Brief regering : Toetsingskader lening TenneT

Nr. 3
BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 12 januari 2024

Via deze brief informeer ik uw Kamer, mede namens de Minister voor Klimaat en Energie,
over het voornemen van het kabinet om een lening van € 25 miljard ter beschikking
te stellen aan TenneT. De vormgeving van de lening vindt u in het bijgevoegde toetsingskader.
De incidentele suppletoire begroting van Financiën zal via een separate kamerbrief
aan u worden toegezonden (Kamerstuk 36 487, nr. 1). De regeling treedt pas in effect na formele instemming met deze begroting door
beide Kamers.

Zoals bekend heeft het kabinet onderzocht of een volledige verkoop van TenneT Duitsland
aan de Duitse staat onder acceptabele voorwaarden mogelijk is. Op basis van een brede
weging van verschillende factoren, zoals uiteengezet in de Kamerbrief van 24 februari
jl.1 van de Minister voor Klimaat en Energie en mijn voorganger, beschouwt het huidige
kabinet een volledige verkoop als voorkeursscenario.

Al enige maanden vinden er intensieve onderhandelingen plaats over de verkoop van
TenneT Duitsland tussen TenneT en de Nederlandse staat enerzijds en de Kredietanstalt
für Wiederaufbau («KfW») en de Duitse staat anderzijds. KfW is door de Duitse staat
gemandateerd om de aandelen in TenneT Duitsland te kopen. Als aandeelhouder van TenneT
is het Ministerie van Financiën nauw betrokken bij deze onderhandelingen.

TenneT en KfW zijn elkaar genaderd, maar er is op dit moment nog geen overeenstemming
bereikt. Het is nu niet met zekerheid te zeggen dat het tot een overeenkomst zal komen.
Ondertussen moet TenneT blijven investeren om ervoor te zorgen dat de congestieproblematiek
afneemt en alle huishoudens en bedrijven die een (extra) aansluiting willen deze kunnen
krijgen. Dit is essentieel voor de energietransitie en voor het vestigingsklimaat.

TenneT moet in 2024 ca. € 13 miljard nieuwe financiering aantrekken voor de geplande
investeringen in zowel Nederland als Duitsland. Ook moet TenneT om haar credit rating
te behouden in 2024 kunnen aantonen dat zij de volgende 12 maanden kan voorzien in
haar verwachte financieringsbehoefte.2 Met andere woorden, TenneT moet gedurende 2024 al kunnen bewijzen dat zij ook in
2025 in haar financieringsbehoefte kan voorzien. De financieringsbehoefte van TenneT
in 2025 is ca. € 12 miljard.

TenneT geeft aan dat zij deze financiering alleen zelfstandig aan zou kunnen trekken
als de Nederlandse staat een deel van deze financieringsbehoefte invult door meerdere
miljarden aan eigen vermogen te storten. Deze storting van eigen vermogen wordt bijna
volledig veroorzaakt door de Duitse activiteiten van TenneT en zou ingepast moeten
worden in de Rijksbegroting. Gezien de staat van de onderhandelingen en het eerder
geformuleerde uitgangspunt dat de Nederlandse staat in beginsel niet stort voor Duitse
activiteiten3, stort het kabinet in deze situatie bij voorkeur geen kapitaal.

Het alternatief om de financieringsbehoefte in te vullen is een lening van de staat.
Zonder ondersteuning van haar aandeelhouder bestaat er onder deze onzekere omstandigheden
een reëel risico dat TenneT niet in staat zal zijn de benodigde financiering op te
halen op de markt en als dit al zou lukken dit alleen kan doen tegen ongunstige voorwaarden.
Hierdoor zou TenneT genoodzaakt zijn minder te investeren in het Duitse én Nederlandse
elektriciteitsnet dan gepland. Deze investeringen zijn echter zowel in Nederland als
Duitsland wettelijk verplicht. Deze situatie is onwenselijk aangezien dit niet alleen
de energietransitie en de oplossing voor de congestieproblematiek zou vertragen, maar
ook de onderhandelingspositie van de Nederlandse staat en TenneT zou ondergraven.

