Brief regering : Jaarverslagen Landelijk Bureau Bibob 2023 en Kwaliteitscommissie Bibob 2023

Nr. 34
BRIEF VAN DE MINISTERS VOOR RECHTSBESCHERMING EN VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 14 mei 2024

Hierbij bieden wij u, conform artikel 24 van de Wet Bibob, het jaarverslag van het
Landelijk Bureau Bibob over het jaar 2023 aan. Het Landelijk Bureau Bibob maakt onderdeel
uit van het agentschap Justis. Ook bieden wij het jaarverslag van de Kwaliteitscommissie
Bibob over het jaar 2023 aan. De Kwaliteitscommissie heeft een onafhankelijke positie
en rapporteert rechtstreeks aan de Minister voor Rechtsbescherming.

Jaarverslag Landelijk Bureau Bibob 2023

De Wet Bibob heeft tot doel de integriteit van bestuursorganen en rechtspersonen met
een overheidstaak (hierna tezamen: bestuursorganen) te beschermen door te voorkomen
dat het bestuursorgaan onbewust criminele activiteiten faciliteert. Het Landelijk
Bureau heeft hierbij een belangrijke taak in de advisering van bestuursorganen hierover.
Bestuursorganen kunnen bij complexe zaken het Landelijk Bureau Bibob verzoeken onderzoek
te verrichten. Het Landelijk Bureau Bibob draagt zorg voor een zorgvuldig en nauwkeurig
advies, met uitgebreide onderbouwing. Het Landelijk Bureau Bibob heeft daarnaast de
wettelijke taak om bestuursorganen te informeren over de Wet Bibob en de weigerings-
en intrekkingsgronden. Dit doet het door voorlichting te geven. Ten slotte beheert
het Landelijk Bureau Bibob het Bibob-register, waarin gevaarsconclusies worden geregistreerd
en deze kunnen worden opgevraagd door bestuursorganen.

Adviezen

Uit de resultaten over het jaar 2023 blijkt dat er minder reguliere adviezen en aanvullende
adviezen zijn aangevraagd en uitgebracht dan in 2022.1 Het Landelijk Bureau Bibob heeft 200 reguliere adviezen uitgebracht, tegenover 247
in 2022. Daarnaast heeft het Landelijk Bureau Bibob 37 aanvullende adviezen verstrekt,
tegenover 55 in 2022. Er zijn ook minder adviesaanvragen gedaan door bestuursorganen.
Er werden in 2023 255 adviesaanvragen ontvangen, tegenover 262 in 2023. Door bestuursorganen
worden verschillende factoren genoemd die van invloed zijn hierop. Zo hebben bestuursorganen
met de wetswijzigingen in 2020 en in 2022 meer bevoegdheden gekregen om eigen onderzoek
te doen. Ook de arbeidsmarktkrapte wordt, net als in 2022, als oorzaak genoemd van
de dalende aantallen. Het Landelijk Bureau Bibob houdt rekening met de mogelijkheid
dat het aantal adviesaanvragen in de toekomst weer iets toeneemt. Met het Landelijk
Bureau Bibob wordt het aantal adviesaanvragen daarom gemonitord.

Doorlooptijden

In 2023 is in 79,7% van de gevallen geadviseerd binnen de wettelijke termijn van 12 weken,
tegenover 83,7%2 in 2022. Er is dus sprake van een achteruitgang. Eén van de oorzaken is dat de informatieleveranciers
van het Landelijk Bureau Bibob niet altijd tijdig aan de informatieverzoeken voldoen.
Het Landelijk Bureau Bibob onderzoekt welke andere oorzaken genoemd kunnen worden.
Het Landelijk Bureau Bibob monitort de doorlooptijden daarnaast continu en er wordt
gekeken welke mogelijkheden er zijn om de doorlooptijden op het juiste niveau te krijgen.

Evaluatie door bestuursorganen

Het Landelijk Bureau Bibob stuurt na het uitbrengen van een advies een evaluatieformulier
aan het bestuursorgaan dat het advies had aangevraagd. Deze worden door het Landelijk
Bureau Bibob gebruikt om de kwaliteit van de dienstverlening en de adviezen te verbeteren.
In 2023 zijn slechts 37 formulieren ingevuld. Het Landelijk Bureau Bibob geeft aan
dat de evaluatieformulieren in 2024 gedigitaliseerd worden, waarmee de verwachting
is dat meer evaluatieformulieren ingevuld worden teruggestuurd.

Voorlichting

Het Landelijk Bureau Bibob heeft in 2023 zijn jaarlijkse «Lenteschool» georganiseerd,
met workshops over actualiteiten en onderwerpen die het Bibob-onderzoek raken. Aan
de Lenteschool werd door professionals uit het hele land deelgenomen. Het Landelijk
Bureau Bibob ondersteunt daarnaast net als voorgaande jaren bestuursorganen bij het
doen van een (eerste) adviesaanvraag middels intakegesprekken, het verzorgt trainingen
en presentaties en er worden inhoudelijke vragen beantwoord via e-mail en telefoon.

In 2023 is het Landelijk Bureau Bibob daarnaast aan de slag gegaan met een nieuwe
visie op voorlichting, om beter aan de behoeften van bestuursorganen te kunnen voldoen.
Dit is de uitkomst geweest van gesprekken met verschillende partners. Er wordt ingezet
op de ontwikkeling van een uitgebreider voorlichtingsaanbod, waarbij onder andere
samen wordt gewerkt met de Regionale Informatie- en Expertisecentra (RIEC’s). Hier
zal in 2024 uitvoering aan worden gegeven. Wij vinden het belangrijk dat bestuursorganen
worden gehoord in hun behoeften, zodat zij de Wet Bibob optimaal kunnen benutten.
Wij steunen dit initiatief daarom van harte.

