Brief regering : Voortgangsbrief bestaanszekerheid Caribisch Nederland

Nr. 72 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 juli 2025

De afgelopen jaren heeft het kabinet flinke stappen gezet om het niveau van bestaanszekerheid
op Bonaire, Sint Eustatius en Saba sterk te verbeteren. Het kabinet zet deze belangrijke
ontwikkeling voort door in te zetten op structurele en gerichte maatregelen, kostenverlagende
investeringen voor de lange termijn, en samenhangend beleid dat elkaar versterkt door
een meer integrale benadering die aansluit bij de problematiek die de inwoners op
de eilanden ervaren.

Tijdens het commissiedebat Sociaal Minimum van 11 december 2024 hebben mijn ambtsvoorganger
en mijn collega, de Staatssecretaris Participatie en Integratie, uw Kamer nader geïnformeerd
over deze maatregelen. Hierbij informeer ik u mede namens de Staatssecretaris van
Participatie en Integratie over de voortgang van de maatregelen zoals beschreven in
de kabinetsreacties van februari1 en december2 vorig jaar.3

De opbouw van deze brief is als volgt:

– In onderdeel 1 ga ik in op de genomen maatregelen van de afgelopen periode.

– In onderdeel 2 geef ik een korte tussenstand van waar we nu staan ten aanzien van
de bestaanszekerheid voor de inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba.

– In onderdeel 3 sta ik stil bij de maatregelen die in gang zijn gezet en waar de komende
jaren door het kabinet verder op wordt ingezet.

1. Inzet bestaanszekerheid afgelopen jaren

De afgelopen periode is vanuit de Rijksoverheid veel gedaan om de kosten van levensonderhoud
te verlagen en de (minimum)inkomens te verhogen. Het sociale stelsel is op Bonaire,
Sint Eustatius en Saba namelijk beperkter dan in Europees Nederland, en de kosten
van levensonderhoud zijn hoger. De belangrijkste stappen zijn de volgende:

1. Het wettelijk minimumloon (WML) is verhoogd. Waar het minimumloon op 1 januari 2023
voor Bonaire nog $ 1.236, voor Sint Eustatius nog $ 1.446 en voor Saba nog $ 1.434
was, werd dit per 1 juli 2024 verhoogd naar $ 1.750 voor alle drie de eilanden. Per
1 januari 2025 is het minimumloon bij een 40-urige werkweek resp. $ 1.794 (Bonaire),
$ 1.804,40 (Sint Eustatius) en $ 1.785,33 (Saba).

2. De lasten voor de werkgevers zijn verlaagd bij de beleidsmatige verhoging van het
minimumloon naar $ 1.750. Door het bij de begrotingsbehandeling van SZW aangenomen
amendement Ceder/Wuite,4 werden werkgevers volgens het advies van de Commissie voor een deel tegemoetgekomen
voor de verhoging van het minimumloon, door de werkgeverspremies te verlagen van 13,4%
naar 10,3%.

3. Ook de uitkeringen op grond van de Wet algemene ouderdomsverzekering BES (AOV), de
onderstand en de Wet algemene weduwen- en wezenverzekering BES (AWW) zijn in de afgelopen
periode verhoogd in lijn met de ontwikkeling van het minimumloon. Het AOV-bedrag evenals
de hoogste uitkering AWW staan nu tijdelijk in een verhouding van 85% ten opzichte
van het minimumloon. In overeenstemming met het advies van de Commissie is diezelfde
verhouding eveneens als tijdelijk uitgangspunt genomen voor de onderstand voor een
alleenstaande die zelfstandig woont.

4. Tevens heeft het kabinet per 1 januari 2024 de kinderbijslag verhoogd met circa $ 90
per kind per maand naar $ 225 op Bonaire, $ 216 op Sint Eustatius en $ 225 op Saba.

