Brief regering : Kabinetsappreciatie Advanced Framework Agreement en interim Agreement on Trade EU-Chili

31 985
Buitenlands beleid en handelspolitiek

Nr. 2715
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING EN VAN
BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 4 oktober 2023

Met deze brief informeert het kabinet uw Kamer over de kabinetsappreciatie van de
Geavanceerde Kaderovereenkomst tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds,
en de Republiek Chili, anderzijds (Advanced Framework Agreement; AFA) en de interim-overeenkomst inzake Handel tussen de Europese Unie en de Republiek
Chili (interim-Agreement on Trade; iTA).

De directe aanleiding voor deze brief zijn de vier voorstellen voor Raadsbesluiten
die de Europese Commissie op 5 juli met de EU-lidstaten heeft gedeeld. Deze voorstellen
zien op de ondertekening, (gedeeltelijke) voorlopige toepassing en sluiting van het
AFA en op de ondertekening en sluiting van het iTA.

Het AFA en het iTA dienen ter vervanging van het huidige associatieakkoord tussen
de Europese Unie (EU) en Chili.1 Het AFA bestaat uit twee delen, namelijk de politieke en samenwerkingspijler en de
handels- en investeringspijler (inclusief bepalingen over investeringsbescherming).
In het iTA worden de afspraken over de liberalisering van handel en investeringen
in het AFA gerepliceerd (exclusief de afspraken over investeringsbescherming).

Het kabinet is een groot voorstander van het verdiepen van de samenwerking tussen
de EU en Chili en is positief over de uitkomst van de onderhandelingen over het AFA
en het iTA. Het kabinet beziet deze akkoorden mede in het licht van de huidige geopolitieke
context, waarin de mondiale machtsverhoudingen aan het schuiven zijn en de op regels
gebaseerde multilaterale orde onder druk staat. Het is daarom van groot belang dat
de EU haar betrokkenheid bij Latijns-Amerika vergroot en haar partnerschap met een
gelijkgezind land als Chili verdiept. Chili is een belangrijke partner van Nederland
en van de EU als het gaat om de bescherming van mensenrechten, democratie en de internationale
rechtsorde en op het gebied van duurzaamheid. Het kabinet hecht daarnaast waarde aan
de betekenis van het AFA en het iTA in het kader van de Nederlandse grondstoffenstrategie2 en de EU Critical Raw Materials Act3. Chili is een belangrijke leverancier van kritieke grondstoffen. Voor zowel het kabinet
als de EU zijn de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen en diversificatie van
grondstoffenketens een prioriteit. De afspraken in de nieuwe akkoorden dragen hier
aan bij en versterken het partnerschap met Chili op dit terrein.

Deze brief is als volgt opgebouwd:

1. Politieke en samenwerkingspijler – inhoudelijke toelichting en kabinetsappreciatie

2. Handels- en investeringspijler – inhoudelijke toelichting en kabinetsappreciatie

3. Voorgenomen positie kabinet

4. Procesbeschrijving – afronding onderhandelingen, aard van de akkoorden en vervolgstappen

Omdat het iTA enkel de bepalingen over handel en investeringen uit het AFA repliceert,
wordt hier geen aparte appreciatie van gegeven.

1. De politieke en samenwerkingspijler

Inhoud politieke en samenwerkingsafspraken

Het doel van het AFA is om een versterkt strategisch partnerschap tussen de EU en
Chili te realiseren. Het nieuwe, veelomvattende akkoord richt zich op de wereldwijde
politieke en economische uitdagingen waarvoor Chili en de EU vandaag de dag staan.
Hierbij staan het versterken van de politieke dialoog en het bevorderen van de samenwerking
op uiteenlopende onderwerpen centraal, net als de samenwerking in en met regionale
en multilaterale fora. De politieke en samenwerkingspijler van het akkoord omvat terreinen
als mensenrechten, gendergelijkheid en fundamentele vrijheden; rechtsstaat & goed
bestuur, vrede & veiligheid, bestrijding van grensoverschrijdende criminaliteit, migratie,
duurzame ontwikkeling en het aanpakken van klimaatverandering. De belangrijkste bepalingen
van deze pijler worden hieronder toegelicht.

Mensenrechten, democratie en internationale rechtsorde

De versterkte samenwerking tussen de EU en Chili waarin het akkoord voorziet, is gestoeld
op een aantal algemene beginselen. Zo bevestigen de partijen hun steun voor gemeenschappelijke
waarden als gelijkwaardig partnerschap, multilateralisme, consensus, de eerbiediging
van het internationaal recht, en voor de beginselen van het Handvest van de Verenigde
Naties. Ook het respecteren van culturele verscheidenheid en de bescherming van de
rechten van inheemse volkeren komt terug in het akkoord. De eerbiediging van democratische
beginselen, de mensenrechten en de fundamentele vrijheden, zoals vastgelegd in de
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en in andere toepasselijke internationale
mensenrechteninstrumenten waarbij de EU en Chili partij zijn, vormen zogeheten essentiële
elementen van het akkoord. Dit geldt eveneens voor het beginsel van de rechtsstaat
en goed bestuur, en ook voor artikel 2.2 lid 1, dat gewijd is aan de bestrijding van
de verspreiding van massavernietigingswapens. Dit betekent dat indien een van deze
elementen wordt geschonden, door de andere verdragspartij passende maatregelen kunnen
worden genomen (bijvoorbeeld gehele of gedeeltelijke opschorting van het akkoord).

Het akkoord besteedt veel aandacht aan het gezamenlijk bevorderen en beschermen van
de mensenrechten, en de versterking van de democratische beginselen van de rechtstaat.
Nationale en regionale instellingen spelen hierbij een belangrijke rol. Ook de versterking
in derde landen van de democratische beginselen, de mensenrechten en de rechtstaat
is onderdeel van het akkoord.

Gender en non-discriminatie

De EU en Chili spreken in het akkoord af dat zij gendergelijkheid bevorderen en de
positie van vrouwen en meisjes versterken. Dit is een doel op zich, alsmede een drijvende
kracht voor democratie, duurzame en inclusieve ontwikkeling, vrede en veiligheid.
Er is in het akkoord een specifieke focus voor de mensenrechten van vrouwen en meisjes
en het voorkomen, bestrijden en vervolgen van alle vormen van geweld, discriminatie
en intimidatie van vrouwen en meisjes. Er wordt in dit kader belang gehecht aan de
mainstreaming van het genderperspectief en het bevorderen van de participatie van
vrouwen aan alle facetten van het dagelijks leven, inclusief de politiek, het bedrijfsleven,
conflictoplossing en vredesopbouw. Non-discriminatie komt in het akkoord terug bij
de bevordering en bescherming van de mensenrechten, die bewerkstelligd dient te worden
door gendergelijkheid te bevorderen en discriminatie in al haar vormen en op welke
grond dan ook te bestrijden.

