Brief regering : Inzet van Nederland voor de 78e World Health Assembly

Nr. 185
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 16 mei 2025

Hierbij informeer ik uw Kamer graag, mede namens de Minister voor Buitenlandse Handel
en Ontwikkelingshulp, over de inzet van Nederland bij de 78e World Health Assembly (WHA), de jaarvergadering van de Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO). De WHA vindt van 19 tot en met 27 mei 2025, plaats in Geneve.

De Directeur Generaal Volksgezondheid zal de eerste dagen als delegatieleider aanwezig
zijn.

Tijdens de WHA staan verschillende gezondheids-gerelateerde onderwerpen geagendeerd
en bespreken de lidstaten organisatorische zaken van de WHO op het gebied van onder
meer financiën en bestuur. In deze brief ga ik nader in op de voor Nederland belangrijke
onderwerpen en de inzet daarop.

Daarbij is het goed te weten dat de Nederlandse inbreng in de besluitvormende gremia
van de WHO, zoals de jaarlijkse WHA, zoveel mogelijk plaatsvindt in afstemming met
de andere lidstaten van de Europese Unie (EU). Waar mogelijk spreekt de EU met één
stem.

Bij de toespraak tot de plenaire vergadering van de WHO zal Nederland onder andere
steun uitspreken voor:

• Het werk van de WHO in algemene zin en het belang voor Nederland daarbij.

• De noodzaak om de WHO efficiënter te laten functioneren en te hervormen nu deze door
het vertrek van de VS financieel onder druk staat.

• De wijzigingsvoorstellen voor het werkprogramma en de begroting 2026–2027 van de WHO,
die hiervan het gevolg zijn.

Nederland zal tijdens de WHA samen met andere landen een tweetal side events organiseren,
te weten één over Digital Health en één over Mental Health en dan met name suïcide
preventie.

De WHO

De WHO is in 1948 opgericht met als doel de gezondheid van mensen wereldwijd te bevorderen.
Dit komt tot uiting in het ontwikkelen van gezondheidsbeleid en -normen, het coördineren
van de wereldwijde inzet op gezondheidsuitdagingen, het ondersteunen van landen bij
het versterken van hun gezondheidssystemen, het verbeteren van de gezondheid van kwetsbare
groepen, het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek en innovatie, het verstrekken
van (medische) noodhulp en het bevorderen van complementaire samenwerkingsverbanden
en partnerschappen. Een bekend succesverhaal is het wereldwijd uitroeien van de pokken,
de eerste ziekte in de geschiedenis die volledig is uitgebannen. Inmiddels is de wereld
hard op weg om ook polio uit te roeien. Meer recent speelt de WHO een centrale rol
in coördinatie van de wereldwijde inzet om pandemische paraatheid en respons van landen
te versterken.

De Nederlandse inzet

Voor Nederland is het van belang dat de volksgezondheid wereldwijd zo goed mogelijk
is. Dit draagt bij aan (economische) stabiliteit in de wereld en versterkt ook onze
eigen weerbaarheid. Daarnaast biedt dit ook kansen voor handel en kennisuitwisseling
voor onder meer de Nederlandse Life Sciences and Health sector. De WHO is voor het Nederlandse gezondheidsstelsel een centrale, technische
en coördinerende actor binnen de mondiale gezondheidsarchitectuur. Het kabinet zet
daarom in op een WHO met voldoende financiële armslag, zoals aangegeven in de Nederlandse
mondiale gezondheidsstrategie.

Begin dit jaar hebben de VS aangekondigd de WHO te verlaten. U bent hierover geïnformeerd
via mijn brieven van 5 maart1 en 12 mei2 jl.

Eén van de consequenties hiervan is dat de VS zowel in financiële – als personele
zin niet meer aan de WHO bijdragen. Hierdoor zullen de begroting en de prioriteiten
uit het WHO-werkprogramma moeten worden aangepast. Het secretariaat van de WHO bereidt
momenteel concrete voorstellen voor aanpassing van begroting en werkprogramma voor.
Tijdens de WHA zullen de lidstaten hierover in gezamenlijkheid tot besluiten moeten
komen. Ik ben niet voornemens extra financiële middelen beschikbaar te stellen.

Bij de vorige WHA zijn afspraken gemaakt over het werkplan van de WHO voor de jaren
2025–2028. In dat document werd een mondiale agenda gepresenteerd voor het bevorderen
van gezondheid en welzijn, het bieden van zorg en het beschermen van gezondheid en
welzijn voor iedereen, overal.

Nederland heeft bij de totstandkoming hiervan ingezet op de verankering van de mondiale
gezondheidsstrategie, zoals antimicrobiële resistentie (AMR), pandemische paraatheid,
klimaatadaptatie en -mitigatie, universele toegang tot eerstelijns gezondheidszorg
en universele toegang tot seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) voor
vrouwen, meisjes en kwetsbare groepen.

Het kabinet zal de voorstellen van de WHO toetsen aan de hand van bovengenoemde prioriteiten
en of het voorgenomen werk invulling geeft aan de specifieke rollen die de WHO moet
vervullen, zijnde:

• De normatieve functie, door middel van het ontwikkelen van internationale richtlijnen,
gebaseerd op wetenschappelijke data.

