Brief regering : Uitbetaling Schadeloosstelling vanwege de onteigening van SNS REAAL en SNS Bank
33 532 Nationalisatie SNS REAAL
Nr. 96
BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 11 april 2024
Bij brief van 21 april 20231 bent u geïnformeerd over de uitbetaling van de schadeloosstelling vanwege de onteigening
van SNS REAAL in 2013. Er is toen ook toegezegd uw Kamer te informeren over het verloop
van de uitbetaling zodra het proces van uitbetaling zou zijn afgerond. Met deze brief
doe ik deze toezegging gestand.
1. De schadeloosstelling
Op grond van artikel 6:8, eerste en tweede lid, van de Wet op het financieel toezicht
(Wft) hebben rechthebbenden ten aanzien van onteigende vermogensbestanddelen, effecten
of vorderingen recht op een schadeloosstelling ter waarde van de werkelijke waarde
van dat vermogensbestanddeel, effect of die vordering. De Ondernemingskamer van het
gerechtshof Amsterdam stelt de hoogte van de schadeloosstelling vast.
De Ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam stelde op 11 februari 2021 de hoogte
van de schadeloosstelling die de Staat verschuldigd was vanwege de onteigening van
SNS REAAL op 1 februari 2013 vast op € 804.810.000,–. Daarboven dient wettelijke rente
te worden betaald vanaf de datum van onteigening tot aan de dag van betaling. De schadeloosstelling
is bedoeld voor bepaalde houders van onteigende effecten en vermogensbestanddelen,
te weten houders van achtergestelde obligaties SNS REAAL en SNS Bank en SNS-participatiecertificaten
serie 3. De waarde van onteigende aandelen en de Core Tier 1 securities werd door
de Ondernemingskamer vastgesteld op € 0. Houders van deze effecten hebben daarom geen
recht op schadeloosstelling.
Op 21 april 2023 bekrachtigde de Hoge Raad de uitspraak van de Ondernemingskamer,
waarmee de hoogte van de schadeloosstelling definitief kwam vast te staan. Na deze
uitspraak is zo spoedig mogelijk overgegaan tot uitbetaling van de schadeloosstelling.
Het juridisch kader voor de uitbetaling volgt primair uit Hoofdstuk 6 van de Wet op
het financieel toezicht (Wft). Daarnaast zijn in de Regeling uitbetaling schadeloosstelling
onteigening SNS REAAL2 nadere regels opgenomen met betrekking tot het aanvragen, verifiëren en betalen van
rechten. Deze regeling is op 15 mei 2023 in werking getreden.
2. Aanvraagprocedures
Direct na de uitspraak van de Hoge Raad is het uitbetalingsproces in gang gezet met
het lanceren van een website om rechthebbenden te informeren over het proces. Vanaf
15 mei 2023, het moment dat de Regeling in werking is getreden, konden gedurende een
periode van zes weken voor alle categorieën aanvragen voor schadeloosstelling worden
ingediend. Voor de verschillende categorieën effecten en vermogensbestanddelen zijn
separate trajecten ingericht, waarop ik hieronder kort in ga.
Achtergestelde obligaties
Voor de aanvragen vanwege achtergestelde obligaties zijn twee aanvraagroutes ingericht.
Dit was nodig omdat, nadat in 2013 de achtergestelde obligaties in SNS Bank en SNS
Reaal waren onteigend, de handel binnen het girale systeem (SWIFT-systeem) door het
Ministerie van Financiën was stilgelegd. Dit had tot gevolg dat stukken binnen dit
girale systeem, in beginsel, niet meer konden worden overgedragen. Omdat de girale
handel was stilgelegd, zijn de vorderingen op een eventuele schadeloosstelling echter
soms wel verhandeld via een akte van cessie. Met een akte van cessie werd het recht
op eventuele schadeloosstelling overgedragen aan een andere partij, buiten de registratie
van het girale systeem om. In het girale systeem bleven de stukken, in de regel, op
naam van de oorspronkelijke houder staan.
De ministeriële regeling bevatte daarom een girale route voor houders die stukken op hun (lopende) beleggingsrekening hadden staan en een
bericht ontvingen via het SWIFT-systeem waarin ze werden uitgenodigd om een aanvraag
in te dienen. Daarnaast werd een niet-girale route opengesteld voor aanvragers die een dergelijk SWIFT-bericht niet ontvingen,
bijvoorbeeld omdat zij de vordering via cessie hadden verkregen of omdat hun beleggingsrekening
(en daarmee de aansluiting naar het SWIFT-systeem) sinds 2013 was gesloten. In totaal
zijn er ca. 5.100 aanvragen vanwege achtergestelde obligaties ingediend.
Leningen
In de uitspraak van de Ondernemingskamer is voor een vijftal leningen schadeloosstelling
vastgesteld. De houders van de vordering op deze leningen waren bij het Ministerie
van Financiën bekend. Deze partijen zijn schriftelijk verzocht een aanvraag te doen
voor schadeloosstelling. Alle houders hebben een aanvraag ingediend.
SNS-participatiecertificaten serie 3
Houders van SNS-participatiecertificaten serie 3 (PPC3) kregen in 2013 al een aanbod
voor compensatie van SNS Bank. Op enkele gevallen na hebben alle houders destijds
gebruik gemaakt van het aanbod en compensatie ontvangen.
Destijds is daarbij afgesproken dat alleen als de door de Ondernemingskamer vastgestelde
schadeloosstelling hoger zou zijn dan de reeds uitbetaalde compensatie, het meerdere
zou worden uitbetaald.
