Brief regering : Verslag van de OJCS-Raad voor de onderdelen onderwijs en cultuur van 23 en 24 november 2023

Nr. 412
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 23 januari 2024

Hierbij stuur ik u het verslag van de formele Onderwijs, Jeugd, Cultuur en Sport Raad
(OJCS-Raad) voor de onderdelen onderwijs en cultuur die op 23 en 24 november 2023
in Brussel plaatsvonden.

Mede namens de Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs en de Staatssecretaris
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
R.H. Dijkgraaf

Onderwijs

Het onderdeel onderwijs vond plaats op 23 november in Brussel. Hier stond één beleidsdebat
op de agenda. Ook diende Nederland samen met België een any other business punt in over privacy in digitaal onderwijs. Voorafgaand aan het beleidsdebat stonden
de onderstaande stukken ter vaststelling geagendeerd, waarover u eerder in de geannoteerde
agenda bent geïnformeerd. Deze zijn zonder verdere opmerkingen aangenomen:

• Raadsaanbeveling over het bevorderen van digitale vaardigheden en competenties in
onderwijs en training.

• Raadsaanbeveling over de bepalende factoren voor succesvol digitaal onderwijs en training.

• Raadsconclusies over de contributie van onderwijs en training in het versterken van
gemeenschappelijke Europese waarden en democratisch burgerschap.

Beleidsdebat over het aantrekken van meer vrouwen voor STEAM-disciplines.

Technologische ontwikkeling is essentieel voor economische en sociale vooruitgang
in de EU en de rest van de wereld. De vraag naar meer professionals met een achtergrond
in STE(A)M (science, technology, engineering, (arts) and mathmetics) disciplines neemt toe, waartoe onderwijs en training een belangrijke bijdrage leveren.
Vrouwen in het bijzonder kiezen echter vaak nog voor alternatieve carrièrepaden. Daarom
vroeg het voorzitterschap de lidstaten in te gaan op de belangrijkste uitdagingen
voor meer gendergelijkheid in STEAM-disciplines en welke initiatieven kunnen worden
gelanceerd, zowel in nationale als Europese context, om meer vrouwelijk talent in
STEAM-disciplines in onderwijs en training aan te trekken. Nederland hanteert de term
STEM in plaats van STEAM, zoals door het Spaanse voorzitterschap in het beleidsdebat
voorgesteld.

De Europese Commissie begon met het beamen van het belang van het agenderen van dit
onderwerp, wijzend op de grote genderongelijkheid in zowel STEM-disciplines in het
onderwijs als in het werkveld. Hoewel deze op vroegere leeftijd nog niet duidelijk
zichtbaar is neemt de kloof gaandeweg de middelbare school en vervolgens de studiekeuze
steeds verder toe. De Commissie wijst op het belang van Erasmus+ projecten om deze
kloof aan te pakken, zoals de EU STEM-coalitie.

Veel lidstaten wezen net als Nederland op het belang van een strategie die al vroeg
begint met het stimuleren van vrouwen om voor STEM-disciplines te kiezen, vaak al startend vanaf het primair onderwijs. Dit is zowel
een morele als pragmatische verplichting, omdat veel talent voor belangrijke beroepsgroepen
verloren gaat. Hiervoor zijn veel ideeën aangedragen, waarin het aanpakken van stereotypen
vaak centraal staat. Scholieren en studenten worden betrokken bij praktische projecten
in STEM-disciplines, competities worden uitgevaardigd en digitale geletterdheid wordt
gestimuleerd. Via publieke-private samenwerking ondersteunt de private sector het
onderwijs, bijvoorbeeld door een inkijk te geven in het werk dat zij doen in het STEM-veld.
Hetzelfde geldt voor vrouwelijke rolmodellen die een nieuwe generatie kunnen stimuleren.
Tenslotte maken veel lidstaten ook gebruik van financiële maatregelen om STEM-opleidingen
aantrekkelijker te maken, zoals door het bijstellen van collegegelden of door te putten
uit de eerder genoemde Erasmus+ middelen.

Zoals in de geannoteerde agenda benoemd gaf Nederland aan dat gendergelijkheid een
belangrijk onderwerp is voor Nederland. Het uitgangspunt van het Nederlandse emancipatiebeleid
is dat gender, seksuele diversiteit, afkomst of ondersteuningsbehoefte niet van invloed
horen te zijn op de school-, studie- en loopbaankeuzes die door een leerling worden
gemaakt, of hoe een leerling behandeld wordt door diens leraar. Verschillende initiatieven,
zoals benoemd in de geannoteerde agenda, zijn aangedragen als de Nederlandse aanpak
van de nog steeds grote kloof in veel disciplines.

