Verslag van een algemeen overleg : Verslag van een algemeen overleg, gehouden op 5 maart 2019, over de Informele Raad Algemene Zaken van 11 maart 2019

Nr. 1982 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

Vastgesteld 28 maart 2019

De vaste commissie voor Europese Zaken en de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken
hebben op 5 maart 2019 overleg gevoerd met de heer Blok, Minister van Buitenlandse
Zaken, over:

– de brief van de Minister van Buitenlandse Zaken d.d. 22 februari 2019 inzake geannoteerde
agenda informele Raad Algemene Zaken van 11 en 12 maart 2019 (Kamerstuk
21 501-02, nr. 1968);

– de brief van de Minister van Buitenlandse Zaken d.d. 5 maart 2019 inzake vertrouwelijke
bijlagen bij de geannoteerde agenda voor de informele Raad Algemene Zaken (Kamerstuk
21 501-02, nr. 1970).

Van dit overleg brengen de commissies bijgaand geredigeerd woordelijk verslag uit.

De voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken, Veldman

De voorzitter van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken, Pia Dijkstra

De griffier van de vaste commissie voor Europese Zaken, Van Haaster

Voorzitter: Veldman

Griffier: Van Haaster

Aanwezig zijn zes leden der Kamer, te weten: Leijten, Maeijer, Anne Mulder, Omtzigt,
Van Rooijen en Veldman,

en de heer Blok, Minister van Buitenlandse Zaken.

Aanvang 17.02 uur.

De voorzitter:

Dames en heren, goedemiddag. Ik heet de Minister van Buitenlandse Zaken en zijn ambtelijke
ondersteuning welkom. Ik heet ook de leden van de commissie, de mensen op de publieke
tribune en de mensen die het overleg op een andere plek volgen, welkom. Dit algemeen
overleg van de vaste commissie voor Europese Zaken heeft als agendapunt de informele
Raad Algemene Zaken van 11 maart 2019.

Ik kijk naar de heer Mulder die als eerste het woord zal voeren.

De heer Anne Mulder (VVD):

Dank, voorzitter. U zei het al: een informele raad. Mijn vraag aan de Minister is:
«informeel» betekent toch dat er geen besluiten worden genomen? Klopt dat? Op de agenda
staat het Meerjarig Financieel Kader, zeg maar de Europese begroting. Daar komt een
discussie over. Daar hebben we het hier in de Kamer al vaak over gehad. De VVD steunt
nog steeds de inzet van het kabinet, die ook alweer anderhalf jaar bekend is.

Ik heb nog een opmerking over flexibiliteit. Ik heb sterk de indruk dat dat op de
agenda staat. Hoe flexibel is die begroting? Misschien is het goed om dan ook om flexibiliteit
naar beneden te vragen. Immers, het verhogen van een begroting is altijd makkelijk,
maar als men flexibiliteit wil, kan ik me ook voorstellen dat je de uitgavenkant wat
flexibeler maakt, dus dat de uitgaven naar beneden bijgesteld kunnen worden. Kortom,
ik kan me voorstellen dat je het niet jarenlang vastlegt en dat iedereen daar weer
rechten aan ontleent.

Het gaat voorts over de top in Sibiu en over de Strategische Agenda van de Europese
Commissie. Wat is het karakter van dat overleg? Ik had eerst de indruk dat dat overleg
op 9 mei zou plaatsvinden, na de brexit. Dat is toch een moment om te zeggen: de rest
van de Europese Unie is verenigd. Is dat zo? Heeft de Europese Commissie nog een agenda?
Of niet? Kortom, wat is het karakter van dat overleg en wat wordt daar gezegd? We
hebben het daar tijdens het debat over de Staat van de Unie over gehad. Wat zijn de
prioriteiten van Nederland? Mijn vraag is vooral ook: hoe gaat Nederland dat nou naar
voren brengen? Je kan zeggen dat veiligheid belangrijk is, maar dan moet je ook ideeën
hebben hoe dan precies. Hoe gaat Nederland zich dan voorbereiden op de top in Sibiu
en later de top in juni, wanneer de Europese Unie komt te spreken over de Strategische
Agenda van de nieuwe Europese Commissie?

We hebben een paar weken geleden bij het debat over de Staat van de Unie een motie
ingediend over functiescheiding van de Europese Commissie, over het weghalen van de
handhavende taak. We hebben om een onderzoek gevraagd. Hoe gaat het kabinet dit onderzoek
doen? Kan de Minister iets zeggen over hoe dat precies gaat?

Dan kan Nederland aangeven wat het wil, maar belangrijker is wat andere landen willen
en wat Nederland ook vooral niet wil. Kan de Minister daar ook iets over zeggen?

Misschien biedt het artikel van president Macron van Frankrijk ook nog wel een kans.
We hebben dat in heel veel dagbladen all over Europe kunnen lezen. Hij zegt dat er
geen taboes zijn. Dat is interessant, want dan kan hij misschien ook iets zeggen over
Straatsburg als locatie voor het Europees parlement. Als het inderdaad waar is dat
er voor president Macron geen taboes zijn, kunnen we dat gelijk even testen. Dus als
de Minister aan zijn Franse collega wil vragen of dat betekent dat het verhuiscircus
tussen Straatsburg en Brussel afgeschaft kan worden? Dat lijkt ons een lief ding waard.

Tot slot de brexit. Daar wordt veel over gespeculeerd.

Mevrouw Leijten (SP):

U heeft het over het artikel van Macron. Dat is uw politiek leider in Europa. Hij
is dan weliswaar geen Spitzenkandidat bij de ALDE, maar wij weten allemaal dat Macron
eigenlijk wel de leiding bij de ALDE wil hebben. Omarmt de VVD-fractie vandaag dat
artikel van Macron? Daar ben ik eigenlijk wel benieuwd naar, want dat komt zo op mij
over.

De heer Anne Mulder (VVD):

Ik heb dat artikel bij me, want ik had deze vraag natuurlijk verwacht. Een aantal
elementen in het artikel van president Macron zijn natuurlijk interessant. «Het Europees
model berust op vrijheid van de mens». Dat lijkt ons als liberalen een goed uitgangspunt.
Wat dat betreft is de toon van zijn sollicitatie om bij de liberale groep te komen,
op zich goed. En ook de toon spreekt ons aan. We moeten Europa bij elkaar houden.
Dat moeten we niet op het spel zetten. Dat zijn dus goede elementen. En voor de rest
van de maatregelen geldt dat we maar eens moeten kijken wat Frankrijk daarvan inbrengt.
Maar ik heb al een belangrijke genoemd: geen taboes.

Mevrouw Leijten (SP):

Hij zegt heel duidelijk dat je tegen isolationisme moet zijn. Het druipt ervan af
dat nationaal belang eigenlijk heel erg vies is. Hij zegt ook heel erg duidelijk dat
Europa niet alleen maar markt is, maar ook een project, een politiek project. Nou
weet ik dat de VVD eigenlijk altijd een behoorlijk kritische partij was. We hebben
ook nog zoiets als soevereiniteit en subsidiariteit. Dat komt niet in het artikel
voor. Daar heeft hij het niet over. Hij heeft het niet over verschillen die er tussen
landen kunnen zijn en dat we die ook gewoon moeten kunnen accepteren en respecteren.
Ik zie hierin heel duidelijk het volgende. Of je hebt een Europa dat een federatie
wordt met een bestuur, een politiek bestuur – iets wat de heer Blok niet wilde; dat
schreef hij nog in de Financial Times – of je hebt isolationisme. Hij doet alsof er
twee smaken zijn. Volgens mij is dat een valse tegenstelling. En hier zie ik de VVD
enthousiast over zijn. Dat vind ik toch opmerkelijk. Ik denk dat het goed is dat we
dat hier eventjes markeren. De VVD gaat het federale eurofiele pad op van Macron.
Of we daar blij mee moeten zijn, dat weet ik niet.