Bestrijding van grensoverschrijdende, georganiseerde criminaliteit en internationale
drugsproblematiek

Het akkoord erkent de noodzaak om grensoverschrijdende misdaad en drugshandel tegen
te gaan, zowel door samen geweld, criminaliteit en het aanbod van drugs aan te pakken,
als door te focussen op vermindering van de vraag naar drugs. Het bevorderen van justitiële
samenwerking en de promotie van internationale verdragen en protocollen op het gebied
van drugsbestrijding zijn van belang om die doelstellingen te verwezenlijken. Ook
het bestrijden van witwaspraktijken, van de financiering van criminele activiteiten
en van corruptie is onderdeel van het akkoord.

Duurzame ontwikkeling

Duurzame ontwikkeling en de verwezenlijking van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen
van de Verenigde Naties spelen een prominente rol in het AFA. Het betreffende hoofdstuk
gaat in op het beschermen van het milieu en de gezondheid van de mens, en op het verantwoorde,
duurzame, efficiënte gebruik van natuurlijke hulpbronnen. In het akkoord staat verder
dat de partijen zich gezamenlijk inzetten om hun samenwerking in het kader van het
UNFCCC (United Nations Framework Convention on Climate Change) te versterken om de Overeenkomst van Parijs uit te voeren. Daarbij worden mitigatie,
adaptatie en financiering expliciet genoemd. Het akkoord zet verder in op het bevorderen
van synergiën op het gebied van klimaatactie op alle niveaus tussen de overheid, maatschappelijke
organisaties en particuliere bedrijven. Verder bevat het hoofdstuk onder andere bepalingen
over samenwerking op het terrein van het behoud en duurzaam gebruik van biodiversiteit,
en samenwerking op het gebied van landbouw en plattelandsontwikkeling met als gemeenschappelijk
doel (onder andere) het vergroten van de veerkracht en duurzaamheid van de voedselproductie
en duurzame landbouw.

Grondstoffen

De politieke en samenwerkingspijler besteedt ook aandacht aan de grondstoffensector.
De samenwerking waarin op dit gebied wordt voorzien, ziet op het bijdragen aan duurzame
ontwikkeling en het vergroten van de transparantie op de wereldmarkten voor grondstoffen.
In de beschrijving van de afspraken in de handelspijler wordt uitgebreider stilgestaan
bij grondstoffen.

Kabinetsappreciatie van de politieke en samenwerkingspijler

Het kabinet verwelkomt de politieke en samenwerkingsbepalingen van het akkoord. Het
AFA met Chili past binnen de versterking van het reeds lang bestaande partnerschap
tussen de EU en Latijns-Amerika en het Caribisch gebied (de LAC-regio). Dit partnerschap
is gebaseerd op gedeelde waarden en belangen en sterke economische, sociale en culturele
banden. Het belang ervan werd recent onderstreept tijdens de EU-CELAC Top op 17 en
18 juli jl. in Brussel, die voor het eerst in acht jaar weer plaatsvond. Het kabinet
is een voorstander van het verdiepen van het partnerschap tussen de EU en de LAC-regio.4 Chili is een gelijkgezinde partner van de EU en van Nederland, bijvoorbeeld als het
gaat om de bescherming van de internationale rechtsorde, mensenrechten en democratie,
en de bestrijding van klimaatverandering. Met het nieuwe akkoord verdiept de EU haar
banden met Chili in een gewijzigde geopolitieke context, en zal meer politieke, regionale
en mondiale samenwerking mogelijk worden tussen twee gelijkgezinde partners.

De algehele doelstellingen en algemene beginselen voor het akkoord zoals die waren
opgenomen in het onderhandelingsmandaat, zijn goed gedekt in het uiteindelijke resultaat
dat nu voorligt. Het kabinet staat eveneens positief tegenover de bepalingen over
mensenrechten, democratie en internationale rechtsorde. Het kabinet heeft zich er
tijdens de onderhandelingen voor ingezet dat mensenrechten, gendergelijkheid en het
non-discriminatiebeginsel stevig verankerd werden in het AFA. In het akkoord is in
hoofdstuk 1 opgenomen dat de EU en Chili zich zullen inzetten voor het mainstreamen en bevorderen van gendergelijkheid en voor het versterken van de positie van vrouwen
en meisjes. Er kon in EU-verband geen overeenstemming worden bereikt over een verwijzing
naar SOGI (sexual orientation and gender identity) in de bepaling over non-discriminatie. Het kabinet betreurt dit, maar met het uiteindelijke
compromis «in al haar vormen en op welke grond dan ook» is het non-discriminatiebeginsel
nog steeds geborgd.

In lijn met de nieuwe beleidsnota Mensenrechten, Democratie en Internationale Rechtsorde
(d.d. 30 juni 2023) is er in het akkoord veel oog voor de samenhang tussen deze drie
thema’s.5 Deze integrale aanpak vormt de basis voor een regelmatige, zinvolle en breed gefundeerde
mensenrechtendialoog tussen de EU en Chili. Het belang van een geïntegreerde, evenwichtige
en op feiten gebaseerde benadering wordt ook onderschreven door het kabinet voor de
aanpak van grensoverschrijdende, georganiseerde criminaliteit en internationale drugsproblematiek.
Hierin bestaat aandacht voor de aanpak van enerzijds gezondheidsproblematiek en anderzijds
de bestrijding van criminaliteit (aan dat laatste wordt o.a. via een partnerschap
met Europol uit 2021 invulling gegeven).

Het kabinet verwelkomt de bepalingen in het akkoord over internationale klimaatsamenwerking.
De beleidsprioriteiten in het akkoord zijn in lijn met de Nederlandse prioriteiten
op dat gebied. Zo benadrukt het akkoord dat klimaatmaatregelen rekening moeten houden
met de armsten en meest kwetsbaren, zoals vrouwen en meisjes, en zet het akkoord in
op het ondersteunen van maatregelen om geldstromen af te stemmen op een traject naar
broeikasgasarme en klimaatveerkrachtige ontwikkeling, waarbij de nadruk ligt op inclusieve
klimaatfinanciering.

Ten slotte is het kabinet een groot voorstander van de inzet van de EU en Chili om
de samenwerking op het gebied van grondstoffen te verdiepen. Dit is in lijn met de
Nationale Grondstoffenstrategie en de EU Critical Raw Materials Act. In de beschrijving van de handels- en investeringspijler wordt een nadere appreciatie
gegeven van de bepalingen over grondstoffen.