5. De afgelopen jaren heeft er jaarlijks een verhoging van de belastingvrije som plaatsgevonden.
Per 1 januari 2025 is de belastingvrije som structureel gekoppeld aan de ontwikkeling
van het WML.

6. De kosten van nutsvoorzieningen zijn substantieel naar beneden gebracht. De kosten
voor elektra, drinkwater en telecom worden structureel gesubsidieerd. Daar bovenop
geldt voor lagere inkomens de energietoelage. De tijdelijke subsidies voor telecom,
drinkwater, elektra en de energietoelage zijn onlangs bij de Voorjaarsnotabesluitvorming
verlengd tot en met 2026.

7. Op verschillende andere terreinen wordt fors geïnvesteerd. De Voedselbank Bonaire
krijgt per 2025 een jaarlijkse bijdrage van (structureel) € 300.000. Daarnaast heeft
het kabinet in 2024 € 800.000 beschikbaar gesteld voor het openbaar vervoer op de
eilanden, en vanaf 2025 is dit structureel € 700.000. In de Regio Deal is er tevens
budget beschikbaar gesteld voor een eenmalige investering in het openbaar vervoer
op Bonaire.

8. Ook heeft het kabinet tot 2028 in totaal € 24 miljoen beschikbaar gesteld5 voor het vergroten van de voedselzekerheid op de Caribische delen van het Koninkrijk,
waar de sterke afhankelijkheid van geïmporteerd voedsel onder andere leidt tot hogere
prijzen van voornamelijk gezond voedsel.

9. Verder heeft het kabinet in 2026 in totaal € 7 miljoen en vanaf 2027 structureel € 8,8 miljoen
extra beschikbaar gesteld uit de «groepen in de knel»-envelop voor ondersteuning en
koopkrachtverbetering van kwetsbare groepen in Caribisch Nederland, waarvan structureel
€ 2 miljoen ter ondersteuning van de (lokale) armoede- en schuldenaanpak.

2. Tussenbalans

Met al deze maatregelen heeft het kabinet haar inzet de afgelopen jaren aanzienlijk
vergroot op verschillende aspecten van bestaanszekerheid, om zo de voorzieningen op
Bonaire, Sint Eustatius en Saba te verbeteren. De inkomens van veel groepen (in het
bijzonder van minimahuishoudens) zijn sinds het uitkomen van het rapport van de commissie
sociaal minimum Caribisch Nederland fors gestegen. In bijlage 1 is de ontwikkeling
van het wettelijk minimum loon, de AOV, de onderstand en de kinderbijslag op Bonaire,
Sint Eustatius en Saba weergegeven.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zal in haar volgende publicaties van
de «monitor macro-economische context Caribisch Nederland»6 informatie in kaart brengen over de (koopkracht)effecten van de maatregelen in 2024
en daarna. Hoewel het nu nog niet mogelijk is om de precieze effecten van de in 2024
genomen maatregelen te kwantificeren7, acht het kabinet, gelet op de beperkte inflatieontwikkeling, het aannemelijk dat
de inkomens verhogende maatregelen in 2024 een wezenlijke impuls hebben gegeven aan
de koopkracht van minimahuishoudens in Caribisch Nederland.

Tegelijkertijd werkt het kabinet verder aan het vergroten van de zelfredzaamheid van
inwoners door te investeren in de middellange en lange termijn. Het kabinet wil af
van incidentele maatregelen en werkt toe naar structurele en meer gerichte maatregelen.
Daarbij gaan we uit van het principe «comply or explain».

Een bestaansminimum gaat niet alleen over inkomens en kosten van levensonderhoud.
Een goed leven is pas mogelijk als mensen bestaanszekerheid hebben, zich veilig voelen,
toegang hebben tot basisvoorzieningen én zich kunnen ontwikkelen. Daarom onderschrijven
we het belang van de integraliteit in de aanpak en ondersteunen we Bonaire, Saba en
Sint Eustatius hierbij.