De heer Anne Mulder (VVD):

Mevrouw Leijten probeert de VVD allerlei dingen in de mond te leggen die ik nooit
heb gezegd en ook nooit zal zeggen, dus dat laat ik allemaal bij haar. Ik heb al iets
gezegd over het artikel van president Macron. Het uitgangspunt is goed: vrijheid.
Wat hij zegt over Afrika, dat je daar een pact mee moet sluiten, is ook goed. Maar
hoe Europa eruit moet zien in de ogen van de VVD, heb ik al vaker gezegd, namelijk
zorgen dat Europa de grote, grensoverschrijdende problemen aanpakt. Denk aan veiligheid,
migratie, klimaat. Denk aan zorgen voor sterke lidstaten die vooral zelf hun problemen
kunnen oplossen zodat Brussel, de Europese Unie, alleen de grote, grensoverschrijdende
problemen aanpakt. Denk aan zorgen voor een volmaakte interne markt zodat we aan Europa
kunnen verdienen en banen hebben. Dat is de visie van de VVD. Ongetwijfeld zullen
daarbij overeenkomsten zijn met president Macron, maar ook verschillen. Dat weet ik
vrijwel zeker, want dat hebben we al vaker gezien bij speeches van de president van
Frankrijk. We moeten daar niet al te opgewonden over doen en vooral eruit pikken wat
je kan gebruiken.

Mevrouw Maeijer (PVV):

Ook nog even over dat stuk van Macron. Ik wil toch even wat verder inzoomen. Ik hoorde
meneer Mulder net zeggen: er zijn geen taboes; de grote, grensoverschrijdende punten
gaan we aanpakken. Maar meneer Macron noemt dan bijvoorbeeld een klimaatbank, een
gezondheidsautoriteit, een Europees sociaal vangnet en een agentschap ter bescherming
van de democratie. Ik hoor graag wat de VVD hiervan vindt.

De heer Anne Mulder (VVD):

Ik ben altijd heel voorzichtig in het beoordelen van dit soort termen. Wat komt er
weg achter een klimaatbank? Ik zie nog geen uitwerking. Ik ben altijd heel benieuwd
wat er precies achter wegkomt voordat ik gelijk ja of nee zeg. Het gaat om de uitwerking.
Daar gaan we natuurlijk op wachten de komende weken, maanden. Of misschien komt die
wel helemaal niet.

Mevrouw Maeijer (PVV):

Dat is op zich wel interessant. Ik noteer dan in ieder geval geen principieel nee
van de VVD ten opzichte van een klimaatbank, een gezondheidsautoriteit, een Europees
sociaal vangnet en een agentschap ter bescherming van de democratie.

De heer Anne Mulder (VVD):

Zo kennen we de PVV weer: jezelf gelijk buitenspel zetten door «nee, nee, nee, nee,
nee» te zeggen en door gelijk «nee» te zeggen in plaats van te kijken wat er precies
achter wegkomt. Ik weet niet of dat een houding is waarmee je het verste komt. De
houding is heel duidelijk, «nee, nee, nee», maar wat je eraan hebt, is vraag twee.
Waarschijnlijk niet zo veel.

De voorzitter:

Gaat u verder.

De heer Anne Mulder (VVD):

Dan kom ik bij brexit. Er wordt veel over gespeculeerd of er uitstel komt of niet
en, zo ja, hoelang is dat uitstel dan: een paar weken of misschien wel twee jaar?
Kan de Minister zeggen hoe dit in Europa ligt? Wordt er nagedacht over uitstel van
brexit en, zo ja, onder welke voorwaarden?

Dank u, voorzitter.

De voorzitter:

Dank u wel. Dan is het woord aan mevrouw Maeijer namens de PVV.

Mevrouw Maeijer (PVV):

Dank u wel, voorzitter. Vandaag zitten we hier ter voorbereiding op een zogenaamde
informele Raad Algemene Zaken. Deze is informeel omdat er volgens mij geen besluitvorming
zal plaatsvinden. Dat laat onverlet dat er wel belangrijke onderwerpen worden besproken.
We kregen anderhalf A4'tje van de Minister met vrij weinig informatie. Daarnaast kregen
we twee vertrouwelijke stukken, die ik toevallig net op de valreep heb ingezien, waarvan
ik werkelijk niet snap waarom die vertrouwelijk zijn. Misschien kan de Minister daar
iets over zeggen.

Voorzitter. Dan de dingen die wel op papier staan: de top in Sibiu en de Europese
meerjarenbegroting. De top in Roemenië is als een soort sluitstuk van een zogenaamd
reflectieproces op de toekomst van de Europese Unie. Het is ook wel een cruciaal moment,
aldus de Europese Commissie. Er werd in ieder geval een hele #EURoad2Sibiu voor uitgestippeld.
Dat is blijkbaar een heel item op Twitter. Dat begon allemaal na het referendum over
de brexit in 2016. Toen namen de regeringsleiders de Verklaring van Bratislava aan.
Daarop volgend werd het 60-jarig jubileum gevierd van de Verdragen van Rome en werd
de Verklaring van Rome aangenomen, met daarin onder meer passages als «onze Unie is
onverdeeld en ondeelbaar», «we hebben het geluk verenigd te zijn» en «Europa is onze
gemeenschappelijke toekomst». Die laatste verklaring werd ook wel beschreven als het
hernieuwen van de trouwgeloftes aan de Europese Unie. Daarna verschenen het witboek
over de toekomst van de Unie en een aantal discussienota's daarover. Dat is de hele
opmaat naar de top in Roemenië. Als we dezelfde Europese Commissie mogen geloven,
zullen de Europese leiders in Sibiu beloven – ik citeer – «om met hernieuwd elan te
gaan werken aan een Europese Unie die resultaten boekt die voor mensen echt belangrijk
zijn». «Daar moeten we dan samenkomen om de nodige besluiten te nemen voor een meer
verenigd, sterker en democratischer Europa», aldus Juncker. Maar in de geannoteerde
agenda die de Minister ons heeft gestuurd, lees ik daar helemaal niets over. Het lijkt
vooral een top die door de Europese Commissie en haar voorzitter als cruciaal wordt
benoemd. In de alinea's van de Minister is het meer een voorbespreking voor de top
die in juni volgt, die gaat over de strategische agenda. Het is mij onduidelijk wat
er precies gaat gebeuren in Sibiu. Hebben de Europese Commissie en de Europese Raad
verschillende ideeën over de top? Worden er conclusies aangenomen? Zal er een verklaring
worden aangenomen of wordt er anderszins iets op papier gezet? Kan de Minister daar
iets over zeggen? In het verlengde daarvan: wat gaat de Minister nu precies voorbereiden
op die informele raad Algemene Zaken? Er is bij mij in ieder geval onduidelijkheid
over de top die daarop volgt. Kan de Minister uitsluiten dat er een belofte wordt
gedaan in de richting van verdere Europese integratie?