2. De handels- en investeringspijler (inclusief bepalingen inzake investeringsbescherming)

Inhoud handels- en investeringsbeschermingsafspraken

De gemoderniseerde handelsafspraken in het AFA bevatten veel afspraken die de EU ook
in recente handelsakkoorden heeft gemaakt, zoals die met Nieuw-Zeeland. De onderstaande
toelichting en appreciatie komen dan ook op verschillende punten overeen met die van
het akkoord met Nieuw-Zeeland (Kamerstuk 31 985, nr. 80). Een belangrijk verschil is dat het hier een modernisering van bestaande handelsafspraken
betreft. Waar relevant zal daarom een vergelijking met het huidige associatieakkoord
worden gemaakt. In het algemeen geldt dat, zoals gebruikelijk in EU-handelsakkoorden,
in verschillende hoofdstukken het recht voor verdragspartijen om te reguleren in het
algemeen belang wordt bevestigd.

Energie en grondstoffen

Eén van de hoofdstukken ziet op energie en grondstoffen. Onder het huidige associatieakkoord
is de handel in energie en grondstoffen al geliberaliseerd. In het gemoderniseerde
akkoord zijn afspraken gemaakt die markttoegang voor kritieke grondstoffen versterken
en bijdragen aan de voorspelbaarheid van handel. Zo bevat het akkoord afspraken over
het beperken van exportrestricties (zoals heffingen en quota’s), een verbod op monopolies
met exclusieve rechten voor import en export van ruwe grondstoffen, en het inkaderen
van het beleid van lagere grondstofprijzen voor binnenlandse producenten. Deze bepalingen
maken handel in kritieke grondstoffen voorspelbaarder en kunnen investeringen in lokale
winning of raffinage verder faciliteren. Verder voorziet het hoofdstuk onder andere
in de mogelijkheid tot samenwerking op het gebied van verantwoorde mijnbouw en duurzame
productie, en bevat het afspraken over de beoordeling van milieueffecten bij nieuwe
projecten.

Goederen

De handel in alle industriële goederen en een groot deel van de landbouwgoederen was
al volledig geliberaliseerd onder het huidige associatieakkoord. Dit blijft behouden
in het gemoderniseerde akkoord. In het AFA is vastgelegd dat de EU-export van goederen
naar Chili uiteindelijk voor het merendeel tariefvrij zal zijn (99,9% van de EU uitvoer
naar Chili). Zo zal Chili onder meer de tarieven op EU-zuivelproducten en voedselbereidingen
grotendeels afschaffen. Uiteindelijk blijven alleen tariefvrije tariefcontingenten
over voor EU-kazen, waarbij de quota ruim 100% worden verhoogd in de 7 jaar na inwerkingtreding,
en voor bepaalde visproducten.

Bij landbouwgoederen is rekening gehouden met gevoelige producten. Zo is voor zowel
de EU als Chili suiker volledig uitgesloten van liberalisering, alsmede bananen en
rijst aan EU-zijde, en wordt een aantal tariefverlagingen op andere tarieflijnen gefaseerd
(over 7 jaar) ingevoerd. Aan EU-zijde zijn voor een aantal voor de EU gevoelige producten
tariefquota afgesproken, waardoor de import van producten tegen verlaagde tarieven
aan een maximum gebonden is. Voor de vleesquota (rundvlees, pluimveevlees, varkens-
en schapenvlees), geldt dat een einde is gemaakt aan de automatische, niet in de tijd
beperkte jaarlijkse verhoging van deze tariefcontingenten in het huidige associatieakkoord.
Dit is in lijn met de Nederlandse inzet. De verbeterde markttoegang voor Chili is
hierbij verleend op grond van beperkte tariefcontingenten die niet langer zullen toenemen.
Deze uitbreiding zorgt er voor dat op de lange termijn de marktconcessies beperkter
zijn dan de status quo. Overige quota betreffen onder andere eieren en ei-producten,
bepaalde soorten fruit en groenten (bijvoorbeeld knoflook, appelsap, en druivensap),
zetmeel- en verwerkte graanproducten, producten met een hoog suikergehalte (waaronder
koekjes en chocoladeproducten), olijfolie, ethanol en rum.

Oorsprongsregels, douane en handelsfacilitatie

Oorsprongsregels bepalen wanneer goederen de «economische nationaliteit» hebben van
één van de twee verdragspartijen en dus in aanmerking komen voor tariefpreferenties
onder het akkoord (zgn. preferentiële oorsprong). De oorsprongsregels zijn gemoderniseerd
en grotendeels in lijn met afspraken in recente EU handelsakkoorden. De administratieve
lasten van oorsprongsprocedures worden verminderd door over te stappen naar zelf-certificering.
Een goed is van preferentiële oorsprong indien het «geheel verkregen» is in een verdragspartij
of indien het goed een toereikende bewerking heeft ondergaan in een verdragspartij.
Per productgroep gelden er aanvullende product-specifieke regels.

Het akkoord bevat tevens afspraken over douane- en handelsfacilitatie. Deze bepalingen
beogen de handel tussen de EU en Chili te stimuleren door overeenstemming te bereiken
over betere regels voor goed bestuur met betrekking tot douaneprocedures. Hierbij
kan worden gedacht aan het stroomlijnen en efficiënter maken van douaneprocedures
waardoor de administratieve lasten voor bedrijven verminderd worden. Ook zijn er bepalingen
opgenomen die voorzien in betere samenwerking en uitwisseling van informatie tussen
de douaneautoriteiten van de EU en Chili.

Handelsdefensieve maatregelen

Partijen herbevestigen hun rechten en plichten onder de verdragen van de Wereldhandelsorganisatie
(World Trade Organization; WTO) met betrekking tot antidumping-, antisubsidie- en vrijwaringsmaatregelen. Partijen
mogen maatregelen treffen om de eigen producenten te beschermen wanneer door vermindering
of afschaffing van douaneheffingen een product in zulke toegenomen hoeveelheden wordt
ingevoerd dat de eigen producenten serieuze schade ondervinden. De EU en Chili garanderen
een eerlijke en transparante procedure bij de instelling van een handelsdefensieve
maatregel. Naast de multilaterale vrijwaringsmaatregelen kunnen partijen in de transitieperiode
(7 jaar na inwerkingtreding) bilaterale vrijwaringsmaatregelen nemen als producten
uit de ene verdragspartij in zulke grote hoeveelheden op de markt van de andere verdragspartij
worden ingevoerd dat de markt ernstig verstoord raakt.

