Brief regering : Geannoteerde agenda Eurogroep en informele Ecofinraad 23-24 februari 2024

Nr. 2006 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 8 februari 2024

Hierbij zend ik u de geannoteerde agenda van de vergaderingen van de Eurogroep en
informele Ecofinraad van 23 en 24 februari a.s.

Ook wordt u middels de geannoteerde agenda geïnformeerd over de stand van zaken omtrent
de ratificatie van het ESM-verdrag, conform een toezegging om uw Kamer hierover op
de hoogte te houden.

Verder zend ik u de kwartaalrapportage lopende EU-wetgevingsvoorstellen op het terrein
van Financiën.

Het is mogelijk dat nog punten worden toegevoegd aan de agenda of dat bepaalde onderwerpen
worden afgevoerd of worden uitgesteld tot de volgende vergadering.

De Minister van Financiën, S.P.R.A. van Weyenberg

Geannoteerde agenda Eurogroep en informele Ecofinraad 23 en 24 februari 2024

Eurogroep

Macro-economische ontwikkelingen en de stand van zaken van de coördinatie van het
begrotingsbeleid in de eurozone

Document: n.v.t.

Aard bespreking: gedachtewisseling

Besluitvormingsprocedure: n.v.t.

Toelichting:

De Eurogroep zal van gedachten wisselen over de macro-economische ontwikkelingen in
de eurozone. De Europese Commissie zal ter inleiding van de gedachtewisseling de winterraming
toelichten. De winterraming zelf wordt naar verwachting op 15 februari gepubliceerd.
Nederland kan de discussie aanhoren.

Toekomst van Europese financiële en kapitaalmarkten

Document: nog niet verspreid

Aard bespreking: gedachtewisseling

Besluitvormingsprocedure: n.v.t.

Toelichting:

De Eurogroep in inclusieve samenstelling zal spreken over de toekomst van de ontwikkeling
van de Europese kapitaalmarkten, ter voorbereiding van het bepalen van een strategische
visie tijdens de volgende bijeenkomst in maart. In de afgelopen maanden heeft de Eurogroep
conform haar werkprogramma de uitdagingen ten aanzien van de verdieping en integratie
van Europese kapitaalmarkten verkend. Hierbij is onder meer gesproken met internationale
instellingen en private stakeholders, zowel kapitaalvragers als kapitaalverschaffers.
Het algemene beeld is dat er nog veel barrières zijn voor het mobiliseren van risicodragende
private investeringen in Europese (scale-up) bedrijven en industrieën, ter financiering
van de transitie naar een duurzame en digitale economie. Dit komt onder meer door
fragmentatie van marktinfrastructuur, regels en toezicht. Ook de sterke bancaire oriëntatie,
beperkte ontwikkeling van nationale pensioenstelsels en lage financiële geletterdheid
van consumenten en ondernemers spelen een belangrijke rol.

Het streven van de Eurogroep-voorzitter is om in maart 2024 een strategische visie
overeen te komen en daarin prioriteiten te identificeren om de kapitaalmarktunie verder
te ontwikkelen, naast de voorstellen volgend uit het tweede actieplan waarover momenteel
onderhandelingen lopen. De strategische visie kan als input dienen voor de (nieuwe)
Europese Commissie. Het kabinet is van mening dat verdere versterking van de kapitaalmarktunie
cruciaal is voor het wegnemen van barrières tot het vrije verkeer van kapitaal in
de EU. Een goed functionerende, diepe en geïntegreerde Europese kapitaalmarkt is essentieel
voor de benodigde investeringen in duurzaamheid, digitalisering en (economische) veiligheid.
Ook bieden efficiënte en toegankelijke kapitaalmarkten burgers en investeerders goede
opties voor vermogensopbouw. Bovendien draagt een veerkrachtige kapitaalmarkt bij
aan economische en financiële stabiliteit in de Europese Monetaire Unie. Er is al
veel werk verzet in de afgelopen jaren, maar de doelstellingen van een daadwerkelijke
kapitaalmarktunie zijn nog niet bereikt. Daarvoor is betere aanwending van het beschikbare
kapitaal en de aanpak van structurele barrières tot integratie nodig. De Eurogroep
kan hierbij wat het kabinet betreft een rol spelen door hierop een gezamenlijke visie
te ontwikkelen.

