Brief regering : 14 convenanten 5e tranche Regio Deals

Nr. 157 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSHUISVESTING EN RUIMTELIJKE ORDENING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 14 november 2024

Inleiding

Op 10 oktober jl. informeerde ik uw Kamer over de eerste 8 getekende Regio Deals van
de 5e tranche Regio Deals.1 Voor een nadere toelichting op de Regio Deals en het proces rondom de 5e tranche verwijs ik u graag naar die brief. Nu deel ik de laatste 14 getekende Regio
Deals van deze tranche met uw Kamer. Daarmee kunnen ook deze Regio Deals van start
om regionale opgaven daadkrachtig aan te pakken, met een aanpak vanuit en passend
bij de regio.

Regio Deals 5e tranche, tweede deel

Net als met de lopende Regio Deals en de eerste 8 uit de 5e tranche, geven we met deze nieuwe Regio Deals invulling aan het beter leven, wonen
en werken van inwoners en ondernemers. Iedere regio heeft unieke eigenschappen en
uitdagingen waar de Regio Deal op inspeelt. In de bijlage bij deze brief vindt u een
korte toelichting per Regio Deal en de convenanten zelf. De convenanten bevatten gedetailleerde
informatie over de betrokken partijen, de financiering en de programmalijnen waaraan
wordt gewerkt. Afhankelijk van de opgaven, hebben twee of meer bewindspersonen hun
handtekening gezet onder een Regio Deal. Ook zullen de ministeries actief betrokken
blijven bij de uitvoering.

Landelijke aftrap Regio Deals 5e tranche

Het tot stand komen van de Regio Deals en de uitvoering van de Deals valt of staat
met gedegen interbestuurlijke samenwerking. Bij elke Regio Deal zijn veel verschillende
(bestuurlijke) partijen betrokken zoals ondernemers, kennisinstellingen, maatschappelijke
organisaties, de verschillende overheidslagen, waterschappen, zorginstellingen en
het rijk. Dit is noodzakelijk omdat er op veel terreinen van brede welvaart stappen
gezet gaan worden. Al deze partijen hebben gedurende de afgelopen maanden al intensief
samengewerkt om tot overeenstemming te komen. Een prestatie van formaat. Om hierbij
stil te staan en de volgende fase in te luiden is op 14 november aanstaande een landelijke
aftrap gepland met bestuurders en andere betrokkenen van alle 22 afgesloten Regio
Deals van de 5e tranche. Dit is een feestelijk moment om gezamenlijk aandacht aan te geven aan deze
mijlpaal.

Onderzoeken

Met deze brief bied ik u ook de resultaten aan van twee onderzoeken, die mijn voorganger
in de brief van 7 mei 2024 heeft aangekondigd.2 Het onderzoek van de Rebel Group betreft de «Rode Draden in Regio Deals», een verdiepend
onderzoek naar de regionale opgaven en de effectiviteit van interventies in de Regio
Deals. Daarnaast publiceerde de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) het
essay «Waarderen van variatie», reflectie op de Regio Deals als variant van interbestuurlijk
resultaatgericht samenwerken. De waardevolle bevindingen van het onderzoek en het
essay zullen behulpzaam zijn bij de uitvoering van de lopende Regio Deals en bij de
selectie en uitvoering van de nieuwe Regio Deals in de 6e tranche. Ook zullen de adviezen worden meegenomen bij de stappen die dit kabinet
wil zetten als het gaat over de investeringsagenda’s, zoals aangekondigd in het regeerprogramma (bijlage bij Kamerstuk 36 471, nr. 96).

Tot slot

Inmiddels zijn de nieuwe aanvragen voor de 6e tranche Regio Deals binnen gekomen.3 Deze worden op basis van het afwegingskader beoordeeld, waarna de Minsterraad besluit
welke voorstellen tot een Regio Deal kunnen worden uitgewerkt. Ik verwacht uw Kamer
daar begin volgend jaar over te informeren.

De Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, M.C.G. Keijzer

Bijlage: Korte beschrijving 14 afgesloten Regio Deals 5e tranche

Het Hogeland

Het Hogeland, aan de Waddenkust, is als gemeente ontstaan in 2019 na een herindeling.
Het is in oppervlakte een van de grootste gemeenten in Nederland. Met 48.000 mensen,
die wonen in 52 dorpen is de gemeente relatief dun bevolkt. Hierdoor ontwikkelen opgaven
als vergrijzing en verschraling zich sneller, vooral in het noordelijke deel. Dit
zorgt voor een stapeling van sociale problematiek en heeft een groot effect op de
leefbaarheid. Met de Regio Deal Het Hogeland krijgt de transformatie van het sociaal
domein een stevige impuls om deze effecten het hoofd bieden. De aanpak focust zich
op drie hoofdthema’s: «Krachtige Kernen», «Kansrijke Hogelandsters» en «Op het juiste
spoor». De Maatschappelijke Coalitie waarin overheden, ondernemers, kennisinstellingen
en inwoners samen optrekken werkt toe naar een nieuwe vorm van samenwerken (Nieuw
Samenspel). Een gezamenlijke aanpak, waarin partners integraal werken en van elkaar
leren, leidt tot meer gemeenschapszin en grotere samenredzaamheid in de dorpen. Zo
wordt er bijvoorbeeld gewerkt aan preventie, waardoor inwoners minder beroep op de
huisarts doen, er komt een aantal nieuwe leerwerkvoorzieningen in de regio en jaarlijks
worden er 15 tot 20 «onzichtbare» jongeren gestimuleerd om een traject naar werk en/of
scholing aan te gaan.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Het Hogeland is € 12,1 miljoen.

Regiocentra Groningen

De regionale kernen in Groningen met een centrumfunctie (de zogenaamde regiocentra)
hebben een cruciale rol op het gebied van wonen, werken en leven in Groningen. Circa
350.000 inwoners zijn afhankelijk van de voorzieningen in deze regiocentra op het
gebied van onderwijs, werk, zorg, wonen en cultuur. Het Masterplan Regiocentra verstevigt
de dragende functie van elf regiocentra in Groningen door een samenhangende investeringsagenda
in de komende 10–15 jaar. Met de Regio Deal Regiocentra Groningen wordt hier een impuls
aan gegeven. Het verbeteren van de leefbaarheid en gezondheid voor de inwoners; het
inrichten van een groene, klimaatadaptieve en biodiverse leefomgeving en het versterken
van de lokale en regionale economie zijn de doelen in deze Regio Deal. Daarnaast willen
de gemeenten van elkaar leren hoe deze doelen het beste bereikt kunnen worden. De
komende vier jaar wordt onder andere gewerkt aan het revitaliseren van winkelgebied,
verbinden van groene zones in de kernen en het verbeteren van de bereikbaarheid.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Regiocentra Groningen is € 20 miljoen.

Oost-Groningen II

De regio Oost-Groningen is een plattelandsregio die bestaat uit de gemeenten Oldambt,
Pekela, Veendam, Stadskanaal en Westerwolde. De regio kampt met een meervoudige en
complexe opgave, die bestaat uit economische, sociale en ruimtelijke aspecten. De
basis in deze opgave is de relatief grote groep kwetsbare inwoners, die vaak al meerdere
generaties moeite heeft om mee te komen in de maatschappij. De Regio Deal Oost-Groningen II
ondersteunt inwoners en ondernemers door een gezonde leefstijl te bevorderen, de kansenongelijkheid
en armoedeproblematiek te verkleinen en de leefbaarheid en veiligheid in de kwetsbare
dorpen en wijken te vergroten. Zo wordt er in de regio gewerkt aan een collectief
aanbod voor ondersteuning van alle zwangeren en jonge ouders, en wordt eenzaamheid
onder inwoners aangepakt door activiteiten en ontmoetingen te organiseren. Door samen
op te trekken met bedrijfsleven en onderwijs wordt innovatie in de regio versterkt
en kunnen werknemers door (blijven) leren. De regio kent relatief veel panden die
kwetsbaar zijn voor ondermijning, in de Regio Deal wordt een aantal van deze panden
(per gebied) aangepakt.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Oost-Groningen is € 12,5 miljoen.

