Brief regering : Voortgang Datavisie Handelsregister

32 637
Bedrijfslevenbeleid

Nr. 298
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 8 mei 2024

Met deze brief licht ik uw Kamer in over de voortgang van de Datavisie Handelsregister
(HR)1. In het openbare HR kan iedereen met juridische zekerheid nagaan met wie hij zaken
doet. Dat biedt rechtszekerheid in het economisch verkeer. Tegelijkertijd moeten de
in het HR opgenomen persoonsgegevens voldoende beschermd worden. De Datavisie HR beoogt
een passend beleidskader te bieden voor integer gebruik van de data uit het HR door
de privacy van de ingeschrevenen te verbeteren en tegelijkertijd de toegankelijkheid
van het HR te vergroten. Zo wordt het HR beter aangesloten op de eisen en uitdagingen
van deze tijd. De kern van de Datavisie HR bestaat uit acht maatregelen die zorgen
voor een betere balans in de omgang met HR data en de aanpassing van de financiering
van het HR als een noodzakelijk onderdeel. Vier maatregelen zijn gericht op het structureel
verbeteren van de privacy van ingeschrevenen in het HR, de andere vier op het versterken
van rechtszekerheid en fraudeweerbaarheid. Deze maatregelen zijn weergegeven in onderstaand
schema.

Maatregelen

Belangrijkste acties

Volgende stappen /tijdpad

Privacy verbeteren

1a

Niet openbaar maken van telefoonnummers

– Wijziging Handelsregisterbesluit (Hrb)

– Aanpassing IT vooruitlopend op inwerkingtreding wet

Treedt naar verwachting in werking per 1 juli 2024

1b

Niet openbaar maken van emailadressen

– Voornemen wordt mogelijk doorkruist door aanscherping EU-regelgeving

Ontwikkeling EU-regelgeving afwachten

2

Registratie eenmanszaken met openbaar postadres

– Wijziging Handelsregisterbesluit (Hrb)

– Wijzigingen uitvoering zijn al doorgevoerd

Treedt naar verwachting in werking per 1 juli 2024

3

Afscherming VvE’s

– Nog in te vullen

PM

4

Inperking commercieel gebruik HR-data

– Opname direct marketingverbod in Handelsregisterwet (Hrw)

– Aangepast in uitvoering bij KVK:

• HR-publicaties eind 2023 gestopt

• Invoering contractuele gebruiksvoorwaarden aan HR-data voor serviceproviders

Voorstel wijziging Hrw; in consultatie in 3e kwartaal 2024

Rechtsbescherming en fraudeweerbaarheid

5

Registratie en publicatie bestuursverboden

– Wijziging Handelsregisterbesluit (Hrb)

– Registratie bestuursverboden is in werking

– Publicatie bestuursverboden is in voorbereiding

Treedt naar verwachting in werking per 1 juli 2024

6

Uitbreiding autorisaties t.b.v. maatschappelijk relevante taken

1) Wijziging Hrb (voor overheden)

2) Wijziging Hrw (voor private organisaties)

1) Treedt naar verwachting in werking per 1 juli 2024

2) Voorstel wijziging Hrw; in consultatie in 3e kwartaal 2024

7

Versterken Poortwachtersrol KVK

– Optimalisatie van check op curatele en bewind

– Onderzoek naar inschrijving ongebruikelijke adressen

Uitvoering bij KVK in 2024

8

Terugmelding (vermoedelijk) onjuiste HR-gegevens door overheidsorganisaties

– Belastingdienst is als eerste partij aangesloten m.i.v. 1-1-2024

Tussen 2024 en 2029 worden alle afnemende overheidsorganisaties aangesloten op verplicht
terugmelden

Het tijdpad voor de eerste wijziging van het Handelsregisterbesluit is aangepast ten
opzichte van de vorige voortgangsbrief. Op 20 maart 2024 heeft de Raad van State advies
uitgebracht over het voorstel. De Afdeling advisering van de Raad van State heeft
een aantal opmerkingen bij het ontwerpbesluit en adviseert daarmee rekening te houden
voordat een besluit wordt genomen. De onderbouwing van het voorstel wordt aangevuld
naar aanleiding van het advies, waarna publicatie zo spoedig mogelijk zal volgen,
met het oog op de gewenste inwerkingtreding per 1 juli 2024.

De wijzigingen in de Handelsregisterwet zullen in delen worden doorgevoerd (minimaal
drie tranches). Dit vanwege budgettaire redenen in relatie tot de inwerkingtreding
van Europese wetgeving per 1 januari 2025, die druk geeft op het tijdspad.

