Brief regering : FSV effectenbepaling, gegevensverstrekking aan derden en meldpunt FSV-portaal

Nr. 1243
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 15 juni 2023

Naar aanleiding van het FSV-commissiedebat van 25 mei jl. informeer ik uw Kamer met
deze brief nader over de verschillende toezeggingen de ik tijdens dit debat heb gedaan.
Deze brief gaat in op de effecten die de FSV heeft gehad, hoe de Belastingdienst zijn
inspanningsverplichting invult rondom het informeren van burgers over de verstrekking
van hun gegevens aan derden en het nieuw opgerichte Meldpunt FSV. Mijn ambtenaren
zijn graag bereid dit toe te lichten in een technische briefing aan uw Kamer.

1. Effecten van FSV

Tijdens het debat van 25 mei jl. heb ik toegezegd nader in te gaan op de effecten
die de FSV gehad kan hebben voor personen die in de FSV geregistreerd stonden. In
eerdere brieven zijn deze mogelijke effecten met Uw Kamer gedeeld.1

De mogelijke effecten zijn gebaseerd op de onderzoeken van PricewaterhouseCoopers
(PwC).2PwC heeft in opdracht van de Belastingdienst onderzocht welke gevolgen een registratie
in de FSV kon hebben. Vervolgens zijn uit deze rapportages effecten gedestilleerd
en in de Kamerbrief van 4 november 20223 zijn de contouren voor het voorgestelde tegemoetkomingsbeleid opgenomen. Eén van
de uitgangspunten voor dit tegemoetkomingsbeleid is dat er alleen sprake is van een
vergoeding als er daadwerkelijk een effect is geweest van de FSV-registratie. De effecten
die PwC heeft geconstateerd, heb ik overigens ook zelf vastgesteld bij het onderzoek
dat de Belastingdienst heeft gedaan bij zelfmelders (mensen die zich gemeld hadden,
omdat zij aangaven effect van FSV te hebben). Dit onderzoek maakt deel uit van de
eindrapportage motie van het lid Snels (Kamerstuk 31 066, nr. 776)4. Zoals toegezegd op 25 mei jl. licht ik in bijlage 1 bij deze brief de mogelijke
effecten van een FSV-registratie nader toe.

Daarnaast heb ik op 25 mei jl. uw Kamer toegezegd verduidelijking te bieden over het
bedrag van 375 euro als schadevergoeding.5 Voor de hoogte van de vergoeding is aansluiting gezocht bij de bedragen voor immateriële
schade in de jurisprudentie. Daaruit komen verschillende bedragen naar voren, waarbij
is gezocht naar een bedrag dat recht doet aan de geleden immateriële schade. De meest
voorkomende bedragen in de jurisprudentie bevinden zich in de bandbreedte tussen € 250
en € 500. De voorgestelde € 375 sluit hierbij goed aan.

Onder andere in mijn brieven van 24 juni 2022 en 4 november 20226 heb ik genoemd dat ik alleen mensen zal tegemoetkomen die daadwerkelijk schade hebben
gehad en waarvan de schade is veroorzaakt door registratie in de FSV. Ik heb destijds
de Landsadvocaat gevraagd in hoeverre de Belastingdienst juridisch gehouden is om
financieel tegemoet te komen wegens immateriële schade aan degenen die in de FSV stonden
geregistreerd, maar die geen materiële gevolgen daarvan hebben ondervonden. De Landsadvocaat
concludeert dat voor toekenning van een vergoeding de nadelige gevolgen in beginsel
moeten kunnen worden vastgesteld en dat deze niet zonder meer kunnen worden verondersteld.
Tegelijkertijd zijn een aantal factoren geformuleerd die de aanwezigheid van immateriële
schade kunnen veronderstellen, zoals de aanwezigheid van bijzondere persoonsgegevens.
Hierdoor heb ik besloten, in lijn met het advies van de Landsadvocaat, om tot vergoeding
van immateriële schade over te gaan als uit onderzoek blijkt dat er daadwerkelijk
schade is geleden door de registratie in de FSV, of als sprake is van een (of meerdere)
factoren die de aanwezigheid van immateriële schade veronderstellen.7 Zie hiervoor ook de beschreven groepen onder «wel effect» in de bijlage.

Burgers die in de FSV geregistreerd stonden en waar onderzoek geen causale relatie
heeft aangetoond met de daadwerkelijke schade door de registratie in de FSV, zijn
door de Belastingdienst geïnformeerd dat zij geen schadevergoeding ontvangen. Ik betreur
erg wat er is gebeurd en aan desbetreffende burgers zijn excuses aangeboden voor opname
in de FSV.