De Ondernemingskamer heeft de hoogte van de schadeloosstelling voor houders van PPC3
vastgesteld op € 51 mln. Hiermee is een totaalbedrag vastgesteld voor alle houders
van de participatiecertificaten. Dit bedrag is vervolgens gedeeld door de totale nominale
waarde van alle uitgegeven participatiecertificaten. Deze berekening leidt tot een
schadeloosstellingspercentage van, afgerond, 90% van de nominale waarde.3
Slechts een beperkt aantal houders had in 2013 minder dan 90% van de nominale waarde
aan compensatie ontvangen. De 34 houders die het betreft zijn aangeschreven met de
uitnodiging om een aanvraag in te dienen; 16 houders hebben een aanvraag ingediend.
3. Beoordeling en betaling
In de periode van juni tot september 2023 zijn alle aanvragen in de verschillende
categorieën beoordeeld. Nadat de beoordeling van de aanvragen was afgerond, hebben
alle aanvragers een beslissing ontvangen op hun aanvraag. Ca. 99% van de aanvragen
is gehonoreerd, de rest is afgewezen.
Betaling verliep voor aanvragen die via het girale systeem zijn ingediend (dit was
alleen van toepassing voor aanvragen voor schadeloosstelling ten behoeve van achtergestelde
obligaties) eveneens via het girale systeem. Dat wil zeggen dat het ministerie heeft
uitbetaald aan Euroclear Bank S.A./N.V. en Clearstream Banking S.A, waarna de schadeloosstelling
via het girale systeem uiteindelijk op de beleggingsrekening van de aanvrager is bijgeschreven.
Alle andere betalingen zijn rechtstreeks aan rechthebbenden gedaan.
Niet alle houders hebben een aanvraag ingediend. De gelden waarover geen aanvraag
is ingediend zijn of worden overgedragen aan de Consignatiekas. Bij Bureau Consignatie
van het Ministerie van Financiën kan gedurende twintig jaar nog een aanvraag worden
gedaan.
In totaal is naar aanleiding van de uitspraak ca. € 704 mln. aan alle verschillende
categorieën rechthebbenden uitbetaald aan schadeloosstelling, exclusief wettelijke
rente. Dit is ca. 93%4 van het totaal uit te betalen bedrag aan schadeloosstelling. Daarnaast is ca. € 200
mln. aan wettelijke rente aan rechthebbenden betaald. In totaal is er dus ca. € 900
mln. uitgekeerd aan rechthebbenden, inclusief wettelijke rente. De resterende schadeloosstellingsbedragen
zijn of worden overgemaakt aan de consignatiekas en bedragen ca. € 49 mln. exclusief
wettelijke rente5.
4. Controle op onrechtmatigheden
Om te waarborgen dat de uitbetaling rechtmatig en zo zorgvuldig mogelijk zou worden
uitgevoerd, zijn in de aanvraag- en beoordelingsprocessen verschillende controles
opgenomen. Waaronder bijvoorbeeld het beoordelen van ingediende bewijsmiddelen, maar
ook een controle op zogenaamde dubbele aanvragen. Het feit dat er voor de achtergestelde
obligaties zowel een girale, als niet-girale aanvraagprocedure opengesteld moest worden,
bracht het risico met zich mee dat er een dubbele aanvraag gedaan kon worden. Dit
houdt in dat er voor hetzelfde stuk tweemaal geclaimd kon worden, omdat het technisch
mogelijk was voor houders die de vordering via cessie «verkocht» hadden, om toch ook
een girale aanvraag te doen. Hierop is in het beoordelingsproces een controle uitgevoerd.
In een aantal gevallen heeft deze controle geleid tot een afwijzing van de aanvraag.
5. Bezwaar
Tegen alle besluiten staat bezwaar open conform de gebruikelijke bezwaarprocedure
van het Ministerie van Financiën. Enkele aanvragers hebben van dit recht gebruik gemaakt.
De meeste bezwaarprocedures zijn inmiddels afgerond. Het merendeel van de bezwaarschriften
is ongegrond verklaard. Voor de aanvragers die bezwaar hadden aangetekend stond beroep
open bij de Rechtbank Rotterdam.
6. Afsluiting
Zoals hierboven uiteengezet is inmiddels het overgrote deel van de schadeloosstelling
aan rechthebbenden uitbetaald. Gelden waarvoor binnen de aanvraag periode geen aanvraag
is ingediend, zijn geconsigneerd. Gelden waarvan na afronding van bezwaar- en beroepsprocedures
definitief is komen vast te staan dat deze onterecht zijn aangevraagd, zullen eveneens
worden geconsigneerd.
Hiermee is aan een langdurig proces een einde gekomen. De uiteindelijke lasten van
het ingrijpen bij SNS REAAL zijn veel minder dan in 2013 was beoogd terechtgekomen
bij de private sector. Deze uitkomst strookt niet met het destijds, en nog steeds,
gehanteerde uitgangspunt om de kosten van falende banken zoveel als mogelijk bij de
private sector neer te leggen, en niet bij de belastingbetaler. Sinds de nationalisatie
van SNS REAAL zijn gelukkig belangrijke stappen gezet op het gebied van het toezicht
op en het kader voor afwikkeling van banken en verzekeraars. Daarmee is het onwaarschijnlijker
geworden dat het nationale onteigeningsinstrument, en de bijbehorende schadeloosstellingsbepaling,
in een vergelijkbare situatie nog zou worden ingezet.
De Minister van Financiën, S.P.R.A. van Weyenberg
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
S.P.R.A. van Weyenberg, minister van Financiën