De eerste tranche van de Handelsregisterwet omvat de inrichting van een toekomstbestendige
financiering van het Handelsregister. Zoals in de vorige voortgangsbrief is aangegeven,
is aanpassing van de huidige financiering nodig aangezien de maatregelen uit de Datavisie
HR gevolgen hebben voor zowel de inkomsten als de uitgaven van het handelsregister.
Daarnaast is er sprake van een sterke maatschappelijke behoefte, ondersteund door
toenemende Europese verplichtingen2, om het HR toegankelijker te maken door HR-informatie kosteloos te verstrekken. Tevens
worden huidige perverse prikkels, die uitnodigen tot doorverkoop van HR-informatie
met daaraan verbonden risico’s op ongewenst gebruik, hiermee weggenomen. De aanpassingen
hangen samen met het naar nul brengen van de vergoedingen voor de verstrekking van
HR-gegevens en documenten en het inrichten van de vervangende financieringssystematiek.
De eerste tranche bevat de noodzakelijke grondslag voor het invoeren van een jaarbijdrage
voor alle HR ingeschrevenen en de grondslag voor een aansluitvergoeding voor gebruikers
van bulkgegevens uit het HR, naast de abonnementen voor overheden. Deze eerste aanpassing
van de Handelsregisterwet zal gelijktijdig met verzending van deze brief ter consultatie
gaan. Het wetsvoorstel bevat enkel de wettelijke grondslagen voor het kunnen hanteren
van tarieven en nog niet de invulling van de tarieven zelf. Deze volgt te zijner tijd
in lagere regelgeving. In de voortgangsbrief datavisie van januari 2023 zijn indicatieve
bedragen genoemd van € 25 per jaar voor de jaarbijdrage en € 2.500 tot € 50.000 voor
de toegangsbijdrage. Bij de nadere uitwerking van de tarieven, die tijdig voor indiening
van het voorstel voor parlementaire behandeling gereed zal zijn, zullen deze bedragen
nog worden geïndexeerd en waar nodig vermeerderd met uitvoeringskosten. Voor de jaarbijdrage
is inmiddels vastgesteld dat invoering voor alle in het HR opgenomen entiteiten in
één keer niet raadzaam is het met oog op de uitvoering. Daarom wordt de jaarbijdrage
voor eenmanszaken, die ongeveer de helft van alle registraties uitmaken, op een later
tijdstip ingevoerd dan voor de andere HR-inschrijvingen.

Ik ben voornemens in het derde kwartaal van 2024 een tweede tranche wijzigingen van
de Handelsregisterwet gereed te hebben voor consultatie; deze beslaat onder andere
een verbod op het gebruik van HR-gegevens voor direct marketing doeleinden en een
uitbreiding van gebruikersautorisaties ten behoeve van maatschappelijk relevante taken.
Aanpassingen die minder urgent zijn, zoals de herziening van de omgang met HR gegevens
van VvE’s, worden in een nog in te richten derde tranche ondergebracht.

De gehanteerde procesaanpak draagt bij aan een continue voortgang en stapsgewijze
implementatie van de belangrijkste maatregelen. Hiertoe heb ik een Taskforce Handelsregisterwet
in het leven geroepen waarin EZK nauw samenwerkt met de Kamer van Koophandel als uitvoerder.

Een nadere toelichting op de maatregelen inclusief wat HR ingeschrevenen hiervan nu
al merken of gaan merken, vindt u in de bijlage Uitwerking Datavisie HR. Hierbij wordt
ook ingegaan op het voortraject met betrokken stakeholders dat is doorlopen bij de
ontwikkeling van de Datavisie HR.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat, M.A.M. Adriaansens

Uitwerking Datavisie Handelsregister

In deze uitwerking neem ik u mee in noodzaak, doel en achtergrond bij deze nieuwe
visie op de omgang met data uit het Handelsregister (HR), waarbij privacy van ingeschrevenen
voorop staat. Daarnaast komt de huidige stand van zaken van de geïnitieerde maatregelen
aan bod, als ook het proces voor de komende periode.

1. Noodzaak en doel Datavisie HR

De Datavisie beoogt een passend beleidskader te bieden voor integer gebruik van data
uit het Handelsregister (HR) ten bate van de maatschappij. In feite betekent dit een
herziening van de handelsregistertaak van KVK waarbij de mate van openbaarheid van
het register beter aansluiting vindt bij de eisen en uitdagingen van deze tijd.

Voortraject

In 2021 is naar aanleiding van breed gedeelde onvrede onder ondernemers over het gebruik
van met name adres- en contactinformatie op basis van het Handelsregister, een verkenning
gehouden onder HR stakeholders. Deze bevestigt het beeld dat er grote behoefte is
aan verbetering van de privacy van de ondernemer. Met name waar de zakelijke en private
sfeer elkaar sterk raken, zoals bij veel zzp’ers die een onderneming hebben gevestigd
op hun woonadres. Er is een sterke vraag naar terugdringing van de ervaren overlast
door ongevraagde commerciële benadering in het kader van direct marketing. Eerder
gezette stappen, zoals het invoeren van de non-mailing indicator, de Wet acquisitiefraude
en het omzetten van de opt-out via het «bel me niet» register naar een wettelijk toestemmingsvereiste
in de Telecommunicatiewet, hebben de overlast niet voldoende verminderd. Ook waar
sprake is van intimidatie en persoonlijke veiligheidsrisico’s, hebben ingeschrevenen
behoefte aan mogelijkheden om hun gegevens af te schermen. Deze behoefte wordt versterkt
door de verruwing van het maatschappelijke debat. Tegelijkertijd blijkt dat afnemers
soms behoefte hebben aan meer gegevens of aan inzichten die het HR nu niet kan bieden.
Een registratie in het HR biedt bijvoorbeeld geen garantie ten aanzien van de betrouwbaarheid
of gegoedheid van een onderneming, terwijl veel gebruikers van het HR dit wel verwachten
of in ieder geval wenselijk zouden vinden. Ofschoon de mate van juistheid van de authentieke
gegevens in het HR zeer hoog is en zorgvuldig gemonitord wordt, wil ik de mogelijkheden
onderzoeken om de poortwachtersrol van KVK te versterken – ook ten behoeve van fraudebestrijding.