Alles afwegende ben ik daarom voornemens TenneT een lening aan te bieden voor de gehele
financieringsbehoefte van 2024 en 2025 (in totaal € 25 miljard). Hierdoor is het niet
nodig dat het bedrijf het komende jaar naar de reguliere obligatiemarkt voor haar
financieringsbehoefte voor 2024 gaat en kan TenneT nu al aantonen dat het ook in 2025
in haar gehele financieringsbehoefte kan voorzien. TenneT houdt daarnaast nog een
aantal kredietfaciliteiten aan, zodat het een buffer heeft mocht de financieringsbehoefte
onverwachts stijgen. Het verstrekken van een lening is, evenals een eenmalige kapitaalstorting,
geen lange termijn oplossing, maar biedt een overbrugging tot (i) de verkoop aan de
Duitse staat is afgerond of (ii) bij het onverhoopt mislukken van de onderhandelingen,
een andere structurele oplossing voor de financiering van TenneT is gevonden.

De lening is marktconform vormgegeven waardoor het oordeel van het Ministerie van
Financiën is dat de lening als een financiële transactie kwalificeert. Hiermee is
de gehele lening niet relevant voor het EMU-saldo. De marktconformiteit is tevens
getoetst door een onafhankelijke adviseur. De uiteindelijke definitieve beoordeling
ligt bij het CBS en Eurostat. Zij beoordelen achteraf op basis van de voorschriften
van het ESA2010 of er sprake is van een echte lening en/of financiële transactie.
Indien zij anders oordelen, zal dit een incidenteel effect hebben op het EMU-saldo
in 2024 en 2025.

Mocht er op de korte termijn een voorlopig akkoord worden bereikt tussen TenneT en
KfW, dan is het de verwachting dat het alsnog meerdere maanden zal duren totdat de
transactie daadwerkelijk wordt gefinaliseerd (zo zal ik bijvoorbeeld eerst nog met
uw Kamer van gedachten wisselen). Tot aan dat moment heeft TenneT de mogelijkheid
om gebruik te maken van deze leningfaciliteit. Na afronding van de transactie zal
TenneT niet meer de mogelijkheid hebben om additioneel te lenen via deze lening. De
staat heeft met TenneT ook afspraken gemaakt over het terugbetalen van de lening in
een dergelijk scenario. Of TenneT het volledige geleende bedrag in een keer zal kunnen
terugbetalen bij een verkoop van TenneT Duitsland is afhankelijk van een aantal factoren,
waaronder de timing van de transactie en uiteindelijke netto-opbrengst van de verkoop.
De verwachting is dat TenneT in staat zal zijn in ieder geval een substantieel deel
van de lening terug te betalen direct na een verkoop van TenneT Duitsland. Een eventueel
restant zal TenneT vervolgens terugbetalen conform de voorwaarden van de lening zoals
beschreven in dit toetsingskader.

Zoals bekend is een van de belangrijkste redenen voor het kabinet om een volledige
verkoop van TenneT Duitsland aan de Duitse staat te realiseren, dat dit een structurele
oplossing biedt voor de kapitaalbehoefte van TenneT Duitsland. Om die reden blijf
ik dan ook inzetten op het realiseren van de transactie. De Nederlandse staat is dan
niet meer blootgesteld aan de risico’s van de Duitse activiteiten. Als aandeelhouder
van TenneT Holding blijf ik tot het moment van verkoop nauw betrokken bij zowel TenneT
Nederland als TenneT Duitsland.

De Minister voor Klimaat en Energie en ik verzoeken beide Kamers om voor 1 maart 2024
goedkeuring te verlenen voor de lening. Hierdoor heeft TenneT tijdig zekerheid over
haar financiering voor 2024 en kan zij doorgaan met de uitvoering van haar investeringsprogramma.
Daarnaast voorkomt dit dat TenneT relatief dure financiering moet aantrekken om de
periode tot inwerkingtreding van de lening te overbruggen.

De Minister van Financiën,
S.P.R.A. van Weyenberg