Een belangrijke maatregel is ook het beter op elkaar afstemmen van verschillende koopkrachtmaatregelen,
door de samenwerking tussen ministeries te verbeteren en besluiten over de regelingen
en voorzieningen integraal te wegen. Net als voor Europees Nederland, is het wenselijk
om een vast jaarlijks integraal besluitvormingsmoment te hebben over de koopkracht
in Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Hierin wordt op het terrein van onder meer inkomens,
kosten van levensonderhoud en fiscale maatregelen een afzonderlijke afweging gemaakt
voor Caribisch Nederland. Bij Prinsjesdag 2025 wordt bekendgemaakt hoe deze afweging
er voor 2026 uitziet.

3. Verdere aanpak

Nutsvoorzieningen, wonen en vervoer vormen samen met levensmiddelen de belangrijkste
uitgavenposten voor inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Daarom is het van
belang om naast het verhogen van de inkomens, ook structureel deze kosten van levensonderhoud
te verlagen. Andere belangrijke elementen van het rapport van de commissie Thodé zijn
de inkomensafhankelijke kindregeling, de integrale lokale aanpak van armoede en digitalisering
en publieke dienstverlening. Hieronder ga ik in op de voortgang van deze maatregelen.

Nutsvoorzieningen

Het kabinet subsidieert de vaste tarieven van de nutsvoorzieningen (elektra, drinkwater)
structureel. Ook internet wordt gesubsidieerd met 25–35 USD per aansluiting. Daarnaast
worden investeringen gedaan in de fysieke infrastructuur, die ten goede komen aan
de toegankelijkheid en betaalbaarheid. Tenslotte zijn tot en met 2026 incidentele,
aanvullende maatregelen getroffen, zoals een aanvullende subsidie voor elektra, drinkwater
en telecom en een energietoelage voor minimahuishoudens. Een besluit over het al dan
niet structureel voortzetten van deze aanvullende subsidies, is onderdeel van het
integrale afwegingsmoment voor koopkrachtmaatregelen voor Caribisch Nederland.

Wonen

Het kabinet zet onverminderd in op het opvolgen van de aanbevelingen die zien op het
verlagen van de woonlasten voor inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Dit
heeft sinds de publicatie van het rapport van de Commissie onder andere geleid tot
de oplevering van 68 nieuwe sociale huurwoningen op Bonaire en 18 nieuwe sociale huurwoningen
op Saba. Ook worden steeds meer mensen ondersteund in hun huurlasten middels de verhuurdersubsidie
en de pilot Bijdrage Particuliere Verhuur. In 2024 heeft de Minister van Volkshuisvesting
en Ruimtelijke Ordening (VRO) € 7,6 miljoen beschikbaar gesteld voor het vergroten
van de woningvoorraad en € 5,6 miljoen voor de regelingen ter ondersteuning van de
huurlasten. Over deze en verdere resultaten is uw Kamer geïnformeerd in de Voortgangsrapportage
2024 Beleidsagenda VRO/CN.8

Transport

Een andere grote kostenpost voor inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba is vervoer.
Op Prinsjesdag 2023 heeft het vorige kabinet structureel middelen gereserveerd voor
het openbaar vervoer op de eilanden. In 2024 was er € 800.000 beschikbaar voor het
openbaar vervoer. Vanaf 2025 stellen we structureel € 700.000 ter beschikking aan
de openbare lichamen. Met deze middelen worden zij ondersteund bij de implementatie
en exploitatie van openbaar vervoer, en kunnen zij hier vanuit de lokale context invulling
aan geven. Doel hiervan is ervoor te zorgen dat de vervoerskosten op de eilanden teruggebracht
worden naar een betaalbaar niveau.