Tot slot, want ik zie dat de voorzitter naar de tijd kijkt, de meerjarenbegroting.
Ik las zojuist in een persbericht van de Europese Commissie dat het Europees parlement
en de Raad een voorlopig akkoord hebben gesloten over het justitieprogramma 2021–2027.
Dat hangt dus onder het MFK. Er wordt niet alleen onderhandeld over de overkoepelende
meerjarenbegroting, maar ook over alle deelverordeningen die daaronder hangen. Er
hangt aan het justitieprogramma een prijskaartje van 300 miljard, als ik het goed
heb. Ik vroeg me af hoeveel onderhandelingsruimte er nog over is voor de meerjarenbegroting,
als er ondertussen al voorlopige akkoorden zijn over al die deelverordeningen. Kan
de Minister een overzicht geven over hoeveel terreinen of deelverordeningen er al
voorlopige of uiteindelijke akkoorden zijn gesloten?

De voorzitter:

Dank u wel. Dan komen we bij mevrouw Leijten, namens de SP.

Mevrouw Leijten (SP):

Welke kant gaat het op met de Europese Unie? Dat is een vraag die al vaker is teruggekomen
in debatten, maar die steeds pregnanter wordt. Gaan de regeringsleiders dat besluiten,
samen met de Europese Commissie, in Sibiu, of gaat de bevolking daarover bij de verkiezingen
die er zijn in mei? Dat is toch een vraag die bij mij steeds meer naar voren komt.
Aan de ene kant bereiden alle regeringsleiders hun inzet voor die strategische agenda
voor. Nederland heeft die ook neergelegd. Tegelijkertijd zien we Macron een oproep
doen aan alle Europese burgers, om goed te gaan stemmen, want je moet vooral niet
isolationistisch stemmen.

Ik ben het er overigens mee eens dat brexit best een probleem is en dat daar heel
veel mis is gegaan, maar dat zou ook een startpunt kunnen zijn voor het besef dat
mensen zich niet meer herkennen in waar het staat met het Europese project, en zeggen:
op deze manier wil ik het niet. Als je dan juist doorgaat en de buitenboordmotor aanzet,
met een politieke commissie die dat juist nog verder verdiept, blaas je dan de Europese
samenwerking uiteindelijk niet op?

Ben je niet veel meer een fan van Europese samenwerking als je voorstelt om eens op
een andere manier te gaan samenwerken, waarbij je op bepaalde beleidsterreinen soms
nee kan zeggen? Je zou veel meer met kopgroepen en achterblijvers kunnen gaan werken,
zodat ieder land zichzelf nog herkent. Dan kan recht gedaan worden aan een nationale
verkiezing, bijvoorbeeld als wij meer zeggenschap willen krijgen over bepaalde diensten
die wij bijvoorbeeld niet willen aanbesteden, omdat de bevolking dat heeft gezegd.
Dat zou niet de VVD-winst zijn bij die verkiezing, maar dat zou misschien wel een
SP-winst kunnen zijn.

Bij die hele discussie zie je dat er bewust wordt gezegd: je hebt een nexit- of een
brexitverhaal, of je hebt het verhaal van Macron, dat gaat over Europese waarden en
dat we Europees moeten versnellen, maar daartussen zit niets. Maar daartussen zit
van alles. Er zijn veel meer smaken voor de Europese samenwerking. Ik zou weleens
willen weten hoe de Minister hiermee omgaat. Je kan de brexit gebruiken om te zeggen
dat er geen alternatief is; we moeten dat politieke project nou eenmaal gaan afmaken.
Of je kan zeggen dat de brexit ook een signaal is dat de bevolking zich ervan kan
afkeren.

Ik had liever gezien dat dat niet was gebeurd, maar ik zou willen weten waar de Minister
staat. Een paar weken geleden zei hij nog dat de Europese Commissie hem te politiek
is. Die zou niet politiek moeten zijn. Ik ben het daarmee eens. Hij zei dat hij vond
dat die Spitzenkandidaten een valse voorstelling geven van wie nou eigenlijk de macht
heeft binnen de Europese Unie en de Europese samenwerking, en daar ben ik het volledig
mee eens. Het is een bizar beeld dat Timmermans zegt «stem op mij!», in landen waar
ze niet eens op hem kunnen stemmen. Hij wordt helemaal niet de nieuwe voorzitter van
de Europese Commissie. Al wordt S&D de grootste, de regeringsleiders gaan daarover.
Ik zou het niet prima vinden als Timmermans de voorzitter van de Europese Commissie
wordt, maar hetzelfde geldt voor Weber.

Het CDA doet er ook aan mee. Ik hoor de Europarlementariërs van CDA en D66 zeggen
dat de lidstaten een probleem zijn, want die staan op de rem. Dan zeg ik dat wij misschien
wel beseffen dat niet voor alle problemen altijd een Europese oplossing gevonden moet
worden en dat je met elkaar kan samenwerken zonder dat je elkaar de les leest.

Ik zou van de Minister willen weten hoe hij bij dat geweld van Macron, in het komende
informele overleg, kan zeggen dat er een andere vorm van samenwerking mogelijk is
dan of brexit of die federale unie, die «ever closer union»; dat er andere smaken
zijn.

Dan de meerjarenbegroting. Waarom komen er op het laatste moment geheime stukken?
Ik heb ze niet ingezien, maar ik weet wel dat ze over de meerjarenbegroting gaan,
want daarover waren ze aangekondigd. Waarom moet dat geheim zijn? Waarom kunnen we
dat niet gewoon weten? Denkt de Minister dat het nog steeds haalbaar is dat er een
politiek akkoord over de meerjarenbegroting wordt gesloten onder het Fins voorzitterschap?

De voorzitter:

Dank u wel. Dan is het woord aan de heer Omtzigt, namens het CDA.

De heer Omtzigt (CDA):

Voorzitter. Het is best lastig dat er bij dit overleg niet veel op de agenda staat.
Ik sluit mij aan bij een aantal voorgaande vragen. De eerste vraag was van de heer
Mulder: wat wordt er besloten? Als er niet veel op de agenda staat, is er altijd de
mogelijkheid om het te hebben over iets wat er niet op staat, zeker bij een informele
raad. Ik gok zomaar dat dit de brexit, de EU-Arabische top, de speech en het stuk
van Macron zullen zijn. Ik zou graag willen vernemen of er op de EU-Arabische top
nog iets besloten is. Zijn we al een stapje dichter bij migratieakkoorden? Daar wordt
allang naar gezocht, maar die heb ik nog niet echt gezien, om zo te zeggen.

Bij de brexit lijkt premier May uitstel te verlangen. Ik zou willen weten wat de stand
van zaken of het krachtenveld is, als het niet vooraf is, dan achteraf. Wat voor uitstel
en wat voor mogelijkheden zijn er nog? Ik heb samen met Anne Mulder en Lodewijk Asscher
een rapport geschreven voor de Kamer en de regering over de stand van zaken en wat
wij daar gezien hebben. Wij zien een buitengewoon moeizaam proces in het Verenigd
Koninkrijk, en dat is echt een eufemisme. Er komt niet echt een politiek gedragen
oplossing uit dat land, laat staan een waar de hele Unie mee zou kunnen leven. Wij
kunnen echter wel behoorlijk geraakt worden. Ik zou graag een inschatting willen van
de Minister van Buitenlandse Zaken over hoe we daarmee verdergaan en of wij een reactie
kunnen krijgen op ons rapport, liefst ruim voor het debat dat wij hebben met de premier
over de Europese top.

Nog een paar dingen over die brexit. Wat zijn de gevolgen van het uitstel van de brexit?
Kan de Minister aangeven hoe de procedure er nu uitziet? Wie bepaalt de termijn van
uitstel? Moet Groot-Brittannië dat vragen en moet de rest daarop knikken? Of vinden
er een soort onderhandelingen over plaats?

