Brief regering : Strategische Visie NAFIN

Nr. 44
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 22 september 2025

De gevechtskracht van Defensie bestaat meer en meer uit IT. Het Netherlands Armed
Forces Integrated Network (NAFIN) speelt een belangrijke rol bij het waarborgen van
militaire operaties, nationale veiligheid en bondgenootschappelijke communicatie.
Het NAFIN heeft een belangrijke rol in de Nederlandse samenleving, welke duidelijk
werd door een technische storing in augustus 2024. De Minister van Defensie heeft
uw Kamer geïnformeerd over deze storing1.

Zoals genoemd in de reactie op het rapport «De kracht en kwetsbaarheid van het digitale
krijgsmachtnetwerk NAFIN» van de Algemene Rekenkamer2 en in de reactie op de «Evaluatie NAFIN storing3» heeft Defensie onderzoek gedaan of het NAFIN aangemerkt moet worden als vitale infrastructuur.
In het onderzoek is de motie van de leden Heite en Kathmann4 van de Tweede Kamer meegenomen. Hierin wordt Defensie verzocht te rapporteren aan
de Tweede Kamer over de veiligheid van het NAFIN. Daarnaast wordt Defensie verzocht
om te onderzoeken hoe voldaan kan worden aan de randvoorwaarde dat Defensie in elke
situatie zelf de regie moet hebben over het NAFIN, terwijl het voldoet aan de veiligheidseisen
van een vitaal netwerk. De Staatssecretaris van Defensie heeft u geïnformeerd dat
met het aannemen van de motie de scope van het onderzoek uitgebreid is, waardoor het
onderzoek na het zomerreces is afgerond5.

Achtergrond

Het NAFIN vormt de ruggengraat voor commandovoering, operatiecoördinatie en het delen
van inlichtingen binnen Defensie en is essentieel voor het functioneren van de krijgsmacht
in zowel vredestijd als crisissituaties. Ook processen buiten Defensie, zoals de werking
van noodnummers en de overheidsdatacenters, zijn afhankelijk van het NAFIN, waardoor
het netwerk direct bijdraagt aan de autonomie van de Staat als het gaat om de nationale
veiligheid. Bij de realisatie van het NAFIN, in de jaren ’90, zijn door Defensie twee
belangrijke eisen gesteld.

• Ten eerste mag het netwerk, gezien zijn cruciale rol voor de inzet van Defensie, nooit
uitvallen: het principe van «never out».

• Ten tweede dient het NAFIN «military owned and controlled» te zijn. Dit wil zeggen dat Defensie in elke situatie zelf de regie moet hebben
om het netwerk operationeel te kunnen houden.

De focus van het NAFIN lag lange tijd op kostenefficiëntie. De veranderende internationale
veiligheidssituatie en de hernieuwde focus op hoofdtaak 1 vragen om een herijking
van NAFIN’s rol en capaciteiten. Dit vraagt om een visie op NAFIN met focus op de
kerntaken, weerbaarheid en de borging van de veiligheid, zowel voor nu als in de toekomst.
De Strategische Visie NAFIN is separaat met deze brief vertrouwelijk aan uw Kamer
verzonden6.

Conclusies

Het aanwijzen van het NAFIN als vitaal binnen de cyclus vitaal van de National Coördinator
Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) brengt verschillende voordelen met zich
mee. Zo zorgt de vitale status voor extra ondersteuning vanuit de overheid en gerelateerde
instanties. Er kan beroep worden gedaan op ondersteuning van het Nationaal Cyber Security
Centrum (NCSC). Belangrijk hierbij te noemen is dat Defensie beschikt over haar eigen
Defensie Cyber Security Centrum (DCSC). Daarnaast ontstaat er meer inzicht in sector-overstijgende
afhankelijkheden tussen vitale processen. Ook stimuleert het kennisuitwisseling en
samenwerking met andere vitale sectoren, waardoor best practices en expertise breder kunnen worden ingezet.

Tegelijkertijd ziet Defensie enkele belangrijke nadelen aan het vitaal verklaren van
het NAFIN volgens de cyclus vitaal. Zo kan volgens Defensie het coördinatieproces
in crisissituaties complexer en trager worden, waardoor de snelheid en autonomie van
de militaire besluitvorming onder druk kunnen komen te staan. Defensie ziet daarnaast
het risico dat aansturing en escalatie in geval van crisis of sabotage niet uitsluitend
bij Defensie blijven liggen, maar ingebed raken in interdepartementale procedures.
Dit kan ertoe leiden dat Defensie in urgente situaties minder direct en slagvaardig
kan optreden. Ten slotte vergroot de status van vitaal de zichtbaarheid van het NAFIN
als essentieel onderdeel van de nationale infrastructuur. Vitale IT-infrastructuur
komt hierdoor nadrukkelijker in het vizier van kwaadwillende actoren, wat het risico
op doelgerichte aanvallen verhoogt.

Op basis van de Strategische Visie NAFIN heb ik besloten om het NAFIN niet onder de
cyclus vitaal van de NCTV te brengen. De belangrijkste reden hiervoor is dat vitaal
verklaring onder de cyclus vitaal de regie en militaire autonomie van Defensie ten
aanzien van het NAFIN inperken wat in strijd is met het principe «military owned and controlled». Defensie wil te allen tijde de volledige regie en zeggenschap over het NAFIN behouden
om zelfstandig haar kerntaken te kunnen uitvoeren. Tevens is Defensie als nationale
veiligheidsorganisatie uitgezonderd van de wetten en regelingen voor het aanwijzen,
beschermen en reguleren van vitale infrastructuur in Nederland.

Ondanks dat ik het NAFIN niet vitaal zal verklaren binnen de overheidsdefinitie van
de cyclus vitaal, beschouw ik het wel als onmisbaar voor onze nationale veiligheid.
Daarom zal ik de weerbaarheid van het NAFIN versterken. Dit wordt bereikt door de
veiligheidsvoorwaarden die gelden voor vitale processen en IT-infrastructuur ook van
toepassing te verklaren op het NAFIN. Daarbij wordt gebruik gemaakt van bestaande
wet- en regelgeving en best practices. Ook wordt het interne beheer, beveiliging en afspraken met leveranciers aangescherpt
en alsmede de naleving van de aansluitvoorwaarden door externe gebruikers. Tot slot
voert de CIO periodiek een onafhankelijke weerbaarheidsanalyse op het NAFIN uit.

Ik vertrouw erop uw Kamer hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

De Staatssecretaris van Defensie,
G.P. Tuinman