga mijn best doen, want ik begrijp uw zorgen.

De voorzitter:

Ik zag de heer Paternotte net nog.

De heer Paternotte (D66):

Ik mis de stevigheid die ik eerder wel bij de Minister heb gehoord toen ze zei dat
het asociaal is om nu vakanties naar oranje gebieden aan te bieden. U noemt de gezondheidsverklaring,
maar dat is echt een wassen neus. Die wordt niet gehandhaafd. Die wordt niet gevraagd.
Mensen moeten die invullen, maar er is niemand die erom vraagt, en volgens mij zijn
er heel veel mensen die het helemaal niet doen. Die teststraat was er. Er werd aangekondigd:
we gaan iedereen testen. Er wordt nu niemand getest! Duitsland test iedereen uit risicogebieden,
Nederland helemaal niemand. Je ziet de ene na de andere reportage waarin mensen zeggen:
«Ik kom op Schiphol aan en krijg de indruk dat het virus hier helemaal niet bestaat,»
of «Ik kom van een ander vliegveld waar ik een gezondheidsverklaring moest hebben
toen ik daar aankwam, waar mijn temperatuur gemeten werd.» In Duitsland word je getest.
In Frankrijk word je getest. In Nederland niets. En dan zien we dat Ryanair stunt
met tickets voor € 5 naar coronabrandhaarden, naar oranje gebieden. Ja, dan kunt u
het hebben over predatory pricing, maar lager dan € 5 kan bijna niet. Dus als dat
al geen marktmisbruik is, wat dan wel? Oftewel, ik zou graag in stevige taal van u
willen horen, op z'n minst zoals u in het voorjaar ook deed, dat dit gewoon niet kan,
dat we dit niet willen. Ik zou willen dat u niet alleen een brief schrijft over eigen
verantwoordelijkheid maar dat u die maatschappijen daar zelf op aanspreekt, dat u
gaat kijken wat de Wet publieke gezondheid kan doen en of dit überhaupt wel in lijn
is met de Nederlandse reclamecode, waarin misleiding niet mogelijk is. We kunnen wel
zeggen: 40.000 reizigers naar coronabrandhaarden; dat is dan maar zo. Maar dat is
niet de manier waarop we samen corona onder controle gaan krijgen.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Ik ben altijd bereid om daar stevigere taal over uit te slaan als dat helpt, want
ik vind het ook echt asociaal als dit soort reizen tegen dit soort prijzen wordt aangeboden.
De Reclame Code Commissie zit misschien nog ergens in mijn antwoorden verstopt, want
ik was nog niet klaar met de beantwoording, maar ik vind het prima om daar ook eens
even te vragen hoe dit zit en of dit daar niet mee in strijd is. Ik vind het ook belangrijk
dat de Europese Commissie, die als enige dat antidumpinginstrument in handen heeft,
daarnaar kijkt in het kader van de mededingingswetgeving. Die spreek ik daar ook graag
op aan. De gezondheidsverklaring helemaal afdoen in de zin dat niemand dat doet, gaat
mij wel te ver, want airlines maken er ook werk van om dat proces ook digitaal te
doen. Dan kun je je boeking niet voltooien als je je verklaring niet invult, je check-in.
Maatschappijen werken eraan dat je dat ook digitaal kan doen. Dat gaat redelijk voortvarend.
En nogmaals, bij de luchtvaart kan dat nog, maar het merendeel van de mensen komt
natuurlijk gewoon per auto vanuit allerlei oranje gebieden in Europa. Daar zit denk
ik de grootste uitdaging.

Voorzitter. Dan blijf ik even bij de heer Paternotte, want die heeft ook nog vragen
gesteld over een nationaal ticketgarantiefonds. Ik heb op 31 augustus gesproken met
de ANVR, de Consumentenbond, de ANWB en de SGR. U weet dat die organisaties pleiten
voor de instelling voor een nationaal vliegticketgarantiefonds dat passagiers ook
compenseert bij een faillissement van een luchtvaartmaatschappij. Ik heb uw Kamer
erover geïnformeerd dat ik het vooral van belang vind om tot een Europees garantiefonds
te komen, voor zowel de vouchers als de vliegtickets. Ik vind het ook belangrijk om
dat in Europees verband te onderzoeken. De gesprekspartners in dat overleg hebben
aangegeven dat zij bang zijn dat zo'n Europees traject veel te lang gaat duren. Ik
ben wel van mening dat een Europees traject effectiever zou zijn en dat de mogelijke
verstoring daardoor van het speelveld tussen luchtvaartmaatschappijen ook minder groot
zou zijn. Maar ik heb deze organisaties ook aangegeven dat ik wel bereid ben om die
trajecten parallel te laten lopen. Dus in het geval dat een Europees traject niet
lukt, wil ik kijken of we tot een nationaal fonds kunnen komen. In het najaar praat
ik verder met hen. Er wordt nu ambtelijk gewerkt om in kaart te brengen hoe dat dan
zou kunnen. Hoeveel startkapitaal zou je dan bijvoorbeeld moeten hebben? Er zijn meer
van dat soort technische vragen. Daar wordt op dit moment aan gewerkt. Zodra we daar
wat meer zicht op hebben, informeer ik u daar uiteraard weer over.

De heer Paternotte heeft ook een vraag gesteld over betere EU-coördinatie in verband
met het vliegen over conflictgebieden. De Kamer krijgt dit najaar de uitslag van de
ILT en de OVV, en de evaluatie van het convenant. Dat zal in gezamenlijkheid beoordeeld
worden. Het zal ook bepalend zijn voor de EU-inzet.

Dan is er nog een vraag gesteld over het strikt handhaven op de zevendagentermijn
van het geld teruggeven aan passagiers. Er is afgesproken dat de luchtvaartmaatschappijen
vanaf 1 oktober handelen conform de EU-verordening. Dan geldt dus die gebruikelijke
termijn van zeven dagen weer. De ILT handhaaft daarop. Er kan incidenteel een keer
iets misgaan, maar als de ILT signalen heeft dat het stelselmatig niet gebeurt, gaat
die het gesprek aan.