Dan zou ik een korte update willen hebben over een aantal aangenomen moties over brexit.
Komt dat keurpunt levend vee er nu of niet? Kunnen we feedback krijgen over de rijbewijzen,
ook als er uitstel is, en over de medicijnenverstrekking? Bij het laatste kan dat
vertrouwelijk per medicijnsoort en per hulpmiddelsoort die kritiek is, want ik hoef
dat niet over latexhandschoenen te hebben, maar wel over stents in levensbedreigende
situaties. Krijgen we daarmee problemen in het geval van een harde brexit?

Dan heb ik een vraag over mijn motie over de rechtsstatelijkheid van de EU. Ik heb
de regering verzocht om, eventueel samen met de andere lidstaten, een onafhankelijke
externe check te laten uitvoeren op de rechtsstatelijke aspecten van de Unie. De Minister
heeft gezegd dat hij dat onderzoek bij de AIV gaat doen. Hoe staat het daarmee? En
gaat hij eventueel ook nog contact zoeken met collega's of gaat hij rechtstreeks naar
de AIV? Als dat laatste het geval is, verwacht ik hier vrij snel een onderzoeksvraag.

Het MFK staat natuurlijk ook op de agenda, net als de strategische agenda voor de
toekomst. Ik vraag me eigenlijk af waarom het MFK op de agenda staat, want ik zie
geen stukken en eigenlijk ook geen voortgang ten opzichte van de vorige vergadering.
Wel zou ik graag willen weten of er al voortgang is op de begroting die zou dienen
ter versterking van de eurolanden.

Tot slot, voorzitter, dus nog even de vraag over Macron. Kunnen wij begrijpen wat
de bedoeling van het stuk is en hoe het behandeld gaat worden in de Europese Unie?

Dank u wel.

De voorzitter:

Dank u wel. Dan komen we tot slot bij de heer Van Rooijen namens 50PLUS.

De heer Van Rooijen (50PLUS):

Voorzitter. Op 14 februari hebben we hier met elkaar, en ook met de Minister, vastgesteld
dat het niet erg opschiet met de onderhandelingen over het nieuwe Meerjarig Financieel
Kader. De geannoteerde agenda voor de informele Raad Algemene Zaken van volgende week
leidt wat ons betreft tot een herhaling van die conclusie. We krijgen nu weer een
discussiesessie. Is het voorbereidende stuk voor die sessie er nu al? En kan de Minister
de commissie informeren over wat daarin staat en wat zijn mening daarover is? Dat
zouden we toch willen weten. Krijgt de Kamer dit discussiestuk ook? Verder hoor ik
graag het oordeel van de Minister over de manier waarop het Roemeense voorzitterschap
op dit onderwerp opereert.

In de geannoteerde agenda lezen we ook dat het krachtenveld onveranderd is ten opzichte
van de Raad van 19 februari. Kunnen we dat zo uitleggen dat het overleg feitelijk
is vastgelopen? Zitten de verschillende partijen nu al ingegraven in hun schuttersputjes?
Er staat ook nog een zin in die wat 50PLUS betreft enige verduidelijking behoeft.
Wat bedoelt de Minister met de opmerking dat – let op het taalgebruik – horizontale
onderwerpen niet los kunnen worden gezien van deelvoorstellen?

Als ik de geannoteerde agenda zo bekijk, vraag ik me af wat Minister Blok en zijn
collega's komende maandag en dinsdag eigenlijk gaan doen. Waarom zijn er twee dagen
uitgetrokken voor deze zo op het oog magere agenda? Collega's zeiden het al: er zullen
andere grote onderwerpen aan de orde komen. Ik sluit me bij die vragen aan. In het
kader van de door deze Kamer en heel veel andere parlementen gewenste transparantie
lijkt wat meer duidelijkheid op z'n plaats, dus graag wat meer inzicht in de totale
agenda van deze Raad.

Voorzitter. Er staat naast het MFK namelijk slechts één ander punt in de informatie
die wij hebben ontvangen: de strategische agenda voor de toekomst van de Europese
Unie. Mijn partij heeft daar duidelijke ideeën over. Voor een deel sluiten die aan
bij de prioriteiten die het kabinet heeft gesteld, maar een paar andere punten wil
ik hier graag aan de orde stellen. 50PLUS erkent de grote voordelen van het vrije
verkeer van goederen, diensten, kapitaal, arbeid en personen, maar de samenwerking
binnen de Europese Unie moet niet doorslaan in een voortdurend toenemende invloed
van het Europese politieke bestuur op zaken die landen heel goed zelf kunnen regelen.
50PLUS heeft als uitgangspunt dat de lidstaat Nederland zelf bepaalt wat goed is voor
Nederland. Daarom wil 50PLUS dat de Europese Commissie ophoudt zich met allerlei details
te bemoeien. Waar nodig worden huidige nutteloze regels geschrapt. Uitgangspunt is:
groter in de grote dingen, zij het op de hoofdzaken en verder niet, en kleiner in
de kleine dingen. Is dit een standpunt dat de Minister kan onderschrijven? In dit
licht verwijs ik naar het recente rapport van het Centre for European Policy Studies
met de titel What comes after the last chance Commission? Daarin lezen we onder andere
de aanbevelingen aan de nieuwe Europese Commissie om niet te hard voor de troepen
uit te lopen, een aanbeveling die 50PLUS van harte ondersteunt, gezien wat ik hiervoor
heb gezegd. Want je hebt niets aan een Europese hogesnelheidstrein die maar doordendert
en de passagiers verweesd op het perron achterlaat, met het gevaar dat ze zich omdraaien
en kiezen voor de trekschuit van het platte nationalisme. Ziet de Minister in het
rapport van CEPS ook een bevestiging van het standpunt dat we geen behoefte hebben
aan een Europese Commissie die steeds meer op eigen houtje politiek gaat bedrijven
en zich daarmee loszingt van wat er in de Raden gebeurt?

Voorzitter. Ten slotte sluit ik me aan bij vragen van collega's over de brexit. Komt
er uitstel? En is het kort of lang? Kort zónder voorwaarden en lang mét voorwaarden?
En welke zijn dat dan?

En dan, voorzitter, Macron. We moeten er, denk ik, nu niet te veel bij stilstaan,
maar het is wel opmerkelijk dat hij deze brief nu stuurt, vlak voor de Europese verkiezingen.
Mij is daaruit voorlopig blijven hangen dat hij niet alleen een eurobegroting wil
hebben naast het MFK, maar nu ook een klimaatbank en een gezondheidsautoriteit. Graag
een reactie van de Minister op die twee punten.

Dank u wel.

De voorzitter:

Dank u wel. Daarmee zijn we aan het einde gekomen van de eerste termijn van de zijde
van de Kamer. De Minister heeft aangegeven een paar minuten nodig te hebben ter voorbereiding
van zijn beantwoording, dus ik schors de vergadering voor vijf minuten.

De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst.

De voorzitter:

Het woord is aan de Minister van Buitenlandse Zaken.

