Brief regering : Procesbeschikbaarheidsaanpak

Nr. 3347
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ASIEL EN MIGRATIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 februari 2025

Het voorkomen van overlast veroorzaakt door (een relatief kleine groep) asielzoekers
is een van de speerpunten van dit kabinet. Realisatie van snelle procedures voor deze
doelgroep is hierbij van belang. Hiertoe is onder andere de procesbeschikbaarheidsaanpak
ontwikkeld. Bij brief van 17 mei 20241 is uw Kamer geïnformeerd over de ontwikkelingen met betrekking tot deze aanpak in
Ter Apel. Daarbij is aangegeven dat de doorstart van de aangepaste pilot mede afhankelijk
is van de beschikbare opvangcapaciteit in Ter Apel. Nu de bezetting in Ter Apel enige
tijd onder de 2.000 personen zit, kan 7 februari in Ter Apel een gefaseerde doorstart
worden gemaakt met de procesbeschikbaarheidsaanpak.

Vanzelfsprekend hebben andere initiatieven vanuit de asielketen, om overlast tegen
te gaan en procedures versneld uit te voeren, in de tussentijd doorgang gevonden.
De bevindingen met de verscherpt toezichtslocatie (vtl) in Budel, worden in de procesbeschikbaarheidsaanpak
betrokken.

Procesbeschikbaarheidsaanpak

De procesbeschikbaarheidsaanpak is een escalatiemodel dat bestaat uit verschillende
treden waarbij een steeds zwaarder regime kan worden toegepast als de vreemdeling
niet meewerkt aan zijn procedure of overlast veroorzaakt. Daarbij is het uitgangspunt
dat de aanvrager steeds beschikbaar is met het oog op versnelde behandeling, die uiteindelijk
moet gelden voor alle kansarme aanvragers.

– De eerste trede is het opleggen van een toezichtmaatregel dat gepaard gaat met een
tweemaal daagse inhuisregistratie. Dit is belangrijk omdat de aanvrager zo steeds
voor de IND beschikbaar is voor de geprioriteerde afhandeling.

Wanneer de aanvrager zich niet aan die inhuisregistratie houdt of overlast veroorzaakt,
komen onmiddellijk de volgende treden van het escalatiemodel in beeld:

– De tweede trede is plaatsing op de vtl. Op de vtl is sprake van een intensief programma
in een afgeschermde, prikkelarme omgeving gericht op gedragsverandering. De vtl is
onderdeel van een aanmeldlocatie en geen stand-alone modaliteit;

– De derde trede is het opleggen van een vrijheidsbeperkende maatregel. Dit betreft
een zogeheten artikel-56-maatregel, waarbij wordt beoordeeld of plaatsing op een procesbeschikbaarheidslocatie
(pbl) danwel plaatsing in de handhavings- en toezichtslocatie (htl) opportuun is.
Op dit moment worden de randvoorwaarden voor plaatsing op een pbl in kaart gebracht
om te onderzoeken of deze escalatie mogelijk is;

– De vierde trede is het in bewaring stellen van de vreemdeling in een detentiecentrum
(vrijheidsontneming). Indien sprake is van strafrechtelijke detentie verblijft de
vreemdeling in een penitentiaire inrichting.

Tredes kunnen elkaar opvolgen, maar het gedrag van een aanvrager kan ook reden zijn
tredes over te slaan en bijvoorbeeld onmiddellijk te besluiten tot vreemdelingendetentie.
Vanzelfsprekend zal de inzet van toezichts- en bewaringsmaatregelen altijd individueel
gemotiveerd worden.

Start in Ter Apel en Budel

Zoals aangegeven wordt 7 februari een gefaseerde start gemaakt met een pilot procesbeschikbaarheidsaanpak
in Ter Apel. Hierbij wordt gestart met de pilot vtl voor mensen die overlastgevend
gedrag vertonen op locatie of in de gemeente. Daarna volgt de start met de inhuisregistratie
voor bovenstaande groep en voor mensen uit een veilig land van herkomst of die reeds
internationale bescherming genieten in een ander EU-lidstaat (personen die vallen
onder spoor 2) en mensen met een laag inwilligingspercentage (die vallen onder spoor
4) uit Algerije en Moldavië. De procedures van mensen uit deze groepen worden met
prioriteit afgehandeld. In Budel worden de gesprekken gestart om hetzelfde model in
te voeren. Op deze wijze wordt ervaring opgedaan met de aanpak, waarna deze zal worden
geëvalueerd, waar mogelijk uitgebreid en aangescherpt.

Vervolg

Uw kamer zal over het verdere verloop van de pilot worden geïnformeerd middels de
periodieke voortgangsbrief aanpak overlastgevende asielzoekers.

De Minister van Asiel en Migratie, M.H.M. Faber-van de Klashorst