Dan heb ik hier nog het antwoord op een vraag over het recht op geld terug als een
maatschappij vliegt over conflictgebieden. Daarmee ben ik weer even terug bij het
vorige onderwerp. De passagiersrechtenverordening voorziet daar niet in, maar bij
de herziening daarvan wil ik dat punt wel inbrengen en kijken of dat alsnog ingevoegd
zou kunnen worden.

Dan zeg ik nog iets in aanvulling op wat ik zonet zei over het ontmoedigen van het
vliegen naar hoogrisicogebieden, en de motie-Kröger/Paternotte. Ik heb begrepen dat
de brief van de Minister van Buitenlandse Zaken over de totstandkoming van reisadviezen
zeer spoedig naar de Kamer zal worden gestuurd. Ik zal mijn collega er nogmaals aan
herinneren dat u er prijs op stelt dat de brief zo snel mogelijk uw kant op komt.

Dat waren de vragen over de luchtvaart.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Voorzitter, ik heb een onbeantwoorde vraag op dit stukje.

De voorzitter:

Ja, die doen we dan zo meteen, in tweede termijn. U bent door uw interrupties heen;
bewaar dit even.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Dan kom ik bij het blokje maritiem. Steunt Nederland de Europese inzet voor het klimaat
van Eurocommissaris Timmermans? We hebben in Nederland natuurlijk al een green deal
gesloten met de binnenvaart, de zeevaart en de havens. We hebben dus al ingezet op
ambitieuzere afspraken dan er in IMO-verband gelden. Ik steun ook de aanpak van de
Commissie om te komen met ambitieuze afspraken, daarbij natuurlijk wel in ogenschouw
nemend het mondiale speelveld. We moeten wel zorgen dat we de concurrentieslag niet
missen. Het moet dus wel te dragen zijn door de sector. Als de Commissie komt met
nadere concrete voorstellen, zullen we die natuurlijk steeds toetsen op ons Nederlandse
beleid. Ik zal u daarover ook informeren via BNC-fiches et cetera. Ik mocht afgelopen
maandagochtend in de haven van Rotterdam starten met het SMASH!-platform. Dat is het
nieuwe platform van overheden, kennisinstellingen en vooral ook de sector zelf, voor
smart shipping. In dat smart shipping zitten ook fantastische initiatieven voor digitalisering
en voor autonoom varen, maar ook voor verduurzaming. Ik heb vanuit Nederland Maritiem
Land ook hele mooie voorstellen mogen ontvangen om op hele korte termijn tot 30 emissieloze
schepen te komen, en nog veel meer mooie voorstellen. De sector is er dus echt ambitieus mee aan de slag.

Wat zijn de gevolgen van een eventuele vertraging door corona in de inzet van de IMO
en de EU, vraagt ook de heer Amhaouch. Het heeft natuurlijk bij al die internationale
organisaties ook wel voor een setback gezorgd, omdat ze allerlei vergaderingen die
gepland waren, moesten omzetten naar digitaal enzovoorts. Het is dus lastig om precies
te kunnen duiden wat dat links en rechts voor consequenties heeft. Over de EU ETS
weten we dat de Commissie dit jaar nog een impactassessment zal uitvoeren. De afspraken
in de IMO zijn ook niet veranderd, dus vooralsnog gelden gewoon dezelfde ambities.
Wij zullen er ook op sturen dat zowel de EU-afspraken als de IMO-afspraken goed gecoördineerd
worden.

De heer Van Aalst vraagt of de Green Deal niet van tafel kan. Nee, die gaat niet van
tafel. De Europese Commissie zal nog nadere concrete voorstellen rond de Green Deal,
die nu natuurlijk op hoofdlijnen is gepresenteerd, naar de Kamer sturen. Er zullen
allerlei effectbeoordelingen, impactassessments, worden uitgevoerd. Dan zal Nederland
natuurlijk ook meekijken, om te zien of het allemaal wel praktisch uitvoerbaar is
et cetera. Maar dat gaat gewoon via de BNC-fiches. Daarin zal ik u daarover informeren.

Dan is er een vraag gesteld op een punt dat mij ook na aan het hart ligt. Wil ik in
de EU nog een sterk signaal afgeven over de problematiek van de bemanningswisselingen?
Want het zal je maar gebeuren. Je bent al maanden van huis en dan wordt dat door corona
nog een keer verdubbeld. Waar we kunnen, ondersteunen we dat. Dat geldt ook voor de collega's van BZ
als het gaat om helpen bij visaverstrekking. Maar ja, sommige delen van de wereld
zijn ook niet makkelijk te bereiken. Waar we kunnen helpen, zal ik dat dus zeker doen.
Ook voor dat belangrijk punt blijf ik graag aandacht vragen. Het is overigens de vorige
keer ook als belangrijk punt ingebracht door de Duitse collega zelf.

Dat waren de maritieme vragen, voorzitter.

Dan heb ik nog het blokje spoor, met veel internationaal spoor. Wat is de reactie
op het Rli-advies Verzet de wissel? Op 1 juli heeft de Staatssecretaris dat advies
in ontvangst mogen nemen. Het is heel goed dat de Rli in samenwerking met zijn Europese
partners dit belangrijke onderwerp heeft onderzocht. Ik denk dat de analyse en de
aanbevelingen goed aansluiten bij de Nederlandse position paper en de Europese politieke
verklaring die uw Kamer daarover eerder heeft gekregen. Een schriftelijke reactie
op het Rli-advies wordt zo spoedig mogelijk naar de Kamer gezonden, zo laat de Staatssecretaris
weten.

Kan de Minister ingaan op het verschil tussen goederenvervoer en personenvervoer in
het kader van de spoorwegmarkt? Het uitgangspunt van de gebruiksvergoeding is dat
die non-discriminatoir geldt voor alle vervoerders. De tijdelijke EU-maatregel geeft
dus de ruimte om onderscheid te maken tussen personen en goederen. Dat maakt het mogelijk
om de compensatie per markt los van elkaar te bekijken. Het reizigersvervoer wordt
via de beschikbaarheidsvergoeding gecompenseerd en het ministerie monitort de economische
ontwikkelingen nauwgezet, om te kijken of ook voor het goederenvervoer de noodzaak
bestaat om van die EU-maatregel gebruik te maken. Maar daar zal de Staatssecretaris
u indien nodig nader over informeren.