Technische handelsbelemmeringen (TBT)

Het doel van dit hoofdstuk is om handelsbelemmeringen die voortvloeien uit technische
voorschriften, normen en conformiteitsbeoordelingsprocedures te verminderen en zo
de handel in goederen tussen partijen te vergemakkelijken. De WTO-overeenkomst inzake
technische handelsbelemmeringen vormt de basis voor deze afspraken. Hieruit vloeit
voort dat partijen ernaar streven hun standaarden in lijn te brengen met internationale
standaarden. Daarnaast biedt het hoofdstuk onder meer een kader voor verdragspartijen
om op regelgevend gebied samen te werken, en voor samenwerking en informatie-uitwisseling
op het gebied van productveiligheid van non-food goederen. Ook zijn de EU en Chili
een lijst met relevante organisaties op het gebied van standaardisatie overeengekomen.

Sanitaire- en fytosanitaire (SPS) afspraken

De EU en Chili herbevestigen in dit hoofdstuk de afspraken onder de WTO SPS-overeenkomst,
en laten daarmee de toepassing door beide verdragspartijen van het voorzorgsbeginsel
onverlet. Het SPS hoofdstuk maakt samenwerking mogelijk op het gebied van transparantie,
snelle informatie-uitwisseling en technisch overleg, bilaterale en internationale
samenwerking, en officiële controles en certificering. Samenwerkingsactiviteiten doen
niets af aan het onafhankelijk opereren van nationale bevoegde autoriteiten en het
recht om te reguleren. De SPS-eisen ten behoeve van voedselveiligheid, dier- en plantgezondheid
die de EU stelt voor het op de markt plaatsen van producten worden door het akkoord
niet aangetast. Deze eisen zijn verankerd in EU-wetgeving en gelden voor alle producten
die op de Europese markt komen.

Duurzame voedselsystemen

Het doel van dit hoofdstuk is om nauwe samenwerking met Chili tot stand te brengen
in het kader van de transitie naar duurzame voedselsystemen. Het hoofdstuk bevat bepalingen
over samenwerking op specifieke aspecten van duurzame voedselsystemen, zoals op de
duurzaamheid van de gehele voedselketen, het terugdringen van voedselverlies en -verspilling,
de strijd tegen voedselfraude in de voedselketen, dierenwelzijn, de strijd tegen antimicrobiële
resistentie, en voor het verminderen van het gebruik van meststoffen en chemische
bestrijdingsmiddelen waarbij uit een risicobeoordeling is gebleken dat zij een onaanvaardbaar
risico voor de gezondheid of het milieu met zich meebrengen. De EU en Chili zijn daarnaast
overeengekomen om het gebruik van antimicrobiële middelen bij dierlijke productie
te verminderen en het gebruik van antibiotica als groeibevorderaar geleidelijk af
te schaffen. In de EU is gebruik van antibiotica als groeibevorderaar bij dierlijke
productie al sinds 2006 verboden. Op het gebied van dierenwelzijn streven partijen
naar het bereiken van een gemeenschappelijk begrip over de internationale dierenwelzijnsnormen
bij de Wereldorganisatie voor Diergezondheid (WOAH). De partijen zullen samenwerken
in de WOAH ter verdere ontwikkeling van normen en beste praktijken op het gebied van
dierenwelzijn en de implementatie ervan bevorderen. Ten slotte is in de tekst opgenomen
dat deze samenwerking niets afdoet aan het recht van partijen om te reguleren in het
algemeen belang.

Handel in diensten en investeringen

In het akkoord spreken de partijen af wederzijdse markttoegang op het gebied van diensten
en investeringen te bevorderen, onder meer door voor de sectoren waarbij markttoegang
wordt verleend dienstverleners en investeerders (ook in de maakindustrie) van beide
partijen gelijk te behandelen, geen kwantitatieve beperkingen op te leggen aan het
aantal dienstverleners en investeerders dat actief mag zijn, en niet een bepaalde
rechtsvorm of joint venture verplicht te stellen aan investeerders. Daarnaast zijn
afspraken gemaakt die tijdelijk verkeer van natuurlijke personen voor zakelijke dienstverlening
faciliteren (waaronder voor intra-corporate transferees en dienstverleners op contractbasis), een raamwerk voor wederzijdse erkenning van
beroepskwalificaties creëren, en de transparantie, toegankelijkheid en doelmatigheid
van administratieve beoordelings- en goedkeuringsprocessen bevorderen. Deze afspraken
vallen binnen bestaande kaders en komen overeen met die in recente EU-handelsakkoorden.
Verder bevat het akkoord verschillende sectorspecifieke afspraken, waaronder over
bezorgdiensten, financiële diensten, telecommunicatiediensten en internationaal maritiem
transport. Op het gebied van maritiem transport verbinden de partijen zich ertoe vrije
toegang te verlenen tot de internationale maritieme markten en handel op commerciële
en niet-discriminerende basis te laten plaatsvinden.

Digitale handel

Het akkoord bevat afspraken over digitale handel die vergelijkbaar zijn met die in
het handelsakkoord met Nieuw-Zeeland. Zo zijn er afspraken opgenomen over grensoverschrijdende
gegevensstromen, met oog voor het wederzijdse recht om te reguleren, onder andere
ter bescherming van persoonsgegevens en privacy. Verder erkennen de partijen het belang
van e-contracten, e-handtekeningen en het niet heffen van douanerechten op elektronische
transmissies. Consumentenbescherming en het reguleren van spam maken ook deel uit
van dit hoofdstuk. De partijen komen overeen om inzake digitale handel samen te blijven
werken en elkaar op de hoogte te houden van ontwikkelingen op regelgevend gebied in
de context van digitale handel.

Overheidsaanbestedingen

Chili is geen partij bij het plurilaterale WTO-akkoord inzake overheidsaanbestedingen
(GPA). Onder het huidige associatieakkoord verlenen de EU en Chili elkaar wederzijds
markttoegang voor overheidsaanbestedingen en passen de partijen de afspraken en principes
uit de GPA toe, waaronder die op het gebied van non-discriminatie en transparantie. Het gemoderniseerde
akkoord bouwt hierop voort. Zo krijgen Europese bedrijven toegang tot meer overheidsopdrachten,
omdat Chili de drempelwaarden voor toepassing van de afspraken over non-discriminatie en transparantie verlaagt. Verder bevat het hoofdstuk enkele nieuwe afspraken
die transparantie moeten bevorderen. Zo zal Chili aankondigingen voor opdrachten binnen
drie jaar na inwerkingtreding van het akkoord op één digitaal portaal moeten publiceren.

