Brief regering : Arbeidsmigratiepakket n.a.v. de motie van het lid Omtzigt over de voorbereide maatregelen ten aanzien van arbeidsmigratie verder uitwerken en in het vroege najaar voorleggen aan de Kamer (Kamerstuk 36392-5)

Nr. 120 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 8 september 2023

Het kabinet heeft de afgelopen periode gesproken over grip op migratie, waaronder
arbeidsmigratie. Zoals de Minister van Justitie en Veiligheid in haar brief van 10 juli
2023 aan uw Kamer heeft gemeld1, heeft het kabinet geen overeenstemming bereikt over migratie. Met deze brief reageer
ik op de motie van het lid Omtzigt2 waarin het kabinet wordt opgeroepen om, ondanks de ontstane politieke situatie, de
maatregelen omtrent arbeidsmigratie verder uit te werken en aan uw Kamer voor te leggen.
Daarbij benadruk ik dat het kabinet ook over deze maatregelen, zowel individueel als
in zijn geheel, als onderdeel van het bredere pakket, geen overeenstemming heeft bereikt.

Maatregelen arbeidsmigratie

Met de hiervoor genoemde brief van de Minister van Justitie en Veiligheid van 10 juli
jl. zijn aan uw Kamer afschriften verstrekt van stukken die zijn ingebracht ten behoeve
van de bewindspersonenoverleggen over migratie. In de presentatie in Bijlage 183 zijn de sporen benoemd aan de hand waarvan het kabinet heeft gewerkt aan maatregelen
om arbeidsmigratie beter beheersbaar te maken. Ik heb een aantal van deze sporen ook
genoemd in het debat met uw Kamer over de begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid
2023.4 Deze sporen zijn:

1. Keuzes voor de economie en arbeidsmarkt van de toekomst

2. Meer mensen in Nederland (meer) aan het werk helpen, o.a. statushouders en parttimers
(grip via sturing op de arbeidsmarkt)

3. Tegengaan van concurrentie op arbeidsvoorwaarden (grip via huisvesting en werkomstandigheden)

4. Arbeidsmigratie in iedere gemeente randvoorwaardelijk toetsen aan het (lokaal) absorptievermogen
(grip via voorzieningen)

5. Aanpak van keerzijden van arbeidsmobiliteit binnen de EU, waaronder de detachering
van derdelanders (grip via drijfveren en aanpak misstanden)

Binnen deze sporen heeft het kabinet gesproken over de volgende, aanvullende maatregelen
die kunnen bijdragen aan meer grip op arbeidsmigratie. Sommige maatregelen beogen
het aantal arbeidsmigranten in Nederland te verminderen, terwijl andere maatregelen
leiden tot het meer faciliteren van gerichte arbeidsmigratie naar Nederland. Zoals
vermeld, is over dit pakket maatregelen geen overeenstemming bereikt. De voorstellen
die in de gesprekken over de migratieagenda zijn besproken, zijn:

1. Subsidies en fiscale faciliteiten zo gericht mogelijk inzetten, zodat ze passen bij
de bewuste keuzes ten aanzien van onze toekomstige economie, arbeidsmarkt en samenleving.

2. Het toespitsen van de kennismigrantenregeling waarbij de wenselijkheid van het stellen
van opleidingseisen of van het aanscherpen van het salariscriterium, met name voor
kennismigranten onder de 30 jaar, wordt bezien.

3. Kennismigranten die al in Nederland zijn en een waardevolle bijdrage leveren vaker
voor ons land behouden door de zoekperiode in het geval van voortijdige contractbeëindiging
te verruimen van drie naar zes maanden.

4. Een pilot voor een tijdelijke vakkrachtenregeling onder strikte voorwaarden om op
korte termijn de arbeidsmarktkrapte in de technieksector te verlichten met vakkrachten
uit derde landen.

5. De vraag naar laagbetaalde arbeid verminderen door (proces)innovatie en hiervoor zo
gericht mogelijk subsidie beschikbaar stellen.

6. De arbeidsparticipatie van asielzoekers in procedure verhogen door de 24-weken-eis
af te schaffen. Daarnaast is gesproken over het differentiëren in wachttermijn tussen
asielzoekers met een kansrijke en met een kansarme aanvraag door de termijn te verkorten
respectievelijk te verlengen.

7. De capaciteit van de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) uitbreiden voor handhaving.

8. Gemeenten extra ondersteunen bij de handhaving van wetgeving ter verbetering van de
huisvesting van arbeidsmigranten in het kader van de Wet Goed Verhuurderschap.

9. Het plan van aanpak en de terugkeer van dak- en thuisloze arbeidsmigranten in Nederland
extra ondersteunen.

10. Inzetten op betere informatievoorziening in de landen van herkomst. Inrichten van
brede informatievoorzieningen en dienstverlening in heel Nederland om arbeidsmigranten
beter wegwijs te maken en op de hoogte te stellen van hun rechten en plichten.

11. Werkgevers een nadrukkelijke rol geven om arbeidsmigranten wegwijs te maken door taalonderwijs
en integratie te stimuleren.

