Brief regering : Jaaroverzicht 2024 Financial Intelligence Unit Nederland

Nr. 473 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ASIEL EN MIGRATIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 2 juli 2025

Georganiseerde, ondermijnende criminaliteit heeft een grote ontwrichtende impact op
onze samenleving. Het financieel gewin is hierbij het onderliggende motief voor criminelen.
In nauwe samenwerking met publieke en private partners wordt daarom ingezet op het
doorbreken van het criminele verdienmodel en het terugdringen van criminele geldstromen.
Dit betreft een fundamenteel onderdeel van de aanpak van de georganiseerde, ondermijnende
criminaliteit. Het raakt criminelen namelijk exact daar waar het pijn doet, want geld
vormt een belangrijk middel voor criminelen om macht en invloed uit te oefenen. Met
dit criminele geld worden drugs, wapens en handlangers gekocht en de winsten worden
ingezet voor consumptie of criminele investeringen in onze samenleving. Daarom zetten
we in op een allesomvattende aanpak, in de vorm van het voorkomen, verstoren en afpakken
van criminele geldstromen.

Om te beginnen moet worden voorkomen dat illegaal verdiend geld wordt misbruikt voor
investeringen in legale objecten, ondernemingen en consumptiegoederen. Het doorbreken
van de financiële link tussen de onder- en bovenwereld staat hierbij centraal. Middels
het terugdringen en verstoren van criminele geldstromen, zoals onze gezamenlijke aanpak
van witwassen en terrorismefinanciering, kunnen we de macht en invloed van criminelen
terugdringen. Zo helpen we ons financiële stelsel integer te houden en nemen de ondermijnende
effecten op onze samenleving af.

De Financial Intelligence Unit-Nederland (hierna: FIU-Nederland) vervult een belangrijke
rol in deze aanpak. De FIU-Nederland is in de Wet ter voorkoming van witwassen en
financieren van terrorisme (Wwft) namelijk aangewezen als de autoriteit waar ongebruikelijke
transacties dienen te worden gemeld door meldingsplichtige instellingen. De FIU-Nederland
analyseert de meldingen en brengt transacties en geldstromen in kaart die in verband
kunnen worden gebracht met witwassen en onderliggende basisdelicten en het financieren
van terrorisme. Ongebruikelijke transacties die door het hoofd van de FIU-Nederland
als verdacht zijn verklaard, worden ter beschikking gesteld aan de diverse (bijzondere)
opsporingsdiensten en inlichtingen- en veiligheidsdiensten. De FIU-Nederland vervult
daarmee een belangrijke rol in het voorkomen en opsporen van misdrijven1.

Vanwege het belangrijke werk dat de FIU-Nederland verricht, bied ik uw Kamer graag,
conform de memorie van toelichting bij artikel 13, aanhef en onder i van de Wet ter
voorkoming van witwassen en het financieren van terrorisme (Wwft), het jaaroverzicht
2024 van FIU-Nederland aan. Hieronder ga ik in op de meest belangwekkende onderwerpen
in dit jaaroverzicht.

Ongebruikelijke en verdacht verklaarde transacties

In 2024 is het aantal gemelde ongebruikelijke transacties verder gestegen naar bijna
3,5 miljoen, ten opzichte van 2,3 miljoen gemelde ongebruikelijke transacties in 2023.
Deze stijging is te verklaren door een toename in het aantal meldingen door drie meldersgroepen,
namelijk: payment services providers, cryptoexchanges en creditcardmaatschappijen.
In het geval van de payment services providers wordt de stijging van het aantal meldingen
met name veroorzaakt doordat deze (internationaal opererende) sector enorm aan het
groeien is, en daarmee ook het aantal transacties dat in deze sector wordt verwerkt.
Voor de stijging in meldingen door cryptoexchanges geldt dat dit een nog relatief
nieuwe meldergroep betreft (sinds 2021) en dat ook deze sector aan het groeien is.
Daarnaast spelen de prijsstijgingen ook een rol. Vanwege objectieve meldingsindicatoren2 leiden hogere crypto-prijzen tot meer meldingen. Deze sector meldde dan ook 95% van
de ongebruikelijke transacties op basis van een objectieve indicator. De stijging
in meldingen door de creditcardmaatschappijen wordt veroorzaakt doordat de toezichthouder
de opdracht gaf om alle vormen van fraude, ook met terugwerkende kracht, te melden
bij de FIU-Nederland. Hiervan is 97% gemeld op basis van de subjectieve indicator.
De ongebruikelijke transacties vanuit deze meldersgroep zijn dus voor een groot deel
fraude-gerelateerde transacties die vóór 2024 zijn uitgevoerd, maar pas in 2024 gemeld
zijn. Naar verwachting zal uit het jaaroverzicht 2025 blijken dat dit weer is gedaald.