Op Bonaire zijn in het Bestuursakkoord 2024–2027 afspraken gemaakt over de invoering
van openbaar vervoer. Ook in de in 2024 toegekende Regio Deal is er budget beschikbaar
gesteld voor een eenmalige investering in het openbaar vervoer, bijvoorbeeld voor
de aankoop van bussen en het bouwen van bushaltes. De aanpak op Bonaire is gericht
op de implementatie van een betrouwbaar, efficiënt en duurzaam openbaar vervoersysteem
dat aansluit bij de behoeften van de gemeenschap. Het systeem draagt niet alleen bij
aan armoedebestrijding, maar ook aan verduurzaming van mobiliteit en verlaging van
de verkeersdruk. Er is een projectplan opgesteld voor verdere invulling van het openbaar
vervoerstraject. Sint Eustatius verkent de behoefte en mogelijkheden voor openbaar
vervoer op het eiland, waarbij rekening wordt gehouden met de pilot die al loopt in
het kader van maatschappelijke ondersteuning. Hierbij kunnen mensen met een beperking,
chronische ziekte of ouderen in aanmerking komen voor een strippenkaart voor vervoersritten
georganiseerd vanuit het openbaar lichaam. Op Saba is de pilot openbaar vervoer in
maart 2023 afgerond en is nu geïmplementeerd met het Public Transportation Plan (2024–2029). Hiermee beschouw ik de motie van het lid White over het inventariseren wat er nodig
is om te komen tot een ov-netwerk op Caribisch Nederland als afgedaan.9

Intereilandelijk vervoer is, net als het openbaar vervoer, een noodzakelijke voorziening
om rond te kunnen komen én te kunnen participeren in de samenleving in het gehele
Caribisch deel van het Koninkrijk. In december heb ik u geïnformeerd over de wijziging
van de Luchtvaartwet BES om een wettelijke grondslag te creëren voor een zogenoemde
Public Service Obligation (PSO) voor Sint Eustatius en Saba. Een PSO is een instrument
waarmee de overheid voorwaarden kan stellen aan luchtvaartmaatschappijen om bijvoorbeeld
een lagere ticketprijs te garanderen. Voor de PSO is een structurele financiële bijdrage
van de overheid nodig, maar op dit moment zijn daar geen middelen voor beschikbaar.
Ik onderzoek samen met de betrokken ministeries de mogelijkheden voor financiering.

Hiernaast verleent het Rijk voor de veerboot tussen de bovenwindse eilanden jaarlijks
subsidie zodat de tarieven omlaag kunnen. Deze subsidie loopt tot eind van dit jaar.
Ik verken samen met de betrokken ministeries de mogelijkheden om de subsidie te kunnen
voortzetten in 2026.

Mededingings- en prijsbeleid

De Commissie noemt het introduceren van het mededingingsbeleid met passend toezicht
als één van de opties om in bredere zin de prijzen te verlagen. Op dit moment is er
geen mededingingswet op Bonaire, Sint Eustatius en Saba. De Minister van EZ zal dit
jaar samen met de openbare lichamen starten met het verkennen wat de verschillende
mogelijke verbeteringen zijn en welke prioritering daarbij nodig is. Ook verkent EZ
of een mededingingskader een bijdrage kan leveren aan de versterking van de eilandeconomieën
in algemene zin en verlaging van de prijzen in het bijzonder. De Minister van EZ zal
samen met de eilanden, aan de hand van de verkenningsresultaten, besluiten of en welke
vervolgacties nodig zijn.

Zoals de Commissie stelt, zijn er ook andere maatregelen nodig om de kosten van levensonderhoud
te verlagen, zoals prijsregulering. Het Economisch Bureau Amsterdam (EBA) heeft in
november 2024 in opdracht van het Openbaar Lichaam Saba een onderzoek uitgevoerd naar
de opbouw van de kosten van producten die uiteindelijk in de supermarkt belanden op
Saba. Uit het onderzoek blijkt dat het oplossen van de hoge prijzen, hoge kosten van
transport en regeldruk niet eenvoudig is, mede omdat het afhankelijk is van marktontwikkelingen.
Daarbij speelt dat Bonaire, Saba en Sint Eustatius kleine eilanden zijn waarbij een
geïsoleerde ligging en kleinschaligheid gepaard gaan met onvermijdelijke hogere kosten
van ondernemen en levensonderhoud. Het is aan Saba om de aanbevelingen uit dit onderzoek
uit te voeren.

