Brief regering : Reactie op verzoek commissie over CFD problematiek

Nr. 200
BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 13 februari 2024

De vaste commissie voor Financiën heeft mij verzocht om een reactie op een brief van
T.B. die uw Kamer heeft ontvangen. In deze brief ga ik achtereenvolgens in op de casus,
het regelgevend kader en de beleidsmaatregelen die zijn genomen om de verkoop van
dergelijke producten te beperken en financiële schade bij consumenten te voorkomen.

De briefschrijver stelt slachtoffer te zijn geworden van oplichting door een aanbieder
van contracts for difference (CfD’s, zie kader hieronder) die gevestigd is in een andere EU-lidstaat. Ik vind
het spijtig om te lezen dat de briefschrijver financiële schade heeft geleden door
dit product en vind het verstandig dat deze persoon juridische ondersteuning heeft
ingeschakeld. Het is verder niet aan mij om over deze individuele casus te oordelen.
In Nederland houdt de Autoriteit Financiële Markten (AFM) toezicht op beleggingsproducten
en -dienstverlening. Zij kan maatregelen treffen bij (signalen over) overtreding van
de regels en optreden tegen misleidende en oneerlijke handelspraktijken. Als de aanbieder
in een andere EU-lidstaat gevestigd is, is de nationale toezichthouder in dat land
primair verantwoordelijk en kan de AFM haar collega-toezichthouder daarin ondersteunen.1 De AFM kan echter niet in privaatrechtelijke rechtsverhoudingen tussen consument
en financiële onderneming treden. Bij individuele geschillen kan een consument dit
in eerste instantie bij de aanbieder melden en zich vervolgens wenden tot het Klachteninstituut
Financiële Dienstverlening (KiFID) of tot de rechtspraak. In het geval van buitenlandse
aanbieders kan KiFID contact opnemen met het klachteninstituut in het land van deze
dienstverlener.2

Contracts for difference

CfD’s zijn complexe financiële producten die zeer risicovol kunnen zijn omdat er met
een financiële hefboom wordt belegd. Een belegger speculeert met geleend geld op de
waardestijging of -daling van de onderliggende waarde gedurende de looptijd van het
contract. De onderliggende waarde kan onder meer een ander financieel instrument zijn
zoals een aandeel, een grondstof of een valuta.

Er zijn verschillende regels van toepassing op het aanbieden van CfD’s aan beleggers.
Zo geldt de wet- en regelgeving die van toepassing is op (reguliere) beleggingsproducten
en beleggingsdienstverlening, waarop door de AFM toezicht wordt gehouden. Beleggingsondernemingen
dienen onder meer producten, voordat deze op de markt worden gebracht, met een productontwikkelingsproces
te toetsen op geschiktheid voor de beoogde doelgroep. Bij verkoop aan beleggers zonder
advies (execution-only) dient de geschiktheid van het product of dienst bij de situatie van de klant te
worden beoordeeld. Financieel advies en vermogensbeheer dienen aan te sluiten bij
de persoonlijke situatie van de klant; dit betreft de zogeheten geschiktheidstoets.

Gelet op het hoge risicokarakter van CfD’s zijn aanvullende eisen van toepassing op
het aanbieden van CfD’s aan niet-professionele (retail)beleggers in Nederland. Deze
aanvullende voorwaarden zijn door de AFM in 2019 neergelegd in een productinterventiemaatregel
die volgt op eenzelfde maatregel van de Europese Autoriteit voor effecten en markten
(ESMA).3 Het doel hiervan is het in de EU op de markt brengen, verspreiden of verkopen van
CfD’s aan niet-professionele beleggers te beperken. Deze maatregelen zijn genomen
nadat onderzoek aantoonde dat ruim drie op de vier retailbeleggers geld verliest met
de handel in CfD’s. Een volledig verbod van dergelijke producten hebben de hiertoe
bevoegde toezichthouders, ESMA en de AFM, vooralsnog niet wenselijk geacht. De productinterventiemaatregel
stelt onder meer een maximum aan de financiële hefboom, vereist dat verlieslatende
posities tijdig worden afgesloten en stelt dat beleggers moeten worden beschermd tegen
restschuld. Ook dienen aanbieders als onderdeel van de verplichte risicowaarschuwing
het verliespercentage aan (potentiële) klanten te melden. Tevens is het gebruik van
bonussen en andere beloningen bij handel in CfD’s verboden.

In de beantwoording van schriftelijke vragen over berichtgeving in de media over onder
andere deze casus is mijn ambtsvoorganger al ingegaan op het risicovolle karakter
van deze producten alsook het toezicht hierop door de AFM.4 Ik onderschrijf deze typering van de risico’s van deze producten en ik vind de hierboven
beschreven maatregelen om de verkoop van CfD’s aan niet-professionele beleggers te
beperken daarom van belang. Gelet op het grensoverschrijdende karakter van deze markt
en de problematiek is verder ingrijpen op EU-niveau het meest opportuun.

Mede naar aanleiding van signalen van de AFM dat Europese aanbieders van CfD’s – ondanks
de genomen maatregelen – nog steeds tot financiële schade bij Nederlandse consumenten
leiden, pleit Nederland bij de herziening van EU-regelgeving inzake beleggersbescherming
voor betere samenwerking tussen nationale toezichthouders.5 Het vorig jaar gepresenteerde pakket retailbeleggen bevat aanscherpingen van het
nationale en Europese toezichtkader die hierin voorzien.6 Zo wordt het voor nationale toezichthouders inzichtelijker in welke lidstaten financiële
ondernemingen actief zijn, wordt het eenvoudiger om met andere EU-toezichthouders
samen te werken en wordt het mogelijk om op te treden in gevallen waar schadelijke
praktijken niet adequaat worden aangepakt door de verantwoordelijke nationale toezichthoudende
instantie. Momenteel wordt door de Raad over dit voorstel onderhandeld en ik heb goede
hoop dat de genoemde bepalingen worden aangenomen.

Tot slot wil ik benadrukken dat – als vuistregel – het verstandig is om niet zonder
meer in te gaan op een aanbod dat te mooi klinkt om waar te zijn. Het is aan te raden
om informatie in te winnen over de aanbieder, het beleggingsproduct en/of de beleggingsdienst.
De AFM en Fraudehelpdesk kunnen informatie verschaffen over en waarschuwen tegen bepaalde
risicovolle producten en misleidende en oneerlijke handelspraktijken. Wijzer in geldzaken
biedt op haar website een checklist voor beleggen en andere tips voor consumenten
over financiële vraagstukken. Consumenten doen er verstandig aan een zorgvuldige afweging
te maken of een dergelijk product past binnen hun beleggingsportefeuille, gelet op
hun kennis, ervaring en beleggingsdoel. Financieel adviseurs kunnen consumenten bijstaan
bij vraagstukken over omgaan met vermogen en beleggen, en voor hen geschikte producten
adviseren.

De Minister van Financiën,
S.P.R.A. van Weyenberg