Intellectueel eigendom

Het hoofdstuk over intellectueel eigendom bevat de afspraak dat verdragspartijen het
internationale verdrag voor het beschermen van kwekersrechten (UPOV 1991) implementeren,
in lijn met de inzet van Nederland. Het akkoord bevat voorts afspraken over de bescherming
van 216 geografische aanduidingen van de EU, waaronder Gouda Holland en Edam Holland.

Een aantal Europese geografische aanduidingen voor (gearomatiseerde) wijnen en gedistilleerde
dranken waren op basis van de overeenkomsten inzake de handel in wijnen en inzake
de handel in gedistilleerde dranken en gearomatiseerde dranken (bijlage VI bij het
huidige associatieakkoord) al beschermd in Chili. Dit betrof geen Nederlandse geografische
aanduidingen. Na de herziening van deze overeenkomsten worden de beschermde wijnbenamingen
voor de Nederlandse provincies, Jenever, Oude jenever, Jonge jenever, Graanjenever
en Vruchtenjenever nu ook in Chili beschermd6. De herziening trad op 9 maart 2023 in werking7.

Handel en duurzame ontwikkeling

In het hoofdstuk over handel en duurzame ontwikkeling onderstrepen de EU en Chili
dat economische en sociale ontwikkeling, en milieubescherming elkaar versterken. Doel
van het hoofdstuk is om duurzame ontwikkeling te verankeren in de handelsrelatie door
middel van juridisch bindende verbintenissen inzake milieubescherming, klimaatverandering
en arbeidsrechten. Ook voorziet het hoofdstuk in regelmatige dialoog en samenwerking.
De gemaakte afspraken zijn te vergelijken met die in het handelsakkoord met Canada
(CETA). De verdragspartijen komen overeen om de fundamentele ILO-principes te respecteren,
te bevorderen en te realiseren. Wat betreft milieu en klimaat is afgesproken om zowel
de Overeenkomst van Parijs als het Verdrag inzake Biodiversiteit effectief te implementeren
en niet te handelen in strijd met de doelen van deze akkoorden noch na te laten deze
doelen te bereiken. Het hoofdstuk bevat daarnaast aanvullende bepalingen over arbeidsrechten,
andere multilaterale milieuakkoorden en duurzame visserij. Het akkoord wordt vergezeld
door een Gezamenlijke Verklaring waarin de EU en Chili toezeggen om, zodra het handelsdeel
in werking treedt, een herziening te starten van de aan duurzaamheid gerelateerde
elementen van het akkoord. Aan EU-zijde zal hierbij de benadering van het vorig jaar
herziene EU-beleid op handel en duurzame ontwikkeling8 gevolgd worden, met name voor wat betreft de verdere versterking van het handhavingsmechanisme.
Partijen zullen ook, onafhankelijk van de uitkomsten van de herziening, de mogelijkheid
overwegen om de Overeenkomst van Parijs inzake klimaatverandering als essentieel onderdeel
van de overeenkomsten op te nemen.

Het hoofdstuk voorziet in een eigen geschillenbeslechtingsmechanisme. Dit mechanisme
houdt in dat na consultaties tussen de verdragspartijen, het Sub-Comité van Handel
en Duurzame Ontwikkeling verzocht mag worden om samen te komen om het geschil te bespreken.
Mocht dit niet tot een oplossing leiden, dan kan op verzoek van één van de partijen
een panel van experts opgezet worden. Het panel zal zich over het geschil buigen en
binnen bepaalde tijd uitspraak doen. De partijen zijn vervolgens verplicht aan te
geven op welke wijze zij uitvoering willen geven aan de uitspraak van het panel, waarbij
ook verdere monitoring plaatsvindt.

Handel en gendergelijkheid

Het akkoord bevat als eerste EU-handelsakkoord een hoofdstuk over handel en gendergelijkheid
en incorporeert hiermee expliciet een genderperspectief in de bevordering van inclusieve
economische groei. De EU en Chili herbevestigen hun inspanningen om het Verdrag inzake
de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen (CEDAW) effectief uit
te voeren. Bovendien zeggen de partijen toe om handel en investeringen te bevorderen
door gelijke kansen en deelname van mannen en vrouwen in de economie en internationale
handel te stimuleren. Geschillen die mogelijk ontstaan onder dit hoofdstuk worden
opgelost door gebruik te maken van het geschillenbeslechtingmechanisme dat is ingesteld
in het kader van het hoofdstuk over handel en duurzame ontwikkeling (zie hiervoor).

Geschillenbeslechting

Dit hoofdstuk zet de geschillenbeslechtingsprocedure tussen verdragspartijen uiteen.
Deze volgt de afspraken zoals die gebruikelijk zijn in andere EU-handelsakkoorden.
Het doel van het hoofdstuk is de oprichting van een effectief en efficiënt mechanisme
ter voorkoming en beslechting van geschillen tussen de verdragspartijen over de interpretatie
en toepassing van het akkoord, en om te komen tot een gezamenlijke oplossing. Het
hoofdstuk is van toepassing op de bepalingen in het akkoord, tenzij in een individueel
hoofdstuk anders is bepaald (zoals in het hoofdstuk over handel en duurzame ontwikkeling
en in het hoofdstuk over handel en gendergelijkheid, die een eigen geschillenbeslechtingsmechanisme
kennen).

De eerste stap in het proces is het aanvragen van consultaties. Als partijen er onderling
niet uitkomen, kan de oprichting van een panel worden aangevraagd dat zich over het
geschil buigt. De partij waartegen de klacht gericht is dient maatregelen te treffen
om het handelen tijdig in lijn te brengen met de bevindingen en conclusies van het
panel. Indien de andere partij van mening is dat de maatregelen niet voldoende zijn
om het handelen in lijn te brengen met de aanbevelingen van het panel, kan deze het
panel verzoeken om over de kwestie te besluiten. In het uiterste geval kan de klagende
partij besluiten om bepaalde verplichtingen, waaronder handelsconcessies zoals tariefverlagingen,
tijdelijk op te schorten.