2. Gegevensverstrekking aan derden

Op 25 mei jl. heb ik uw Kamer toegezegd u nader te infomeren over wat de Belastingdienst
wel en niet kan doen voor burgers die vermoeden dat informatie uit of over hun FSV-registratie
aan andere overheidsinstanties zijn verstrekt. In mijn brief van 16 mei jl. deelde
ik met uw Kamer dat er in totaal 300 verstrekkingen uit e-mailboxen hebben plaatsgevonden
met informatie uit, of over de FSV, waarin 510 personen voorkomen. Iedere vorm van
gegevensverstrekking uit of over de registratie van een burger in de FSV is niet juist,
wel blijkt op basis van onderzoek van de Belastingdienst en PwC dat geconcludeerd
kan worden dat de gegevensverstrekking uit of over FSV aan derden relatief beperkt
is geweest en dat bovendien geen sprake is van grootschalige gegevensverstrekking.8

Organisaties die een dergelijke verstrekking hebben ontvangen, hebben onderzocht of
zij hieraan gevolgen hebben verbonden voor de personen die in deze verstrekkingen
voorkwamen. Deze organisaties hebben dit ook teruggekoppeld aan de Belastingdienst.
In al deze gevallen is aangegeven dat deze organisaties geen gevolgen kunnen vaststellen
van de gegevensverstrekking. De Belastingdienst heeft daarnaast de organisaties die
informatie uit, of over FSV hebben ontvangen, verzocht om deze informatie te verwijderen.
Deze organisaties hebben bevestigd de ontvangen informatie te verwijderen. Hierdoor
krijgen personen die in de FSV geregistreerd stonden en waarvan informatie uit, of
over FSV aan andere organisaties is verstrekt, de zekerheid dat FSV-informatie niet
alsnog tot gevolgen voor hen leidt bij andere organisaties.

Zoals ik al eerder heb gemeld, richtten de onderzoeken van PwC en de Belastingdienst
zich op groepsmailboxen en zijn telefonische verstrekkingen niet betrokken bij deze
onderzoeken. In mijn brief van 16 mei jl. meldde ik reeds dat betreffende deze mogelijk
telefonische verstrekkingen geen verdere duidelijkheid gegeven kan worden. Ik voel
mij er ongemakkelijk bij, maar moet concluderen dat ik geen mogelijkheden meer zie
om meer zekerheid te krijgen dan er nu is.

Ik snap dat dit onbevredigend kan zijn. Daarom is een meldpunt geopend, dat ik hieronder
toelicht.

3. Meldpunt FSV-portaal

Ik heb u tijdens het debat van 25 mei jl. toegezegd een meldpunt in te richten op
het FSV-portaal voor personen die het vermoeden hebben of ervaren hebben dat zij bij
andere overheidsinstanties nadeel ondervinden door verstrekte FSV-informatie, terwijl
dit niet uit de onderzoeken naar de mailboxen naar voren is gekomen. Zij kunnen zich
melden bij de Belastingdienst via de meldknop op het FSV-portaal. Burgers kunnen alleen
meldingen doen indien zij in de FSV geregistreerd stonden. Deze meldknop is sinds
1 juni jl. actief. Tot 12 juni 2023 hebben 133 mensen zich gemeld.

Na een melding neemt de Belastingdienst contact op met de betreffende persoon om de
casus helder te krijgen. Het gaat dan om het krijgen van inzicht in bij welke overheidsorganisatie(s)
de burger problemen door FSV-gegevensverstrekking heeft en welke problemen de burger
ervaart.

De Belastingdienst onderzoekt momenteel op welke wijze de burger vervolgens kan worden
bijgestaan bij het opvragen van informatie die andere organisaties gebruiken bij de
behandeling van de betreffende persoon, wat de Belastingdienst zelf kan doen en of
de ervaren problematiek FSV gerelateerd is. De Belastingdienst kan daarbij vanzelfsprekend
niet in de verantwoordelijkheid van andere organisaties of de betreffende persoon
treden noch adviserend optreden. Wel probeert de Belastingdienst te helpen in het
contact met de andere organisaties en burgers daarbij de weg te wijzen binnen de diverse
overheidsorganisaties én inzichtelijk te krijgen of er inderdaad sprake is van gegevensverstrekking
uit de FSV. Hiervoor ontwikkelt de Belastingdienst een inzageformulier waarmee de
burger zich kan melden bij andere overheidsorganisaties. Hiermee stelt de Belastingdienst
de burger in staat om te achterhalen of er FSV-informatie staat geregistreerd in de
systemen van de desbetreffende overheidsorganisatie en ook hoe de persoon bij de organisatie
staat geregistreerd. De Belastingdienst verzoekt de persoon om deze resultaten te
delen als blijkt dat er FSV-informatie bij de organisatie is geregistreerd. De Belastingdienst
zal met de persoon en desbetreffende organisatie in gesprek gaan om tot een oplossing
te komen en de FSV-informatie te verwijderen. Wanneer blijkt dat de organisatie een
gevolg heeft gegeven aan de FSV-informatie met gevolgen voor de betreffende burger,
dan komt deze in aanmerking voor een tegemoetkoming conform het tegemoetkomingsbeleid.