Nederland kan tijdens deze bespreking het belang benadrukken van versterking van de
Europese kapitaalmarkten voor het concurrentievermogen en de veerkracht van de Europese
economie. Private marktfinanciering is voor de benodigde diversiteit en flexibiliteit
essentieel om investeringen te faciliteren. Ten aanzien van de visie van de Eurogroep
kan Nederland pleiten voor een focus op de structurele barrières die politiek gevoeliger
liggen en waarop voortgang in de afgelopen jaren ingewikkelder is gebleken. Bijvoorbeeld
ten aanzien van fragmentatie van infrastructuur, toezicht en nationale juridische
raamwerken die grensoverschrijdende en risicodragende investeringen belemmeren. Nederland
kan benadrukken dat met een combinatie van maatregelen op verschillende deelgebieden
en op zowel Europees als nationaal niveau, meer kapitaal kan worden aangewend en markten
beter kunnen worden geïntegreerd. Waar op EU-niveau verdere standaardisatie en verbetering
kan worden bewerkstelligd op reeds Europees gereguleerde terreinen, kunnen nationale
acties op het gebied van onder meer fiscaliteit of pensioenen ook bijdragen aan ontwikkeling
van diepe markten met veel kapitaal.

Geactualiseerde ontwerpbegroting Slowakije

Document: Deze documenten zijn online te vinden op: https://economy-finance.ec.europa.eu/economic-and-fiscal-governance/sta…

Aard bespreking: gedachtewisseling en aanname verklaring

Besluitvormingsprocedure: consensus

Toelichting:

De Eurogroep zal spreken over de geactualiseerde ontwerpbegroting die Slowakije voor
2024 bij de Europese Commissie (de Commissie) heeft ingediend en de opinie van de
Commissie over deze geactualiseerde ontwerpbegroting, die op 16 januari is gepubliceerd.
De Eurogroep zal hierover, zoals gebruikelijk, een statement aannemen. De Eurogroep
heeft in december 2023 gesproken over de ontwerpbegrotingen die eurozone lidstaten
in oktober hebben ingediend. Slowakije heeft toen een begroting zonder beleidswijzigingen
ingediend. U bent destijds middels de geannoteerde agenda voor de Eurogroep en Ecofinraad
geïnformeerd over de Nederlandse inzet.1 De Commissie stelt in haar opinie dat de geactualiseerde begroting van Slowakije
het risico loopt niet in overeenstemming te zijn met de landspecifieke aanbeveling
t.a.v. het begrotingsbeleid voor 2024. Naast Slowakije hebben vier andere lidstaten
ook deze beoordeling gekregen: België, Finland, Frankrijk en Kroatië. Deze landen
worden verzocht in het kader van het nationale begrotingsproces de nodige maatregelen
te nemen om ervoor te zorgen dat het begrotingsbeleid in 2024 in overeenstemming is
met de aanbeveling van de Raad. Nederland zal bij het opstellen van het statement
erop letten dat de opinie van de Commissie wordt verwelkomd.

Informele Ecofinraad

Strategische koers van de Europese Investeringsbank (EIB)

Document: n.v.t.

Aard bespreking: gedachtewisseling

Besluitvormingsprocedure: n.v.t.

Toelichting:

Per 1 januari 2024 is Nadia Calviño gestart als president van de Europese Investeringsbank
(EIB). Calviño en de Minister van Financiën van België, Vincent van Peteghem, willen
de strategische koers van de EIB bespreken tijdens de Ecofin. Het betreft een informele
gedachtewisseling over de prioriteiten van de EIB zonder officiële agenda. Doordat
landen zelf ook onderwerpen kunnen aansnijden is het mogelijk dat er een breed scala
aan onderwerpen aan bod zal komen.

Onderwerpen die tijdens deze bespreking mogelijk aan bod kunnen komen zijn de rol
van de EIB op het gebied van klimaat, cohesie, veiligheid, technologie investeringen,
strategische autonomie, sociale infrastructuur, Oekraïne en de Global Gateway.

Nederland zet zich in om de EIB meer te laten bereiken op het gebied van de energietransitie,
veiligheid, toegang tot zeldzame grondstoffen, Oekraïne en het innovatieve midden-
en kleinbedrijf. Daarnaast hecht Nederland waarde aan prudent financieel beleid binnen
de EIB, waarbij de focus ligt op de impact en additionaliteit van de interventies
van de EIB.