Bibob-register

Eind 2022 is het Bibob-register in gebruik genomen, waarmee bestuursorganen gevaarsconclusies
kunnen registreren en via een informatieverzoek kunnen opvragen of over een subject
in het eigen onderzoek eerder een gevaarsconclusie is getrokken door een ander bestuursorgaan.
In 2023 werden 5.657 van die informatieverzoeken gedaan. Het aantal geregistreerde
gevaarsconclusies betrof aan het einde van het jaar 680. De meeste registraties (604)
zijn van het Landelijk Bureau Bibob. De geregistreerde gevaarsconclusies bevatten
informatie die nuttig is voor het verdere verloop van het Bibob-onderzoek. Daarom
besteedt het Landelijk Bureau Bibob in zijn voorlichting aandacht aan het registreren
van gevaarsconclusies. Voor 2024 wordt een stijging van het aantal informatieverzoeken
voorzien, waarmee het Bibob-register zijn diensten bewijst.

Jaarverslag Kwaliteitscommissie Bibob 2023

Jaarlijks beoordeelt de onafhankelijke Kwaliteitscommissie Bibob de kwaliteit van
Bibob-adviezen. In 2023 zijn 40 reguliere en geen aanvullende adviezen van het Landelijk
Bureau Bibob beoordeeld.

In het jaarverslag heeft de Kwaliteitscommissie voor de tweede keer op rij haar bevindingen
kwantitatief weergegeven om een algemeen beeld van de kwaliteit van de uitgebrachte
adviezen te kunnen schetsen. In het grootste deel van de beoordeelde adviezen (52,5%)
zijn geen procedurele of inhoudelijke opmerkingen gemaakt. Dit is iets meer dan in
2022 (45%).

Op basis van haar beoordelingen heeft de Kwaliteitscommissie aanbevelingen van zowel
procedurele als inhoudelijke aard gedaan. Er is dan ook ruimte voor verbetering op
beide punten.

De procedurele aanbevelingen zien op de communicatie met bestuursorganen over het
verloop van het onderzoek en het toelichten waarom een termijn niet wordt gehaald
(zichtbaar in de doorlooptijden). De belangrijkste inhoudelijke aanbeveling ziet op
het toelichten in het advies over gemaakte keuzes ten aanzien van de gevaarsconclusie
en ten aanzien van het wachten op informatie. Deze aanbeveling werd ook in het jaarverslag
van 2022 gedaan en dus is nog onvoldoende verbetering zichtbaar. De Kwaliteitscommissie
beveelt daarnaast ook aan om de gemaakte keuzes in het dossier vast te leggen. Het
Landelijk Bureau Bibob geeft aan dat op basis van de eerdere aanbeveling en de nieuwe
aanbevelingen een aantal onderwerpen nu al uitgebreider wordt toegelicht in het advies.
Het Landelijk Bureau Bibob zal met de kwaliteitscommissie in gesprek gaan over op
welke punten meer toelichting gewenst is.

De Kwaliteitscommissie doet ook enkele algemene aanbevelingen. De Kwaliteitscommissie
constateert dat in 2023 niet alle gemeenten in Nederland een adviesaanvraag bij het
Landelijk Bureau Bibob hebben gedaan en beveelt aan om daar aandacht aan te besteden,
bijvoorbeeld door hierin samen te werken met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
en het Interprovinciaal Overleg. Meer specifiek wordt aanbevolen om in te zetten op
het verbeteren van het kennisniveau ten aanzien van aanbestedingen. Daarnaast beveelt
de Kwaliteitscommissie aan om de inzet van het Bibob-instrument door Rijksonderdelen
te bevorderen. In dat kader wordt op door ons ministerie al bekeken hoe daarin verbeteringen
aan te brengen, waar mogelijk samen met het Landelijk Bureau Bibob. Ten slotte merkt
de Kwaliteitscommissie op dat (buitenlandse) informatie niet altijd wordt geleverd
aan het Landelijk Bureau Bibob. Het Landelijk Bureau Bibob wordt daarom aanbevolen
om hierover het gesprek te voeren met informatieleveranciers. Deze laatste aanbeveling
werd ook in het jaarverslag van 2022 gedaan. Door het Landelijk Bureau Bibob is aangegeven
dat zij in 2024 relatiebeheerders aanstellen die hiermee aan de slag gaan. Ten aanzien
van de andere aanbevelingen heeft het Landelijk Bureau Bibob aangegeven dat het kennis
heeft genomen van de aanbevelingen en dat intern zal worden besproken wat met de aanbevelingen
gedaan wordt.

De algemene aanbevelingen zijn ook door de Kwaliteitscommissie in een gesprek met
ons ministerie toegelicht. Een deel van de aanbevelingen heeft al onze aandacht. Wij
vinden het belangrijk te streven naar het bevorderen van kwaliteit. Daarom blijft
ons ministerie met het Landelijk Bureau Bibob in gesprek om te bezien of en op welke
wijze de aanbevelingen overgenomen kunnen worden.

De Minister voor Rechtsbescherming,
F.M. Weerwind

De Minister van Justitie en Veiligheid,
D. Yeşilgöz-Zegerius