Any other business-punt over privacy in digitaal onderwijs.

Conform de in de geannoteerde agenda gegeven inzet diende Nederland samen met België
een any other business-punt in waarin het wees op een brief die door de Minister voor
Primair en Voortgezet Onderwijs samen met haar Vlaamse collega is verzonden aan de
Europese Commissie. Hierin wordt aandacht gevraagd voor de wenselijkheid van meer
coördinatie bij afspraken die gemaakt worden in de lidstaten over privacy bij het
gebruik van software in het onderwijs. De in Nederland bereikte resultaten zijn gedeeld
met andere lidstaten en mogelijkheden om de samenwerking te intensiveren zullen verder
worden onderzocht, zoals eerder aangekondigd aan uw Kamer1.

Any other business

De internationale muziek olympiade (CYP)

Dit betreft de zesde internationale muziek olympiade, die in Cyprus (Ayia Napa) georganiseerd
zal worden. Cyprus roept lidstaten op muzikaal talent uit eigen land aan te moedigen
om deel te nemen.

Het Ljubljana-manifest over dieper lezen (SLV)

Slovenië heeft in het kader van hun status als eregast op de Frankfurter Buchmesse
een manifest opgesteld over «dieper» lezen en Europese lidstaten gevraagd om deze
te ondersteunen.

Oekraïne (ZWE)

Zweden roept op om extra middelen te doneren voor het in stand houden en opnieuw opbouwen
van de onderwijssector van Oekraïne, in het bijzonder via de reeds bestaande hulpverlening
door UNESCO.

Werkprogramma van het inkomende Belgisch voorzitterschap (BEL)

Het Belgisch voorzitterschap heeft de Raad geïnformeerd over de prioriteiten op onderwijsgebied
tijdens het inkomend voorzitterschap. Zij zullen zich onder andere richten op gebalanceerde
mobiliteit en het belang van onderwijsbeleid dat (mede) wordt gebaseerd op wetenschappelijke
kennis, expertise, en bewijs. De federatie Wallonië-Brussel zal het onderwijsdeel
van de Raad op zich nemen.

Brief van Eurocommissaris Breton (Europese Commissie)

Eurocommissaris Breton heeft een brief aan alle EU-lidstaten verstuurd met het verzoek
om te praten over de Digital Services Act (DSA), specifiek met het oog op onderwijs.
De DSA raakt aan onderwijs omdat ook hier met digitale diensten wordt omgegaan. Het
nog informele voorstel van de Eurocommissaris is dat elke school in de EU een «school
guardian» instelt met expertise op de DSA en hoe hier mee om te gaan. De Commissie
stelt voor dat deze docenten vanuit EU-programma’s worden getraind. De Commissie gaf
tijdens de Raad een toelichting op de brief.

Cultuur

Het onderdeel cultuur vond plaats op 24 november in Brussel. Hier stond één beleidsdebat
op de agenda. Ook lichtte de Europese Commissie een voortgangsrapportage toe over
de voortgang in de onderhandelingen rond de European Media Freedom Act. Voorafgaand
aan het beleidsdebat stond het onderstaande stuk ter vaststelling geagendeerd, waarover
u eerder in de geannoteerde agenda bent geïnformeerd. Deze is zonder verdere opmerkingen
aangenomen:

• Raadsconclusies over het vergroten van de culturele en creatieve dimensie van de Europese
videogamessector

Beleidsdebat over het verbeteren van de arbeidsomstandigheden van kunstenaars en andere
culturele professionals.

Het Spaanse voorzitterschap is van mening dat de arbeidsmarkt voor kunstenaars en
andere creatieve professionals wordt gekenmerkt door instabiliteit, lage baanzekerheid
en lage inkomens, terwijl de sector een aanzienlijke bijdrage levert aan onze economieën.
Daarom heeft het voorzitterschap de lidstaten gevraagd in te gaan op de mogelijkheden
om de arbeidsomstandigheden van kunstenaars en andere culturele professionals te verbeteren.

De Commissie begon met een statement over het belang van kunst voor de samenleving
en onze gedeelde identiteit. Werkomstandigheden blijven een probleem in de sector,
in het bijzonder versterkt door de pandemie en toenemende financiële onzekerheid.
In het werkprogramma Cultuur van de Commissie is hier veel aandacht voor, evenals
in programma’s zoals Creative Europe, waar onder Culture Moves Europe de mobiliteit van kunstenaars wordt bevorderd om zo co-creatie te stimuleren.