Zuidwest-Friesland

Zuidwest-Friesland is een uitgestrekte waterrijke plattelandsregio met meer dan 140
kleine kernen. De hechte Mienskip (samenleving) is een belangrijke kracht van de regio:
mensen staan voor elkaar klaar. Deze Mienskip staat onder druk door de sterke vergrijzing,
ontgroening en individualisering. Nu de bereikbaarheid van voorzieningen onder druk
staat, is deze Mienskip extra belangrijk voor de leefbaarheid. Daarnaast zijn er zorgen
over het behoud van de kwaliteit van de leefomgeving, de tekorten op de arbeidsmarkt
en de innovatiekracht van de vele mkb-ers. Met de Regio Deal wordt ingezet op de Mienskip,
het fundament van deze regio, te behouden en te versterken, door samen met inwoners
tot lokale oplossingen voor de bestaande opgaven te komen. Daarnaast wordt gestreefd
naar het bereikbaar houden van zorg, onderwijs en ontmoetingsmogelijkheden voor alle
inwoners, bijvoorbeeld door met inwoners te werken aan kleinschalige mobiliteitsinitiatieven.
Ook wordt deprachtige leefomgeving behouden en als kans ingezet bij het realiseren
van grote opgaven, waarbij diverse plekken in de regio worden vergroend en twee sportparken
worden gerealiseerd. Verder wordt samengewerkt aan een duurzaam bedrijfsleven en een
toekomstbestendige arbeidsmarkt, onder meer door het opzetten van regionale onderwijsprogramma’s
op het gebied van zorg en maritiem.Tot slot wordt de bestaande regionale samenwerking
te verstertn en te verrijkt met een vernieuwende aanpak.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Zuidwest-Friesland is € 17,5 miljoen.

Veluwe II

De Veluwe is zowel ecologisch als economisch van groot belang voor Nederland. De Veluwe
is niet alleen een uniek gebied met meer dan 90.000 hectare natuur en een rijke cultuurhistorie,
het is ook een regio waar bijna een miljoen mensen wonen, werken en recreëren. De
Regio Deal Veluwe II richt zich op de uitdaging om een balans te (blijven) vinden
tussen het behoud van de natuur op de Veluwe en het waarborgen van leefbaarheid en
economische vitaliteit. Die balans staat onder druk door biodiversiteitsverlies, bevolkingsgroei,
veranderingen in de landbouw, veranderende recreatiebehoeften en sociale problematiek
in de regio.

De Regio Deal focust op het versterken van recreatie, erfgoed en zorg, het verbeteren
van leefbaarheid en duurzaamheid, en het intensiveren van samenwerking en innovatie.
De aanpak resulteert in een betere spreiding en verduurzaming van recreatie en het
realiseren van nieuwe recreatieve voorzieningen. Duurzame mobiliteit wordt verbeterd
met toeristische overstappunten, nieuwe recreatieve routes en innovatieve OV-oplossingen.
Bewoners worden betrokken en ondersteund via educatieve programma's, Dorpendeals en
initiatieven zoals Camping van ons en Pauzeparken.

De Regio Deal is geïnitieerd door een groot aantal partijen die al jarenlang in verschillende
verbanden samenwerken op de Veluwe. Met de deal krijgt deze samenwerking een stevige
impuls.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Veluwe II is € 20 miljoen.