De opbrengst van de wensen en behoeften uit de verkenning is gecombineerd met informatie
over de Europeesrechtelijke verplichtingen die gelden voor het HR en/of voor ondernemingen
om bepaalde gegevens (kosteloos) openbaar te maken of anderszins te delen. Dit heeft
inzicht gegeven in de beschikbare beleidsruimte om de nationale regels rond het HR
aan te passen, deze is aan de Tweede Kamer gecommuniceerd in december 2021. Vooral
ten aanzien van eenmanszaken zijn er mogelijkheden om de regels voor openbaarheid
van informatie in het HR substantieel aan te passen en is het ook wenselijk hiervan
gebruik te maken. Een grote meerderheid van deze groep (bijna 90%) heeft tenslotte
zijn onderneming geregistreerd op het woonadres.

In het voorjaar van 2022 is bij een zestal expertsessies dieper ingegaan op een aantal
vragen over openbaarheid van (bepaalde) HR-data. Daarbij is onder andere naar voren
gekomen dat:

• Betere bescherming van privacygevoelige gegevens nodig is, met name bij eenmanszaken,

• KVK zich moet richten op de eigen verantwoordelijkheid ten aanzien van verstrekkingen
uit het HR en daarin een voortrekkersrol kan spelen, ongeacht de openbaarheid van
gegevens op andere plekken dan het HR,

• KVK in veel gevallen geen data of uittreksels zou moeten verstrekken maar alleen de
informatie waar de afnemers specifiek om vragen, bijvoorbeeld via hit/no hit verificatie,

• Overheden en organisaties met een publieke taak juist méér toegang nodig hebben, denk
aan notarissen, banken etc., om hun publieke en/of maatschappelijke taak op een efficiënte
manier te kunnen vervullen,

• Kwaliteit van de gegevens voor de publieke taken van groot belang is, zodat het niet
wenselijk is dat ondernemingen geprikkeld worden om zich in te schrijven op «virtuele»
vestigingsadressen (waar zij niet daadwerkelijk aanwezig zijn),

• Ongewenst gebruik van gegevens, zoals voor persoonlijke bedreiging of intimidatie
en direct marketing moet met kracht worden bestreden (bijvoorbeeld met gebruiksvoorwaarden
of een wettelijke regeling), maar dat juist meer ruimte moet worden geboden voor gebruik
ten behoeve van wetenschap en journalistiek.

Op basis van deze inzichten zijn acht beleidsmaatregelen geformuleerd die nu de kern
vormen van de Datavisie HR.

2. Voortgang maatregelen

Uw Kamer volgt de ontwikkelingen op dit terrein op de voet en heeft ook door middel
van moties3 de aandacht gevestigd op verbeterpunten en mogelijke oplossingen. Vooruitlopend op
de invoering van het Handelsregisterbesluit en de Handelsregisterwet zijn er diverse
maatregelen ingevoerd die tegemoetkomen aan uw inbreng en de maatschappelijke behoefte
die voortkwam uit de verkenning en expertsessies. Aanvullend op de acht eerder genoemde
maatregelen, leidt dit beleidstraject ook tot nieuwe voorstellen die de privacy verbeteren
van HR ingeschrevenen. Deze zullen ook in het wetswijzigingstraject worden meegenomen.
In dat kader is KVK voornemens te stoppen met de registratie van het geslacht van
ingeschrevenen en heeft KVK serviceprovider overeenkomsten gesloten met commerciële
afnemers. Deze zijn daarmee gebonden aan strikte gebruiksvoorwaarden waarin de privacybelangen
van ingeschrevenen beter zijn gewaarborgd. Onderstaand treft u een toelichting aan
op de reeds uitgevoerde maatregelen en de stand van zaken ten aanzien van bestaande
en nieuwe maatregelen.

I. Reeds uitgevoerde maatregelen

Privacy

Afscherming woonadres natuurlijke personen

Sinds 1 januari 2022 zijn alle woonadressen van ondernemers en bestuurders afgeschermd
in het Handelsregister. De afgeschermde woonadressen zijn alleen in te zien door overheidsorganisaties
of beroepsgroepen die daar wettelijk toestemming voor hebben, zoals bijvoorbeeld notarissen,
advocaten en deurwaarders.

Afscherming bezoekadres onderneming en rechtspersoon bij dreiging

In de tweede helft van 2022 is ook de mogelijkheid gecreëerd het bezoekadres van een
onderneming of rechtspersoon af te schermen, indien dat nodig is voor de veiligheid
van één of meer personen op dat adres. Dat geldt ook als het geen woonadres is. Aan
de afscherming ligt een onderbouwing van de ingeschrevene ten grondslag die aantoont
dat afscherming echt nodig is, zoals een aangifte van bedreiging. Daarnaast kunnen
ook ingeschrevenen die door hun beroep blootstaan aan waarschijnlijke dreiging, bijvoorbeeld
journalisten, hun bezoekadres preventief laten afschermen. Voor die afscherming geldt
dat een adres óók woonadres is en de onderneming geen kapitaalvennootschap (BV of
NV) is. De regels voor preventieve afscherming zijn strenger, omdat het hier gaat
om een «waarschijnlijke dreiging» en dit minder zwaar weegt dan de publicatieverplichtingen
in andere wetten. Beroepsorganisaties vervullen een rol in het beoordelen van de verzoeken;
zij maken afspraken met de KVK over de criteria voor beroeps-gerelateerde afscherming.
Tot nu toe heeft dit geresulteerd in een totaal van 8.133 afgeschermde adressen voor
eenmanszaken en 354 afgeschermde adressen bij overige rechtsvormen.