Werksessie I: de kapitaalmarktunie met een focus op financiële geletterdheid en inclusie

Document: nog niet verspreid

Aard bespreking: gedachtewisseling

Besluitvormingsprocedure: n.v.t.

Toelichting:

De Ministers zullen tijdens deze werksessie spreken over de kapitaalmarktunie, waarbij
in het bijzonder aandacht wordt besteed aan financiële geletterdheid en inclusie.
Uit verschillende studies blijkt dat de financiële geletterdheid in de EU vergroot
kan worden. Ook in recente besprekingen over de kapitaalmarktunie in de Eurogroep
wordt dit beeld bevestigd.

Voor het mobiliseren van kapitaal, een van de doelstellingen van de kapitaalmarktunie,
wordt participatie van burgers aan kapitaalmarkten van belang geacht. Het kabinet
steunt verdere versterking van de kapitaalmarktunie. Een goed functionerende, diepe
en geïntegreerde Europese kapitaalmarkt is essentieel voor de benodigde investeringen
in duurzaamheid, digitalisering en (economische) veiligheid. Ook bieden efficiënte
en toegankelijke kapitaalmarkten burgers en investeerders goede opties voor vermogensopbouw.

Nederland kan tijdens deze bespreking het belang benadrukken van versterking van de
Europese kapitaalmarkten voor het concurrentievermogen en de veerkracht van de Europese
economie. Nederland kan verder benoemen dat burgers door, naast het aanhouden van
een spaarbuffer, pensioen op te bouwen – via een bedrijfspensioenfonds of een individueel
beleggingsproduct – ervoor zorg kunnen dragen dat zij na hun pensioen voldoende inkomen
hebben. Hiervoor is het noodzakelijk dat zij voldoende geëquipeerd zijn om gezonde
financiële keuzes te maken over onder meer vermogensopbouw, er goede toegang is tot
markten, diensten en producten en adequate bescherming wordt geboden aan consumenten.
Nederland kan hierbij toelichten hoe zij nationaal, onder andere met het platform
Wijzer in geldzaken, samen met de financiële sector, werkt aan financiële educatie
en verbetering van financiële gezondheid van Nederland en best practices delen.

Werksessie 2: input van de Ecofin op de concurrentievermogen-agenda van de toekomstige
Europese Commissie

Document: nog niet verspreid

Aard bespreking: gedachtewisseling

Besluitvormingsprocedure: n.v.t.

Toelichting:

De Ministers zullen van gedachten wisselen over het concurrentievermogen van de EU,
specifiek in het kader van de toekomstige Europese Commissie.

De discussie over het concurrentievermogen is het afgelopen jaar in intensiteit toegenomen.
Oorzaak hiervan zijn onder andere de hoge energieprijzen als gevolg van de oorlog
in Oekraïne, en de toenemende actieve industriepolitiek van derde landen. Met de Green
Deal Industrial Plan (GDIP) zijn verschillende wetgevende trajecten opgezet om de
Europese concurrentiepositie te verstevigen, waaronder de Net Zero Industry Act (NZIA),
die zich momenteel in de triloogfase bevindt.

Voor het kabinet is het versterken van het economisch fundament van de Europese economieën
cruciaal voor het Europese concurrentievermogen. Lidstaten hebben daarbij zelf een
belangrijke rol in het doorvoeren van structurele hervormingen om hun groeivermogen
te versterken.

Het kabinet is terughoudend als het aankomt op het gebruik van staatssteun in het
versterken van het concurrentievermogen. Staatssteun kan ingezet worden om marktfalen
te adresseren, en voor het gericht versnellen van de digitale en groene transitie.
Een concurrerende en efficiënte economie rest echter niet op staatssteun maar op een
goed functionerende interne markt, met een bevolking met goede vaardigheden en opleiding,
een goed functionerende rechtstaat en een gunstig ondernemingsklimaat met voldoende
ruimte voor innovatie.

Tevens kan staatssteun het gelijke speelveld in de EU ondermijnen. Het kabinet ziet
de interne markt juist als de hoeksteen van de Europese economie. Het kabinet is dan
ook groot voorstander van het verdiepen van de interne markt, onder andere ten aanzien
van diensten. Daarnaast zijn er initiatieven om het gelijke speelveld van de EU ten
opzichte van derde landen te borgen, zoals het Foreign Subsidies Instrument, door het kabinet worden gesteund.