Midden-Limburg

De regio Midden-Limburg kenmerkt zich door een mooi cultuurlandschap, waarin het prettig
en veilig wonen is in de talrijke (veelal kleine) kernen. Door droogte, diverse ruimteclaims
en een bovengemiddelde vergrijzing in combinatie met het wegtrekken van jonge mensen
naar sterke economische trekkers in de omgeving, komt dit onder druk te staan. Met
de Regio Deal gaat de regio aan de slag met plannen voor de leefbaarheid in de kernen
en inzet op veiligheid in dit grensgebied met België en Duitsland. Daarnaast wil ze
de ruimtevragen (wonen, werken, ondernemen en recreëren, landbouw, energie, natuur,
water e.d.) inpassen in het gebied met behoud van kwaliteit van het landschap. Daarnaast
wil ze verdroging met concrete maatregelen tegengaan. Om het onderwijs goed aan te
laten sluiten op het Midden-Limburgse bedrijfsleven, en zo jonge mensen aan zich te
binden, worden campussen ontwikkeld en ondernemers ondersteund.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Midden-Limburg is € 20 miljoen.

Metropoolregio Eindhoven

De Metropoolregio Eindhoven maakt een ruimtelijke schaalsprong door, die essentieel
is voor de verdere economische ontwikkeling van Nederland en de strategische autonomie
van Europa. Belangrijke regionale uitdaging die met deze groei gepaard gaat, is dat
iedereen mee kan (blijven) doen. Om dit te realiseren heeft de regio zich tot doel
gesteld om de sociale interactie tussen (groepen) mensen die elkaar nu niet tegenkomen,
zoals theoretisch en praktisch geschoolden, ouderen en jongeren, internationals en
locals te versterken. Inzet is om competenties en basisvaardigheden van mensen die
momenteel moeite hebben om aansluiting te vinden in de samenleving te ontwikkelen.
Daarnaast wordt de leefbaarheid in steden, dorpen en landelijk gebied vergroot. Dit
wordt onder andere zichtbaar doordat er laagdrempelige third places (plek waar het
openbare leven zich afspeelt) met een inclusieve museale programmering worden gerealiseerd.
Ook zullen er in de hele regio urban-sportfaciliteiten verschijnen. Inwoners en werknemers
kunnen deelnemen aan programma’s voor verbetering van werknemersvaardigheden, (zelf)redzaamheid,
digitale- en taalvaardigheid. Verschillende bestaande locaties in de regio worden
omgevormd tot groene pleisterplaatsen met ruimte voor ontmoeting, kunst en cultuur.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Metropoolregio Eindhoven is € 20 miljoen.

Noord-Holland Noord

De Regio Deal Noord-Holland Noord richt zich op het versterken van de brede welvaart
in een regio die zowel landelijke als stedelijke gebieden omvat. Deze regio, bekend
om zijn agrarische kracht, technologische innovatie in zaadveredeling en offshore
energie, staat voor grote uitdagingen op het gebied van ontgroening, vergrijzing en
de energietransitie.

Met de Regio Deal wordt actief gewerkt aan het behouden en aantrekken van talent,
het verbeteren van de arbeidsmarkt en het verduurzamen van ondernemende activiteiten
van de regio. Een concreet resultaat dat wordt nagestreefd, is de ontwikkeling van
praktijkgerichte leeromgevingen die jongeren in de regio houden en hen voorbereiden
op de banen van morgen. Ook zal een operationeel duurzaamheidsloket worden opgezet,
dat bedrijven helpt met verduurzaming en energiebesparing. Daarnaast wordt geïnvesteerd
in de leefbaarheid en gezondheid van inwoners door de verbetering van de woonomgeving
en voorzieningen, met speciale aandacht voor een vergrijzende bevolking. Dit zorgt
voor een sociaal veerkrachtige regio, waar het prettig wonen, werken en leven is.
Met deze Regio Deal wordt Noord-Holland Noord toekomstbestendiger, aantrekkelijker om te wonen
en werken, en wordt een stevige basis gelegd voor verdere groei en samenwerking tussen
overheid, onderwijs en bedrijfsleven.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Noord-Holland Noord is € 32,5 miljoen.