Registratie eenmanszaken met openbaar postadres

De versterking van de privacybescherming van met name zzp’ers heeft uw Kamer nadrukkelijk
als urgentie benoemd en ik ondersteun dit belang. Om die reden heb ik deze maatregel
vooruitlopend op aanpassing van het Handelsregisterbesluit reeds in uitvoering laten
brengen in het voorjaar van 2022. Dit betekent dat de registratiemogelijkheden voor
eenmanszaken zijn aangepast, in die zin dat zij kunnen kiezen voor afscherming van
het fysieke vestigingsadres van de onderneming. Daarvoor geldt als vereiste dat de
ondernemer een openbaar postadres heeft laten registreren in het HR. De registratie
verloopt dan op overeenkomstige wijze als bij een krachtens art. 51 Hrb afgeschermd
bezoekadres. Vooruitlopend op de inwerkingtreding van de aangepaste regelgeving wordt
deze optie ook al aangeboden voor eenmanszaken die geen beroep doen op veiligheidsrisico’s.
Voor eenmanszaken worden geen nadere voorwaarden meer gesteld, anders dan een openbaar
postadres. Naar verwachting zal de desbetreffende wijziging van het Handelsregisterbesluit
in werking treden op 1 juli 2025.

Stopzetten HR-publicaties

De HR-Datavisie zet de volgende stap om onwenselijk gebruik van HR-gegevens en daarmee
gepaard gaande privacyschendingen tegen te gaan, waaronder ook ongewenste benadering.
Op grond van geldende privacyregels (AVG) en adviezen van de Autoriteit Persoonsgegevens
heeft KVK als beheerder en verwerkingsverantwoordelijke van het Handelsregister zelf
maatregelen getroffen om misbruik van openbare persoonsgegevens tegen te gaan.

Op dit moment gaat KVK het commercieel gebruik van data op een aantal manieren tegen.
Zo is er de non-mailing indicator (NMI) waarmee de ondernemer zelf kan aangeven niet
benaderd te willen worden voor fysieke post en huis-aan-huis bezoek op het ingeschreven
adres. In onze gebruiksvoorwaarden is opgenomen dat partijen die Handelsregistergegevens
opvragen niet alleen rekening moeten houden met deze NMI, maar ook met AVG-wetgeving
en o.a. de wet telecommunicatie. Dit betekent bijvoorbeeld dat een telefoonnummer
of e-mailadres uit het Handelsregister niet zonder toestemming van de ingeschrevene
zelf voor «koude acquisitie» mag worden gebruikt.

Per 15 december 2023 is, op mijn verzoek vooruitlopend op de aanpassing van de Handelsregisterwet,
KVK gestopt met het product HR-Publicaties. Op basis van EU-regelgeving was KVK verplicht
bepaalde wijzigingen in het Handelsregister ook nog afzonderlijk te publiceren. Die
verplichting is er niet meer en dit product leverde een informatiestroom op met veel
persoonsgegevens. KVK ontving hierover veel klachten, bijvoorbeeld vanwege de (her)publicatie
van die persoonsgegevens op vele andere websites. Partijen die functionarisgegevens
vanuit de nieuwe KVK mutatieservice ontvangen, mogen die voortaan alleen nog gebruiken
onder strikte voorwaarden.

Afname van Handelsregisterproducten via erkende serviceproviders

In december 2023 zijn de eerste serviceprovider overeenkomsten gesloten tussen KVK
en commerciële afnemers van data. Hiermee wordt invulling gegeven aan de maatschappelijke
wens van gebruikers om Handelsregisterproducten ook via serviceproviders af te kunnen
nemen, maar wel met borging van de gebruiksdoelen en privacy van de ingeschrevenen.
Inzet van deze samenwerking is het beter in balans brengen van de privacybelangen
van HR ingeschreven en het belang van rechtszekerheid voor ondernemers door het bieden
van actualiteit en hoge kwaliteit van de data. Het brengt balans tussen enerzijds
het belang ten aanzien van commerciële afnemers om economische bedrijvigheid te stimuleren
en de behoefte van ondernemers aan privacy anderzijds. Aan de basis van de service
provider overeenkomsten staan twee voorwaarden. Ten eerste mogen niet-openbare of
afgeschermde gegevens slechts ten behoeve van de geautoriseerde afnemers worden verwerkt.
Deze mogen niet voor andere doeleinden worden gebruikt (bijvoorbeeld doeleinden van
de tussenpartij zelf of voor andere klanten). Daarbij moet worden voldaan aan strenge
beveiligingseisen. Ten tweede is het niet toegestaan om Handelsregistergegevens voor
derden doorzoekbaar te maken en/of te rangschikken naar natuurlijke persoon (bijvoorbeeld
via een zoekmogelijkheid op persoonsnaam of BSN). Deze afspraken zullen er toe leiden
dat privacy van ingeschrevenen beter is geborgd. Dit vormt de voorwaarde waarop datalevering
tussen KVK en commerciële afnemers kan plaatsvinden.

Regie op gegevens – MijnKVK

Regie op eigen gegevens blijkt een mechanisme dat tegemoet komt aan de behoeften voor
uitvoering van verschillende maatregelen. Het doel is om ondernemers zelf keuzes te
laten maken over wie op welk moment toegang heeft tot (persoonlijke) gegevens. Met
de doorontwikkeling van MijnKVK kunnen ingeschrevenen de eigen gegevens beter zelf
beheren (inschrijven en wijzigingen doorgeven) en kan het platform op termijn voorzien
in de mogelijkheid om eigen gegevens te delen met derden.

De realisatie van deze MijnKVK omgeving, met de initiële focus op inzien en muteren
van gegevens, is al opgestart. In de tweede helft van 2023 is de eerste testbare productversie
opgeleverd, een zogenaamd Minimal Viable Product. Deze zal vanaf het eerste kwartaal
van 2024 live gaan, waarbij ondernemers trapsgewijs gedurende dit jaar hun eigen gegevens
kunnen inzien.