Er zijn 118.408 transacties als verdacht verklaard in 2024, wat een daling betreft
ten opzichte van 2023 toen er 180.578 transacties als verdacht werden verklaard. De
FIU-Nederland geeft aan in het jaaroverzicht dat deze daling in verdacht verklaarde
transacties wordt veroorzaakt doordat er in 2023 sprake was van een uitzonderlijke
situatie met één dossier met daarin meer dan vijftigduizend transacties. De daling
van de totale waarde van de verdacht verklaarde transacties met ruim 7 miljard euro
wordt hierdoor ook verklaard.

Belangrijke geïdentificeerde inzichten door de FIU-Nederland in 2024

Naast het verdacht verklaren van ongebruikelijke transacties, brengt de FIU-Nederland
ook trends en ontwikkelingen in kaart die te maken hebben met witwassen, onderliggende
delicten en terrorismefinanciering.

Ten eerste wordt het misbruiken van rechtspersonen genoemd als een ontwikkeling die
plaatsvindt op een steeds grotere schaal. Dit betreft zowel witwaspraktijken als het
faciliteren van criminele bedrijfsprocessen. De FIU-Nederland noemt hierbij als voorbeeld
het rechtvaardigen van het inkopen van bepaalde grondstoffen. Op basis van de analyses
in 2024 komt ook terug hoe snel en makkelijk rechtspersonen kunnen worden opgericht
om bijvoorbeeld rekeningen te openen of valse facturen te versturen.

Daarnaast identificeert de FIU-Nederland een toenemend risico bij derdenbetalingen.
Bij derdenbetalingen levert een leverancier goederen of diensten aan een afnemer,
en doet een andere, de derde partij, de betaling. Er kunnen gegronde redenen zijn
waarom betalingen via een dergelijke constructie worden uitgevoerd. Zo kan er worden
gedacht aan een afnemer die is gevestigd in een land zonder een goed functionerend
bancair systeem, die toch de goederen wil betalen. Er blijkt inmiddels wel dat dit
soort betalingen aanzienlijke risico’s met zich kunnen meebrengen. De daadwerkelijke
afnemer en/of de herkomst van de gelden zijn namelijk niet transparant. Daardoor is
het niet duidelijk of de afnemer en/of de herkomst van de gelden (mogelijk) verband
houdt met criminele activiteiten gerelateerd aan witwassen, onderliggende delicten
of terrorismefinanciering. De FIU-Nederland constateert in het jaaroverzicht dat rechtspersonen
zich niet altijd bewust zijn van deze risico’s bij derdenbetalingen (zie ook het bovenstaande
inzicht).

Verder identificeert de FIU-Nederland in 2024 wederom het risico op witwassen via
vastgoed. Ter illustratie, de FIU-NL identificeerde een criminele werkwijze waarbij
contante stortingen van illegaal verdiend geld via een versluieringstraject met rechtspersonen
werd gebruikt om vastgoed aan te kopen. Daarnaast wordt aangegeven dat zorgfraude
een terugkerend risico blijkt en steeds complexer wordt. De FIU-Nederland identificeert
in 2024 een toenemende complexiteit en verwevenheid tussen zorgfraude en zware criminaliteit.
Een voorbeeld is het georganiseerde misbruik dat plaatsvond met twee specifieke zorgregelingen
via grote aantallen rechtspersonen.

Investeringen in de FIU-Nederland

De FIU-Nederland heeft in 2022 structurele middelen toegekend gekregen vanuit de gelden
die beschikbaar zijn gesteld voor de aanpak van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit.
Dit is ingezet ten behoeve van het verder verstevigen van het fundament van de organisaties,
waaronder personele capaciteit en investeringen in technologie. Sinds 2019 is de FIU-Nederland
bijna in omvang verdubbeld.