Investeringsbescherming

In het investeringshoofdstuk zijn bepalingen opgenomen die een rechtsgrondslag bieden
voor de bescherming van investeerders en hun investeringen in Chili en de EU. Deze
bepalingen zullen de bestaande bilaterale investeringsakkoorden vervangen die Chili
met 16 lidstaten heeft gesloten. De investeringsbescherming zal daarmee worden gemoderniseerd
in lijn met de hervormde EU-aanpak op dit gebied, waarbij onder meer het recht van
partijen om te reguleren wordt herbevestigd. De bepalingen inzake investeringsbescherming
zijn gebaseerd op duidelijke normen, waarin is opgenomen dat regeringen bepaalde fundamentele
beginselen van behandeling zullen respecteren waarop een buitenlandse investeerder
kan vertrouwen bij het nemen van een beslissing om te investeren. Deze garanties omvatten
naast non-discriminatie ook bescherming tegen onteigening zonder compensatie, vrijheid
van overdracht, eerlijke en rechtvaardige behandeling en fysieke veiligheid. In de
bepalingen over investeringsbescherming wordt precies gedefinieerd wanneer er kan
worden gesproken van een schending van een eerlijke en rechtvaardige behandeling door
overheden. Daarmee wordt ruimte voor discretionaire interpretatie bij geschillen zoveel
mogelijk weg genomen. Via een Gezamenlijke Verklaring bevestigen de partijen hun begrip
dat de bepalingen inzake investeringsbescherming naar behoren zullen worden geïnterpreteerd
en toegepast, rekening houdend met hun verplichtingen in het kader van de Overeenkomst
van Parijs en hun klimaatdoelstellingen.

Dit hoofdstuk implementeert de hervormde EU-aanpak voor de beslechting van investeringsgeschillen9 door de oprichting van een permanent, onafhankelijk en onpartijdig tribunaal dat
beslist over geschillen tussen een buitenlandse investeerder en het gastland van de
investering. Er wordt een permanent investeringshof (Investment Court System) opgericht dat bestaat uit een Gerecht van eerste aanleg en een Hof van Beroep. De
procedures voor het investeringshof zullen volledig transparant zijn en de mogelijkheid
bieden voor inbreng van geïnteresseerde derden. Naast het bieden van bescherming aan
Chileense en Europese investeerders beschermt het geschillenbeslechtingsmechanisme
ook de EU en Chili tegen een mogelijk misbruik van het systeem, onder andere door
strengere openbaarmakingsvereisten en de mogelijkheid van een vervroegde afwijzing
van ongegronde claims.

Impactanalyse

Het gemoderniseerde akkoord bouwt voort op de bestaande substantiële liberalisering
in het huidige associatieakkoord met Chili. Binnen de handel in goederen zijn landbouw-
en voedingsproducten de enige categorieën waar nog zowel aanzienlijke tarifaire als
non-tarifaire belemmeringen van toepassing zijn.

Het akkoord zal tarifaire en non-tarifaire handelsbelemmeringen verder wegnemen. Naar
verwachting heeft het akkoord beperkte positieve economische effecten. De ex-ante analyse en de Sustainability Impact Assessment (SIA) die in opdracht van de Europese Commissie zijn uitgevoerd, wijzen op een naar
verwachting algemeen positief economisch effect voor de EU.10 De SIA voorziet een groei van de export van de EU naar Chili op basis van twee scenario’s
(bijna 10% in een conservatief scenario11 en ongeveer 21% in een ambitieus scenario)12. Voor industriële producten wordt daarbij verwacht dat het aantal non-tarifaire handelsbelemmeringen
zal afnemen. Op het gebied van handel in diensten wordt een beperkt positief effect
verwacht, met name voor de uitvoer van transport-, communicatie- en zakelijke diensten.
Binnen de SIA zijn als onderdeel van de overkoepelende analyse ook vijf sectoranalyses
uitgevoerd, namelijk voor zuivel, mijnbouw, de bouwindustrie, toerisme en horecadiensten,
communicatie en zakelijke dienstverlening en groot- en detailhandel.

In opdracht van de Nederlandse overheid heeft SEO Economisch Onderzoek in 2016 een
rapport gepubliceerd met de verwachte effecten van zes handelsakkoorden op de Nederlandse
economie. Op basis van dit onderzoek wordt als gevolg van een handelsakkoord met Chili
een beperkte toename verwacht van het Nederlands Bruto Binnenlands Product (BBP) met
42 miljoen euro, mede omdat het hier de modernisering van een bestaand handelsakkoord
betreft.13 In 2023 heeft SEO een soortgelijk rapport gepubliceerd over de te verwachten effecten
van 3 handelsakkoorden, waaronder het akkoord met Chili. Ook op basis van dit onderzoek
wordt een zeer klein maar positief welvaartseffect verwacht.14 Dat het te verwachten welvaartseffect over het algeheel genomen klein is komt grotendeels
doordat er al een associatieakkoord in werking is op basis waarvan veel handelsbarrières
zijn weggenomen. Het onderzoek voorspelt verder dat het gemoderniseerd akkoord specifiek
voor Nederland kansen biedt voor de export van zuivelproducten, bier, medicatie en
ether. Voor Chili zien de exportkansen vooral op de export van lithium en koper –
tevens belangrijke importproducten voor Nederland en de EU.

Kabinetsappreciatie van de handels- en investeringspijler (inclusief bepalingen inzake
investeringsbescherming)

Het kabinet beschouwt handelsakkoorden als een belangrijk instrument van een actief
handelsbeleid. Deze akkoorden kunnen bijdragen aan het vergroten van de economische
weerbaarheid en slagvaardigheid van de EU, Nederland en de verdragspartners, en zorgen
voor verbeterde markttoegang voor ondernemers. Tevens faciliteren handelsakkoorden
de diversificatie van handelsstromen hetgeen bijdraagt aan het versterken van de open
strategische autonomie van de EU en Nederland. Diversificatie draagt onder meer bij
aan het vergroten van de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen, halffabricaten
en eindproducten. Bij handelsakkoorden zet het kabinet in op hoge standaarden voor
duurzame ontwikkeling. Met goede afspraken over handel en duurzame ontwikkeling dragen
handelsakkoorden bij aan het bevorderen en implementeren van multilaterale arbeidsrechtelijke
afspraken en milieuverdragen. Nederland is als handelsland bij uitstek gebaat bij
een sterke en open economische relatie met haar partners, gebaseerd op gezamenlijk
overeengekomen regels.

Voor de beoordeling van de voortgang van de onderhandelingen en het onderhandelingsresultaat
is het EU-onderhandelingsmandaat en de Nederlandse inzet leidend geweest. In het onderhandelingsmandaat
werd onder meer ingezet op verbetering van markttoegang voor goederen, overheidsaanbestedingen
en diensten en afspraken over handel en duurzame ontwikkeling en handel en gender.
Het kabinet heeft zich gedurende de onderhandelingen ingezet voor een ambitieus en
gebalanceerd akkoord dat voordeel oplevert voor Nederlandse bedrijven en consumenten.
Ook heeft het kabinet zich ingezet voor het verbeteren van markttoegang en ambitieuze
bepalingen over handel en duurzame ontwikkeling en gender.

