Brief regering : Verslag Informele Energieraad 13 mei

Nr. 1131
BRIEF VAN DE MINISTER VAN KLIMAAT EN GROENE GROEI

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 mei 2025

Bijgevoegd vindt u het verslag van de informele Energieraad die op 13 mei 2025 heeft
plaatsgevonden in Warschau, Polen.

Middels deze brief wordt er ook opvolging gegeven aan de toezegging tijdens het Commissiedebat
Energieraad op 22 april jl. om in het verslag van de Informele Energieraad het tijdspad
te schetsen van de richtsnoeren van de Europese Commissie ten aanzien van netwerktarieven.

De Europese Commissie heeft in het Actieplan Betaalbare Energieprijzen aangegeven
in het tweede kwartaal van 2025 het volgende te presenteren m.b.t. netwerktarieven:

• Aanbevelingen en richtsnoeren over het ontwerp van netwerktariefmethodologieën om
het gebruik van flexibiliteit en investeringen in elektrificatie te stimuleren; indien
nodig volgt op een later moment een wetgevingsvoorstel om dit wettelijk bindend te
maken;

• Daarnaast zal de Commissie met een toelichting komen hoe lidstaten publiek middelen
kunnen gebruiken om netwerkkosten te verlagen voor maatregelen die decarbonisatie
en marktintegratie versnellen, rekening houdend met de mededingingsregels, waaronder
staatssteun.

De verwachting is dat de Commissie deze voorstellen eind juni voorlegt.

De Minister van Klimaat en Groene Groei, S.Th.M. Hermans

Verslag informele Energieraad 13 mei 2025

Op 13 mei vond in Warschau de informele Energieraad plaats onder Pools EU-voorzitterschap.
Op de agenda stond een beleidsdebat over de heropbouw van de Oekraïense energie-infrastructuur
en voorbereiding op de winter in Oekraïne en Moldavië en een beleidsdebat over het
vergroten van energiezekerheid in de Europese Unie door betere toegang tot cruciale,
schone technologieën. Nederland werd hoogambtelijk vertegenwoordigd. Tijdens deze
informele Raad heeft geen besluitvorming plaatsgevonden.

Heropbouw van de Oekraïense energie-infrastructuur en voorbereiding op de winter in
Oekraïne en Moldavië

Tijdens de informele Energieraad zijn gedachten en standpunten uitgewisseld over hoe
de Oekraïense energie-infrastructuur hersteld kan worden en hoe de EU en haar partners
de steun doeltreffend kunnen coördineren om de veerkracht van Oekraïne en Moldavië
op energiegebied te versterken voor de winter van 2025/2026.

Alle lidstaten hebben in de discussie aangegeven Oekraïne en Moldavië te steunen en
te blijven steunen, zeker ook in de aanloop naar aankomende winter. Veel lidstaten
gaven aan dat hulp hand in hand moet gaan met de transitie naar een schoon en weerbaar
energiesysteem. Veel lidstaten onderstreepten dat goed gecoördineerde ondersteuning
op EU-niveau erg belangrijk is en zij hiervoor open zullen blijven staan. Daarnaast
werd vaak het belang genoemd van voldoende interconnecties tussen lidstaten maar ook
tussen de EU en Oekraïne en Moldavië, en diversificatie van energiebronnen. De Europese
Commissie (hierna: Commissie) gaf aan dat de op 6 mei jl. gepubliceerde REPowerEU
Routekaart, waarover de Kamer spoedig wordt geïnformeerd, een belangrijke stap is
in de Unie’s energieonafhankelijkheid van Rusland. Daarnaast is deze Routekaart een
duidelijke boodschap van solidariteit aan Oekraïne en Moldavië. Veel lidstaten stelden
het doel van de Routekaart te verwelkomen en te steunen, maar er was ook een klein
aantal lidstaten kritisch vanwege zorgen omtrent energieleveringszekerheid. De Commissie,
gesteund door veel lidstaten, gaf aan dat er meer financiële steun nodig is aan Oekraïne
en Moldavië, met name voor schone energieproductie. Nederland heeft aangegeven dat,
naast overheidsfinanciering, private financiering ook hard nodig is en dat het daarom
van belang is om de private sector te stimuleren om actief te blijven of te worden
in Oekraïne. Het belang van private financiering werd gesteund door meerdere lidstaten.