Dan het European Year of Rail. Het is natuurlijk heel goed om te zien dat het verbeteren
van het internationaal personenvervoer per spoor hoger op de Europese agenda komt
te staan. Op 4 juni hebben de 27 landen tijdens de Transportraad het Nederlandse initiatief
ondersteund om juist ook dat in te brengen. Dat was unaniem en dat gebeurt lang niet
altijd in zo'n Transportraad, dus dat was mooi. Het Duitse voorzitterschap heeft afgelopen
maandag als reactie daarop zijn visie op een internationaal spoornetwerk gepresenteerd.
Dat lijkt goed aan te sluiten bij de Nederlandse position paper. We kijken dus naar
dat onderzoek van Duitsland en naar ons eigen Toekomstbeeld OV. Daar kan dan dit najaar
besluitvorming over plaatsvinden. Daar zal de Staatssecretaris ook het Europese initiatief
European Year of Rail bij betrekken.

Hoe zet de Minister zich in voor de internationale trein? Op deze manier dus, en ook
door het op de Europese agenda te krijgen. Het is een heel complex vraagstuk. Het
heeft natuurlijk te maken met het in stand houden van wat we hebben, met het optimaliseren
en realiseren van verbindingen en met afspraken met buitenlandse vervoerders en beheerders.
Het heeft te maken met aanpassingen aan de infra. Er zijn allerlei verschillen in
techniek, regelgeving, ticketing, dienstverlening enzovoort. We zijn er actief mee
bezig met de Europese collega's. Ik noemde net ook al de Nederlandse spoorverklaring
die door de collega's is ondertekend. Afgelopen maandag is er nog een verklaring aangenomen
met daarin de agenda. Dat was de Berlijnverklaring. U krijgt op korte termijn ook
een brief over de voortgang over het internationale spoorgoederenvervoer. Green Lanes
zijn ook van toepassing op het spoorgoederenvervoer. Dan is er ook nog de corridoraanpak.
U krijgt natuurlijk ook nog het Air Rail Plan van ons, waarin het juist ook over de
vraag gaat hoe je kunt voorkomen dat je eerst twintig vliegreizen krijgt aangeboden
en dan pas een treinreis. Dat komt in de loop van dit najaar ook naar u toe. Ik weet
niet precies wanneer; het antwoord daarop moet ik u even schuldig blijven.

Volgens mij waren dit de spoorvragen, voorzitter.

De heer Van Aalst (PVV):

Volgens mij zijn nog niet alle vragen over het spoor beantwoord. De PVV heeft meerdere
malen gepleit voor het verlagen van de vergoedingen op het spoor. Daar heeft de Staatssecretaris
eigenlijk geen gebruik van gemaakt. Nu ligt er een Europees voorstel om dat wel te
doen. Wat is het verschil dat dit nu wel kan? Mijn tweede vraag daarbij was: als de
Staatssecretaris daar toch is, gaat zij het dan ook eindelijk even regelen met de
beschikbaarheidsvergoeding, die ze blijkbaar in de onderste la heeft laten liggen?

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Nu vraagt de heer Van Aalst naar onderwerpen die wel heel erg op het spoor gericht
zijn en echt in de portefeuille van de Staatssecretaris zitten. Wat betreft de beschikbaarheidsvergoeding
stel ik voor dat het toch beter is om die vraag aan haar te stellen. Als het gaat
over de compensatiemogelijkheid, die ook voor het spoorgoederenvervoer een optie is,
is de Staatssecretaris de eerste die een afweging maakt. Ik heb u aangegeven dat de
ontwikkelingen in het spoorgoederenvervoer gemonitord worden. De Staatssecretaris
maakt in eerste instantie de afweging wanneer het noodzakelijk wordt om daar ook stappen
in te ondernemen.

De heer Van Aalst (PVV):

Maar het komt wel expliciet voorbij. Het lastige is dat we regelmatig proberen het
spoorgoederenvervoer te helpen en te ondersteunen met vergoedingen omdat het een puinhoop
is op het spoor. Dan vind ik het wel erg vervelend dat dat eigenlijk nooit mogelijk
is en dat het nu via Europa ineens wel mogelijk zou zijn. Gaan we die mensen nu weer
een beetje de gek aansteken en blij maken met een dood vogeltje?

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Volgens mij maak ik niemand blij met een dooie mus in dit kader. Er is een mogelijkheid
geschapen door Europa. Het is aan de Staatssecretaris om, in eerste instantie via
de monitoring, te beoordelen of het voor Nederland nuttig of nodig is om daarvan gebruik
te maken.

De voorzitter:

Dank u wel. We zijn aan het einde gekomen van de beantwoording van de Minister. Ik
denk dat er behoefte is aan een tweede termijn, misschien ook voor wat vragen die
er nog liggen. Ik geef als eerste het woord aan de heer Laçin.

De heer Laçin (SP):

Dank, voorzitter. Spoor ligt inderdaad meer bij de Staatssecretaris. Ik begrijp de
vraag van de heer Van Aalst over de beschikbaarheidsvergoeding overigens wel, maar
volgens mij is het een kwestie van aanmelden bij de Europese Commissie. Dat heeft
de Staatssecretaris ook wat ons betreft de afgelopen maanden laten liggen.

Over luchtvaart. Ik ben blij met de inzet van de Minister als het gaat om verdragen
en dergelijke en de slotverdeling, maar ook omtrent het EU-verdrag met Qatar. Wellicht
kan de Minister in aanloop naar 28 september nog eens informeel polsen hoe haar collega's
erin staan. Misschien helpt dat op de Transportraad zelf. Wellicht wil de Minister
dat dus doen. Wat wij niet willen is dat in de crisis een staatssteuncarrier hier
misbruik van kan maken. Dat moeten we zien te voorkomen wat ons betreft.