Het kabinet is positief over het bereikte onderhandelingsresultaat met Chili. Met
het AFA, en daarmee het iTA, wordt de relatie tussen de EU en Chili versterkt en de
betrokkenheid van de EU in de regio Latijns-Amerika vergroot. Dat is extra belangrijk
in de huidige geopolitieke context.15 De gemoderniseerde handels- en investeringsbepalingen in het nieuwe AFA verdiepen
de handelsrelatie met Chili, wat verder kan bijdragen aan het mitigeren van de risico’s
van strategische afhankelijkheden, één van de drie pijlers van de kabinetsinzet op
open strategische autonomie.

Zo hecht het kabinet veel waarde aan de gemaakte afspraken op het gebied van energie
en grondstoffen. Chili is een belangrijke producent van kritieke grondstoffen, waaronder
koper en lithium. Zo is lithium essentieel voor de productie van moderne batterijen,
die onder meer worden gebruikt in elektrische voertuigen. De afspraken in het gemoderniseerde
akkoord versterken de EU markttoegang tot kritieke grondstoffen in Chili en dragen
bij aan de voorspelbaarheid van dergelijke handelsstromen. Dit faciliteert handel
in kritieke grondstoffen tussen de EU en Chili en stelt Nederlandse en EU marktpartijen
in staat om hun toeleveringsketens te diversifiëren. Tegelijkertijd bieden de afspraken
Chili beleidsruimte om zich naast de winning van grondstoffen te specialiseren in
andere activiteiten verder downstream in waardeketens. Dit is zowel in het belang van Chili als Nederland en de EU. Zo
kan Chili lokaal meer toegevoegde waarde creëren en worden Nederland en de EU minder
afhankelijk van een kleine groep derde landen die zich specialiseren in bepaalde delen
downstream in de waardeketen, zoals raffinage. Het gemoderniseerde akkoord draagt
daarmee bij aan de leveringszekerheid en het versterken van waardeketens. Dit is in
lijn met de doelstellingen van de Nationale Grondstoffenstrategie en de EU Critical Raw Materials Act. Daarnaast steunt het kabinet de doelstellingen om de transparantie op de wereldmarkten
voor grondstoffen te vergroten en bij te dragen aan duurzame ontwikkeling. Het is
voor het kabinet een belangrijke randvoorwaarde dat wordt gestreefd naar verantwoorde
mijnbouw en duurzame kritieke grondstoffenketens die in lijn zijn met internationale
standaarden. Het kabinet acht het belangrijk dat er binnen de kritieke grondstoffenketen
aandacht is voor milieu- en waterproblematiek, alsmede voor de sociaaleconomische
posities van gemeenschappen in de gebieden waar de mijnbouw zich voltrekt, en in het
bijzonder die van inheemse volkeren en vrouwen en meisjes. Mede met het oog op samenwerking
op het gebied van verantwoordelijke mijnbouw steunt Nederland Chili’s voorgenomen
aanvraag tot lidmaatschap van de Extractive Industries Transparancy Initiative (EITI).

Het kabinet is positief over de afspraken over markttoegang, vergeleken met het huidige
associatieakkoord. Het beëindigen van de huidige automatische jaarlijkse verhoging
van tariefcontingenten voor rundvlees, pluimveevlees, varkens- en schapenvlees is
in lijn met de Nederlandse inzet. Tegelijkertijd zijn voor gevoelige producten tariefquota
opgenomen waarmee de markttoegang die de EU biedt voor deze producten beperkt blijft.
Het monitoren van goed management van de quota en benutting hiervan om marktverstoring
te vermijden, is daarbij belangrijk. Het kabinet zal daar aandacht voor blijven vragen.
Op basis van de SIA zijn beperkte positieve economische effecten te verwachten. De
productgroepen waar een toename van uitvoer wordt verwacht en die voor Nederland met
name relevant zijn, zijn onder andere machines, motorvoertuigen, en vervoermaterieel.
In de sectoranalyse voor zuivel wordt een beperkt positief effect verwacht (een exporttoename
van zo’n € 8 miljoen), mede gezien de relatief kleine omvang van de Chileense zuivelmarkt.

Daarnaast zijn voor de voor Nederland relevante dienstensectoren en investeringen
in de maakindustrie specifieke afspraken opgenomen die de markttoegang verbeteren,
bijvoorbeeld op het gebied van maritieme transportdiensten. Ook bevat het akkoord
gebruikelijke waarborgen, bijvoorbeeld dat partijen publieke diensten kunnen behouden,
en geprivatiseerde diensten weer in het publieke domein kunnen brengen. Het onderhandelaarsakkoord
doet ook op dit gebied recht aan het onderhandelingsmandaat. Over het algemeen bekeken
schept het akkoord economische kansen voor dienstverleners en investeerders. Daarbij
geldt dat mogelijkheden voor verdere samenwerking, bijvoorbeeld op het gebied van
wederzijdse erkenning van beroepskwalificaties, afhankelijk van de benutting pas op
een later moment tot voordelen zullen leiden. Wat betreft digitale handel sluiten
de afspraken aan bij de Nederlandse inzet, waarbij bijzondere aandacht is voor de
positie van het MKB en consumenten.

De afspraken over handel en duurzame ontwikkeling gaan verder dan de afspraken in
het huidige akkoord met Chili. De inhoud van het hoofdstuk is, wat betreft de deelonderwerpen,
in lijn met de Nederlandse inzet van vóór de hernieuwde EU inzet. Het TSD-hoofdstuk
is minder verreikend dan het herziene TSD beleid van de EU, dat werd gepresenteerd
in juni 2022 (de TSD Review). Dat is verklaarbaar, immers de onderhandelingen met Chili waren op dat moment al
in de eindfase. Door een Gezamenlijke Verklaring aan het akkoord toe te voegen, waarin
de EU en Chili toezeggen dat ze het TSD-hoofdstuk herzien zodra het iTA in werking
treedt, draagt de Commissie er zorg voor dat de huidige EU-inzet toch meegenomen wordt
in verdere gesprekken met Chili. Het kabinet steunt deze uitkomst, waarin ook gesteld
wordt dat de mogelijkheid tot handelssancties in relatie tot de duurzaamheidsafspraken
overwogen zal worden. Een aantal punten van de TSD-review kunnen bovendien uitgevoerd
worden zonder dat hier aanpassingen voor nodig zijn in het handelsakkoord, zoals het
vergroten en verhelderen van de rol van de domestic advisory groups.