Minister Blok:

Dank u wel, voorzitter. Een informele RAZ heeft al heel lang niet plaatsgevonden en
is voor mij dus ook nieuw. Ik kan me op zich overigens wel voorstellen dat het zinvol
is om zonder heel strakke agenda met 28 landen te praten. Ik spreek deze commissie
vaak. Een van u vroeg me een tijdje geleden: waarom staat er eigenlijk bij een onderwerp
dat het kort besproken wordt? Dat is omdat u mij hier met vijf mensen vragen stelt.
Soms gebeurt dat door meer mensen, en dan merken we altijd hoe kort de tijd is. Europese
raden zijn met 28 landen, die allemaal iets vinden van wat er op de agenda staat.
Dan is het wel eens plezierig om ook een informele raad te hebben. Bij Buitenlandse
Zaken is dat een halfjaarlijkse traditie. Bij Algemene Zaken is dat een tijd niet
aan de orde geweest. Het lijkt mij zinvol, zeker op het moment in de tijd waar we
nu staan, namelijk aan de vooravond van de Europese verkiezingen en een nieuwe Commissieperiode,
die in ieder geval voor de Nederlandse regering aanleiding was om in de Staat van
de Unie, de speech van de premier en in het opiniestuk wat ikzelf heb gepubliceerd,
heel helder aan te geven wat Nederland voor de komende Commissieperiode de opgave
vindt. Ik zal straks ingaan op de voorzet van Macron, maar ik vind het een logisch
moment in de tijd om over de vraag waar we staan met de Europese Unie en waar we heen
willen – een vraag die door u allen aan de orde is gesteld – een informele raad te
houden. De heer Mulder vroeg of daar geen beslissingen worden genomen. Dat klopt,
dus het is inderdaad een gedachtewisseling.

Ik vind het ook ongemakkelijk dat het Roemeense stuk vertrouwelijk is. De Kamer en
ik vinden elkaar in de wens tot meer transparantie. Dat had voor mij hier gemogen,
maar er is niet voor gekozen en dan ben ik wel gebonden aan de vertrouwelijkheid waarvoor
de voorzitter heeft gekozen. Vandaar dat het in vertrouwen met u is gedeeld. Het vormt
voor mij wel aanleiding om het thema vertrouwelijkheid weer aan de orde te stellen.
Dat doe ik sowieso vaak, ook specifiek naar aanleiding van dit stuk, waarvan de geïnteresseerde
lezer die het kán lezen tot de conclusie moet komen dat dit niet per se vertrouwelijk
had hoeven zijn. We zijn het allemaal met elkaar eens, zonder dat we daarover meer
kunnen zeggen. Maar dat geeft voor mij een goede aanleiding om daarop in te gaan.

Na deze inleiding zal ik de beantwoording doen langs de volgende lijn: de top van
Sibiu, het artikel van president Macron, de vragen rond MFK en EMU-begroting, de EU/AL-top,
brexit en de vragen over de stand van zaken met betrekking tot de moties. Ik begin
zoals gezegd met de top in Sibiu. De heer Mulder vroeg naar het karakter daarvan.
Ook dat is een informele bijeenkomst, eigenlijk met dezelfde motivatie die ik net
schets voor de informele RAZ. De Nederlandse inbreng zal zijn langs de lijn die u
kent: de Staat van de Unie en de speeches en opiniestukken die u ook van ons kent.
In alle objectiviteit kun je zeggen dat Nederland een van de weinige landen is die
zo helder z'n agenda heeft geformuleerd. Ik kan uit eigen ervaring vertellen dat dat
wordt waargenomen in Europa. Bij zo'n informele top, maar ook op latere momenten waarop
besluitvorming aan de orde is, helpt dat enorm. Van de Sibiutop zelf verwacht ik,
ook gezien het informele karakter, nog geen grote beslissingen.

Mevrouw Leijten vroeg naar een reflectie op de vormgeving van de EU en dat het geen
twee smaken moeten zijn. In de Staat van de Unie heeft Nederland heel helder aangegeven
waar wij vinden dat we heen moeten gaan. Als het gaat om de meerdere smaken of de
meerdere snelheden: de WRR heeft daarover een rapport geschreven. Ook daarop zijn
wij ingegaan in onze brief over de Staat van de Unie. We geven aan dat dat op een
aantal deelterreinen werkbaar en bekend is. De euro geldt niet voor alle EU-landen,
Schengen geldt niet voor alle EU-landen. Dus het systeem bestaat, je moet wel heel
goed van geval tot geval bekijken of je dat acceptabel vindt. Ik kan mij voorstellen
dat er landen in Europa zijn die eigenlijk verschillende snelheden of regimes willen
voor de rechtsstaat, iets wat wij uitdrukkelijk niet willen en mevrouw Leijten ook
niet, herken ik aan haar mimiek. Dus je moet goed bedenken dat een pleidooi voor verschillende
snelheden niet door moet schieten in het ontwijken van regels door landen van wie
je juist zou willen dat die zich aan de regels houden. Maar in zijn algemeenheid kan
de kwestie van meerdere snelheden een oplossing bieden voor de grote diversiteit die
er nu is binnen de Unie.

De voorzitter:

Dat leidt tot een vraag van mevrouw Leijten.

Mevrouw Leijten (SP):

Wat de Minister zegt, is juist. Het is ook uitgebreid beschreven door de Wetenschappelijke
Raad voor het Regeringsbeleid in het rapport Europese variaties. Mijn verzoek ging
eigenlijk niet alleen over een bespiegeling over die twee smaken die door de twee
richtingen in het Europese debat bewust worden voorgesteld als de enige twee smaken.
Ik vind dat Macron dat ook een beetje doet. Dat zien we aan de kant van de brexit
en de nexit natuurlijk ook gebeuren. Mijn vraag was ook of de Minister kan aangeven,
als dat ter sprake komt, waarom het niet of-of is. Dat zouden wij de Nederlandse,
de Duitse en de Franse burger ook niet moeten voorhouden.

Minister Blok:

Dat heeft de regering op verschillende momenten toch ook helder gedaan? Nogmaals,
ik heb nauwelijks voorbeelden van andere EU-regeringen die zo helder op tafel hebben
gelegd hoe ze aankijken tegen het functioneren van de Unie zelf en de instellingen
van de Unie. Mevrouw Leijten steunt mij in mijn verzet tegen een politieke commissie,
die in zichzelf inhoudt dat de soevereiniteit meer bij de landen ligt dan bij een
Europese Commissie die zich dan als politieke commissie gaat opstellen. Daar nemen
wij heel helder stelling in. Daar is ook een reactie op gekomen van Eurocommissaris
Moscovici, die het daar weer wat minder mee eens was. Ook in de Kamer wordt er verschillend
over gedacht, weet ik. Maar wij kiezen zo nadrukkelijk stelling. Wij doen dat niet
alleen in brieven aan de Kamer, maar ook op internationale platforms, omdat wij daarmee
de besluitvorming willen beïnvloeden. We willen inderdaad ook communiceren met de
geïnteresseerde burger of organisaties die dit volgen. Dat betekent niet dat het werk
klaar is, helemaal niet, maar wel dat we aan het stuur willen zitten. We zijn ook
voortdurend bondgenootschappen aan het vormen rond die thema's. We willen daar inderdaad
zo transparant mogelijk over zijn.

Mevrouw Leijten (SP):

Dit ontken ik niet. Ik erken het allemaal, maar ik vroeg wat anders. Er wordt in de
EU veel gesproken over nepnieuws en over populisme, maar als ik zie wat beide zijden
willen, aan de ene kant degenen die een politieke verdieping willen, het Europese
project van de ever closing union, waar deze regering en zeker ook de SP wat terughoudender
in zijn, en aan de andere kant de nexiteers en de brexiteers, dan sluiten wij ons
eigenlijk bij beide smaken niet aan. Het is dus niet goed om dat op de top, los van
de positie die je al hebt ingenomen – het wordt natuurlijk gewoon besproken – niet
aan te geven. Je moet dus aangeven dat we niet moeten doen alsof er maar twee smaken
zijn.