Ik heb het testbeleid aangestipt. Ik heb de Minister gevraagd eens met haar Europese
collega's te bekijken hoe dat zo snel mogelijk weer in Nederland op gang kan komen
zodat we mensen die vanuit code-oranjegebieden komen, gaan testen. Nul testen is wat
ons betreft onacceptabel. Daar gaan we het morgen nog wel wat uitgebreider over hebben,
denk ik.

Voorzitter. Verschillenden van ons hebben gerefereerd aan het Rli-rapport. We hebben
als commissie de Staatssecretaris gevraagd hierop te reageren. Die reactie is nog
niet binnen volgens mij. Ik hoop dat die snel komt, zodat we inderdaad ook op internationaal
spoorvervoer het komend jaar heel veel voor elkaar kunnen krijgen, zowel op korte
afstanden, zoals de heer Amhaouch vroeg, maar zeker ook op de lange afstanden, zoals
mevrouw Kröger aanstipte. Daar zullen we de Staatssecretaris nog over gaan spreken.

Dank u wel.

De voorzitter:

Dank u wel. Dan de heer Paternotte.

De heer Paternotte (D66):

Voorzitter. Dank voor de beantwoording en ook voor een aantal toezeggingen die de
Minister gedaan heeft. Drie minuten is inderdaad niet zo veel bij de Transportraad.
Het is goed dat we toch drie uur de tijd nemen met elkaar om straks die drie minuten
op te kunnen vullen. Gelukkig hebben we ook een aantal dingen aangeraakt die de Minister
los van die drie minuten kan doen.

Ik wil nog even het vliegen over conflictgebieden noemen, want het is niet voor niets
dat wij zeggen dat we het ingewikkeld vinden dat daar wat ons betreft te weinig voortgang
in zit. Het is inmiddels meer dan zes jaar geleden dat de MH17 met een raket uit de
lucht werd geschoten, met 200 landgenoten aan boord. Er was een motie van de collega's
Amhaouch en Kröger – ik weet niet meer precies in welke volgorde – die zei dat het
besluit om al dan niet over conflictgebieden te vliegen op het moment dat er aanwijzingen
zijn dat er een conflict op de grond plaatsvindt, een publieke taak moet worden en
niet een verantwoordelijkheid van commerciële bedrijven moet blijven. De Minister
zegt dat de evaluatie van het convenant eraan komt. Maar ik zou willen vragen wat
er op dit moment bijvoorbeeld met die motie gebeurt. Dat is toch een vrij duidelijke
uitspraak van de Kamer en een verzoek aan de regering. We zijn inmiddels alweer acht
maanden verder sinds het debat dat we daar met elkaar over gevoerd hebben. Natuurlijk
is er nu een crisis waar iedereen mee bezig is, maar dit vraagstuk is wat ons betreft
veel te belangrijk om te laten liggen. Dus wat gebeurt er met de motie? Kan de Minister
als de evaluatie van het convenant er is ook een update geven van wat er is gebeurd
met alle verzoeken die destijds door de Kamer zijn uitgesproken naar aanleiding van
het algemeen overleg Vliegen over conflictgebieden?

Ten aanzien van de minimumprijzen zegt de Minister dat we volgen wat Oostenrijk doet.
Ook daarover is een motie die wat anders vraagt, namelijk om samen met Oostenrijk
op te trekken en te gaan helpen. Mijn vraag is dan ook: wat is er nu precies gebeurd
met die motie? Trekken we inderdaad samen op met Oostenrijk en Brussel? Ik snap dat
het lastig is om dit snel voor elkaar te krijgen, maar de huidige crisis laat wel
zien hoe belangrijk het is dat je kan voorkomen dat er met dumpprijzen gewerkt wordt
om capaciteit op te vullen, of het nou predatory pricing is of niet.

Tot zover even, voorzitter.

De voorzitter:

Dank u wel. Dan mevrouw Kröger.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Voorzitter. Ik ben blij dat de Minister aan de slag wil met het issue van de vrijvallende
slots en met zorgen dat we daar grip op krijgen. Maar ik wil dat de Minister toch
meer zelf schetst wat de Nederlandse inzet daarin is en of Nederland zelf ook kan
onderzoeken wat er juridisch mogelijk is en alvast wat voorwerk kan doen. Als Schiphol
stelt dat zij gecontroleerd herstel willen, zegt de Minister dat dat niet mogelijk
is. Ik wil heel graag dat de Minister dat op papier zet en in gesprek gaat met Schiphol
over hoe zij dat gecontroleerd herstel zien en wat daar wel degelijk de mogelijkheden
voor zijn. Daar moeten we meer duidelijkheid over krijgen.

Dan over spoor. We zien echt uit naar de plannen voor de Ten-T-corridor over de oost.
Ik ben benieuwd wanneer die komen.

Tot slot over corona en luchtvaart. De Minister zei heel snel dat er nog een brief
aan komt over de uitvoering van de motie-Kröger/Paternotte over de reisadviezen. Morgenavond
hebben we het debat. Mijn vraag aan de Minister is dan ook: gaat zij morgen de vragen
over reisadviezen beantwoorden? Zo nee, zorgt zij er dan voor dat de Minister die
er wel over gaat er gewoon bij is? En nogmaals de volgende oproep: met eigen verantwoordelijkheid
en 40.000 reizigers uit oranje gebieden komen we er morgen niet uit. Er moet een steviger
pakket komen. Ik vind het een beetje vreemd dat de Minister zegt: goh, als jullie
nog leuke suggesties hebben, laat het me weten. Er is een heel departement! Kom met
een stevig pakket over wat de overheid kan doen en bereid is te doen. Dan gaan we
daar morgenavond over praten.

Dank u wel, voorzitter.

De voorzitter:

Dan de heer Amhaouch.

De heer Amhaouch (CDA):

Voorzitter. Het is fijn dat de Minister net inderdaad even vermeldde dat 23 september
de Nationale Kraanwaterdag is. Als je in de wereld of zelfs in Europa kijkt, is er
volgens mij geen land dat zo'n goede kwaliteit kraanwater heeft. Dat is volgens mij
mede te danken aan alle waterbedrijven, ook aan de monteurs, de ingenieurs en de medewerkers.
Daar mogen we ook weleens bij stilstaan. Dat doe ik graag.