De eerste meldingen laten zien dat er sprake is van ingewikkelde individuele casuïstiek.
Een goede uniforme werkwijze moet nog ontwikkeld worden. Om die werkwijze te ontwikkelen,
wordt gestart met de afhandeling van een beperkt aantal meldingen. Tevens wordt aansluiting
gezocht met initiatieven als het programma «1 loket». Zorgvuldigheid en snelheid moeten
daarbij in evenwicht blijven. De burger moet een antwoord krijgen dat begrepen wordt,
ook al leidt het niet altijd tot de gewenste uitkomst.

De Staatssecretaris van Financiën,
M.L.A. van Rij

BIJLAGE 1: UITWERKING – EFFECTBEPALING ONDERZOEK FSV

Categorieën van effecten

De Belastingdienst heeft op basis van de uitkomsten van de onderzoeken van PwC categorieën
van effecten vastgesteld. Dit betreffen de volgende categorieën:

– Verklaarbaar effect – Dit houdt in dat de burger gevolgen heeft ondervonden bij zijn/haar aangifte of
toeslagen, tegelijkertijd heeft dit geen verband met FSV. In totaal hadden 113.298
burgers een verklaarbaar effect.

– Wel effect – Dit houdt in dat de burger een gevolg heeft ondervonden van zijn/haar FSV-registratie,
dit kunnen zijn AVG-effecten (schade wegens schending van AVG), invorderingseffecten
en effecten bij toeslagen. In totaal hadden 17.337 burgers wel effect.

– Geen effect – Dit houdt in dat de Belastingdienst geen verklaarbare en/of «wel» effecten na onderzoek
heeft aangetroffen. In totaal hadden 136.598 burgers geen effect.

Bovenstaande categorieën zijn in de volgende paragraaf toegelicht.

NB: er zijn ook effecten die niet aan FSV zijn gelieerd, maar waar wel herstel-, schade-
en tegemoetkomingsbeleid voor is opgesteld. Dit betreft beleid voor personen waarvan
hun aangifte is geselecteerd voor intensief toezicht op basis van persoonskenmerken
en beleid voor personen die onterecht niet of te laat zijn toegelaten tot buitengerechtelijke
schuldenregeling (MSNP) of Wettelijke Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP).
Deze effecten zijn niet in deze tabel opgenomen.

Onderzoek naar de effecten

Na vaststelling van de categorieën van effecten heeft de Belastingdienst middels beslistabellen
inzichtelijk gemaakt welke burgers eventueel effecten hebben ondervonden.9 Hierbij zijn per categorie de effecten vooraf gedefinieerd. Bij de «wel» effecten
is de Belastingdienst gestart met het opstellen van tegemoetkomingsbeleid. In de tabellen
op de volgende pagina is dit per categorie uitgewerkt.

De aantallen die in de tabellen zijn opgenomen komen overeen met de aantallen die
in de brief van 16 mei 2023 met uw Kamer zijn gedeeld.10 De aantallen zijn per effect benoemd. Het kan voorkomen dat een burger meerdere effecten
heeft ondervonden.

Verklaarbare effecten

Definitie van effect

Tegemoetkomingsbeleid

# Burgers met effect

Planning

Inkomstenheffing correctie

In de periode tussen FSV-registratie en het sluiten van FSV kan een correctie op de
Inkomstenheffing hebben plaatsgevonden. Dit is geen effect van FSV geweest.

De burger ontvangt een slotbrief met daarin een verontschuldiging en de tekst «Wij
zien u niet als fraudeur».

96.458

Q2 2023

Afwijzing persoonlijke betalingsregeling/kwijtschelding (PBR/KWS) niet gedreven door
FSV

In de periode tussen FSV-registratie en het sluiten van FSV kan een PBR/KWS aanvraag
zijn afgewezen. Uit onderzoek van de Belastingdienst is gebleken dat dit niet met
FSV te maken had.

32.819

Q3 2023

Afwijzing MSNP niet gedreven door FSV

In de periode tussen FSV-registratie en het sluiten van FSV kan een MSNP aanvraag
zijn afgewezen. Uit onderzoek van de Belastingdienst is gebleken dat dit niet met
FSV te maken had.

