Brief regering : Geannoteerde Agenda Energieraad (informeel) 4-5 september 2025

Nr. 1145
BRIEF VAN DE MINISTER VAN KLIMAAT EN GROENE GROEI

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 19 augustus 2025

Bijgevoegd vindt u de geannoteerde agenda voor de informele Energieraad van 4–5 september
2025 in Kopenhagen. Bijgaand deel ik ook het Nederlandse non-paper «Versnellen van
de energietransitie met tijdelijke, beperkte stikstofdepositie» ter beïnvloeding van
het beleid ten aanzien van de versnelling van vergunningverlening voor de bouw van
duurzame energieprojecten met de Kamer.

De Minister van Klimaat en Groene Groei, S.Th.M. Hermans

Geannoteerde Agenda Energieraad (informeel) 4–5 september 2025

Op 4 en 5 september a.s. vindt in Kopenhagen, onder voorzitterschap van Denemarken,
de informele Energieraad plaats. Op het moment van schrijven is de exacte agenda nog
niet bekend en ontbreken de stukken die duiding geven aan de inhoud van de discussies
nog. In ieder geval zal worden gesproken over energie-infrastructuur, in het licht
van het door de Europese Commissie aangekondigde Europese pakket voor elektriciteitsnetten
(European Grids Package), dat naar verwachting in het vierde kwartaal van 2025 zal
worden gepubliceerd. Ook wordt een eerste gedachtewisseling over de toekomst van het
Europese energiesysteem na 2030 georganiseerd, evenals een lunchsessie over de rol
van de energiesector in het mogelijk maken van de digitale toekomst van de EU. Op
een informele Energieraad vindt geen besluitvorming plaats. Naast deze onderwerpen
zal Nederland het belang benadrukken van een stevig uitvoeringspakket (cf. motie Erkens1) om structurele knelpunten in de energietransitie op te lossen.

European Grids Package

Het door de Europese Commissie aangekondigde European Grids Package heeft tot doel
het elektriciteitsnet te versterken en beter te benutten om snelle elektrificatie
te ondersteunen, (grensoverschrijdende) planning en ontwikkeling van energie-infrastructuurprojecten
en interconnecties te verbeteren, vergunningsprocedures voor netten, hernieuwbare
energie en opslag te stroomlijnen, en de weerbaarheid en interoperabiliteit van het
Europese energienetwerk te versterken. De focus van het pakket zal liggen op elektriciteitsinfrastructuur,
maar daarnaast zal het zich naar verwachting ook richten op waterstof- en CO2-infrastructuur.

Nederland onderschrijft het belang van een goed geïntegreerde, toekomstbestendige
en weerbare Europese energieinfrastructuur voor het behalen van de klimaat- en energiedoelstellingen,
betaalbaarheid van energie en het borgen van de leveringszekerheid. Het kabinet steunt
een ambitieuze inzet in het European Grids Package en een samenhangend pakket maatregelen
die bijdragen aan het creëren van de juiste randvoorwaarden voor de verduurzaming
van de Europese economie. Nederland kijkt uit naar de verdere uitwerking van de voorstellen
bij de publicatie van het pakket later dit jaar en zal zich in de vervolgbesprekingen
actief inzetten voor een effectief, uitvoerbaar en toekomstgericht kader voor de ontwikkeling
van Europese energieinfrastructuur.

Nederland zal benadrukken dat hoewel het bestaande Europese wetgevingskader bijdraagt
aan marktintegratie en interconnectiviteit, verdere verbetering nodig is.

Nederland zal de Commissie vragen om een geharmoniseerde Europese aanpak van de hoge
netkosten om de concurrentiekracht te versterken. De Commissie moet zorgen voor een
sterkere harmonisatie van de methodologieën voor netwerktarieven om een gelijk speelveld
te creëren voor de industriële sector en de ontwikkeling van nieuwe technologieën
zoals elektrolysers en batterijen. Harmonisatie van netwerktarieven past binnen de
inzet op het Grids Package. Nederland zal de Commissie daarnaast vragen werk te maken
van een doeltreffend mechanisme voor een eerlijke verdeling van kosten en baten van
de aanleg van nieuwe infrastructuurprojecten op zee die meerdere lidstaten ten goede
komen.

Nederland zal daarnaast pleiten voor vereenvoudiging en het stroomlijnen van vergunningsprocedures.
In dit kader zal Nederland benoemen dat tijdelijke, beperkte stikstofdepositie bij
de constructiefase van duurzame energieprojecten toegestaan dienen te worden via Europese
regelgeving.2 Verder zal Nederland aandacht vragen voor de ruimtelijke planning voor energieprojecten,
met name op de Noordzee, waar de druk op de beschikbare ruimte snel toeneemt. Daarnaast
zal Nederland de Commissie vragen om lidstaten te ondersteunen bij het aanpakken van
netcongestie, het verkorten van de wachtlijsten van nieuwe aansluitingen en richtsnoeren
voor maatschappelijk prioriteren.