Minister Blok:

Dat zal ook gebeuren, zowel op deze top als op de Sibiu-top.

Mevrouw Leijten (SP):

Oké.

Minister Blok:

Ik ben twee weken geleden bij het Europese parlement in Straatsburg langs geweest.
Ik heb daar ook gesproken met alle Spitzenkandidaten. Dat werd ook vaak een discussie,
omdat sommige Spitzenkandidaten iets verdergaande ideeën hadden over Europese centralisatie
dan ik. Wij gebruiken ieder platform om die boodschap te brengen en ook om daar bondgenootschappen
over te vormen. Ik denk dat ook mevrouw Leijten met mij waarneemt dat het bepaald
niet zo is dat alle Europese landen juichend voor een ever closing union zijn. We
zijn effectief in het vormen van bondgenootschappen, zodat het echt lukt om de besluitvorming
te beïnvloeden, maar je krijgt in een organisatie met 28 leden niet altijd volledig
je zin. Het is zeker niet zo dat we alleen staan in onze basispositieve houding over
Europese samenwerking. Wel hebben we een zeer kritische houding als het gaat om extra
bevoegdheden of extra taken.

In dat kader vroeg de heer Van Rooijen wat er wordt bedoeld met de mooie zin dat de
horizontale thema's niet los moeten worden gezien van de deelonderwerpen. Belangrijke
horizontale thema's hebben bijvoorbeeld betrekking op de totale omvang van het Meerjarig
Financieel Kader, op de vraag hoe je omgaat met flexibiliteit – Ik zal daar zo iets
meer over zeggen – en op de vraag hoe je omgaat met prioriteiten, zoals migratie en
klimaat. Wat met deze zin wordt bedoeld, is dat je geen akkoorden moet gaan sluiten
op deelonderwerpen zonder het totaal in de gaten te houden. Dat is ook mijn reactie
op de vraag van mevrouw Maeijer hoe we moeten aankijken tegen het deelakkoord op het
gebied van veiligheid en justitie. Deelakkoorden zijn ook in het verleden gesloten,
maar zullen zich altijd moeten bewegen binnen het horizontale totaalakkoord over de
omvang van het Meerjarig Financieel Kader.

De heer Van Rooijen gaf ook aan, ook in het kader van de bredere bespiegeling over
de taak van Europa, dat moet worden voorkomen dat Europa zich met kleine dingen bezighoudt.
Hij zei: laat Europa zich concentreren op grote dingen. Daar ben ik het mee eens.
Er zijn zeker onderdelen waarbij ik en collega's in het kabinet kritiek hebben op
de huidige Commissie, maar op het gebied van subsidiariteit is een aantal stappen
gezet. Maar het blijft zonder meer nodig, ook voor de volgende Commissieperiode, om
te voorkomen dat Europese regelgeving te gedetailleerd wordt en zich inderdaad gaat
richten op de kleine thema's in plaats van op de grote.

Dat brengt mij op het artikel van president Macron.

De voorzitter:

Voordat we daaraan beginnen, is er eerst nog een vraag van mevrouw Maeijer.

Mevrouw Maeijer (PVV):

Ik wachtte even tot de Minister aan een volgend blokje begon.

Minister Blok:

Ja.

Mevrouw Maeijer (PVV):

De top in Sibiu. Als ik het goed heb begrepen, hoor ik de Minister net zeggen dat
er geen grote beslissingen worden verwacht. Worden er dan helemaal geen beslissingen
verwacht of wel kleine beslissingen? Hoe moet ik dat precies zien? Kan de Minister
toch nog iets meer zeggen over die top in het algemeen? Als je daar een beetje op
doorzoekt, op het hele traject dat is uitgezet, die routekaart van Juncker in aanloop
naar die top, dan wordt dat gezien als het hoogtepunt. Dat staat op de site van de
Europese Commissie. De EU-leiders zullen daar iets gaan beloven. Ik hoor de Minister
eigenlijk zeggen: ik verwacht daar niet zoveel van. Ik probeer dus een beetje te doorgronden
wat er nou precies gaat gebeuren op die top. Komt er dan een verklaring of komt er
helemaal niks?

Minister Blok:

Ik heb aangegeven dat ik gezien het karakter van deze top niet verwacht dat er grote
beslissingen worden genomen. Het is een informele top. Er zit nog wel enige tijd tussen
het moment nu en die top in Sibiu op, naar ik meen, 9 mei. Voor die tijd zal er ook
nog een brief komen en zal er overleg met de Kamer zijn. Nogmaals, over die brief
gaan wij zelf. Het overleg met de Kamer, daar gaat u over. Ik kan natuurlijk niet
helemaal uitsluiten dat er op grond van de actualiteit tussen nu en dan besloten wordt
om toch een specifiek onderwerp te agenderen en daar een knoop over door te hakken,
maar mijn beste beoordeling op dit moment is dat het om een informele top gaat. Die
vind ik nuttig, om dezelfde reden als waarom ik de informele Raad Algemene Zaken nuttig
vind, omdat je zo weinig gelegenheden hebt om los van een heel dringende agenda eens
verder vooruit te kijken en met elkaar te bepalen waar we eigenlijk heen willen met
de Europese Unie. Dat is een zeer terechte vraag.

De voorzitter:

Gaat u verder.

Minister Blok:

Dan het opiniestuk van president Macron. Ik gaf daarover net al aan dat ik het toejuich
dat Europese landen, de regeringsleiders en verantwoordelijke ministers, aangeven
waar ze heen willen met de Europese Unie. Anders hebben dit soort overleggen niet
veel zin, is de communicatie met het publiek hol en is parlementaire controle niet
mogelijk. Dus alleen al om die reden juich ik ieder stuk toe. Ik kijk ook inhoudelijk.
Allereerst is het natuurlijk een opiniestuk dat altijd de vraag oproept: wat bedoelt
u nou precies, en hoeveel, en wanneer, en wat moet het kosten? Maar er zijn in ieder
geval een aantal thema's die aansluiten bij de speerpunten die het Nederlandse kabinet
ook in de Staat van de Unie heeft genoemd, bijvoorbeeld een effectieve migratiesamenwerking.
Ik herken veel van wat president Macron zegt in de wensen die Nederland ook heeft,
zoals een effectievere samenwerking als het gaat om veiligheid, een effectievere samenwerking
als het gaat om klimaat, een effectievere samenwerking als het gaat om de behartiging
van Europese belangen in een wereld die bedreigender aan het worden is, waar de internationale
samenwerking onder druk staat. Als het gaat om de economie, vanouds een heel belangrijk
thema, heb ik natuurlijk nog wel de nodige vragen over hoe de president van Frankrijk
dat precies vorm wil geven, maar het is zonder meer een belangrijk onderwerp. Als
het gaat om het oprichten van nieuwe instituties, kent de Kamer mij en de Nederlandse
regering als zeer terughoudend. Dan zullen wij geïnteresseerd kijken naar concrete
voorstellen die een slag dieper gaan, maar voor mij is de crux: waardering voor het
op tafel leggen van de agenda en herkenning van veel punten. Dat biedt namelijk –
dat is altijd belangrijk voor Nederland, maar ook altijd belangrijk als je iets wilt
bereiken – aanknopingspunten om met elkaar in gesprek te gaan of wij elkaar daarbij
verder kunnen helpen in Europa. Die aanknopingspunten zie ik zeker, maar er zullen
vast ook wel onderdelen zijn waarvan wij bij een verdere uitwerking zullen zeggen:
nou, misschien niet helemaal zo. Inderdaad is het verleidelijk om, zoals de heer Mulder
doet, aan de uitspraak over «geen taboes» ook het heen-en-weer-verhuizen tussen Straatsburg
en Brussel te koppelen. Ik ben dat met hem eens, dus wij gaan dit artikel weer gebruiken
om het thema aan te snijden; ja, terecht.