Vergroten van de energiezekerheid in de Europese Unie door betere toegang tot cruciale,
schone technologieën

In dit beleidsdebat werd stilgestaan bij de wijze waarop de Europese Unie de toegang
tot, en productiecapaciteit van koolstofarme technologieën kan verbeteren en hoe lidstaten
doeltreffender kunnen samenwerken op dit gebied en om hun afhankelijkheid van externe
leveranciers te verminderen. Het Internationaal Energieagentschap (hierna: het IEA)
was door het Voorzitterschap uitgenodigd om hun expertise te delen tijdens deze sessie.
Het IEA gaf aan dat er veel veranderingen plaatsvinden in de wereld op het gebied
van geopolitiek, economie en energie maar dat eén ding niet verandert en dat is het
belang van energieveiligheid. Volgens het IEA bestaat energieveiligheid uit twee componenten:
traditionele energieveiligheid risico’s gebaseerd op beschikbaarheid van energie en
opkomende risico’s rondom elektriciteit, kritieke mineralen en toeleveringsketens.
Voor de Europese Unie ligt, volgens het IEA, de grootste kans met betrekking tot het
borgen van energieveiligheid in elektrificatie en niet-fossiele elektriciteitsopwekking
in de EU. Echter, het IEA heeft ook vier barrières geïdentificeerd in de verdere elektrificatie
van de EU die opgelost moeten worden:1) tempo van elektrificatie, 2) betaalbaarheid
van de elektriciteitsprijzen, 3) uitbouw van elektriciteitsnetwerken, en 4) veiligheid
en integriteit van het elektriciteitssysteem. Aan deze barrières moet de EU de aankomende
jaren werken om weerbaar en concurrerend te zijn richting de rest van de wereld. IEA
noemde tenslotte 3 «gouden regels» rond energiezekerheid: 1) diversificatie, 2) voorspelbaarheid
voor investeerders, en 3) belang van samenwerking en solidariteit.

Lidstaten waren gelijkgestemd in opvatting dat verduurzaming en transitie naar een
niet-fossiel energiesysteem ook bijdraagt aan energiezekerheid en betaalbaarheid.
Hiervoor moeten wel de juiste randvoorwaarden worden gecreëerd, waaronder zowel financieel
als op het gebied van vergunningverlening. Lidstaten benadrukten het belang van het
opschalen van nieuwe technologieën binnen de EU die zowel bijdragen aan verduurzaming
als energiezekerheid, waarbij een groeiende groep lidstaten pleit voor een technologie-neutrale
aanpak met ruimte voor hernieuwbare en koolstofarme technologieën. Lidstaten riepen
tevens op tot het beter beschermen van kritieke infrastructuur tegen hybride dreigingen,
mede door coördinatie rond beschikbaarheid reserveonderdelen en capaciteit voor snel
herstel van beschadigde infrastructuur. Nederland heeft opgeroepen tot een voortvarende
uitvoering van de Clean Industrial Deal en de Net Zero Industry Act en om strategische
afhankelijkheden in de energietransitie te verminderen en tegelijk nieuwe afhankelijkheden
te vermijden, ook op het gebied van kritieke grondstoffen en koolstofarme waterstof.
Hierbij heeft Nederland in het bijzonder gewezen op het gebruik van niet-prijs criteria
en creatie van marktvraag om zo Europese technologie producenten te helpen op te schalen.
Daarnaast heeft Nederland duidelijk gemaakt dat we graag snel duidelijkheid wensen
van de Europese Commissie over een sterkere harmonisatie van de netwerktariefmethodologie.