Het kabinet is positief over de opgenomen afspraken over investeringsbescherming.
Investeringsbescherming biedt meer rechtszekerheid, draagt bij aan een aantrekkelijk
investeringsklimaat en bevordert grensoverschrijdende (duurzame) investeringen. Dit
is in lijn met de kabinetsinzet gericht op een actief en ambitieus internationaal
handelsbeleid. In dit akkoord is duidelijk vastgelegd dat het recht van de partijen
om te reguleren behouden blijft. Dit betekent dat partijen het recht hebben om regels
in te stellen om legitieme beleidsdoelen te verwezenlijken, zoals bijvoorbeeld op
het gebied van milieu, klimaatverandering en volksgezondheid. Het evenwicht tussen
enerzijds investeringsbescherming en anders het behoud van beleidsruimte van overheden
vormt een belangrijke pijler van de kabinetsinzet. Daarnaast is in het akkoord de
totstandkoming van een Investment Court System (ICS) opgenomen. Dit is een permanent
investeringshof met transparante procedures, dat ook de mogelijkheid van hoger beroep
biedt. Ook stelt het ICS een gedragscode vast voor de leden van het gerecht, waarmee
belangenverstrengeling wordt tegengegaan. Het ICS zal zorgen voor een grotere mate
van coherentie en transparantie. Het kabinet is hier een voorstander van en beschouwt
deze afspraken als een belangrijke stap in de modernisering van het internationale
investeerder-staat geschillenbeslechtingssysteem.

3. Voorgenomen positie van het kabinet

Het kabinet is positief over de uitkomst van de onderhandelingen over het AFA en het
iTA. Samenvattend acht het kabinet deze akkoorden van belang vanwege de economische
kansen die ze bieden, het geopolitieke signaal dat hiermee wordt afgegeven, de versterking
van de relatie met een gelijkgezinde partner en de hoge standaard die ze zetten op
het gebied van handel en duurzame ontwikkeling. Om deze redenen is het kabinet voornemens
om in te stemmen met zowel de Raadsbesluiten ter ondertekening van de akkoorden als
de Raadsbesluiten tot sluiting hiervan. Daarnaast is het kabinet voornemens om het
AFA namens Nederland te ondertekenen en het wetsvoorstel ter goedkeuring van het AFA
met bijbehorende goedkeuringsstukken na het verkrijgen van instemming van de ministerraad
aan het parlement aan te bieden.

4. Procesbeschrijving – afronding onderhandelingen, aard van de akkoorden en vervolgstappen

Onderhandelingsproces

Op 13 november 2017 heeft de Raad de Europese Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger
van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid gemachtigd om met Chili te
onderhandelen over een nieuw akkoord, ter vervanging van het huidige associatieakkoord.16 Uw Kamer is gedurende de onderhandelingen geïnformeerd over de voortgang van deze
onderhandelingen via de reguliere voortgangsrapportages handelsakkoorden. Op 9 december
2022 zijn de onderhandelingen inhoudelijk afgerond, waarover uw Kamer destijds per
brief is geïnformeerd (Kamerstukken 21 501-02 en 31 985, nr. 2583).

Aard van de akkoorden en besluitvorming

De modernisering van het bestaande associatieakkoord tussen de EU en Chili voorziet
in twee rechtsinstrumenten; het AFA en het iTA.

AFA

Het AFA biedt een gemoderniseerd rechtskader voor de betrekkingen tussen de EU, haar
lidstaten en Chili, en vervangt het huidige associatieakkoord.17 Het AFA is een gemengd akkoord en dient derhalve door zowel Chili, de EU, als haar
lidstaten afzonderlijk geratificeerd te worden om in werking te kunnen treden. Hierdoor
zijn aan EU-zijde naast de Raad en het Europees Parlement ook de nationale parlementen
van de EU-lidstaten betrokken.

EU-goedkeuringsproces

Voor de ratificatie van het AFA namens de EU is nu eerst de Raad aan zet om op voorstel
van de Commissie te besluiten over de ondertekening en voorlopige toepassing van het
AFA. Naar verwachting zal over dit voorstel begin december 2023 door de Raad worden
besloten. De Raad stemt met gekwalificeerde meerderheid van stemmen (QMV) op basis
van het voorstel van de Commissie over de ondertekening van het AFA. Het voorstel
van de Commissie tot ondertekening van het AFA regelt ook de voorlopige toepassing
van bepaalde delen van het akkoord door de EU. Het gaat om de politieke en samenwerkingspijler
(behalve de artikelen over consulaire bescherming en belastingzaken), het institutioneel
raamwerk van het akkoord en de algemene en slotbepalingen. Na goedkeuring van het
Europees Parlement, besluit de Raad vervolgens met gekwalificeerde meerderheid van
stemmen (QMV) op basis van het voorstel van de Commissie over de sluiting van het
AFA namens de EU. Het is bij dit soort verdragen gebruikelijk dat de Raad dit besluit
tot sluiting vaststelt nadat alle lidstaten het verdrag hebben geratificeerd.

Nationaal goedkeuringsproces

Voor ondertekening van het AFA door Nederland dient eerst instemming van de ministerraad
verkregen te worden. Zodra Nederland het AFA heeft ondertekend zal het wetsvoorstel
tot goedkeuring van het akkoord, met bijbehorende goedkeuringsstukken, na instemming
van de ministerraad, aan het Nederlandse parlement worden aangeboden. Na goedkeuring
van het Nederlandse parlement kan het AFA door Nederland bekrachtigd worden.

iTA

De afspraken in het iTA bevatten enkel onderwerpen waarvoor de EU exclusief bevoegd
is. Op basis van de inhoud van het akkoord betreft het daarom een zogenaamd EU-only akkoord. Er is voor de inwerkingtreding van het iTA dus geen ratificatie door de
lidstaten vereist; het iTA treedt in werking nadat zowel Chili als de EU de procedures
voor goedkeuring van het akkoord hebben doorlopen.

Aan EU-zijde vindt besluitvorming over dit akkoord als volgt plaats. Op basis van
het voorstel van de Commissie besluit de Raad eerst over de ondertekening van het
iTA. Vervolgens besluit de Raad op voorstel van de Commissie over sluiting van het
iTA namens de EU, na goedkeuring van het Europees Parlement. Naar verwachting zal
de Raad begin december over deze voorstellen besluiten. De besluitvorming vindt plaats
middels QMV, net als bij het AFA. De bepalingen van het iTA zullen tussen de EU en
Chili gaan gelden en zullen – zolang het huidige associatieakkoord van toepassing
is – voorrang hebben op de soortgelijke bepalingen uit dit associatieakkoord, voor
zover deze hetzelfde regelen. Het iTA komt te vervallen zodra het AFA in werking treedt.

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking,
E.N.A.J. Schreinemacher

De Minister van Buitenlandse Zaken,
H.G.J. Bruins Slot