Brief regering : Vernieuwde circulaire stelsel bewaken en beveiligen

Nr. 422
BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 29 juni 2023

Op 20 april jl. ben ik met uw Kamer in gesprek gegaan over het rapport van de Onderzoeksraad
voor Veiligheid (OvV) «Bewaken en beveiligen. Lessen uit drie beveiligingssituaties» en mijn reactie namens het kabinet daarop.1 Het stelsel bewaken en beveiligen wordt fundamenteel vernieuwd tot «het stelsel beveiligen
van personen». Ik heb tijdens dit debat toegezegd u steeds te informeren bij de stappen
die hiervoor worden gezet.

Kort na de zomer zal ik uw Kamer informeren over het uitgewerkte plan van aanpak over
de transitie naar het nieuwe stelsel. Dit plan maakt inzichtelijk welke trajecten
komende periode worden ingezet, met daarbij een indicatie van wanneer deze klaar moeten
zijn. Ondertussen is een verkenning naar de benodigde juridische stappen binnen de
transitie al gestart. Ook wordt reeds gewerkt aan de ontwikkeling van de methodiek
om te komen tot geïntegreerde dreigingsbeelden. Deze methodiek vormt een belangrijk
inhoudelijk startpunt voor de verdere inrichting van de dreigingsanalysefunctie. In
de aan uw Kamer toegezegde periodieke voortgangsbrieven zal ik over de ontwikkelingen
rapporteren.

In voorliggende brief informeer ik uw Kamer over de vernieuwde circulaire met betrekking
tot bewaking en beveiliging van personen, objecten en diensten (hierna: circulaire
bewaken en beveiligen) en ga ik kort in op de ontwikkelingen rondom het inrichten
van een onafhankelijk adviesorgaan.

Circulaire bewaken en beveiligen

De circulaire geeft een beschrijving van de huidige wet- en regelgeving en werkafspraken
met betrekking tot het stelsel bewaken en beveiligen. De circulaire geeft inzicht
in de algemene uitgangspunten, de (wettelijke) grondslagen, de wijze van inrichting
en werkwijze van het stelsel. Dit geheel biedt houvast aan betrokken professionals
en personen die met het stelsel in aanraking komen.

De vernieuwde circulaire vervangt de circulaire van 1 juli 2019 met een einddatum
van 30 juni 2023. In juli 2023 zal de vernieuwde versie worden gepubliceerd in de
Staatscourant. De nieuwe circulaire is tot stand gekomen in nauwe afstemming met de
bij het stelsel betrokken partners.

Belangrijkste aanpassingen

Sinds de vaststelling van de vorige circulaire zijn er de nodige veranderingen doorgevoerd.
De context waarin het stelsel opereert is door ontwikkelingen in dreiging en samenleving
wezenlijk anders geworden. Daarom is een groot aantal trajecten ingezet om het stelsel
binnen de bestaande (wettelijke) kaders te verbeteren en te versterken, met onder
andere aanvullende operationele capaciteit. Hierover heb ik uw Kamer periodiek geïnformeerd2. Waar nodig en passend in een circulaire, zijn deze verbeteringen geborgd in de vernieuwde
versie. De belangrijkste aanpassingen zijn:

− De relatie tussen overheid en te beveiligen persoon is meer expliciet beschreven.
Zo wordt in de uitgangspunten van het stelsel geborgd dat de te beveiligen persoon
meer centraal staat dan voorheen, met aandacht voor de communicatie en transparantie
over de situatie en beslissingen waar dit mogelijk is. Tegelijkertijd wordt ook benadrukt
dat medewerking van de te beveiligen persoon cruciaal is om effectief beveiligingsmaatregelen
te kunnen treffen. Een nauwgezette uitvoering van de bij het weerstandsniveau behorende
maatregelen is essentieel voor de veiligheid van zowel de te beveiligen persoon als
degenen die uitvoering geven aan de maatregelen; daarom is dat nadrukkelijk geen onderwerp
van onderhandeling. Daarnaast is er meer aandacht voor de psychosociale zorg voor
te beveiligen personen, gezien de druk die de dreiging en beveiligingsmaatregelen
op hen kunnen leggen.