Amsterdam Zuidoost

Amsterdam Zuidoost is een bruisend stadsdeel met inwoners van meer dan 170 nationaliteiten.
Het is een focusgebied in het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV).
Zuidoost kent uitdagingen die voortkomen uit decennialange achterstelling van de bewoners,
zoals onder-advisering, hoge(re) schooluitval, relatief hoge werkloosheid, een groot
aandeel minimahuishoudens, onveiligheid, gezondheidsproblematiek en een laag vertrouwen
in de overheid. In het Masterplan Zuidoost is een langjarig perspectief geschetst
voor verbetering van de situatie van de bewoners, wat met de Regio Deal kracht bij
wordt gezet op die plekken waar de problemen het grootst zijn. Met de Regio Deal worden
onder andere de uitstraling van scholen aangepakt, veilige plekken voor jongeren gecreëerd,
ondernemerschap mogelijk gemaakt en een wijkpoli ingericht met studenten voor laagdrempelig
gezondheidsadvies. Door initiatieven van bewoners te ondersteunen en bewoners te betrekken
bij alle stappen van de interventies die worden ingezet, wordt gewerkt aan vertrouwen.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Amsterdam Zuidoost is € 20 miljoen.

Metropoolregio Amsterdam West (MRA West)

In het westen van de Metropoolregio Amsterdam liggen Beverwijk, Haarlem, Haarlemmermeer,
Velsen en Zandvoort. De regio vormt een aaneenschakeling van landschappen: van strand(wal)
en duingebied tot bossen, buitenplaatsen, veenweide en droogmakerijen. Met een groot
deel van de inwoners gaat het goed, maar met name bewoners in kwetsbare wijken hebben
te maken met een stapeling van gezondheidsproblemen en een gebrek aan sociale cohesie.
Dit alles wordt lokaal nog versterkt door de aanwezigheid van Schiphol, grote verkeersaders
en de (staal)industrie. Ook is er een gebrek aan goed toegankelijk en kwalitatief
hoogwaardig groen. De Regio Deal MRA West is bedoeld om de balans tussen de kwaliteiten
en opgaven van de regio te verbeteren. De Regio Deal zet daarom in op een groene,
aantrekkelijke leefomgeving, die aanzet tot meer bewegen en een actievere leefstijl
en die zorgt voor meer onderlinge sociale interactie. Zo wordt bijvoorbeeld het ontvangstgebied
van Spaarnwoude verruimd en aantrekkelijker gemaakt, om het toenemende aantal belangstellenden
voor recreatie in het groen op te kunnen vangen én het groen toegankelijker te maken
voor inwoners van kwetsbare wijken.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Metropoolregio Amsterdam-West (MRA West) is € 20 miljoen.

Zuid-Hollandse Delta II

De Zuid-Hollandse Delta is schakelgebied tussen stad, land en wereldhaven. Het is
een combinatie van stedelijk en landelijk gebied, elk met eigen unieke opgaven. Juist
de verschillende karakteristieke functies van de drie eilanden zijn van meerwaarde
voor het gebied als geheel. Door de Regio Deal Zuid-Hollandse Delta I is een beweging
van samenwerking op gang gekomen. Die wordt versterkt. Binnen de programma’s Economie,
Leefbaarheid en Landschap werken overheden, ondernemers, onderwijs-en maatschappelijke
organisaties samen aan de brede welvaart voor de 300.000 inwoners van de Zuid-Hollandse
Delta.

De Regio Deal zet in op een duurzame circulaire economie met toekomstperspectief voor
het MKB en de landbouwsector, ook door goede aansluiting met het onderwijs. Waterkwaliteit,
voldoende zoetwater en waterveiligheid zijn – mede door de ligging aan de kust – in
deze regio van levensbelang. Beschermen en versterken van het unieke deltalandschap
staat centraal, met vitale kernen in balans met natuur, landbouw, water en duurzame
recreatie. Door betere benutting van bestaande verbindingen en inzet van slimme en
innovatieve mobiliteit verbeteren we de toegankelijkheid van werk, onderwijs en voorzieningen.
Zo vormen de drie Zuid-Hollandse eilanden steeds meer één regio die van toegevoegde
waarde is voor inwoners, bezoekers en de brede omgeving.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Zuid-Hollandse Delta II is € 10 miljoen.