RECHTSBESCHERMING EN WEERBAARHEID

Terugmelding (vermoedelijk) onjuiste gegevens

De verplichte terugmelding houdt in dat overheidsorganen die verplicht gebruik maken
van het HR, ook verplicht worden om een melding te doen wanneer zij bij een authentiek
gegeven in het HR iets aantreffen dat niet in overeenstemming is met hun eigen informatie.
Deze terugmelding resulteert in het HR in een zichtbare melding dat het betreffende
gegeven «in onderzoek» is. Ook andere afnemers kunnen dus zien dat er mogelijk sprake
is van een onjuist gegeven. Zo hoeven overheden de gegevens die in onderzoek staan
niet langer verplicht te gebruiken. De onderneming of rechtspersoon die het betreft,
wordt benaderd om de juiste gegevens aan te leveren. Dit leidt tot een overall betere
kwaliteit van het Handelsregister en gegevensregistratie die zoveel mogelijk overeenkomt
met de feitelijke werkelijkheid. De Belastingdienst is vanaf begin januari 2024 als
eerste aangewezen organisatie gestart met terugmelden. Deze meldingen zullen door
KVK worden verwerkt. Met de ervaringen die hiermee worden opgedaan zal KVK het proces
en kwaliteit waar mogelijk verbeteren. Daarmee is artikel 32 Hrw in werking getreden
waarna binnen een termijn van zes jaar alle overheden die het Handelsregister verplicht
gebruiken, ook verplicht moeten gaan terugmelden. Over de voortgang van de aansluitingen
zal ik u in de voortgangsbrief op de hoogte stellen.

Stand van zaken in ontwikkeling zijnde maatregelen

Privacy

Bereikbaarheid van ondernemers

Om op grote schaal ondernemers te bereiken is het nodig dat ondernemers over een elektronische
berichtenbox vanuit de overheid beschikken. Net als in het burgerdomein kunnen ondernemers
op deze manier digitale post ontvangen, in dit geval van KVK. Dit is van belang voor
bijvoorbeeld het versturen van facturen en verzoeken om gegevens up-to-date te houden.
Vanwege duurzaamheidsoverwegingen en fraudegevoeligheid geniet een digitale oplossing
de voorkeur boven het fysiek versturen van brieven.

Een berichtenstelsel met een voldoende hoog bereik is op dit moment nog in ontwikkeling.
De ontwikkeling van het Federatief Berichtenstelsel (FBS) gebeurt onder verantwoordelijkheid
van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. De voorkeur ligt bij de aansluiting bij
het FBS. Gezien de onzekere doorlooptijd en het feit dat het ondernemersdomein in
het FBS pas in fase 2 aan bod komt, verkent KVK alternatieve opties in eigen beheer.
Uitgangspunt bij deze verkenning is dat deze alternatieve opties op termijn aansluiten
op het FBS, dat ook in de toekomst de voorkeur geniet.

Niet-openbaar maken van telefoonnummers en emailadressen

Het voorkomen van ongewenste benadering van ondernemers door commerciële en andere
partijen is een belangrijke drijfveer achter de Datavisie. Het niet langer openbaar
en inzichtelijk maken van emailadressen, telefoonnummers en faxnummers in het Handelsregister,
is een grote wens van veel ingeschrevenen. Om dit te bewerkstelligen is een herziening
van het Handelsregisterbesluit nodig. Na de wijziging zijn deze gegevens enkel inzichtelijk
voor bij wet aangewezen partijen, zoals bestuursorganen, advocaten, deurwaarders en
notarissen. Voor wat betreft de emailadressen is inmiddels gebleken dat op onderdelen,
waaronder de publicatie van elektronische postadressen, wellicht de voorgenomen wijziging
van de EU Vennootschapsrichtlijn dit voornemen doorkruist. Hiermee zal in nationale
regelgeving rekening moeten worden gehouden. Voor telefoon- en faxnummers speelt deze
samenloop niet.

De wijziging van het Handelsregisterbesluit die naar verwachting op 1 juli 2024 in
werking zal treden, voorziet in de noodzakelijke aanpassing van de regelgeving. KVK
heeft kenbaar gemaakt dat de verkennende werkzaamheden voorspoedig verlopen en dat
kan worden gestart met de realisatie ervan in de zomer van 2024.

Aanscherping Handelsregisterwet ten behoeve van de inperking van ongewenst gebruik
HR-data

Het verstrekken van gegevens uit het HR moet altijd terug te voeren zijn op een wettelijk
doel. De Hrw benoemt deze doelen, waaronder bevordering van de rechtszekerheid (art
2a Hrw) en gegevensverstrekking ter bevordering van de economische belangen (art 2b
Hrw). Met name de ruime omschrijving in artikel 2b heeft het onbedoelde effect dat
KVK op dit moment onvoldoende mogelijkheden heeft om grenzen te stellen aan onwenselijk
gebruik van HR-gegevens.

Om privacy schendingen tegen te gaan zouden alleen overheidspartijen met een wettelijke
taak (en wettelijk toezicht) en partijen die zijn geautoriseerd op basis van een maatschappelijk
relevante taak die specifiek bij wet zijn aangewezen, toegang moeten hebben tot afgeschermde
en niet-openbare gegevens. Overige overheids- en marktpartijen krijgen alleen toegang
tot de openbare opvraagbare gegevens uit het HR. HR geregistreerden houden vanzelfsprekend
wel toegang tot hun eigen registratie.

