Brief regering : Geannoteerde Agenda informele Raad Buitenlandse Zaken Defensie 2 en 3 april 2025

Nr. 275
BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 24 maart 2025

Hierbij ontvangt u de geannoteerde agenda voor de informele Raad Buitenlandse Zaken
(RBZ) met Ministers van Defensie die op 2 en 3 april in Warschau plaatsvindt. Op het
moment van schrijven is er nog geen agenda beschikbaar. Naar verwachting start de
dag met een gesprek over militaire EU steun aan Oekraïne. Daarna spreken de Ministers
waarschijnlijk over het Witboek van de Europese Commissie over de toekomst van EU-defensiesamenwerking
(hierna: Witboek) dat de Commissie op 19 maart presenteerde. De verwachting is dat
de Raad afsluit met een agendapunt over actuele ontwikkelingen. Naast de geannoteerde
agenda die u hieronder vindt, deel ik uw Kamer aan het einde van deze brief volledigheidshalve
de actuele stand van zaken mee ten aanzien van de Nederlandse bijdrage in de Rode
Zee.

A. Geannoteerde agenda

1. Militaire EU-steun aan Oekraïne

De Ministers van Defensie zullen spreken over de voortdurende Russische agressieoorlog
tegen Oekraïne. In navolging van de extra Europese Raad van 6 maart jl. en 20 maart
as. zal worden gesproken over het militaire steunpakket voor Oekraïne.

Nederland blijft Oekraïne onverminderd steunen. De veiligheid van Europa is onlosmakelijk
verbonden met de veiligheid van Oekraïne. Het kabinet acht het van belang dat Europese
lidstaten de militaire steun opschalen om Oekraïne bij eventuele onderhandelingen
een krachtige uitgangspositie te bieden. Tijdens het ER- en Oekraïnedebat van 5 maart
jl. heeft het kabinet bevestigd 3,5 miljard euro voor 2026 toe te kennen, met de mogelijkheid
om steun naar voren te halen. Zo kan de steun aan Oekraïne adequaat worden geïntensiveerd
en versneld. Defensie werkt aan plannen om hier, op basis van de acute Oekraïense
behoefte, spoedig invulling aan te geven. Militaire steun blijft ook bij een eventueel
staakt-het-vuren van belang, als afschrikking tegen de Russische agressie, en om Oekraïne
een zo sterk mogelijke positie te geven. In internationaal verband spant het kabinet
zich dan ook in om Oekraïne te voorzien van de wapensystemen en bijbehorende munitie
die het land nodig heeft. Zo noemde premier Schoof in zijn telefoongesprek met president
Zelensky onlangs 700 miljoen euro voor de verwerving van drones, waarbij zowel de
Nederlandse als Oekraïense defensie-industrie betrokken zijn. Over recente leveringen
wordt uw Kamer vertrouwelijk geïnformeerd met de periodieke update van de leveringenbrief.

Ook de buitengewone rente-inkomsten van de bevroren Russische Centrale Banktegoeden
zullen aan de orde komen. In juni jl. is een akkoord bereikt om deze «windfall profits» via het EPF aan Oekraïne uit te keren. De tweede tranche (a € 1,9 miljard) aan «windfall profits» komt op korte termijn beschikbaar. Dit bedrag wordt via de EPF door verschillende
lidstaten besteed aan militaire steun.

2. Witboek over de toekomst van EU-defensiesamenwerking

De Commissie presenteerde op 19 maart het Witboek. Uw Kamer ontving het non-paper
met de Nederlandse inzet voor dit Witboek op 21 februari 2025.1 De plannen van de Commissie in het Witboek bouwen voort op de richting die de Europese
regeringsleiders in de Europese Raad van 6 maart hebben gegeven en geven vorm aan
het EU-defensiebeleid van de komende jaren.

De Commissie schetst in het Witboek haar plan om Europese defensie te versterken en
daarmee bij te dragen aan «Europese gereedheid in 2030» (European readiness 2030). Europa wordt geconfronteerd met acute en groeiende dreiging en de internationale
orde ondergaat grote veranderingen. Europa moet daarom meer verantwoordelijkheid kunnen
nemen voor de eigen veiligheid, dit versterkt ook de NAVO. Het Witboek gaat in op
de noodzakelijke stappen om de Europese defensie op te bouwen, Oekraïne te ondersteunen,
kritieke NAVO capability tekortkomingen in te vullen en een sterke en concurrerende defensie-industriële basis
te vestigen. De Commissie benadrukt in het paper dat lidstaten altijd verantwoordelijk
zullen blijven voor de eigen krijgsmacht – van doctrine en inzet tot het stellen van
de capaciteitsdoelstellingen.

Tegelijkertijd kan de EU met haar uitgebreide economische toolbox bijdragen aan de
gereedstelling van Europese krijgsmachten door voorwaarden te scheppen voor forse
investeringen in de defensiesector, voorspelbaarheid te creëren voor de industrie
en door administratieve lasten te verlichten en door belemmerende wetgeving aan te
passen. Voor de korte termijn schetst de Commissie concrete opties voor samenwerking
tussen lidstaten om hun voorraden munitie, wapens en militair materieel aan te vullen.
Dit is essentieel, ook om de militaire steun aan Oekraïne te behouden en te versterken.
Voor de middellange roept de Commissie de lidstaten op hun inspanningen te bundelen
om hun kritieke NAVO capability tekortkomingen aan te pakken, onder meer via een reeks defensieprojecten van gemeenschappelijk
Europees belang, die door de lidstaten moeten worden gedefinieerd. De Commissie schept
de voorwaarden en biedt financiële stimulans om die samenwerking te bevorderen.