De heer Van Rooijen (50PLUS):

We hebben destijds een persoonlijke verklaring en visie van Macron gekregen, de Élysée-verklaring.
Daarop volgde een intensief beraad tussen Duitsland en Frankrijk dat de banden alleen
maar versterkte. Mijn vraag toen ik dit vanochtend las, al lag het niet in mijn brievenbus,
maar bijna wel – ik voelde me namelijk direct aangesproken – is of deze zet er ook
weer een voorbode van is dat de Duitsers en de Fransen de komende weken naar aanleiding
van de verklaring van Macron van vandaag weer nieuwe bruggen slaan. Ik bevraag de
Minister er nu verder niet op – dat doen wij donderdag in de richting van de Minister
van Financiën – maar ik wijs erop dat de Fransen en de Duitsers op 12 februari toch
weer hebben afgesproken, ondanks dat er op de Europese top in december was besloten
dat er geen aparte eurozonebegroting kwam, dat het er binnen moest zijn en dat stabilisatie
was uitgesloten, dat die kwesties richting juni toch allemaal weer op de agenda worden
gebracht, en dat ze er nu even minder of helemaal niets mee te maken hebben. Wat speelt
er wat wij misschien niet weten? Komt er een Duitse reactie? Was de voorbode van 12 februari
over de eurobegroting een signaal dat er dadelijk misschien weer een een-tweetje komt
op één of twee andere grote dossiers?

Minister Blok:

Zoals Nederland bondgenootschappen zoekt om eigen wensen te realiseren, zo doen andere
landen dat ook, soms met meer, soms met minder succes. Duitsland en Frankrijk zijn
natuurlijk historisch grote en belangrijke spelers in de Europese Unie. Wat betreft
het beeld dat die landen elkaar bewust opzoeken, ook vanuit de verantwoordelijkheid
die ze voelen en die, met de geschiedenis in gedachten, op zich ook terecht is, denk
ik dat de nauwgezette volger van de uitkomsten van die Frans-Duitse overleggen – ik
weet dat de heer Van Rooijen dat nauwgezet doet – constateert dat het niet puur de
agenda van het ene of het andere land is. Op het moment dat ze het ergens over eens
zouden zijn, wil dat nog steeds niet zeggen dat de rest van de Unie dat volgt. Op
het thema van de eurobegroting kent de Kamer de kritische houding van Nederland binnen
het MFK; zeer strenge voorwaarden. Over de voorstellen die nu door de heer Macron
worden gedaan, verwacht ikzelf dat Duitsland op onderdelen positiever zal zijn dan
op andere zaken. Neem het klimaatbeleid. Ik ken de Duitse worsteling met de eigen
bruinkoolindustrie die daar een groot werkgever is in met name regio's met weinig
werkgelegenheid. Zoals de heer Van Rooijen ook weet, is er op dit moment dispuut tussen
Duitsland en Frankrijk over de eisen aan wapenleveranties in vliegtuigen die Duitse
en Franse componenten bevatten. Het is dus niet een automatische twee-eenheid die
het altijd met elkaar eens is. We volgen het zeer nauwgezet. De relaties met beide
landen zijn zeer, zeer intensief. En de mening van Nederland telt ook echt, zowel
in Parijs als in Berlijn.

De voorzitter:

Een korte vervolgvraag van de heer Van Rooijen.

De heer Van Rooijen (50PLUS):

Voorzitter, ik dank de Minister voor het antwoord, maar mijn vraag is eigenlijk of
we er rekening mee moeten houden dat er binnenkort toch weer een nieuwe Duits-Franse
brug, verbinding wordt gemaakt in die as die veel langer en dieper is. En is Nederland
daar met andere landen tijdig op voorbereid? We moeten niet dadelijk weer een nieuwe
verklaring krijgen van twee landen, zoals destijds ook uit Luxemburg na het Élyséeverhaal.
Hoe voorkomen we dat we weer voor een bijna voldongen feit komen te staan? Want als
die twee landen, zonder het Verenigd Koninkrijk, straks weer naar aanleiding van een
aantal vergezichten van Macron tot «dichtbijgezichten» komen met z'n tweeën, dan hebben
we daar direct mee te maken.

Minister Blok:

Zoals gezegd zijn de contacten tussen Nederland en beide hoofdsteden zeer nauw. En
ik kan mij niet herinneren dat wij ooit volledig verrast zijn geweest door Frans-Duitse
standpunten, althans niet in het kleine jaar dat ik nu Minister mag zijn. En of het
wel of niet het Nederlandse belang dient, hangt heel erg van het onderwerp en de inhoud
af. Ik noemde migratie als voorbeeld van een onderwerp dat een speerpunt is voor Nederland.
Daarvoor heb je echt Europese samenwerking en betere afspraken nodig, die ik ook teruglees
in het stuk van Macron. En ik weet dat dit ook in Duitsland een belangrijk thema is.
Het zou zomaar kunnen zijn dat het ons ontzettend helpt als we daar nu een doorbraak
kunnen bereiken. Als het gaat om het oprichten van nieuwe instellingen zal ik minder
enthousiast zijn.

Ik kom bij de vragen die gesteld zijn over het MFK. De heer Mulder vroeg of flexibiliteit
ook kan inhouden, of moet inhouden, dat uitgaven naar beneden bijgesteld kunnen worden.
Voor Nederland is heel belangrijk dat die flexibiliteit binnen het MFK-plafond blijft.
Dat is nou een van die horizontale thema's. Daarbinnen vinden we flexibiliteit van
belang, want het kan inderdaad zo zijn dat je, door de actualiteit, geld wilt verschuiven.
Onze overall inzet is natuurlijk een aanzienlijk lager totaalbedrag voor het Meerjarig
Financieel Kader dan de Commissie stelt. Dus daarmee drukken we die flexibiliteit
ook omlaag, terwijl we nadrukkelijk vinden dat die flexibiliteit binnen het budget
moet vallen.

De vraag van mevrouw Maeijer over de deelakkoorden heb ik beantwoord. Mevrouw Leijten
vroeg of ik verwacht dat er een politiek akkoord komt onder Fins voorzitterschap.
De heer Van Rooijen vroeg eigenlijk: is de onderhandeling nu helemaal vastgelopen?
De onderhandeling is niet vastgelopen. Ook in het verleden zag je dat uiteindelijk
toch, onder druk van de agenda, zo'n akkoord bereikt werd. Dat is ook niet heel vreemd
bij zo'n toch heel ingewikkelde agenda. Voor het Nederlandse kabinet is echt cruciaal
dat we het inhoudelijk met elkaar eens zijn. Er was aanvankelijk natuurlijk de tijdsdruk
om het voor de Europese verkiezingen rond te krijgen. Toen heeft u steeds van mij
gehoord dat de inhoud voor mij belangrijker is dan de timing. Dat heeft erin geresulteerd
dat we dat niet gaan halen. Ook nu geldt dat de inhoud belangrijker is dan de timing.
Dus als wij een goed akkoord kunnen bereiken onder het Fins voorzitterschap, dan zullen
we niet schromen. Maar als het nog niet naar onze zin is, dan nog niet. De inhoud
staat echt voorop.