EU energiesysteem na 2030

Nederland verwelkomt de gedachtewisseling over het Europese energiesysteem na 2030.
De toekomstige beleidsarchitectuur voor klimaat en energie na 2030 zal door de Commissie
worden uitgewerkt nadat een besluit is genomen over het EU-klimaatdoel voor 2040,
en zal door de Commissie in samenhang worden bezien met het versterken van het EU-concurrentievermogen.
Volgens het voorstel van de Commissie voor wijziging van het EU-Klimaatwet (EU-Klimaatdoelstelling
2040) zal de Commissie bij de uitwerking van de voorstellen ook rekening houden met
elementen als technologieneutraliteit, simplificatie, kosteneffectiviteit, energiezekerheid
en -betaalbaarheid. Het EU-klimaatdoel voor 2040 staat niet op de agenda van de informele
Energieraad, maar zal worden besproken op de extra Milieuraad van 18 september a.s.
De Kamer zal via de gebruikelijke weg over dit voorstel en de Nederlandse inzet worden
geïnformeerd middels het BNC-fiche.

In de discussie op de Energieraad zal Nederland het belang benadrukken van een geïntegreerde
Europese aanpak, een goed werkende interne energiemarkt, ruimte voor innovatieve technologieën
en industriële verduurzaming. Wat betreft EU-doelen voor energie na 2030 zal Nederland
pleiten voor een gedegen impact assessment en een uitvoerbaar, flexibel, toekomstbestendig
en consistent beleidskader, waarbij de benodigde emissiereductie richting klimaatneutraliteit
gewaarborgd blijft. Ook moet de Commissie bij de uitwerking van de beleidsarchitectuur
rekening houden met de betaalbaarheid van het energiesysteem, de impact op leveringszekerheid
en een (mondiaal en intern) gelijk speelveld. Nederland zal daarnaast steun uitspreken
voor het principe van technologieneutraliteit zoals voorgesteld in de EU-Klimaatwet,
waarbij de Nederlandse positie nader zal worden bepaald zodra de Commissie concrete
voorstellen doet voor de verdere uitwerking van het principe. Het uitgangspunt daarbij
is dat de wet- en regelgeving ruimte moet geven aan alle technieken die nodig zijn
voor klimaatneutraliteit in 2050. Daarnaast benadrukt Nederland het belang van energiebesparing
en het «Energy Efficiency First»-principe, ook na 2030.

Rol energiesector in digitalisering EU

In lijn met het European Competitiveness Compass zet Nederland in op een «geslaagde
twin transition» voor het duurzaam concurrentievermogen van Nederland en de EU. Vanuit het Actieplan
Duurzame Digitalisering3 werken diverse departementen samen aan het verduurzamen van de digitale sector, en
het inzetten van digitalisering voor verduurzaming. Nederland verwelkomt dan ook deze
discussie.

De energiesector speelt een cruciale rol in het faciliteren van de digitale transformatie
binnen Europa. De groeiende vraag naar datacenters en digitale diensten vereist een
betrouwbare en duurzame energievoorziening. Verdere groei van de digitale sector leidt
tot een snel stijgende energiebehoefte en een vergroting van maatschappelijke uitdagingen,
zoals netcongestie.

Tegelijkertijd is digitalisering een belangrijk middel voor een efficiënter, transparanter
en flexibeler energiesysteem. Nederland zal het belang onderstrepen van data-gedreven
oplossingen voor netcongestie, slimme meetinfrastructuur en interoperabiliteit tussen
systemen. Daarbij moet digitalisering hand in hand gaan met stevige waarborgen voor
cyberveiligheid, privacy en regie over (energie)data. Deze aspecten komen ook terug
in de Actieagenda Digitalisering Energiesysteem. Deze actieagenda geeft richting aan
de verdere digitalisering van het Nederlandse energiesysteem en wordt verwacht in
het najaar van 2025.

De Commissie heeft in haar Actieplan voor Betaalbare Energieprijzen aangekondigd om
in 2026 een Strategische Routekaart voor Digitalisering en Kunstmatige Intelligentie
(AI) voor de energiesector te publiceren om de uitrol van Europese AI-oplossingen
te versnellen op gebieden zoals optimalisatie van het elektriciteitsnet, energiebesparing
in gebouwen en de industrie, en vraagflexibiliteit. De Commissie zal ook het toenemende
energieverbruik van datacenters onderzoeken en hun duurzame integratie in het energiesysteem
bevorderen.

Het kabinet onderstreept het belang van samenwerking tussen EU-lidstaten om ervaringen
uit te wisselen rond deze dubbele transitie van duurzaamheid en digitalisering.