De inzet van het kabinet ten aanzien van het Witboek, zoals geformuleerd in het non-paper,
is dat Europese landen meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor de eigen veiligheid
en daarmee meer moeten bijdragen aan de collectieve afschrikking en verdediging in
het kader van de NAVO. Een sterkere Europese defensie-industrie is daarvoor voorwaardelijk.
Nederland vindt dat de EU een rol moet spelen bij het versterken van de defensie-industrie,
gericht op de ontwikkeling van militaire capabilities die bijdragen aan de NAVO-doelstellingen. Daarnaast pleit Nederland ervoor dat de
EU streeft naar het verminderen van juridische barrières voor de inzet en gereedstelling
van nationale krijgsmachten, mogelijk toewerkend naar een «Defence Readiness Act».
Verder moet de EU bijdragen aan militaire mobiliteit. Ook partnerschappen met de NAVO
en derde landen zijn van belang, waaronder de VS en het VK. Het kabinet zal uw Kamer
per brief een uitgebreide reactie geven op de voorstellen uit het Witboek.

Het vergroten van onze militaire capaciteiten en versterking van de Europese defensie-industrie
vereisen ook financiering. De Europese Commissie presenteerde tijdens de buitengewone
Europese Raad van 6 maart jl. een aantal contouren van ideeën om defensie-uitgaven
substantieel te verhogen. Het gaat om vijf initiatieven onder de vlag van «ReArm Europe».
De Europese Commissie presenteerde op 19 maart de beleidsvoorstellen en de SAFE Verordening.
Behandeling van deze voorstellen zal via de betreffende Raad (zoals de EcoFin) lopen.
De Europese Raad van 20 maart jl. riep op om de inhoudelijke behandeling van de EU
Defensie voorstellen snel op te pakken. Het kabinet roept in Europees verband op tot
een ordentelijk proces met betrekking tot besluitvorming, zodat nationale parlementen
maximaal betrokken kunnen zijn, en gaf tijdens de Europese Raad aan dat Eurobonds
voor Nederland niet acceptabel zijn, in lijn met de aangenomen motie Eerdmans (ReArm
Europe) (Kamerstuk 21 501-20, nr. 2207).2 Ook noemde Nederland het belang van tijdelijkheid en gerichtheid van de voorstellen
en benadrukte het belang van schuldhoudbaarheid en financiële stabiliteit. De leden
van de Europese Raad benadrukten dat een sterke EU op het gebied van veiligheid positief
bijdraagt aan trans-Atlantische veiligheid en complementair is aan de NAVO. Er werd
afgesproken bij de volgende bijeenkomst weer op dit onderwerp terug te komen.

3. Actuele ontwikkelingen

De Ministers van defensie zullen naar verwachting spreken over de EU-VS relatie. Het
kabinet acht het van belang om doorlopend de samenwerking met de VS te versterken
nu de ontwikkelingen elkaar snel opvolgen. De VS hebben eens te meer benadrukt dat
Europa meer verantwoordelijkheid moet nemen voor de afschrikking en verdediging van
het eigen continent. De trans-Atlantische relatie blijft van wezenlijk belang voor
de Nederlandse en Europese veiligheid. Nederland vindt het belangrijk dat de EU de
Amerikaanse regering eensgezind, proactief, constructief en pragmatisch benadert.

De Ministers van Defensie staan naar verwachting stil bij de Rapid Deployment Capacity
(RDC), de snel inzetbare militaire capaciteit van de EU, die sinds dit jaar operationeel
is. Sinds 1 januari jl. staan ongeveer 150 Nederlandse militairen gereed als onderdeel
van de door Duitsland geleide EU Battle Group (EUBG), die voor het eerst de kern vormt
van de RDC.3 Het gaat om een compagnie van de luchtmobiele brigade en een role 1 medische faciliteit
(mobiele post voor het verlenen van de meest acute zorg). Deze Nederlandse bijdrage
duurt tot het einde van 2025. De EU RDC is een modulaire macht van maximaal 5000 militairen
met maritieme, land- en luchtcomponenten alsook strategic enablers. Op dit moment is de RDC gereed verklaard voor drie operationele scenario’s, namelijk
voor het ondersteunen van humanitaire hulp en rampenbestrijding, het uitvoeren van
evacuatie operaties en het inzetten tijdens de initiële fase van een stabilisatieoperatie.

B. Overig

Hierbij deel ik uw Kamer tevens volledigheidshalve mee dat, ten aanzien van de Nederlandse
bijdrage in de Rode Zee, Nederland niet langer binnen Combined Maritime Forces (CMF) een personele bijdrage levert aan Operatie Prosperity Guardian (OPG). In plaats daarvan is de Nederlandse stafofficier werkzaam binnen het Joint Maritime Information Center (JMIC) dat valt onder CMF in Bahrein.4

De Minister van Defensie,
R.P. Brekelmans