Kinderopvang

De Commissie acht het van belang dat het gebruik van kinderopvang gestimuleerd wordt;
juist voor huishoudens met lage inkomens. Zij roept de openbare lichamen en de Rijksoverheid
op om te zorgen dat er voldoende kinderopvang is voor alle kinderen en dat de kinderopvang
voor in elk geval de minima de facto gratis blijft. Ook de Nationale ombudsman10 benadrukt het belang van toegang tot kinderopvang voor jonge kinderen. Als onderdeel
van de Wet kinderopvang BES, die in 2024 door uw Kamer is aanvaard, verlaagt het kabinet
vanaf 2027 de ouderbijdrage verder tot 4% van de kostprijs van kinderopvang. De ouderbijdrage
wordt dan enkele tientallen dollars per maand. Voor ouders die het niet kunnen betalen,
heeft het openbaar lichaam de mogelijkheid om de ouderbijdrage te betalen. Voor hen
is kinderopvang gratis. Op 20 mei jl. heeft de Staatssecretaris Participatie en Integratie
uw Kamer geïnformeerd over kinderopvang op de BES.11 In deze brief informeert de Staatssecretaris uw Kamer over de kwaliteit van de kinderopvang
op Bonaire, Saba en Sint Eustatius in 2024, de stand van zaken van de wet- en regelgeving
en de monitorbezoeken door Uitvoering van Beleid, gericht op de administratie van
kinderopvangorganisaties.

Ten slotte zet het Rijk via de Regio Deals in op investeringen in de brede welvaart
en zelfredzaamheid van Bonaire, Sint Eustatius en Saba. In de brief over economische
ontwikkeling van 10 maart jl.12 en tijdens het debat van 16 april jl. hebben mijn voorganger en de voormalige Minister
van EZ uw Kamer nader geïnformeerd over deze plannen.

Beleidsbrief ontwikkelingen SZW-domein

Uw Kamer wordt dit najaar via een beleidsbrief over Caribisch Nederland vanuit SZW
nader geïnformeerd over de ontwikkelingen op het terrein van SZW in den brede. In
deze brief komen ook andere relevante maatregelen van SZW aan de orde, waaronder de
voorgenomen werkloosheidsregeling voor Caribisch Nederland en een verlofregeling met
uitkeringsfaciliteit voor begeleiders bij medische uitzending. Daarnaast wordt invulling
gegeven aan de motie van de leden White (PvdA), Van Nispen (SP), Bamenga (D66) en
Ceder (CU)13, waarin het kabinet wordt verzocht de Kamer te informeren over de uitkomsten van
de verkenning naar de mogelijkheden voor een inkomensafhankelijke kindregeling op
Caribisch Nederland. Daarbij wordt nader ingegaan op de bevindingen van de verkenning,
die momenteel nog gaande is, en wordt het verdere proces toegelicht.

Integrale lokale aanpak van armoede Bonaire, Sint Eustatius en Saba

De integrale aanpak van armoede op de eilanden via de lokale integrale programma’s
is cruciaal. De Ministeries SZW, VWS, OCW en BZK dragen met capaciteit en financiële
middelen bij aan de programma’s Werken aan Welvaart en Welzijn (Bonaire), Strong Roots
(Sint Eustatius) en het Community Development & Culture Plan (Saba). Daarbij werken
we in toenemende mate op integrale wijze samen met de eilanden. De voortgang van de
programma’s wordt geborgd via bestuursakkoorden die in gezamenlijkheid tussen het
Rijk en de openbare lichamen zijn gesloten.