Voorzitter. Ik dank de Minister voor de beantwoording. Als je veel water drinkt, is
er ook een nadeel: er gaat iets in en er gaat iets uit, vandaar dat ik af en toe weg
moet lopen. Dat was even een zijsprongetje.

Bedankt voor de beantwoording. Ik mis een antwoord op een vraag. Het kan goed zijn
dat ik dat gemist heb toen ik even weg moest. Die vraag ging over de motie van Mulder
en Postma over just-in-time sailing onderdeel maken van het pakket van Timmermans.
Kan de Minister daar nog kort op reageren?

Over de luchtvaart gaat het morgen. Vandaag was de generale repetitie. Voor de rest
vindt het CDA het grensoverschrijdende spoor heel belangrijk. Er liggen dadelijk middelen
vanuit de Green Deal. Komen er ook gezamenlijke initiatieven van Nederland en Duitsland
of Nederland en België op tafel? Gaan we daarop inzetten of is het allemaal eenzijdig?
Op de ov-chipkaart kom ik later terug.

De voorzitter:

Dank u wel. De heer Van Aalst.

De heer Van Aalst (PVV):

Dank voor de antwoorden. Dank dat de Minister in ieder geval meeneemt dat er aandacht
is voor rustplaatsen et cetera voor onze transportsector. Voor de beschikbaarheidsvergoeding
en de kosten voor het verlagen van het goederenvervoer zullen wij op korte termijn
de aandacht vragen van de Staatssecretaris.

Verder heb ik van mijn kant geen vragen. Dank u wel.

De voorzitter:

Dank u wel. Dan ga ik even zelf.

Voorzitter: Laçin

De heer Remco Dijkstra (VVD):

Ik wens de Minister inderdaad veel succes met haar videocall. Het is belangrijk dat
we het vervoer van a naar b goed houden, ook met alle uitdagingen die we vandaag hebben
voorbij zien komen. Ik zit zelf nog even te broeden op de mogelijkheid om op slots
te sturen. Ik begrijp wat de collega's zeggen en hoe we daar uit kunnen komen. Ik
denk dat we in ieder geval op een gegeven moment de waiver moeten gaan verlengen om
te voorkomen dat historische slots vervallen, als je niet wilt dat ze zomaar ingevuld
worden.

Het tweede probleem dat ik zie, is nog veel groter. Ik vraag daarvoor aandacht van
de Minister. Ze hoeft daar niet op te antwoorden, maar ik vraag haar wel om daarover
na te denken. De Europese Commissie moet toestemming geven voor de redding van al
die luchtvaartmaatschappijen. Air France heeft door de Franse overheid een aantal
voorwaarden opgelegd gekregen. Lufthansa moest een aantal bestemmingen en bases sluiten
en enkele verbindingen beëindigen. De kans is best aanwezig dat KLM in ruil voor het
akkoord voor het steunpakket zo meteen Transavia moet afstoten of dat KLM bepaalde
verbindingen verliest. Ik denk dat het dan wel belangrijk is om het hogere belang
in ogenschouw te nemen, namelijk dat die verbindingen voortaan nog steeds vanuit Amsterdam
of zo meteen Lelystad gevlogen kunnen worden in plaats van dat we met z'n allen in
de trein naar Parijs moeten stappen. Want de Fransen zullen zeker heel sterk opkomen
voor hun eigen belang. Dat heeft ook te maken met de slots en hoe we zo meteen geconfronteerd
worden met de eisen die aan ons gesteld worden. Ik denk dat we daar met elkaar eventjes
over moeten nadenken.

Dat was het.

De voorzitter:

Mevrouw Kröger heeft nog een vraag aan de heer Dijkstra.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Het is goed om te horen dat de heer Dijkstra wel wat ruimte ziet om de slotcoördinatie
toch enigszins aan te pakken. Het is ook goed dat hij het risico ziet van het ondergraven
van de mainportfunctie van Schiphol op het moment dat maatschappijen failliet gaan
en er geen mechanisme is dat die slots niet zomaar uitgegeven moeten worden. Mijn
vraag daarbij is of hij ook ziet dat het niet alleen gaat om de waiver, want die gaat
inderdaad over historische rechten, maar vooral om maatschappijen die ofwel vrijwillig
vanuit Schiphol vertrekken of failliet gaan? Op die slots moeten we op de een of andere
manier grip krijgen. Dat wil Schiphol zelf ook. Steunt de heer Dijkstra die gedachte?

De heer Remco Dijkstra (VVD):

Grip in de zin dat we zo veel mogelijk... We hebben nu geconstateerd dat we bijna
geen instrumenten hebben, maar dat we willen sturen op de netwerkkwaliteit van Schiphol.
Daarover zijn we het met elkaar redelijk eens. Als partijen zelf inleveren, omdat
ze er geen heil meer in zien of naar andere bestemmingen gaan vliegen, is dat zo.
Daar zal wel een regeling voor zijn. Maar als je zegt dat sommige airlines zo meteen
failliet gaan, zit je de erfenis te verdelen voordat de patiënt overleden is. Dat
vind ik wel ver gaan. Ik worstel ermee hoe je daarmee moet omgaan. Eigenlijk vind
ik het ook niet superchic.

De voorzitter:

Kort, afrondend, mevrouw Kröger.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Ik weet niet waarom we het hebben over een erfenis voordat de patiënt overleden is.
We hebben het over de situatie dat een slot niet meer gebruikt wordt, ofwel omdat
de maatschappij failliet ofwel omdat die hem inlevert. De vraag is dan of Nederland
een instrument wil hebben om dat slot zo te kunnen gebruiken dat het de mainportfunctie
ten goede komt. Is de heer Dijkstra het met mij eens dat we de Minister met die vraag
in Europa op pad moeten sturen, zodat ze zelf gaat kijken wat er mogelijk is in de
slotreguleringen?