Het expliciet voorwaarden verbinden aan het gebruik van Handelsregistergegevens kan
behulpzaam zijn om een systeem van verstrekkingen mogelijk maken dat zowel gebruiksvriendelijk
als veilig is. Hiervoor is een wijziging van de Handelsregisterwet noodzakelijk, waarbij
ik ernaar streef een ontwerp te publiceren voor consultatie in het derde kwartaal
van 2024.

Afscherming Vereniging van Eigenaren (VvE’s)

Het Handelsregister dient als basisregistratie van alle ondernemingen en rechtspersonen
in Nederland. Dat betekent dat ook VvE’s zich verplicht moeten registreren omdat zij
krachtens de wet «formele verenigingen» met rechtspersoonlijkheid zijn. Dit gaat echter
gepaard met aantasting van de privacy van de huiseigenaren, De afscherming van VvE’s
vereist aanpassingen van een geheel andere aard dan de hiervoor besproken afschermingen
van contact- en adresinformatie. Dit hangt samen met het feit dat de adresinformatie
veelal in de naam van de VvE is verwerkt. Aan de hand van een verkenning zullen de
problematiek en oplossingsrichtingen in kaart worden gebracht. De gevolgen voor de
toepasselijke regelgeving en techniek zullen daarin worden meegenomen. Omdat voor
dit onderdeel, met name in vergelijking tot andere maatregelen, minder sprake is van
urgentie, wordt dit op een nader te bepalen moment in uitvoering genomen.

Overige privacy maatregelen

Naast de ingezette lijn van bovenstaande maatregelen, heb ik de KVK gevraagd om te
kijken welke andere privacy maatregelen getroffen kunnen worden. Vanuit die wens is
onder meer een verkenning gedaan naar het stopzetten van de registratie van het geslacht
van ondernemers. Deze maatregel past bij de wens om niet ter zake doende persoonlijke
gegevens in het Handelsregister af te schermen of te verwijderen, en bij het maatschappelijk
debat over de toewijzing van geslacht. Onderzoek naar ondernemerschap in relatie tot
geslacht blijft mogelijk door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ik neem
dit voorstel mee in de reeds genoemde voorgenomen wijziging van de Hrw.

In het verlengde van bovenstaande wordt door KVK gekeken of er nog meer gegevens zijn
die mogelijk niet langer geregistreerd hoeven te worden.

RECHTSBESCHERMING EN WEERBAARHEID

Registratie en publicatie bestuursverboden

De registratie en publicatie van bestuursverboden omvat dat KVK bestuursverboden die
door de rechter zijn opgelegd, nadat het vonnis onherroepelijk is geworden, registreert
en publiceert. Malafide bestuurders worden nu al voor de duur van het verbod geweerd
uit formele bestuursfuncties. Door de openbare registratie kunnen zij zich straks
ook niet onopgemerkt mengen in het handelsverkeer als feitelijk bestuurder. In de
praktijk doen zij dit nu wel, waarbij veelal katvangers worden ingezet in de rol van
formele bestuurder. In de lijst bij het HR kan iedereen straks kosteloos nazien of
voor een natuurlijke persoon een bestuursverbod van toepassing is en voor welke duur.
Ten behoeve van deze registratie zijn al geruime tijd geleden de voorbereidingen getroffen
en is een wijziging van het Hrb voorbereid. De wijziging van het Handelsregisterbesluit
zal naar verwachting per i juli 2024 in werking kunnen treden. Ik ben mij ervan bewust
dat ik hiermee afwijk van het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens4 om deze maatregel uit het oogpunt van de privacy van deze bestuurders niet door te
voeren. In de nota van toelichting bij de voorgestelde regeling wordt uitvoerig ingegaan
op de overwegingen die hieraan ten grondslag liggen. Het belang van een veilig economisch
verkeer weeg ik hierin zwaarder dan het privacybelang van de malafide bestuurder.
Hierbij voel ik me gesteund door het royale draagvlak voor deze regeling tijdens de
synthetron-sessies met HR belanghebbenden in 2022.

Uitbreiden autorisaties t.b.v. maatschappelijk relevante taken

KVK werkt aan het verder optimaliseren van authenticaties en autorisaties. Ondermeer
vanwege het afschermen van meer HR gegevens, is dit een noodzakelijk onderdeel voor
het succesvol uitvoeren van de Datavisie. In de toekomst kunnen daardoor meer organisaties
dan nu de afgeschermde gegevens inzien op basis van een autorisatie. Het gaat hierbij
om partijen met een maatschappelijk relevante taak, die specifiek bij wet zijn aangewezen
en onder wettelijk toezicht staan. Hierbij gaat het onder andere om private partijen
die een taak hebben in het kader van de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en
financiering van terrorisme) of die in een andere maatschappelijke behoefte van algemeen
belang voorzien. Voor het uitbreiden van het aantal geautoriseerde overheidsorganisaties
(waarvoor de voorbereidingen zijn afgerond), is een wijziging van het Handelsregisterbesluit
(Hrb) noodzakelijk. Het uitbreiden van autorisaties voor private organisaties met
een maatschappelijke taak vergt ook aanpassing van de Handelsregisterwet (Hrw).