Economische ontwikkeling

Onder integraliteit valt tevens het stimuleren van economische ontwikkelingen en een
vruchtbaar ondernemersklimaat. Zoals mijn voorganger en de vorige Minister van Economische
Zaken (EZ) in de Kamerbrief van 10 maart jl. hebben benoemd,14 werken we samen aan het opstellen van de economische ontwikkelstrategieën per eiland.
Daarbij kiest Bonaire ervoor om deze strategie onderdeel te laten uitmaken van hun
«Vision 2050». Voor het einde van het jaar informeer ik u samen met de Minister van
EZ over de voortgang.

Verder investeert het kabinet met drie Regio Deals met een totale waarde van 28 miljoen euro
op de drie eilanden om de brede welvaart te vergroten. Met de komst van de ING-Bank
op Sint Eustatius en Saba en het zorgdragen van het functioneren van de betaalautomaten
door de Nederlandse Bank wordt invulling gegeven aan een belangrijke randvoorwaarde
voor de bovenwindse eilanden. Verder investeer ik (in aanvulling op het Ministerie
van IenW) volop in de infrastructuur van Saba ten behoeve van de nieuwe zeehaven voor
een bedrag van 40 miljoen euro en in de wegen van Bonaire voor een bedrag van 16 miljoen euro.

Kinderen

Een van de onderdelen van de programma’s is het realiseren van schoolmaaltijden. Hiervoor
heeft het Ministerie van OCW voor de periode 1 januari 2025 tot en met juli 2026 in
totaal € 1,5 miljoen beschikbaar gesteld. Er wordt toegewerkt naar structurele financiering
hiervoor. De Ministeries OCW, SZW en VWS werken op integrale wijze samen met de openbare
lichamen op dit onderwerp. Tevens subsidieer ik het programma «Kinderen in hun Kracht»
van UNICEF. UNICEF biedt via dit programma onder andere ondersteuning bij positief
opvoeden en jeugdparticipatie. Ook biedt UNICEF expertise en capaciteitsondersteuning
aan de openbare lichamen bij het ontwikkelen en uitvoeren van integraal jeugdbeleid.
Daarnaast zijn Bonaire, Sint Eustatius en Saba alle drie aangesloten bij het Child
Friendly Cities Initiative van UNICEF, waarbij kinderrechten vertaald worden naar
zowel beleid als de praktijk.

Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en werkgelegenheid

Het kabinet heeft de afgelopen jaren incidentele middelen beschikbaar gesteld aan
de openbare lichamen voor instrumenten die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt
nodig hebben om te kunnen werken. Specifiek gaat het over beschut werk, loonkostensubsidie
en jobcoaching. In de Voorjaarsnota is hier vanaf 2026 structureel € 4 miljoen voor
beschikbaar gesteld uit de «groepen in de knel»-envelop. Dit is het bedrag dat de
openbare lichamen nodig hebben voor het continueren van de huidige inzet. Het kabinet
volgt met deze maatregel het advies van de Commissie om de ondersteuning verder te
verduurzamen. Deze middelen zijn aanvullend op de € 1 miljoen die de openbare lichamen
vanaf 2022 krijgen voor arbeids-bemiddeling, scholing van werkzoekenden en matching
met werkgevers.

Digitalisering en Publieke dienstverlening

Digitalisering is ondersteunend aan bestaanszekerheid via onder andere sterkere publieke
dienstverlening, de invoering van sociale regelingen en de verzameling van goede statistieken.
Recent heeft uw Kamer de Wet invoering BSN en voorzieningen digitale overheid BES
aangenomen. Met dit wetsvoorstel geeft BZK mede invulling aan belangrijke onderdelen
van een digitale overheid. Het BSN en de voorzieningen van de digitale overheid leggen
een basis voor sterkere fysieke en digitale dienstverlening.