De heer Remco Dijkstra (VVD):

In algemene zin wel. Daar wordt natuurlijk aan gewerkt met die herziening van de slotverordening,
omdat we met elkaar willen sturen op mainportgebonden verkeer. Dat willen we graag
koesteren. Dat willen we graag uitbreiden en zo veel mogelijk concentreren. Maar je
hebt ook te maken met de realiteit. A. Je hebt geen instrumenten. En B: je hebt geen
mededingingsregels. Je kunt iemand die wil gaan vliegen, niet zomaar verbieden om
die ruimte te claimen en in te vullen. Voor de reiziger die een vakantievlucht wil,
maakt het natuurlijk niet zo veel uit. Die wil gewoon vliegen. Ik worstel hier een
beetje mee, want ik wil ook dat het verkeer op een gegeven moment, als het veilig
kan, weer op gang komt. Het zou dan zonde zijn als je niet meer vanuit Nederland naar
mooie bestemmingen kan gaan.

De voorzitter:

De heer Paternotte heeft ook nog een vraag.

De heer Paternotte (D66):

De heer Dijkstra zegt: in algemene zin. Laat ik gewoon even een concrete casus pakken.
Flybe is failliet. Dat waren zo'n 15.000 slots op Schiphol. Flybe zit niet in een
grote alliantie waardoor die slots eventueel kunnen worden overgedragen. Als dat is
afgewikkeld, is de kans best groot dat die terugkomen in de slotpool. Wat moet daar
dan volgens de heer Dijkstra mee gebeuren? Want de Minister gaf net duidelijk aan
dat dit met de huidige regels in feite betekent dat elke maatschappij daarop kan intekenen
en dat de helft ook nog eens naar nieuwe toetreders op Schiphol moet gaan.

De heer Remco Dijkstra (VVD):

Volgens mij is dat hele faillissement – dat zei ik net zelf – nog niet compleet afgewikkeld.
Dat is één. En twee is de vraag: wat doe je daarmee? Op het moment dat je nog geen
instrumenten hebt, kun je er wel aan werken om die te gaan ontwikkelen en om te gaan
sturen op netwerkkwaliteit en andere doeleinden. Maar als je ze niet hebt, moet je
ook de realiteit onder ogen zien. Het kan best zo zijn dat Ryanair zo meteen de grote
winnaar is van de coronacrisis. Alle nationale airlines worden zwaar gestut door hun
overheden, maar hebben het gewoon lastig omdat ze een ander kostenplaatje hebben.
Ryanair is zwaar concurrerend en levert ook heel veel goede dingen voor de consument.
Het kan best dat die zegt: ik zie kansen. Zolang het niet predatory pricing is, staat
Ryanair volgens mij Europees gezien niks in de weg, totdat je die instrumenten wel
hebt. Ik ben het eens met de Minister dat je dat op Europees niveau moet gaan regelen
en dat je niet naar nationale maatregelen moet gaan kijken om alleen maar ons eigen
belang te beschermen. Je hebt ook te maken met een markt, een open markt. Vaak vind
ik de open markt vanuit Europa gezonder en concurrerender – dat brengt ons namelijk
heel veel – dan als we zelf een eigen klein marktplaatsje gaan onderhouden en met
alle regels dichttimmeren, waardoor er geen gezonde concurrentie meer is. Want die
concurrentie brengt natuurlijk ook heel veel voor ons, de inwoners.

De voorzitter:

Afrondend, meneer Paternotte.

De heer Paternotte (D66):

De heer Dijkstra noemt Ryanair een bedrijf dat goede dingen brengt voor de consument.
Dit bedrijf heeft de basis in Nederland opgeheven, omdat het dit bedrijf niet bevalt
dat werknemers naar de rechter kunnen stappen. Het is een bedrijf dat voor € 5 tickets
naar coronabrandhaarden aanbiedt en waarvan de directeur zegt dat je op luchthavens
alleen maar moslims moet fouilleren, omdat dat nou eenmaal de mensen zijn die voor
aanslagen zorgen. De werknemers van dit bedrijf durven zich niet ziek te melden, omdat
ze bang zijn om ontslagen te worden. Dit bedrijf biedt geen vaste contracten aan en
laat soms vliegtuigen opstijgen met een minimum aan kerosine, waardoor ze soms voorrang
moeten krijgen bij het landen, omdat ze te weinig voorraad hebben meegenomen...

De voorzitter:

Wilt u uw vraag stellen, meneer Paternotte?

De heer Paternotte (D66):

Het is een bedrijf dat medewerkers op de grond laat slapen. Wat brengt Ryanair dus
precies voor goeds?

De heer Remco Dijkstra (VVD):

Het is een individueel bedrijf. U vindt iets van Ryanair. Ik vlieg zelf graag met
Ryanair en vorig jaar ook 157 miljoen andere Europeanen. U noemt allemaal dingen die
in uw ogen misschien niet zo goed zijn, maar heel veel consumenten genieten ervan
om tegen een redelijk tarief naar bepaalde bestemmingen binnen Europa te vliegen.
Ze vliegen echt niet allemaal tegen € 5 of € 20, gemiddeld is het meestal € 150. Dat
bedrijf doet het commercieel gezien gewoon goed. Ik weet niet of het ethisch allemaal
verantwoord is, maar als het gaat om de arbeidsomstandigheden, dienen zij in ieder
geval te voldoen aan de regels. Daar controleren wij ook op. Maar u geeft enorm af
op een bedrijf, waarvan ik zeg dat het wel de grootste airline van Europa is op dit
moment. Zij hebben een bepaald verdienmodel. Daar kunt u van alles van vinden, maar
ik zie dat heel veel mensen daar gebruik van maken en ook tevreden zijn met de dienstverlening
die, ook met een iets lager tarief, wel geboden wordt.

De voorzitter:

Ik draag bij dezen het voorzitterschap weer over aan de heer Dijkstra.

Voorzitter: Remco Dijkstra

De voorzitter:

Dank u wel. We hebben een deel van het debat van donderdag al gedaan. Dat scheelt.
Ik dank iedereen voor de beantwoording. De Minister moet nu ook nog iets zeggen, dacht
ik? Of niet?