Uit het jaaroverzicht 2024 blijkt verder dat de FIU-Nederland heeft ingezet op het
verbeteren van de datakwaliteit, onder meer door het ontwikkelen van op maat gemaakte
meldformulieren voor specifieke meldersgroepen. Dit helpt de analyse van ongebruikelijke
transacties nog verder te bevorderen, en maakt het doen van een melding bij de FIU-Nederland
voor meldingsplichtige instellingen toegankelijker.

Traject ketenversterking verdachte transacties

Binnen het Traject Ketenversterking verdachte transacties is in 2024 een belangrijke
mijlpaal bereikt. Dit traject ziet op het versterken van de effectiviteit van de meldketen:
namelijk meer inzicht krijgen in het opvolgen van verdachte transacties door de (bijzondere)
opsporingsdiensten. Het betreft een samenwerkingsverband tussen de FIU-Nederland,
FIOD, OM en politie. De bereikte mijlpaal in 2024 is dat de opsporingsdiensten voor
elk verdacht verklaarde transactiedossier (dit waren 16.306 dossiers) een ontvangende
opsporingsdienst in positie hebben. Zo kan het opsporingsbelang van ieder dossier
nog beter worden beoordeeld. Daarbij is er binnen dit traject ook aandacht voor de
zogenaamde feedbackloop, namelijk het vergroten van de mogelijkheden om inzichten
vanuit het gebruik van de ongebruikelijke en verdachte transacties terug te koppelen
aan de meldingsplichtige instellingen. Dit helpt de meldingsplichtige instellingen,
waaronder banken, met het meer risicogebaseerd vormgeven van hun poortwachtersfunctie3.

Regionale samenwerking

In 2024 investeerde de FIU-Nederland stevig in regionale samenwerkingen met publieke
partners. Regionale samenwerking resulteert in gerichte, lokaal waardevolle analyses,
wat daarmee kan leiden tot efficiëntere interventies. Ter illustratie zijn er in 2024
specifiek voor de regio Rotterdam 428 dossiers gedeeld met lokale publieke partners.
Dit leidde tot de identificatie van een drugslab in een zeer dichtbevolkt gebied,
waar naast drugs ook vuurwapens, contant geld en luxegoederen in beslag zijn genomen.
In de regio Amsterdam zijn 111 dossiers gedeeld. Deze dossiers leverden onder andere
een bijdrage aan een onderzoek naar een grootschalig crimineel netwerk dat zich bezighield
met hypotheekfraude. Dit netwerk is vermoedelijk verantwoordelijk voor de criminele
aankoop van honderden woningen in Amsterdam.

Internationale samenwerking

De FIU-Nederland droeg gedurende 2024 wederom actief bij aan de Egmont Group (een
samenwerkingsverband bestaande uit 177 FIU’s). In juni 2024 vond de dertigste jaarlijkse
plenaire vergadering in Parijs. Dit evenement bracht vierhonderd FIU-afgevaardigden
en partnerorganisaties samen met als doel het versterken van de mondiale samenwerking
op het voorkomen en bestrijden van witwassen en terrorismefinanciering. Tijdens deze
plenaire vergadering is onder meer FIU-Suriname formeel toegetreden tot de Egmont
Group, mede met hulp van de FIU-Nederland. Ook ontving het hoofd van de FIU-Nederland
een speciale blijk van waardering voor haar bijzondere en jarenlange inzet voor de
Egmont Group.

Verder is met name de samenwerking in Europees verband verder versterkt. Een voorbeeld
is de samenwerking met de Italiaanse en Spaanse FIU’s waarin ongebruikelijke transacties
werden geanalyseerd, die te relateren zijn aan een betaaldienstverlener met ondernemingen
in diverse Europese landen. Hieruit kwamen sterke indicaties naar voren dat deze betaaldienstverlener
onderdeel is van een netwerk waarin gelden worden witgewassen die afkomstig zijn uit
fiscale fraude en misbruik van publieke gelden. Er is in de periode tussen 2021 en
2024 ongeveer honderd miljoen euro door dit netwerk verplaatst. Dit beeld is gedeeld
met de toezichthouders zodat zij gepast kunnen interveniëren.

De FIU-Nederland heeft in 2024 weer vele mooie resultaten bereikt en ik wens de FIU-Nederland
veel succes toe met het vervolgen van deze belangrijke werkzaamheden, alsook met de
voorbereiding op de implementatie van het nieuwe Europese anti-witwaspakket.

De Minister van Justitie en Veiligheid, D.M. van Weel