3.570

Q3 2023

Correctie op omzetbelasting of loonheffing

In de periode tussen FSV-registratie en het sluiten van FSV kan een correctie op de
Omzetbelasting of Loonheffing hebben plaatsgevonden. Dit is geen effect van FSV geweest.

3.512

Afgerond

Toeslagen correctie met behandelverslag

Bij Toeslagen is een aanpassing van de toeslagen waargenomen in het jaar van de FSV-registratie,
deze aanpassing is gemotiveerd vastgelegd in een behandelverslag. Uit onderzoek blijkt
dat de aanpassing niet met FSV te maken had.

1.523

Q3 2023

Omzetbelasting nummer (OB-nummer) weigering

In de periode tussen de FSV-registratie en het sluiten van de FSV kan een aanvraag
OB-nummer zijn afgewezen. Uit onderzoek blijkt dat dit geen effect van de FSV is geweest.

246

Afgerond

«Wel» effecten

Definitie van effect

Tegemoetkomingsbeleid

# Burgers met effect

Planning

Schade wegens schending AVG

 

Te lang intensief toezicht

Burgers stonden langer dan 6 jaar onder intensief toezicht bij de directies Particulieren
en Toeslagen of langer dan noodzakelijk bij de directie Particulieren (terwijl de
aangifte van de burger hier geen aanleiding voor gaf).

De burger ontvangt € 375.

5.703

Q2 2023

Te lang intensief toezicht i.c.m. bijzondere of strafrechtelijke persoonsgegevens

Burgers met hetzelfde effect als de categorie hierboven, in combinatie met de aanwezigheid
van bijzondere of strafrechtelijke persoonsgegevens in hun FSV-registratie.

De burger ontvangt € 750.

4.870

Q2 2023

Gegevensverstrekking aan derden met gevolg

Gegevens uit of over FSV zijn verstrekt aan derde partijen, waarna de derde partij
deze gegevens heeft gebruikt voor verder onderzoek.

De burger ontvangt € 375.

01

Q2 2023

Ondervinden van een genoemd effect als gevolg van opname in FSV met bijzondere of
strafrechtelijke persoonsgegevens

Burgers hebben bijzondere of strafrechtelijke persoonsgegevens in hun FSV-registratie
staan en hebben een effect van FSV gehad.

De burger ontvangt € 375.

1.305

Q2 2023

Invorderingseffecten

 

Afwijzing persoonlijke betalingsregeling/kwijtschelding van belasting-/toeslagschuld

Burgers hebben door FSV te maken gehad met een onterechte afwijzing van:

– persoonlijke betalingsregeling voor een belastingschuld

– kwijtschelding van belastingschuld

– persoonlijke betalingsregeling voor toeslagschuld

–

Het tegemoetkomings-beleid is nog in ontwikkeling.

Het uitgangspunt hierbij is dat tegemoetgekomen wordt in het materiële nadeel.

3.837

Na vaststelling wetgeving

Afwijzing van verzoek tot MSNP (Minnelijke Schuldsanering Natuurlijke Personen)

Burgers hebben door FSV te maken gehad met een onterechte afwijzing van een verzoek
tot MSNP

Voor het volledige tegemoetkomingsbeleid voor MSNP-gedupeerden, zie kamerbrief 4 november
2023.

3002

Na vaststelling wetgeving

Effecten bij Toeslagen

 

Ambtshalve vermindering of stopzetting van toeslagen zonder behandelverslag

Burgers met een correctie op hun toeslagen zonder dat hiervoor op dit moment een behandelverslag
voor teruggevonden is. Hierdoor ontbreekt de argumentatie voor de vermindering/stopzetting.

Het tegemoetkomingsbeleid is nog in ontwikkeling

3.263

Q4 2023

Burgers met een FSV-registratie bij directie MKB hebben een effect bij Toeslagen na
de FSV-registratie

Burgers in FSV opgevoerd door directie MKB waarbij een effect bij Toeslagen is geconstateerd
en een referentie aan FSV is teruggevonden.

Het tegemoetkomingsbeleid is nog in ontwikkeling.

Ca. 403

Q4 2023

X Noot

1

De Belastingdienst heeft groepsmailboxen onderzocht op de deling van gegevens over
of vanuit FSV. Daar waar sprake was van gegevensdeling (ca. 300 verstrekkingen) is
onderzocht of er sprake was van een gevolg van deze deling. In geen van de gevallen
is sprake van een daadwerkelijk gevolg.

X Noot

2

Dit betreft een tussentijdse uitkomst, de analyses op dit effect zijn nog in uitvoering.

X Noot

3

Dit betreft een inschatting op basis van een steekproef, de analyses op dit effect
zijn nog in uitvoering.