• Technische ondersteuning, waaronder het in stand houden van essentiële monitorings-,
surveillance- en datasystemen. Denk hierbij aan informatie over infectieziekten zoals
influenza, hiv/aids, TB en Polio, waar ons Nederlands zorgstelstel voor pandemische
paraatheid van afhankelijk is.

• Versterken van nationale gezondheidssystemen en weerbaarheid voor gezondheidsdreigingen
(all hazards resilience) inclusief klimaatverandering, toegang tot eerstelijnszorg (inclusief SRGR) en universele
gezondheidsdekking (Universal Health Coverage) en het steunen van lidstaten bij de totstandkoming van financiering voor gezondheid.

• In stand houden van een gezonde operationele organisatie, met voldoende verantwoordingsinstrumenten
richting lidstaten en WHO-personeel.

• Richting geven aan en coördineren van internationale gezondheidsinitiatieven, inclusief
de aanpak van grensoverschrijdende gezondheidsdreigingen.

Conform de beleidsbrief Ontwikkelingshulp3, houdt de kabinetsinzet oog voor de noodzakelijke bijdrage van de WHO aan:

a) Nederlandse handel en economie,4

b) veiligheid en stabiliteit (zoals pandemische paraatheid; toegang tot gezondheidsdiensten
en medische middelen, etc.),

c) migratie (zoals gastlanden bijstaan in hun gezondheidsbeleid en -systemen voor migranten
en vluchtelingen).

In het regeerakkoord is afgesproken dat Nederland actief bijdraagt aan het versterken
van de multilaterale samenwerking. Nederland blijft de WHO steunen, zowel financieel-
als technisch-inhoudelijk, zodat Nederland samen met de WHO en andere lidstaten gezondheidsuitdagingen,
die ook voor de Nederlandse samenleving relevant zijn, kan aanpakken.

Overige inzet WHA

Het proces van onderhandelingen rondom het pandemieverdrag is afgerond en de verwachting
is dat tijdens deze Wereldgezondheidsvergadering de verdragstekst zal worden vastgesteld.
Uw Kamer is hierover separaat geïnformeerd per brief, waarin wordt ingegaan op het
akkoord dat bereikt is over de tekst van het pandemieverdrag en de volgende processtappen5. Voor de goede orde, er wordt tijdens de WHA géén pandemieverdrag ondertekend. Er
wordt de komende 12–24 maanden verder onderhandeld. Daarna komt het pandemieverdrag
op de agenda van uw Kamer middels een uitdrukkelijke parlementaire goedkeuringsprocedure.

Op de agenda van de WHA staat verder nog een aantal andere onderwerpen met geopolitieke
raakvlakken. Zo wordt opnieuw een rapport over de implementatie van de resolutie over
de gezondheidsgevolgen van de Russische invasie in Oekraïne en daarbuiten besproken.
Onder dit item zal een EU statement worden uitgesproken waarin onder meer de Russische
agressie wordt veroordeeld.

Daarbij wordt steun uitgesproken voor het werk van de WHO in Oekraïne en omringende
landen om de gezondheidssystemen te herstellen en versterken, en voor de voortgezette
inspanning voor wederopbouw en vrede.

Daarnaast wordt de gezondheidssituatie in de Palestijnse Gebieden besproken.

Dit gebeurt jaarlijks onder het terugkerende item waar het rapport over de gezondheidssituatie
in de Palestijnse Gebieden en de Golanhoogten wordt behandeld. Hier wordt doorgaans
een resolutie gepresenteerd. Ook wordt onder het item over het WHO werk in noodsituaties,
een resolutie over de humanitaire situatie in de Gazastrook behandeld, gebaseerd op
een eerder aangenomen resolutie6 zoals aangenomen tijdens de Speciale Sessie van de WHO Uitvoerende Raad op 10 december
2023. De resoluties van de komende WHA zullen op merites worden beoordeeld.

Verder is van belang om erop te wijzen dat Nederland, conform de motie van het lid
Van der Burg (VVD)7, met een aantal gelijkgezinde landen meermaals bij de WHO heeft aangedrongen op betekenisvolle
deelname van Taiwan aan bijeenkomsten in WHO-verband, waaronder deelname van Taiwan
als waarnemer bij de WHA.

Ten slotte zal worden gesproken over de gewijzigde strategie rond traditionele medicijnen.
Nederland heeft tijdens de onderhandelingen hierover het belang van duurzaamheid en
biodiversiteit en het toepassen van een One Health aanpak, benadrukt. Hierbij wordt in acht genomen dat de gezondheid van mens, dier
en milieu essentieel zijn voor veilige en effectieve traditionele medicijnen. Hierbij
is, conform de motie Graus8, ook aandacht gevraagd voor de infectierisico’s van het gebruik van wilde dieren
voor de productie van traditionele medicijnen.

Youth delegate

Om toekomstige gezondheidsprofessionals te betrekken bij internationaal gezondheidsbeleid
en de bredere Nederlandse inzet op betekenisvolle jongerenparticipatie in (multilaterale)
besluitvorming te bevorderen, zal zoals voorgaande jaren, ook een studente geneeskunde
als «youth delegate» onderdeel zijn van de Nederlandse delegatie.

In navolging van deze brief zal ik uw Kamer na de WHA over de uitkomsten informeren.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, M-F. Agema