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Voorzitter. De heer Paternotte kwam nog even terug op het vliegen over conflictgebieden.
Nederland is er zeer actief in om dit punt overal waar het kan te agenderen. Er is
een nadere reflectie gevraagd, zoals u weet, ook aan de OVV, juist over het al dan
niet publiek doen. De OVV heeft aangegeven dat publicatie daarvan dit najaar te verwachten
is. Daarnaast lopen er onderzoeken, onder andere van het ILT naar de werking van het
veiligheidsmanagementsysteem. Vanwege de samenloop van onderzoeken en die evaluatie
van de systeemwijziging, nationaal en mondiaal, gaan we die in gezamenlijkheid beoordelen.
Maar uiteraard: als het OVV-rapport komt, is dat het eerste waar u kennis van kunt
nemen. Wij willen het in samenhang beoordelen. Ik kan niet precies zeggen wanneer
welk onderzoek komt, maar dit najaar komt er het een en ander uw kant op.

De heer Paternotte vroeg ook nog naar de motie over minimumprijzen met Oostenrijk.
Hij zegt dat de ambtenaren het alleen maar volgen, maar dat is een kwestie van uitdrukken.
De Oostenrijkers hebben ook het voortouw genomen, maar we volgen het nauwgezet, onze
ambtenaren staan echt in goed contact met de Oostenrijkers. Als we die analyse daar
goed gemaakt hebben, zouden we het samen kunnen adresseren bij de Commissie. Dus de
eerste analyse, ook van de Oostenrijkse ambtenaren, is dat het ingewikkeld is vanwege
EU-wet- en regelgeving. Maar we zijn dus toch samen met die Oostenrijkers verder aan
het kijken wat er dan eventueel wel kan.

Mevrouw Kröger vroeg of ik morgen nou wel of niet over de reisadviezen kan spreken.
Dat kan ik maar beperkt, want het is echt een verantwoordelijkheid van de Minister
van Buitenlandse Zaken. Hij gaat u daar spoedig een brief over doen toekomen. Daar
kan ik natuurlijk niet op vooruitlopen, dat is zíjn brief. Dus ja, het blijft beperkt;
ik kan er alleen maar op hoofdlijnen op reageren.

Dan TEN-T-oost. Er ligt een stevig initiatief voor het internationale personenvervoer.
Er zit ook een corridoraanpak in, dus daar kijkt de Staatssecretaris heel serieus
naar.

De heer Laçin heeft nog gevraagd naar het EU-Qatar-verdrag. Wanneer gaat dan in werking
en ben ik nog wel op tijd? Volgens de laatste informatie zou ondertekening verwacht
worden media 2021. Die datum van 25 oktober is inmiddels zeer onwaarschijnlijk geworden,
is onze informatie, dus ik denk dat we voldoende tijd hebben om de verzoeken van de
Kamer te adresseren. Gaande deze vergadering zijn de ambtenaren al begonnen met het
polsen van de andere lidstaten. Maar het lijkt er dus op dat er op 25 oktober sowieso
niks gaat gebeuren.

De heer Laçin (SP):

Heel kort. Goed dat er nu al gepolst wordt, tijdens dit overleg. Ik zou heel graag
van de Minister na de Transportraad schriftelijk een terugkoppeling willen over wat
er is afgesproken, wat de inzet van de andere landen is geweest en of inderdaad 25 oktober
niet gehaald gaat worden. Als ze dat kan toezeggen, heel graag.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

U krijgt altijd een verslag van de Transportraad. Nou zal dit, denk ik, niet in de
Transportraad zelf beantwoord worden, maar laten we kijken of we aan het verslag van
de Transportraad dit specifieke punt kunnen toevoegen. Ik zeg er dan wel meteen bij
dat u dat verslag dan waarschijnlijk een paar dagen later krijgt. Normaal gesproken
krijgt u dat verslag heel snel, maar als we dit eraan moeten toevoegen, moet ik echt
serieus het net ophalen bij de andere landen, anders heeft u er ook niets aan.

Er is nog het een en ander gezegd over het beperken van de vrijgekomen slots; er is
een soort onderling debat over geweest. Slots kunnen alleen maar worden beperkt als
dat ook volgt uit de capaciteitsdeclaratie. De capaciteitsdeclaratie is een weergave
van alle beschikbare capaciteit. Die wordt door de luchthaven, de exploitanten vastgesteld.
In dit geval zit de grootste hap natuurlijk bij Schiphol. Met welke capaciteitsdeclaratie
Schiphol gaat komen, hangt dus heel erg samen met hoe het herstel wordt ingeschat.
Dat neemt niet weg dat zolang de waiver geldt, de historische rechten natuurlijk gewoon
blijven bestaan.

Ik begrijp het enthousiasme van mevrouw Kröger. Nu ik heb omarmd dit punt te willen
maken, ken ik mevrouw Kröger ook weer zo dat zij dan meteen wil doorstappen en vraagt
hoe ik dat dan precies ga doen. Maar dan vraag ik toch om me daar wat tijd voor te
geven, zodat ik goed kan kijken hoe onze inzet dan zou zijn. Daar wil ik dan ook even
over spreken met deskundigen: wat zou onze inzet moeten zijn als we op korte termijn
iets zouden willen doen? Ik kom daar dus later graag een keer op terug. Ik weet niet
wanneer we een AO Luchtvaart hebben? Ik begrijp dat dat in december is. Voor december
moet het lukken om daar een briefje over te sturen. U krijgt in ieder geval een verzamelbrief
voor zo'n AO. Daar kan ik dan even in aangeven wat onze Nederlandse inzet dan zou
kunnen zijn.

Uiteraard zullen andere landen voor hun eigen belang opkomen, zeg ik in de richting
van de heer Dijkstra; ik meen dat hij er iets over zei. U kunt erop rekenen dat wij
natuurlijk voor het Nederlandse belang ook op zullen komen. Dan gaat het om die internationale
connectiviteit, dan gaat het om die hubfunctie van Schiphol. Laat ik een extreem scenario
schetsen: ik denk dat we het vrij snel met elkaar eens zullen zijn dat we niet willen
dat mochten er door faillissementen slots vrijkomen, deze eenzijdig bij Gulf carriers
terechtkomen. Niemand zal in Europa willen dat de Europese luchtvaartmaatschappijen
allemaal kopje-onder gaan, ten gunste van luchtvaartmaatschappijen uit andere werelddelen,
die niet onze belangen als eerste voor ogen hebben.