Versterken poortwachtersrol KVK

Van oudsher kent Nederland een goede voorlichting aan (startende) ondernemers. Met
een ruim ondernemersbegrip en een relatief snel inschrijfproces in het Handelsregister
zijn er nauwelijks drempels. Dat geldt ook voor personen met andere bedoelingen dan
hetgeen er in de bedrijfsomschrijving staat. Denk aan uitbuiting of frauduleuze praktijken.
Dit vraagt om maatregelen die aantasting van de rechtszekerheid van het Handelsregister
voorkomen. De rechtszekerheidsfunctie van het Handelsregister voor ondernemers en
overige gebruikers is tenslotte om betrouwbare gegevens te verkrijgen over bedrijven
en juridische entiteiten met wie zij overwegen om zaken te doen. Om die reden wordt
de controlerende rol die KVK speelt verder verkend. Denk aan het versterken van deze
rol bij het inschrijven van een nieuwe onderneming of bij het wijzigen van gegevens
van een bestaande onderneming in het Handelsregister. De versterking van de poortwachtersrol
van KVK bestaat uit een reeks van maatregelen die gezamenlijk bijdragen aan rechtszekerheid,
fraudeweerbaarheid en criminaliteitsbestrijding. Zo verken ik de mogelijkheid om KVK
meer ruimte te geven om bij twijfel een inschrijving of mutatie in het HR niet direct
door te voeren en/of te weigeren. De poortwachtersrol van KVK wordt verder betrokken
in het Actieplan Veilig Ondernemen en in het Programma Aanpak Ondermijning waarin
ik samenwerk met mijn ambtgenoot van Justitie en Veiligheid en andere leden van het
Kabinet.

Controleren van vestigingsadressen bij inschrijving en mutatie

Onderdeel van het versterken van de Poortwachtersrol is de verkenning die KVK is gestart
op «verwonderadressen». Doel is het afgeven van een signaal aan medewerkers wanneer
het opgegeven vestigingsadres niet direct logisch lijkt, bijvoorbeeld omdat het een
adres van een overheidsorgaan betreft. Daarbij moet gedacht worden aan adressen van
een penitentiaire inrichting of het Centraal Orgaan opvang voor Asielzoekers (COA).
In 2024 zal deze pilot geëvalueerd worden en wordt besloten of deze aanpak breder
zal worden geïmplementeerd. Tevens zal in de eerste helft van 2024 het verdiepend
onderzoek naar verbetermaatregelen inzake de registratie van bezoek- en postadressen
worden afgerond. Hierbij gaat het onder andere om de uitkomsten van een fieldlab van
het Openbaar Ministerie (OM) van Amsterdam, OM Brabant-Zeeland, Politie Amsterdam,
Belastingdienst, KVK, RIEC Amsterdam-Amstelland en Rabobank naar malafide praktijen
rondom bedrijfsverzamelgebouwen en commerciële domicilieverleners. Over de uitkomsten
van dit en andere onderzoeken informeer ik u in de volgende voortgangsbrief.

Uitkomsten uitvoeringstoets koppeling CCBR en CIR

KVK heeft, in samenwerking met ketenpartners zoals de Raad voor de Rechtspraak, de
wenselijkheid en haalbaarheid van een systematische controle bij inschrijvingen en
wijzigingen van het HR onderzocht. Het gaat in deze om het Centraal curatele- en bewind-register
(CCBR) en het Centraal insolventieregister (CIR). De controle biedt informatie over
personen die onder curatele of bewind zijn geplaatst en/of informatie over faillissementen,
surseances van betalingen en schuldsaneringen natuurlijke personen. Voor zowel de
wenselijkheid als de haalbaarheid is de uitkomst van de verkenning positief. Conclusie
van de recent uitgevoerde uitvoeringstoets is dat het op dit moment niet mogelijk
is om verdergaande koppelingen met CCBR/CIR te realiseren door het ontbreken van een
unieke zoeksleutel (BSN) en mutatieservice bij deze registers. Naar verwachting zullen
in 2025 de ICT-systemen van de Rechtspraak op dit punt verbeterd zijn en zal opnieuw
onderzoek worden uitgevoerd naar de mogelijkheden voor een betere koppeling met KVK-systemen.
De uitkomsten van dit onderzoek neem ik mee bij het besluit om een definitieve opdracht
te verstrekken. Tot dat moment zal KVK de pilot van geautomatiseerde controle in het
CCBR bij inschrijven eenmanszaken continueren en zal op het moment dat zoeken op BSN
mogelijk is gemaakt (naar verwachting in 2024) deze pilot worden uitgebreid met controle
in het CIR.

Financiering

Als aangegeven in eerdere Kamerbrieven5 heeft de implementatie van de Datavisie ook consequenties voor de financiering van
het HR en KVK, waarbij zowel inkomsten als uitgaven in belangrijke mate worden geraakt.
Om die reden heeft er in de periode 2022–2023 vanuit EZK een verkenning plaatsgevonden
naar de toekomstige financiering van het Handelsregister. Voor 2023 en 2024 is met
de verhoging van de inschrijfvergoeding en een beroep op het eigen vermogen van KVK
dekking gevonden voor de korte termijn. Voor de lange termijn zijn meer aanpassingen
noodzakelijk.

Met het kosteloos verstrekken van data als gevolg van Europese wet- en regelgeving
(High Value Data Sets) per 1 januari 2025 zal een tekort op de begroting ontstaan.
Met de verkenning naar de toekomstige financiering van het Handelsregister is gekeken
naar de wijze waarop dit effect kan worden opgevangen. Daarbij heb ik een tweetal
uitgangspunten gehanteerd. Ten eerste moet een dekkende financiering zonder verhoging
van de rijksbijdrage tot stand worden gebracht. Ten tweede moet de kosteloze verstrekking
van Handelsregistergegevens het uitgangspunt zijn.