De heer Omtzigt had het ook over de eurobegroting, maar ik denk dat ik zijn vraag
al beantwoord heb toen ik een vraag van de heer Van Rooijen beantwoordde. De heer
Omtzigt vroeg ook naar de resultaten van de EU-Arabische Liga top. Daarover komt nog
een brief. Die top heeft een slotverklaring opgeleverd waarin stilgestaan wordt bij
het belang van asiel en migratie, en de noodzaak van samenwerking. Maar er zijn helaas
geen concrete afspraken gemaakt.

De voorzitter:

Dat leidt tot een vraag bij de heer Omtzigt.

De heer Omtzigt (CDA):

Ik heb twee vragen. Ten eerste had ik niet helemaal door dat die vraag van mij over
de precieze stand van zaken ten aanzien van dat eurobudget beantwoord was. Blijft
dat echt onder het plafond? Wordt dat Franse plan echt afgewezen of moeten we daarover
opnieuw de discussie aangaan? Daar zou ik graag iets meer over willen weten. Ten tweede:
als het bij zo'n top tussen de EU en de Arabische Liga niet lukt om migratiedeals
te maken, wanneer zou het dan wel kunnen lukken?

Minister Blok:

De eerste vraag heb ik echt helder beantwoord: de Nederlandse inzet is niet veranderd.
Een eurobegroting moet binnen het MFK en dan ook nog onder strikte voorwaarden. Dat
het niet lukt op een EU-Arabische Liga top om migratiedeals te sluiten, kan niet helemaal
verrassend zijn. Hongarije heeft trouwens geblokkeerd dat het überhaupt op de agenda
stond, maar dit is ook niet het platform om zulke afspraken, die naar hun aard per
land verschillend zullen zijn, te maken. De afspraak met Turkije is ook per land gemaakt.
Bovendien verschilt de rol die landen in migratie spelen, enorm. Er zijn landen van
de Arabische Liga die zelf leverancier zijn van migranten, ook illegale migranten,
er zijn landen die zelf op mensenhandelroutes liggen, maar er zijn ook landen die
daar eigenlijk nauwelijks een rol in spelen. Dit was dus niet de plek om zulke akkoorden
te sluiten. Dat neemt niet weg dat het in de ogen van het kabinet wenselijk blijft
om afspraken over migratie te maken. Dat gaf ik net in mijn enthousiasme ook aan over
het artikel van president Macron, dat aansluit bij onze eigen prioriteit met betrekking
tot migratie.

Dan kom ik bij de vragen over de brexit. Over dit onderwerp treffen wij elkaar volgende
week weer, want dan is er een AO over de formele Raad Algemene Zaken, waar de brexit
ook op de agenda staat. De heren Mulder en Omtzigt vroegen mij om een inschatting
van de kans dat er uitstel komt. Zoals de Kamer weet, want die volgt dit dossier nauwgezet,
zijn volgende week de cruciale stemmingen. Tot die tijd blijft het speculeren. Vervolgens
is het aan het Verenigd Koninkrijk om om verlenging te vragen en aan te geven voor
hoelang. Ik heb al eerder aangegeven dat Nederland daar dan welwillend naar zal kijken,
wel verbonden met de vraag «voor hoelang?» en «wat gaat u in die periode doen?». Het
zal volgende week echt een cruciale week worden. We kennen inmiddels ook de volgorde
van de stemmingen. Eerst komt er een stemming over de vraag: wilt u een akkoord? Daarna:
accepteert u het akkoord dat nu als terugtrekkingsakkoord voorligt? Vervolgens is
er een stemming over een vertrek zonder akkoord en daaropvolgend weer een stemming
over een eventuele verlenging. Dus volgende week kan deze vraag specifieker beantwoord
worden. Voor die tijd heeft het ook geen zin om te gaan overleggen, ook niet informeel,
over hoe een verlenging eruit zou moeten zien. Daar is geen enkel mandaat voor. Het
blijven allemaal redenen waarom we ons helaas ook moeten voorbereiden op een no-dealbrexit,
zoals uw Kamer ook heeft gedaan in het rapport dat vorige week is uitgekomen. We zullen
daar als kabinet natuurlijk ook op reageren. Dat zullen we dan doen voor het debat
dat gepland is op 19 maart over de Europese Raad.

Ten aanzien van de diverse deelonderwerpen vroeg de heer Omtzigt onder andere naar
de stand van zaken bij de medicijnen. Daar krijgt u morgen een technische briefing
over. Daar zijn deskundiger mensen dan ik aan zet. Ten aanzien van rijbewijzen herinner
ik mij alleen nog de vraag over de vrachtwagenrijbewijzen, die ongetwijfeld belangrijk
is, maar echt niet op mijn bureau ligt. Ik krijg door dat u volgende week een AO over
het CBR hebt. Daarin kan deze vraag aan de orde komen. Met betrekking tot de keurpunten
voor levend vee heeft de NVWA de aanvragen van het bedrijfsleven voorgelegd aan de
Europese Commissie, die de aanvragen in behandeling heeft genomen. Daar is nog geen
conclusie uit gekomen. Dat traject loopt.

Ten slotte de vragen over de moties. De heer Mulder vroeg naar onze inzet ten aanzien
van zijn motie over de scheiding van taken bij de Europese Commissie. Het ging over
een scheiding tussen controlerende en wetgevende taken. In Nederland is er een werkgroep
opgezet om de knelpunten die wij zien te identificeren – ik heb ze kort geschetst
in het debat over de Staat van de Unie – verder uit te werken, onze eigen oplossingen
daarbij aan te dragen en die aan te bieden aan de volgende Europese Commissie. Daarnaast
roepen wij de Europese Commissie ook op om zelf die analyse te maken. Die oproep zullen
we ook in deze strategische top aan de orde stellen. De heer Omtzigt vroeg naar zijn
motie over het AIV-onderzoek naar de rechtsstatelijke aspecten van de Unie. Wij leggen
nu de laatste hand aan de vraagstelling. Ik verwacht die volgende week aan de Kamer
te kunnen sturen. Hiermee hoop ik de vragen in eerste termijn te hebben beantwoord.

De voorzitter:

Dank u wel. Dan ga ik kijken bij de leden of er behoefte is aan een tweede termijn.
Ik zie iedereen nee schudden. Dan gaan we naar een afsluiting van dit algemeen overleg.
Een vraag van mevrouw Leijten.

Mevrouw Leijten (SP):

In deze informele top is meer ruimte om langer stil te staan bij een aantal onderwerpen.
Ik begrijp heel erg goed dat dat prettig kan zijn. Maar we hebben volgende week, zoals
de Minister al zei, voor de formele top van een week later een RAZ. Denkt u dat het
lukt om ons over de informele top te informeren voor het debat wat wij hebben? Dat
zou namelijk heel prettig zijn.

Minister Blok:

Ja, dat gaan we doen.

De voorzitter:

Dan ronden we af. De volgende toezeggingen zijn gedaan.

De Minister zegt toe een reactie op het rapport van de brexit-rapporteurs tijdig voor
het plenaire debat over de Europese top op 19 maart aan de Kamer toe te zenden.

De Minister zegt toe, het verslag van de informele RAZ voor het AO over de formele
RAZ aan de Kamer toe te zenden. Dat is volgende week.

Ik dank de Minister voor zijn aanwezigheid, inclusief de ambtelijke ondersteuning.
Ik dank de leden en de mensen die dit hier of elders hebben gevolgd en ik sluit de
vergadering.

Sluiting 18.09 uur.