Belangrijk is dat dienstverlening zo wordt aangeboden dat iedereen daar gebruik van
kan maken, en dat deze recht doet aan de persoonlijke situatie van mensen. Door de
behoeften en de leefwereld van mensen centraal te stellen, in plaats van het perspectief
van de overheid, helpen we de burger de weg te vinden naar relevante, passende, dienstverlening
en ondersteuning. Hierdoor kunnen meer mensen gebruik maken van bijvoorbeeld regelingen
en voorzieningen die mensen in armoede kunnen ondersteunen.

BZK werkt samen met de departementale units binnen de Rijksdienst Caribisch Nederland
en de openbare lichamen aan een betere dienstverlening. In onderzoeken naar de behoeften
rondom dienstverlening en de klantreizen, staan burgers en ondernemers centraal, en
worden knelpunten in de dienstverlening geïdentificeerd. Ook het ontwikkelen van dienstverleningsconcepten
voor overheidsorganisaties op de eilanden, het verbeteren van de telefonische bereikbaarheid
van overheidsdienstverleners en het gelijktrekken van openingstijden van verschillende
rijksdiensten zijn onderdeel van de samenwerking.

Verder wordt in samenwerking met de Ministeries van BZK en Financiën, verkend of,
en zo ja, hoe, de systematiek van een loonaangifteketen in Caribisch Nederland gebruikt
kan worden als goede administratieve basis voor de vastlegging van herbruikbare Inkomens-
en Loongegevens en Dienstverbanden. Dit is nodig om eenvoudiger inkomensafhankelijke
regelingen in te kunnen voeren op Bonaire, Sint Eustatius en Saba en het Ministerie
van SZW in de uitvoering kan differentiëren. De projectinitiatie wordt op dit moment
voorbereid.

Tot slot is ook geo-data belangrijk voor de uitvoering van (gedifferentieerde) regelingen
in het sociaal domein. Ten behoeve van besluitvorming over de Basisregistratie Adressen
en Gebouwen en andere verbeteringen in het geo-datafundament van Bonaire, Sint Eustatius
en Saba worden momenteel de kosten en baten uitgewerkt. De baten van goede geo-data
voor de uitvoering van sociale regelingen wordt daarin betrokken.

Gerichte groei

Het rapport Gerichte Groei van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen Caribisch
Nederland 2050, brengt de uitdagingen aan het licht die ontwikkelingen als vergrijzing
en migratie op de lange termijn met zich mee brengen. Dit geldt ook voor de zelfredzaamheid
en bestaanszekerheid van inwoners op Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Hierbij zijn
de snelle groei van inwoners op Bonaire en de stijgende energieprijzen een concreet
punt van aandacht. Het kabinet werkt momenteel samen met de eilanden aan een aparte
reactie op dit rapport. Naar verwachting wordt deze in oktober met uw Kamer gedeeld.

Tot slot

De commissie sociaal minimum Caribisch Nederland constateert in haar voorwoord dat
huishoudens op Bonaire, Sint Eustatius en Saba moeten rondkomen met minder middelen
dan het sociale minimum en leven in omstandigheden die Nederland onwaardig zijn. Het
kabinet heeft in reactie op dit rapport forse stappen gezet om de bestaanszekerheid
van de inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba te verbeteren. Met de genomen
maatregelen, heeft het kabinet een wezenlijke impuls gegeven aan de koopkracht van
minimahuishoudens in Caribisch Nederland.

Tegelijkertijd komt Caribisch Nederland van ver en blijft inzet op verschillende thema’s
noodzakelijk. Daarom blijft het kabinet zich de komende tijd onverminderd inspannen
om de bestaanszekerheid te borgen door de samenhang in beleid te bewaken, toe te werken
naar structurele en gerichte maatregelen en de kostenverlagende investeringen voor
de korte en lange termijn verder te implementeren voor de inwoners van Bonaire, Sint
Eustatius en Saba. En in bredere zin: zich in te zetten voor een goed leven voor de
inwoners waarbij ze toegang hebben tot basisvoorzieningen en zich ook kunnen ontwikkelen.

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
E. van Marum