Deze verkenning heeft geleid tot financieringsvoorstellen waarin bijdragen vanuit
KVK, ondernemers en de maatschappij (overheid) zijn afgewogen. Deze afweging heeft
plaats gevonden tegen de achtergrond van de maatschappelijke behoeften, de opbrengsten
voor ingeschrevenen en commerciële (groot)afnemers van HR data, in relatie tot de
inspanningen die hiervoor geleverd moeten worden. Het voorgestelde financieringsmodel
zal, conform correspondentie in eerdere Kamerbrieven bestaan uit een drietal onderdelen
waarbij het streven is om deze wijziging per 1 januari 2025 te laten ingaan. Hierbij
gaat het om de reeds bestaande initiële inschrijfvergoeding voor startende ondernemers
en de (mogelijk aangepaste) inputfinanciering van publieke afnemers, aangevuld met
een toegangsbijdrage voor afnemers voor een aansluiting op machine-to-machine kanalen
en een jaarbijdrage voor alle ingeschrevenen. Een nadere uitwerking van dit financieringsvoorstel
vindt op dit moment plaats. In de eerste tranche van de Handelsregisterwet wordt de
juridische grondslag voor het innen van een jaarbijdrage ter consultatie voorgelegd.
Deze wordt gelijktijdig met de verzending van deze brief ter consultatie openbaar
gemaakt.

Daarvoor in de plaats krijgen ingeschreven de gewenste privacymaatregelen mede door
het afschermen van gegevens en terugdringen van direct marketing, als ook meer regie
op hun eigen gegevens. Ten behoeve van veilig zakendoen krijgen ingeschrevenen bovendien
de mogelijkheid om kosteloos uittreksels op te vragen van (beoogde) zakenpartners.
Hiermee stimuleert KVK een veilig ondernemersklimaat. Deze financieringssystematiek
sluit aan bij het pad dat ik voor ogen heb met de Datavisie HR: een andere omgang
met data uit een openbaar register dat bijdraagt aan veilig en verantwoord zakendoen.
Daarin is zowel de rechtsbescherming en weerbaarheid als de privacy van de ingeschrevene
gewaarborgd. De invoering van een jaarbijdrage voor ingeschrevenen in het Handelsregister
en een toegangsbijdrage voor afnemers van registerdata zorgen voor de benodigde financiële
onderbouwing van deze visie. Ik heb KVK de opdracht gegeven om een verkenning te doen
naar de handhaving van de inning van de vergoedingen. Het uitgangspunt hiervoor is
dat de verschuldigde vergoedingen worden geïnd op een wijze die recht doet aan uitvoerbaarheid
voor KVK en aan normen van redelijkheid en billijkheid en menselijke maat voor de
ingeschrevene.

3. Planning regelgeving

Om alle maatregelen die nog in ontwikkeling en in afwachting van aanpassing van wet-
en regelgeving zijn tijdig in te kunnen voeren, streef ik naar een spoedige behandeling
van het Handelsregisterbesluit en de Handelsregisterwet.

Handelsregisterbesluit naar Raad van State

Het wijzigingsvoorstel is afgerond en inmiddels beoordeeld door de Raad van State.
Dit geeft mij aanleiding tot enige aanscherping van de onderbouwing, waarna het voorstel
naar verwachting per 1 juli 2024 in werking zal kunnen treden. Deze wijziging voorziet
in een juridische basis voor de maatregelen op het terrein van de registratie van
eenmanszaken met een openbaar postadres, het niet-openbaar maken van telefoon- en
faxnummers, de registratie en publicatie van bestuursverboden en de uitbreiding van
autorisaties van overheden ten behoeve van maatschappelijk relevante taken in het
kader van privacy en misbruik door derden.

Handelsregisterwet in meerdere tranches ter consultatie

Zoals eerder in deze brief aangegeven is het tijdig invoeren van de maatregelen in
de gewijzigde Handelsregisterwet van het grootste belang. Dit vanwege de enorme impact
van de Datavisie HR op de klantketen, systemen, bedrijfsvoering en financiën van het
Handelsregister en KVK. Dit betekent dat KVK vanuit de registertaak in het komende
jaar voor forse uitdagingen staat. Om versnelling aan te brengen in het proces en
oog te hebben voor de uitdagingen op uitvoeringsgebied, heb ik besloten om deze veelomvattende
wet in minimaal drie tranches in consultatie te brengen waarvan in ieder geval de
eerste twee in 2024.

De eerste tranche omvat de inrichting van een toekomstbestendige financiering van
het Handelsregister, waaronder de noodzakelijke grondslag voor het invoeren van een
jaarbijdrage voor alle HR ingeschrevenen. Deze eerste aanpassing van de Handelsregisterwet
zal gelijktijdig met verzending van deze brief ter consultatie gaan. De wetswijziging
brengt ook aanpassing in de bijbehorende lagere regelgeving met zich mee. Het Financieel
Besluit HR zal naar verwachting in het tweede kwartaal van 2024 gereed zijn en de
Financiële regeling in het derde kwartaal van 2024.

De tweede tranche wijzigingen van de Hrw omvat onder andere een verbod op het gebruik
van HR-gegevens voor direct marketing en een uitbreiding van gebruiksautorisaties
voor private organisaties ten behoeve van maatschappelijk relevante taken. Ik ben
voornemens om in het derde kwartaal van 2024 een concept hiervoor gereed te hebben
voor consultatie.

Aanpassingen die minder urgent zijn, zoals de herziening van het regime voor VvE’s,
worden in nog te plannen verdere tranches ondergebracht.