Dat kun je natuurlijk van twee kanten aanvliegen. De Europese luchtvaartbedrijven
worden ook gesteund, dus het is niet waarschijnlijk dat Lufthansa of Air France-KLM
failliet gaat; dat probeer je natuurlijk te voorkomen. Maar ook vele kleinere maatschappijen
zouden natuurlijk tot een verstoring van de markt kunnen leiden. Dus hoe we het precies
gaan doen, kan ik nu echt nog niet zeggen. Maar de hoofdlijn, gewoon sturen op de
hubfunctie, op de internationale connectiviteit, zal sowieso de basisinzet zijn.

Volgens mij heb ik dan de vragen gehad. Of niet?

De voorzitter:

Dank u wel. Er zijn er nog een paar. Eentje nog, mevrouw Kröger.

Mevrouw Kröger (GroenLinks):

Ik ben heel erg blij met deze toezegging om er voor het AO Luchtvaart schriftelijk
op terug te komen. Ik begrijp goed dat die hele slotcoördinatie een complex verhaal
is. Dus het lijkt me heel goed als er zorgvuldig geschetst wordt wat er nu al, in
de huidige verordening, mogelijk is, bijvoorbeeld doordat je een waiver toepast op
het artikel in de slotverordening dat ze nu uitgegeven móeten worden – daar kun je
natuurlijk net zo'n soort opschorting voor hebben als de 80%-regeling voor de historische
slots – of door het aanpassen van de hele slotverordening. Dat zijn de twee routes,
denk ik. Als die verkend kunnen worden?

Een vraag staat daarbij nog open. Als Schiphol nu zegt «gecontroleerd herstel via
de capaciteitsdeclaratie» hoe werkt dat dan precies? Wat zijn daar de mogelijkheden
toe? Kan de Minister dat ook meenemen in de brief voor het AO Luchtvaart?

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Het lijkt me een uitstekend voorstel om daar even in uiteen te zetten welke rol de
capaciteitsdeclaratie speelt, waar Schiphol over gaat, wat je binnen de huidige regelgeving
kunt en welke mogelijkheden voor inbreng we zouden kunnen hebben bij de herziening
van de slotverordening. Wellicht zit er ook nog iets van een noodmechanisme tussenin,
al dan niet waivers verlengen, enzovoort. Laten we dat hele speelveld voor u in kaart
brengen, met een keuze daarin wat het kabinet voorstelt voor onze inzet.

Ik zag de heer Amhaouch al dreigend bij een microfoon. Ik heb hier inderdaad nog...

De heer Amhaouch (CDA):

Ik ben nieuwsgierig wat er op het papiertje staat.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Dat is inderdaad een vraag die u gesteld heeft en die betrekking heeft op de motie
over «just in time» en het rapport-Timmermans. Welke rol speelt het daarin? Ik kom
daar graag op terug voor het AO Maritiem, dat we ook hebben aan het einde van dit
jaar. Wij interpreteren het als het verbeteren van de digitalisering, om dat mogelijk
te maken.

Als ik dan misschien mag afsluiten met het event Smart Shipping, waar ik afgelopen
maandag ben geweest. Daar zag ik ook weer een fantastisch voorbeeld van die digitalisering.
Het bedrijfje heet Captain AI, wat natuurlijk heel erg leuk in de watersferen klinkt.
Dat bedrijfje kon er bijvoorbeeld voor zorgen, door de situational awareness – een
schip weet dan precies waar het is – dat een bepaald schip op een bepaald tijdstip
bij de Maasvlakte kan zijn. Via kunstmatige intelligentie kan ervoor worden gezorgd
dat een schip precies op het juiste moment vertrekt en dus niet onnodig vroeg bij
de Maasvlakte aankomt, waardoor het vervolgens veel te veel brandstof verstookt. Zowel
voor de efficiency en de logistiek is het fantastisch als dat werkt, als voor de duurzaamheid,
omdat je precies smooth kunt varen en je dus zo min mogelijk brandstof verbruikt,
wat gunstig is voor de businesscase maar ook minder uitstoot tot gevolg heeft. Daarvan
zijn fantastische voorbeelden, ook juist in Nederland, waar we echt goed mee aan de
slag kunnen als maritiem land.

De heer Amhaouch (CDA):

In het AO Maritiem komt u dus terug op de inhoud en de uitwerking daarvan?

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Ja.

De voorzitter:

Dan kom ik bij de toezeggingen.

– Nadat de Minister bij haar Europese collega's heeft nagegaan of zij het verdrag met
Qatar willen uitstellen, zal de Kamer hierover per brief worden geïnformeerd.

– Nadat de Minister de Europese Commissie heeft gevraagd om te toetsen of er sprake
is van dumpprijzen bij vliegtickets zal de Kamer hierover worden geïnformeerd.

– In het najaar wordt de Kamer geïnformeerd over de stand van zaken ten aanzien van
een nationaal garantiefonds.

– De Kamer ontvangt op korte termijn een brief over de voortgang van het spoorgoederenvervoer.

– In het najaar ontvangt de Kamer de evaluatie van het convenant vliegen boven conflictgebieden.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Over de voortgang van het spoorgoederenvervoer: specifiek op het punt waar de heer
Van Aalst naar vroeg over de tegemoetkoming vanuit Europa. Ik denk niet dat de Staatssecretaris
op korte termijn met een heel brede visie op het spoorgoederenvervoer hoeft te komen.
Dat steunaspect, daar ging het om.

De voorzitter:

Ja, het gaat om dat aspect. De heer Van Aalst knikt.

– De Kamer zal voor het komende AO Luchtvaart worden geïnformeerd over de Nederlandse
inzet ten aanzien van de vrijvallende slots, bijvoorbeeld door faillissementen.

Minister Van Nieuwenhuizen-Wijbenga:

Het komt wel goed.

De voorzitter:

Er is geen VAO aangevraagd. Ik dank iedereen hartelijk en ik sluit dit algemeen overleg.

Sluiting 12.24 uur.