− De verbeteringen in inrichting en uitvoering van het stelsel, voortkomend uit het
versterkingstraject naar aanleiding van de commissie Bos, worden geborgd. Zo wordt
de nieuwe landelijke governance met gremia als de Vierhoek Bewaken en Beveiligen,
het Uitvoeringsorgaan Bewaken en Beveiligen en het Kenniscentrum Bewaken en Beveiligen
beschreven. Ook wordt toegelicht hoe gebruik gemaakt kan worden van publiek-private
samenwerking. Daarnaast wordt benadrukt dat het stelsel een lerend systeem moet zijn
door dit op te nemen als algemeen uitgangspunt binnen het stelsel. Focus op continue
verbetering is cruciaal.

− Het palet aan informatieproducten is geactualiseerd en uitgebreid. Daarbij is expliciet
gemaakt dat in de werkwijze waar mogelijk ook potentieel relevante informatie vanuit
onder meer de te beveiligen persoon en diens naasten wordt meegewogen. Conform de
aanbeveling van commissie Bos, is ten opzichte van de vorige versie van de circulaire
verduidelijkt dat informatie vanuit de inlichtingen- en veiligheidsdiensten in voorkomende
gevallen (rechtstreeks) met het decentrale domein kan worden gedeeld. Daarnaast is
in algemene zin onderstreept dat bij het verwerven en delen van informatie geldt dat
het belang van bewaken en beveiligen nevengeschikt is aan dat van de opsporing.

Vervolgstappen

Met de wijzigingen doet deze vernieuwde versie recht aan de bestaande praktijk en
zijn meerdere veranderingen bestendigd in werkafspraken en procedures voor de dagelijkse
praktijk. Daarmee zijn we er nog niet. De transitie naar het nieuwe stelsel beveiligen
van personen is momenteel ingezet, waardoor het stelsel ook komende jaren aan verandering
onderhevig zal zijn. Wanneer gedurende de transitie (deel)trajecten worden afgerond
die leiden tot wijziging van (meerdere) werkafspraken of -processen, wordt de circulaire
geactualiseerd. Hiermee is er duidelijkheid over de geldende werkafspraken voor betrokken
professionals en personen die met het stelsel in aanraking komen.

Adviesorgaan

Ik heb tijdens het debat op 20 april jl. (Handelingen II 2022/23, nr. 77, item 14) toegezegd om u voor de zomer te informeren over de inrichting van een onafhankelijk
adviesorgaan. In het nieuwe stelsel beveiligen van personen wordt een onafhankelijk
adviesorgaan ingericht, waarin onder meer wetenschappers, voormalig te beveiligen
personen en oud-functionarissen zitting nemen. Zij adviseren (gevraagd en ongevraagd)
over de kwaliteit van het functioneren van het stelsel en over strategische vraagstukken
met het oog op de doorontwikkeling van het stelsel. De gesprekken met mogelijke leden
zijn gestart, over de precieze invulling hiervan informeer ik uw Kamer in de brief
over het plan van aanpak voor de transitie.

Afsluitend

Met het vernieuwen van de circulaire is een volgende stap gezet in het bestendigen
van de afspraken en werkwijze die aangepast zijn naar aanleiding van de ingezette
versterkingstrajecten. De komende periode wordt met onverminderde urgentie gewerkt
aan het verbeteren en vernieuwen van het stelsel. Dit zal een blijvende inspanning
vragen. Ik ben mij ervan bewust dat dit moet gebeuren in een context van grote operationele
druk. Daarom wil ik ook hier weer mijn waardering uitspreken voor de functionarissen
binnen het stelsel.

De Minister van Justitie en Veiligheid,
D. Yeşilgöz-Zegerius