Brief regering : Actuele ontwikkelingen rondom versterking nucleaire kennis- en innovatiestructuur

Nr. 118
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR KLIMAAT EN ENERGIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 29 juni 2023

Om de ambities van het kabinet rondom kernenergie in Nederland te kunnen realiseren
is inzet op kennisontwikkeling en innovatie essentieel. Ik zet mij daarom in om de
nucleaire kennisbasis- en infrastructuur verder te versterken. Ik heb uw Kamer hierover
voor het laatst op 18 november 2022 geïnformeerd.1 Daarom wil ik uw Kamer door middel van deze brief een update geven over de lopende
acties en de geplande vervolgstappen.

De interdepartementale werkgroep Kennisbasis Nucleaire Technologie en Stralingsbescherming
heeft haar rapport «Oplossingsrichtingen ter versterking van de kennisbasis voor nucleaire
technologie en stralingsbescherming» afgerond. Ik stuur uw Kamer dit rapport mede
namens de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en de Minister
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Dit rapport zal als basis dienen om tot
een integraal kennis- en onderzoeksprogramma rondom nucleair te komen.

Daarnaast zal kernenergie als een nieuwe missie worden toegevoegd aan het missiegedreven
topsectoren- en innovatiebeleid, waar o.a. de Topsector Energie op inzet. Hiermee
wordt kernenergie toegevoegd aan de Topsector Energie, conform de motie van de leden
Erkens en Dassen.2 In deze brief schets ik het vervolgproces rondom deze ontwikkelingen.

Actuele ontwikkelingen

In 2020 heeft de Commissie Van der Zande, in opdracht van de Autoriteit Nucleaire
Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS), het rapport «Naar een Agenda en Platform
Nucleaire Technologie en Straling»3 uitgebracht. Het rapport bevat aanbevelingen gericht op een structurele borging en
versterking van de kennisbasis voor zowel nucleaire technologie als stralingsbescherming.
Na het verschijnen van dit rapport heeft de Hoogambtelijke Werkgroep Nucleair Landschap
(HAW) besloten een interdepartementale werkgroep (werkgroep Kennisbasis Nucleaire
Technologie en Stralingsbescherming) op te richten om de problematiek verder te verkennen
en zich te buigen over de uitwerking van dit adviesrapport.

Het rapport van de interdepartementale werkgroep geeft een goed beeld van de huidige
problematiek rondom het tekort aan opgeleide mensen zowel met een algemeen technisch
als met een meer specifiek nucleair profiel. Daarnaast maakt het rapport duidelijk
dat actie gewenst is om de beschikbaarheid van stralingsbeschermingsdeskundigen te
waarborgen. Het rapport geeft relevante oplossingsrichtingen voor verdere concrete
stappen om deze problematiek op te lossen. Zo moet er worden geïnvesteerd in nucleair
onderwijs op alle niveaus en onderzoek door opleidingsinstellingen, de nucleaire sector
en overheden om zo het tekort aan opgeleide mensen op te kunnen lossen.

Vooruitlopend op het rapport van de interdepartementale werkgroep heeft het Ministerie
van Economische Zaken en Klimaat (EZK) al initiatieven ondernomen om een kennis- en
innovatieprogramma op te zetten.4 Hiermee is uitvoering gegeven aan het amendement van de leden Erkens en Dassen waarmee
eenmalig € 5 miljoen is vrijgemaakt voor het opzetten van een kennis- en innovatieprogramma.
Deze acties zijn ook in het eindrapport opgenomen. Het gaat hierbij om financiering
voor het:

• Uitvoeren van een haalbaarheidsstudie naar een publiekscentrum voor kernenergie;

• Oprichten van een Nuclear Academy;

• Instellen van een leerstoel Stralingsdosimetrie en biofysica aan de TU Delft (inclusief
aanstelling van twee promovendi en financiering laboratoriumapparatuur);

• Subsidiëren van drie lectoren op het gebied van nucleaire technologie.

Daarnaast worden er momenteel door het Ministerie van EZK gesprekken gevoerd met TNO,
Nuclear Research and consultancy Group (NRG) en TU Delft. Deze drie partijen hebben
bouwstenen aangeleverd, die samen met het eindrapport van de interdepartementale werkgroep
als input zullen dienen om tot een integraal kennis- en onderzoeksprogramma te kunnen
komen om de nucleaire kennisinfrastructuur verder te versterken. In dit programma
zullen ook bovenstaande acties worden meegenomen en verder worden verdiept of verbreed.
Hiervoor vindt het kabinet het belangrijk dat ook breder in de sector wordt gekeken
naar partijen die een rol hierin kunnen spelen. Verder gaat ook het Pallas-project
bijdragen aan versterking van de nucleaire kennisbasis van Nederland.