Waterwegregio

In de Waterwegregio (Maassluis, Rotterdam, Schiedam en Vlaardingen) is sprake van
onvoldoende kwaliteit van de woon-, leef-, leer- en werkomgevingen die ook onvoldoende
toegesneden zijn op de toekomst, De omvangrijke sociale problematiek wordt eerder
groter dan kleiner en qua duurzaamheid en circulariteit heeft de regio geen koplopersprofiel.
Het streven is dat in 2030 in de Waterwegregio een zichtbare en significante verbetering
van de kwaliteit van leven, leren, werken en wonen waarneembaar is voor de huidige
en toekomstige generatie. Daarom werkt de Waterwegregio aan een omgeving waar huidige
en toekomstige generaties inwoners zich veilig en beschermd voelen. Daarnaast moeten
zij zich hier kunnen ontwikkelen en oog hebben voor elkaar.Ook wordt gewerkt aan een
inclusieve arbeidsmarkt met een betere toegang tot bestendig werk, een volwaardig
inkomen en kwalitatief goede banen om de kansen van de huidige en toekomstige generaties
te vergroten. Tot slot wordt ingezet op

circulaire en duurzaamheidstransitie in de gebouwde omgeving en de opbouw van kennis
en ervaring die nodig zijn om deze te realiseren. Concreet streeft de Regio bijvoorbeeld
naar realisatie van drie duurzame fysieke ontmoetingsplekken voor de inwoners van
de Waterwegregio.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Waterwegregio is € 17,7 miljoen.

Delft-West

Delft heeft zich door de aanwezigheid van de Technische Universiteit Delft ontwikkeld
tot een verzamelplek voor technologische en wetenschappelijke innovatie met veel werkgelegenheid
voor de regio. Tegelijkertijd kent met name Delft-West een hoge werkloosheid. Opleidingsniveau
en arbeidsmarkt sluiten hier onvoldoende op elkaar aan. Jongeren hebben minder kansen
en de zelfredzaamheid is lager dan elders. Het programma «Wij West, gelijke kansen
in Delft» is opgezet, als onderdeel van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid
met een langjarige ambitie van 20 jaar. Via deze Regio Deal zetten gemeente en Rijk
zich in om de komende 4 jaar hier substantiële vooruitgang te boeken door een impuls
te geven aan het onderwijs en de arbeidsmarkt.

Er zijn drie samenhangende doelen. Het eerste doel is het creëren van kansengelijkheid
voor jeugd en jongeren in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Tweede doel is het
bevorderen van participatie, betrokkenheid en zelfregie van bewoners met een lage
sociaaleconomische status en het laatste doel is het bieden van perspectief op passend
werk en ondernemerschap voor bewoners en het versterken van de lokale wijkeconomie.

Om dit te bewerkstelligen wordt bijvoorbeeld een betere aansluiting nagestreefd tussen
de (innovatieve) maakindustrie en het onderwijs op alle niveaus, waardoor meer jongeren
met een startkwalificatie het onderwijs zullen verlaten en meer kans maken op werk.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Delft-West is € 12,3 miljoen.

Sint Eustatius

De gemeenschap op Statia is in ontwikkeling. Het doel van de Regio Deal Sint Eustatius
is een aantal sociaaleconomische uitdagingen op het eiland aan te pakken. Investeringen
worden gedaan om het culturele, historische en natuurlijke erfgoed van het eiland
te identificeren, te delen en te waarborgen, en om de eilandmarketing te stimuleren.
Deze investeringen vergroten de impact van bestaande initiatieven gericht op het stimuleren
van sociale mobiliteit en sociale cohesie, het bevorderen van de gezondheid van de
gemeenschap, het stimuleren van creatieve expressie en het leven lang leren en het
vergemakkelijken van actieve arbeidsmarktparticipatie. Ook levert de Regio Deal tastbare
resultaten met gerenoveerd en beter toegankelijk gemaakt historisch erfgoed.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Sint Eustatius is € 10 miljoen.