Verschillende lidstaten gaven daarop aan in het kader van sociale zekerheid een eerlijke
beloning voor kunstenaars en andere culturele professionals als standaard ingevoerd
te hebben, of dit op de agenda te hebben staan. Hierin moet gendergelijkheid centraal
staan. Daarnaast is door meerdere lidstaten gewezen op het belang van AI en auteursrechten,
ontwikkelingen waarvan de gevolgen voor de kunstenaarspraktijk niet onderschat dienen
te worden. De EU kan bijdragen aan deze aanpak door goede voorbeelden te delen over
mogelijkheden binnen de sociale zekerheidssætelsels van de lidstaten.

Nederland heeft aangegeven dat in april 2023 een pakket aan maatregelen is aangekondigd
met het oog op de hervorming van de arbeidsmarkt, dat naar verwachting een positieve
invloed zal hebben op de arbeidsmarktomstandigheden van culturele en creatieve professionals. Verder heeft Nederland aangegeven
dat een platform voor het uitwisselen van goede voorbeelden tussen lidstaten meerwaarde
kan hebben, dat het Creative Europe-programma het werkgeversbeleid van aanvragende
instellingen zou kunnen meewegen in de beoordeling van aanvragen en dat de Europese
Commissie zich zou kunnen inzetten om de coördinatie van de overdraagbaarheid van
rechten tussen socialezekerheidsstelsels te faciliteren.

Any other business

Voortgangsrapportage over de European Media Freedom Act (Europese Commissie)

De onderhandelingen over de European Media Freedom Act zijn nog gaande en bevinden
zich momenteel in de triloogfase, waarin wordt gesproken met de Commissie en het Parlement.
Lidstaten hebben hierin flexibiliteit getoond, maar er zijn nog enkele aandachtspunten.
Het voorzitterschap toonde vertrouwen in de voortgang en verdere behandeling van het
voorstel. De Commissie vulde aan door het grote plaatje nogmaals scherp te stellen,
namelijk de bescherming van journalisten. Hiervoor zijn waarborgen nodig, zoals op
het gebied van binnendringsoftware en desinformatie.

Werkprogramma van het inkomende Belgisch voorzitterschap (BEL)

Het Belgisch voorzitterschap heeft de Raad geïnformeerd over zijn plannen voor de
periode januari-juni 2023. Het voorzitterschap heeft aangegeven Raadsconclusies te
zullen presenteren over het datagedreven werken in de culturele creatieve sectoren
en over influencers en online content makers.

Inventarisatie van de uitvoering van de conclusies van de Raad van 2021 over het herstel,
de veerkracht en de duurzaamheid van de culturele en creatieve sectoren (SP)

Het Spaanse voorzitterschap heeft als opvolging van Raadsconclusies uit 2021 de resultaten
van een inventarisatie van de maatregelen die lidstaten hebben genomen in het kader
van de COVID-19-pandemie gepresenteerd. Daaruit is onder anderen gebleken dat lidstaten
culturele instellingen meer toegang hebben gegeven tot financiering en digitale toegang
tot cultuur hebben aangemoedigd.

Het Ljubljana-manifest over dieper lezen (SLV)

Slovenië heeft in het kader van hun status als eregast op de Frankfurter Buchmesse
een manifest opgesteld over «dieper» lezen en Europese lidstaten gevraagd om deze
te ondersteunen.

Pass Culture en KulturPass (FR en DE)

Frankrijk en Duitsland hebben lidstaten geïnformeerd over hun samenwerking en uitwisseling
op het gebied van een cultuurpas waarmee jongeren toegang kunnen verkrijgen tot cultuur.

De selectie van de Europese Culturele Hoofdstad van 2028 (TSJ)

Tsjechië is een van de twee lidstaten die in aanmerking komt als gastheer voor de
Europese Hoofdstad (naast Frankrijk). De Tsjechische Minister van Cultuur heeft de
stad České Budějovice aangewezen als de Tsjechische kandidaat. Via dit any other business-punt
zijn lidstaten hierover geïnformeerd.

Presentatie van de programma’s van de Europese Culturele Hoofdsteden van 2024 (OOS
en EST)

In 2024 zullen er drie Culturele Hoofdsteden van Europa zijn: Bad Ischl – Salzkammergut
in Oostenrijk, Tartu in Estland en Bodø in Noorwegen. Via dit any other business-punt
zijn de programma’s van deze culturele hoofdsteden gepresenteerd.

Platform ter ondersteuning van de wederopbouw van Oekraïens cultureel erfgoed. (IT)

Via dit any other business-punt heeft Italië aandacht gevraagd voor de lancering van
een platform om Oekraïne te ondersteunen bij de wederopbouw van zijn cultureel en
architectonisch erfgoed.