Vervolgstappen interdepartementale werkgroep

Om de coördinatie tussen departementen rondom nucleair en straling te versterken is
de interdepartementale werkgroep Kennisbasis Nucleaire Technologie en Stralingsbescherming
opgericht. Deze werkgroep zorgt ervoor dat er integraal naar de gehele nucleaire sector
en de eerder geschetste problematiek wordt gekeken. De werkgroep gaat zich dan ook
bezig houden met het opstellen van een breed kennis- en onderzoeksprogramma op het
gebied van zowel Nucleaire technologie en veiligheid als Stralingsbescherming.

Daarnaast zal de werkgroep zich in ieder geval, maar niet uitsluitend, richten op:

• Investeringen in nucleair onderwijs op alle niveaus en het in aanraking laten komen
van een brede groep studenten met nucleaire technologie en stralingstoepassingen op
mbo-, hbo- en wo-niveau.

• Het vergroten van de wetenschappelijke expertise en onderzoek via het instellen van
leerstoelen en lectoraten; in ieder geval een leerstoel Stralingsbescherming.

• Het bewaken van voortgang en evaluatie van de acties die in het kader van het amendement
Erkens/Dassen in gang zijn gezet en de uitvoering van eventuele vervolgacties die
daaruit voortvloeien.

• Het actief stimuleren van verdergaande samenwerking tussen de bestaande opleidingsinstellingen
voor stralingsbescherming.

• Het verkennen van nadere opties om te voorkomen dat de nucleaire ambities van het
kabinet worden belemmerd door de schaarste op de arbeidsmarkt.

In het najaar zal uw Kamer worden geïnformeerd over de voortgang van bovenstaande
acties.

Vervolgstappen Kennisontwikkeling en Innovatie via missiegedreven topsectoren- en
innovatiebeleid

Kernenergie kan een belangrijke bijdrage leveren aan een CO2-vrije energiemix. Daarvoor
is de ontwikkeling van kennis en innovatie op het gebied van kernenergie essentieel.
Ook kan kennis en innovatie bijdragen aan een veilige en efficiënte toepassing van
kernenergie op de korte en lange termijn. Het kabinet maakt daarom kernenergie onderdeel
van haar missiegedreven innovatiebeleid. Kernenergie wordt daarmee een aparte missie
binnen de Integrale Kennis en Innovatie Agenda Klimaat en Energie (IKIA) van de Topsector
Energie. Hiermee wordt kernenergie toegevoegd aan de Topsector Energie, conform de
motie van de leden Erkens en Dassen.5 Op deze manier wordt de verbinding tussen het bedrijfsleven, overheid en kennisinstellingen
op het gebied van kernenergie versterkt.

De Topsector Energie heeft op verzoek van het Ministerie van EZK geïnventariseerd
op welke thema’s binnen het onderwerp kernenergie kennisontwikkeling en innovatie
nodig is in Nederland. Hiermee kan kernenergie bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelstellingen,
de economische veiligheid en strategische autonomie borgen en bijdragen aan het Nederlandse
verdienvermogen. Bijgaand treft u deze inventarisatie.

Het kabinet stelt deze zomer een verkennend missieteam kernenergie in met vertegenwoordigers
uit het bedrijfsleven, overheid en kennisinstellingen. Dit team werkt deze inventarisatie
voor 31 december 2023 nader uit tot een innovatieprogramma met nadere prioritering
van de thema’s, dat past binnen de financiële kaders en optimaal bij zal dragen aan
het verder versterken van de nucleaire kennisontwikkeling en innovatie. Dit innovatieprogramma
zal onderdeel uitmaken van het bredere eerdergenoemde kennis- en onderzoeksprogramma.
Het verkennende missieteam zal tevens uitwerken welke rollen verschillende partijen
in de uitvoering van het programma zullen hebben en hoe dit programma wordt geborgd
binnen de beleidscyclus. De Topsector Energie zal het ministerie hierbij ondersteunen
met de benodigde kennis inzake innovatieprogrammering en ecosysteemvorming.

De Integrale Kennis en Innovatie Agenda Klimaat en Energie (IKIA) wordt in de zomer
herijkt. Door opname van kernenergie in deze agenda en door ondertekening van het
hieraan gekoppelde Nederlandse Kennis en Innovatie Convenant (KIC) wordt de inzet
van verschillende publieke en private partijen op kernenergie-innovatie geformaliseerd.
Uw Kamer zal dit najaar worden geïnformeerd over het KIC 2024–2027 en de bijbehorende
agenda’s.

De Minister voor Klimaat en Energie, R.A.A. Jetten