Een van de grote verbeterpunten ten aanzien van de Europese concurrentiekracht is
de toegang van bedrijven tot marktfinanciering. Private investeringen zijn van belang
in de economie, met name voor het doen van risicodragende investeringen in innovatie
en duurzame economische groei. Versterking van de kapitaalmarktunie (KMU), en het
verdiepen en integreren van kapitaalmarkten door lidstaten, is daarom een thema waar
het kabinet veel belang aan hecht. De andere werksessie van de informele Ecofinraad
zal zich ook richten op de KMU, evenals de Eurogroep bespreking in inclusieve samenstelling.

Overig

Toezegging informeren Tweede Kamer over ratificatie ESM-verdrag

Mijn ambtsvoorganger heeft toegezegd om uw Kamer te informeren wanneer er nieuwe ontwikkelingen
zijn rond de ratificatie van het Verdrag tot instelling van het Europees Stabiliteitsmechanisme
(ESM-verdrag) en om daarbij in te gaan op de mogelijkheid om de bankenunie alsnog
te vervolmaken.2 Door middel van onderstaande geef ik invulling aan deze toezegging.

De herziening van het ESM-verdrag vloeit hoofdzakelijk voort uit een besluit van de
Eurogroep uit 2018 om de gemeenschappelijke achtervang (ook bekend als common backstop) voor het gemeenschappelijk afwikkelingsfonds voor banken (Single Resolution Fund, SRF) onder te brengen bij het ESM.3 De herziening van het ESM-verdrag is aangegrepen om ook aanvullende afspraken te
maken over de verdere versterking van het ESM. Deze afspraken richten zich op het
aanscherpen van de voorwaarden voor toegang tot de ESM-instrumenten voor preventieve
financiële bijstand, het vergroten van de rol van het ESM bij het verstrekken van
financiële stabiliteitssteun en het versterken van het raamwerk voor het waarborgen
van een houdbare overheidsschuld.

Uw Kamer is over de stand van zaken met betrekking tot de wijzigingen van het ESM-verdrag
doorlopend geïnformeerd, bijvoorbeeld naar aanleiding van de bespreking in de Eurogroep
van december jl.4 Alle lidstaten, met uitzondering van Italië, hebben de wijzigingen van het ESM-verdrag
geratificeerd. Op 21 december 2023 heeft het Italiaanse parlement tegen de ratificatie
van de wijzigingen van het ESM-verdrag gestemd. Het gevolg hiervan is dat de gemeenschappelijke
achtervang voor het SRF nog niet operationeel is en dat de afspraken ter verdere versterking
van het ESM nog niet van kracht zijn.

Per 2024 is de brugfinanciering aan het SRF door middel van individuele kredietlijnen
van lidstaten komen te vervallen. Deze individuele kredietlijnen waren ingesteld tot
het einde van 2023. Per 2024 zou het SRF volledig gevuld zijn en zou de gemeenschappelijke
achtervang actief zijn. Nu dat echter niet het geval is, betekent dit dat er op dit
moment geen achtervang is voor het SRF wanneer dit in het geval van een extreme crisissituatie
uitgeput raakt. Het kabinet betreurt dit en blijft erop inzetten dat de ESM-verdragswijziging
zo spoedig mogelijk geratificeerd wordt in alle lidstaten.

Voor de bankenunie in algemene zin geldt dat deze vooralsnog bestaat uit een gemeenschappelijk
regelgevend kader («Single Rulebook»), dat geldt voor alle EU-landen. Daarnaast is
er een gemeenschappelijk toezichtmechanisme (Single Supervisory Mechanism, ofwel SSM) en een gemeenschappelijk afwikkelingsmechanisme (Single Resolution Mechanism, ofwel SRM). Onder die laatste valt ook het SRF. Bij de oprichting van de bankenunie
is door alle lidstaten de intentie uitgesproken om op termijn een Europees Depositogarantiestelsel
(EDIS) op te zetten als derde pijler van de bankenunie, en daarmee de bankenunie te
voltooien. Zoals eerder door mijn ambtsvoorganger ook benoemd, is de verwachting dat
voortgang op de bankenunie Nederland economische voordelen zal bieden.5 Momenteel lopen er onderhandelingen over het verder verbeteren van het crisisraamwerk
voor banken (CMDI). Over de totstandkoming van een EDIS wordt op dit moment niet onderhandeld.
Mogelijk worden op een later moment gesprekken over een EDIS alsnog hervat.