12. De mogelijkheid uitwerken om in specifieke sectoren een uitzendverbod in te kunnen
voeren. Dit instrument kan vervolgens worden ingezet indien er geen verbetering zichtbaar
is en grote misstanden ten aanzien van uitzendkrachten in specifieke sectoren blijven
voortbestaan.

13. Een voorstel tot het aanscherpen van de regeling over Extraterritoriale Kosten (ETK-regeling)
om misbruik en ongewenste concurrentie op de loonkosten tegen te gaan door het uitsluiten
van ETK van keuzeloon, en het ongewijzigd laten van de 30%-regeling om aantrekkelijk
te blijven voor sectoren met hoogwaardige arbeid.

14. Het kabinet laat arbeidsmigratie beter aansluiten op lokale behoeften of behoeften
in bepaalde sectoren. Zo moeten de gevolgen van nieuwe economische bedrijvigheid voor
huisvesting, transport en zorg in de gemeente of de regio waar die wordt ontplooid,
beter in kaart worden gebracht door middel van een bedrijfseffectrapportage (BER).
In dit kader start het kabinet een pilot voor het randvoorwaardelijk stellen van de
BER voor nieuwe bedrijvigheid in de distributiesector. Doel is om een zo effectief
mogelijk en proportioneel middel te ontwikkelen dat ongewenste druk op de samenleving
tegengaat. Zonder een goed vestigings- en ondernemingsklimaat voor (hoogwaardige)
bedrijven uit het oog te verliezen en zo dat het past bij de bewuste keuzes over onze
economie van de toekomst.

15. Een betere match tussen vacatures in Nederland en werknemers binnen de EU door optimaler
gebruik te maken van het European Employment Service (EURES) netwerk.

16. Blijvende inzet voor Europese sociale minimumnormen in Europese richtlijnen om te
zorgen voor een gelijk speelveld binnen de EU en om het principe van gelijk loon voor
hetzelfde werk op dezelfde plaats te bevorderen.

17. Het gebruik van schijnconstructies en oneigenlijk gebruik, waardoor Europese arbeidsmigranten
of arbeidsmigranten van buiten de EU via andere EU-lidstaten naar Nederland worden
gedetacheerd en de gevolgen daarvan, in Europees verband aan de orde stellen.

18. Bevorderen van internationale samenwerking en samenwerking tussen toezichts- en handhavingsinstanties
bij handhaving van Europese en nationale arbeidsregels en inzetten op het uitbreiden
van het mandaat van de Europese Arbeidsautoriteit (ELA) in 2024.

De volgende maatregelen zijn lopend kabinetsbeleid en zijn, vanwege hun positieve
invloed op grip op arbeidsmigratie, in dit kader besproken.

1. Het plan van aanpak «Statushouders aan het werk» uitvoeren, samen met gemeenten, werkgevers,
onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties om statushouders te helpen
bij het vinden van werk op niveau.

2. De onverkorte uitvoering van de aanbevelingen van het Aanjaagteam bescherming arbeidsmigranten
om misstanden op het gebied van werk en wonen aan te pakken en de positie van arbeidsmigranten
te verbeteren.5 Het wetstraject voor de certificering van ondernemingen die arbeidskrachten ter beschikking
stellen zal onverkort worden voortgezet.

De maatregelen zijn nader toegelicht in enkele bijlagen bij de eerder genoemde brief
van de Minister van Justitie en Veiligheid van 10 juli jl. De betreffende bijlagen
heb ik bij deze brief gevoegd. Het betreft:

– Bijlage 20 BWO EZK Two pager (de two-pager d.d. 10 mei 2023 is de propositie van de
Minister van Economische Zaken en Klimaat voor de migratiestroom arbeid t.b.v. het
BWO op 12 mei 2023)

– Bijlage 24 BWO Uitwerking maatregelen migratiestromen effect tijdpad juridisch t.b.v.
BWO 16 mei 2023 (selectie van voorstellen die betrekking hebben op migratiestroom
«arbeid»)

– Bijlage 38 BWO Mogelijkheden beleidsmatig richtgetal in strategische migratieagenda

– Bijlage 39 BWO Pakket brede migratieagenda arbeidsmigratie (de two-pager d.d. 1 juni
2023 is de propositie van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor de
migratiestroom arbeid t.b.v. het BWO op 6 juni 2023)

De maatregelen zijn nog niet uitgebreid getoetst op haalbaarheid en budgettaire gevolgen.
Veel maatregelen vergden, na eventuele politieke besluitvorming, nadere uitwerking
en keuzes.

Door de maatregelen en bijbehorende uitwerking zoals die binnen het kabinet zijn besproken
aan uw Kamer voor te leggen, geeft het kabinet invulling aan de motie-Omtzigt. Omdat
maatregelen voor de bescherming van arbeidsmigranten en het tegengaan van misstanden
op het gebied van werk en wonen reeds lopend beleid betreffen en niet op zich kunnen
laten wachten, voert het kabinet de aanbevelingen van het Aanjaagteam bescherming
arbeidsmigranten onverkort en met urgentie uit.

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, C.E.G. van Gennip