Brief regering : Toekomst RetailAgenda

Nr. 30
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 23 januari 2024

In deze brief ga ik in op de toekomst van de Retailagenda. Tevens ga ik in op vragen
van uw Kamer over de mogelijkheid nieuwe subsidies te verlenen onder de Tegemoetkoming
Vaste Lasten (TVL).

Toekomst Retailagenda

De Nederlandse binnensteden spelen een belangrijke sociale en economische rol. De
binnenstad creëert een omgeving waarin bewoners en bezoekers elkaar ontmoeten en verbondenheid
ontstaat. En binnensteden zijn belangrijk voor de werkgelegenheid, bijvoorbeeld in
de retail, de horeca, de cultuursector, maar ook in de creatieve sector, de dienstensector
en steeds vaker de kleine maakindustrie.

Bovendien vormen de Nederlandse binnensteden voor velen een aantrekkelijk woonmilieu.
Hoe belangrijk de binnensteden zijn voor ons gezamenlijke welzijn bleek duidelijk
in de Corona-periode, toen deze functie grotendeels stil viel.

Daarvoor moeten binnensteden zich blijven aanpassen aan de veranderende voorkeuren
bewoners, bezoekers en de consument.

De verantwoordelijkheid hiervoor ligt op de eerste plaats op lokaal niveau. Met de
gemeente in een regierol, die andere stakeholders betrekt en stimuleert om ook te
investeren in een aantrekkelijke binnenstad. Retail speelt daarbij een bijzondere
rol als aanleiding om de binnenstad te bezoeken en als belangrijke werkgever. Daarbij
moeten gemeenten uitgaan van hun eigen kracht, maar er kan veel worden gewonnen als
niet elke gemeente opnieuw het wiel uit moet vinden. En sommige problemen kunnen alleen
worden opgelost door ze op nationaal of zelfs internationaal niveau aan te pakken
of te adresseren. Hier komt de Retailagenda in beeld.

De Retailagenda is op de eerste plaats een platform waar landelijke bestuurlijke partijen
elkaar vinden over de problemen van retail en binnensteden en dat een belangrijke
verbindende en versnellende rol speelt tussen partijen die zich bezighouden met retail
en binnensteden en bij het ontwikkelen van kennis en het verspreiden daarvan.

De Retailagenda is in 2015 gestart, vanuit het besef dat partijen alleen samen in
staat waren om te zorgen voor het oplossen van alle problemen en dat problemen op
de eerste plaats lokaal moeten worden aangepakt. Dat besef was de basis voor nauwe
samenwerking tussen allerlei brancheorganisaties, kennisinstellingen en overheden
en maakte de weg vrij voor een gezamenlijke aanpak van de transitie van de retail
en in samenhang daarmee het werken aan vitale en toekomstbestendige winkelgebieden
in binnensteden en kernen.

Zo hebben de RetailDeals van de Minister van EZK met gemeenten en provincies sterk
bijgedragen aan het agenderen en prioriteren van deze problematiek. De samenwerking
heeft ook geleid tot het formuleren van een gedeelde aanpak in reactie op het sluiten
van V&D. En zorgde ze er in coronatijd voor dat huurders en verhuurders elkaar vonden
in een gedeelde omgang met huren en een pakket corona-bestendige maatregelen die ervoor
zorgde dat winkels zoveel mogelijk open konden blijven. De samenwerking binnen de
Retailagenda heeft er ook in geresulteerd dat het belang duidelijk werd van een gezamenlijke
en integrale aanpak van achterblijvende winkelstraten en de problemen waar gemeenten
hierbij samen met hun private partners tegenaan lopen. Uiteindelijk heeft het nadenken
over oplossingen voor deze problematiek geresulteerd in de Impulsaanpak Winkelgebieden.

De Retailagenda is momenteel bezig aan de derde samenwerkingsperiode, die loopt tot
eind 2023. Elke nieuwe periode wordt opnieuw met de partijen achter de Retailagenda
en met anderen gekeken of hernieuwen van de samenwerking nog zinvol is. Welke thema’s
dan relevant zullen zijn en welke samenwerkingsvorm daar dienstbaar aan is. Op die
manier heeft de Retailagenda zich aangepast in de loop van de jaren en kan ze relevant
blijven. Bij de start van de Retailagenda lag het accent op het terugdringen van de
leegstand. Dat is nog steeds een relevant thema, maar het zwaartepunt verschuift langzamerhand
naar de maatschappelijke meerwaarde en sociale functie van binnensteden. En die van
de stakeholders die de binnenstad schragen, zoals retail, horeca en cultuur. Alleen
levendige binnensteden en kernen hebben de toekomst.

De partners van de Retailagenda willen blijven samenwerken aan leefbare kernen en
vitale retail. Daartoe is een nieuwe agenda opgesteld, als basis voor een hernieuwde
samenwerking voor de periode 2024–2027. Daarbij ligt de focus op een beperkt aantal
thema’s, waar de Retailagenda meerwaarde kan bieden: transformatie van binnensteden,
de levendigheid van kernen, innovatie en digitalisering en arbeidsmarkt en human capital
agenda. Hiertoe doen de partijen achter de Retailagenda een beroep op EZK om de huidige
vorm van ondersteuning te continueren.

Ik ben er van overtuigd dat de Retailagenda ook de komende jaren een belangrijke rol
en taak kan vervullen. Ik zeg daarom graag toe de huidige vorm van ondersteuning te
zullen continueren en kijk uit naar voortzetting van de samenwerking.

Subsidie TVL

De Europese Commissie heeft bevestigd dat het juridisch gezien niet meer mogelijk
is om nieuwe subsidies te verlenen onder de TVL. De Europese Tijdelijke kaderregeling
inzake staatssteun COVID-191 is immers na 30 juni 2022 afgelopen. Door het aflopen van de Tijdelijke kaderregeling
kan de Europese Commissie ook geen goedkeuring meer geven op eventuele aanpassingen
(met terugwerkende kracht) van de reeds goedgekeurde regeling. Dit houdt in dat een
volstrekte afwijzing van TVL-subsidie na afloop van de Tijdelijke kaderregeling niet
kan worden herzien buiten de bezwaar- of beroepsprocedure om. Ook niet als een uitspraak
van de nationale rechter een ruimere toepassing van de TVL toestaat.

Ook heeft de Europese Commissie bevestigd dat het niet mogelijk is om een nieuwe maatregel
onder het tijdelijk crisis- en transitiekader (TCTF) op te stellen voor een vergoeding
voor de vaste lasten voor de in corona getroffen ondernemingen. Deze steun zou namelijk
alleen kunnen toezien op toekomstige aanvragen. Ook zou een nieuwe maatregel geen
kosten kunnen vergoeden die twee jaar geleden of nog langer geleden zijn gemaakt.
Hiermee is voldaan aan de toezegging, die is gedaan in het Commissiedebat Ondernemen
en bedrijfsfinanciering van 19 april 2023.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,
M.A.M. Adriaansens