Brief regering : Geannoteerde agenda Landbouw- en Visserijraad van 20 maart 2023

Nr. 1516
BRIEF VAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 8 maart 2023

Op 20 maart 2023 vindt de Landbouw- en Visserijraad plaats in Brussel. Met deze brief
informeer ik de Kamer over de agenda van de Raad, de monitoring en evaluatie van het
Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)-Nationaal Strategisch Plan (NSP) en de betaaldoelstellingen
van het GLB.

I. Agenda Landbouw- en Visserijraad

Commissiemededelingen visserijbeleid

Op 21 februari 2023 heeft de Europese Commissie een pakket van maatregelen gepresenteerd
om de duurzaamheid en veerkracht van de visserij- en aquacultuursector te verbeteren.
Het pakket bestaat uit:

− Commissiemededeling over het Gemeenschappelijk Visserijbeleid (GVB) van vandaag en
morgen: Een visserij en oceanen pact voor duurzaam, op wetenschap gebaseerd, innovatief
en inclusief visserijmanagement1, 2

− Rapport van de Commissie over de implementatie van EU Verordening nr. 1379/2013 betreffende
de gemeenschappelijke marktverordening voor visserij- en aquacultuurproducten3

− Commissiemededeling over de energietransitie van de EU visserij- en aquacultuursector4

− Commissiemededeling EU Actieplan: Bescherming en herstel van mariene ecosystemen ten
behoeve van een duurzame en veerkrachtige visserij5

De Europese Commissie zal tijdens de Raad een toelichting geven op het mededelingenpakket,
waarna een eerste gedachtewisseling is gepland. Het voorzitterschap is voornemens
om in de Raad van juni 2023 Raadsconclusies te presenteren op het gehele pakket. Over
dit pakket zal u nader worden geïnformeerd via een BNC-fiche. Hierin wordt de Kabinetsappreciatie
opgenomen. De Kabinetsinzet zoals uiteengezet in het BNC-fiche, zal leidend zijn voor
de besprekingen van de Raadsconclusies.

In de mededelingen schetst de Commissie haar toekomstvisie op het Gemeenschappelijk
visserijbeleid (GVB) en tracht deze in lijn te brengen met de Europese Green Deal.
Nederland ondersteunt de doelen van de Green Deal en is van mening dat het GVB adequaat
uitgerust moet worden om invulling te geven aan de ambities van de Green Deal en om
de visserijsectoren toekomstperspectief te bieden in een veranderende omgeving. De
Nederlandse prioriteiten hierbij zijn gedeeld met uw Kamer met het toesturen van de
reactie op de consultatie van de Europese Commissie over de voortgang van het Gemeenschappelijk
Visserijbeleid (GVB) en de consultatie ten behoeve van het Actieplan voor instandhouding
van visbestanden en de bescherming van de mariene ecosystemen (bijlage bij Kamerstuk
21 501-32, nr. 1437)6. Die prioriteiten zal ik ook uitdragen in de Raad.

Ik zal mijn steun uitspreken voor de doelen van de Europese Green Deal en de transitie
naar een duurzame visserij, die binnen de draagkracht van het ecosysteem opereert.
Daarbij zal ik aandacht vragen voor het belang van economisch perspectief voor de
visserijsector, zodat deze ook in de toekomst garant staat voor een stabiele levering
van duurzame en gezonde eiwitten. Daarbij zal ik benadrukken dat een wetenschappelijke
onderbouwing van beperkende maatregelen van het grootste belang blijft. Tevens zal
ik benoemen dat innovatie van vismethoden en vaartuigen gericht op de gewenste duurzaamheidsdoelstellingen
en de energietransitie van groot belang is, maar dat deze ambitie zonder de juiste
financiële ondersteuning niet gerealiseerd kan worden. Het is van groot belang dat
ook familiebedrijven met schepen groter dan 24 meter de nodige steun kunnen krijgen
bij de transitie naar moderne en duurzame vaartuigen, niet in de laatste plaats om
de sector aantrekkelijk te houden voor de volgende generatie. In dat kader zal ik
eveneens de positieve impact van het pulstuig benoemen. Ten aanzien van de aanlandplicht
zal ik benoemen dat een spoedige evaluatie van de werkbaarheid en effectiviteit van
deze maatregel in de huidige vorm, een belangrijke politieke prioriteit is van Nederland.
Nederland zou hierbij willen verkennen of automatische vangstregistratie via slimme
camera’s onderdeel zou kunnen zijn van een alternatieve uitzonderingsgrond.

Natuurherstelverordening: landbouw- en bosaspecten

Het Zweeds voorzitterschap zal de Raad informeren over de landbouw- en bosaspecten
van de Natuurherstelverordening. Voor dit agendapunt zijn nog geen stukken bekend.
Zodra deze zijn ontvangen, zal ik mijn inzet bepalen aan de hand van het BNC Fiche
Natuurherstel7 dat uw Kamer heeft ontvangen op 14 oktober 2022. Hierbij verwacht ik dat mijn inzet
zich vooral zal concentreren op de deelonderwerpen veenweide, koolstofopname in de
bodem en weidevogels.

Marktsituatie m.b.t. invasie van Oekraïne

De Europese Commissie zal naar verwachting opnieuw een overzicht geven van de situatie
op de Europese landbouwmarkten. De gevolgen van de Oekraïne-crisis voor de verschillende
landbouwsectoren staan daarbij opnieuw centraal. Er is (nog) geen stuk voorhanden
met de laatste ontwikkelingen, maar de afgelopen periode zijn de markten gestabiliseerd
en zijn veel input-prijzen, waaronder energie- en kunstmestprijzen, gedaald. Desalniettemin
blijft de stijging van voedselprijzen hoog. Naar verwachting zal door een aantal Oost-Europese
landen opnieuw aandacht worden gevraagd voor de problemen van producenten in de grensregio’s
met Oekraïne, als gevolg van de toegenomen import van landbouwproducten uit dit land.
Daarbij verwijzen deze landen ook naar de eventuele inzet van de landbouwcrisisreserve
2023. Vanuit Nederland blijf ik de regelmatige bespreking van de marktsituatie op
EU-niveau ondersteunen en blijf ik vooralsnog terughoudend op de inzet van de landbouwcrisisreserve.
Dit omdat het beschikbare budget beperkt is, en deze gericht ingezet zou moeten worden
op marktverstoringen in specifieke sectoren.

Handelsgerelateerde landbouwzaken

Onder dit agendapunt zal de Europese Commissie de Raad informeren over de stand van
zaken van haar werkzaamheden op het gebied van internationale handel in landbouwgoederen
en lopende bilaterale of multilaterale onderhandelingen (o.a. G20, Wereldhandelsorganisatie
(WTO)). De Commissie zal een update geven over de stand van zaken van de lopende en
afgeronde onderhandelingen. Uw Kamer wordt regulier hierover geïnformeerd via de Voortgangsrapportage
Handelsakkoorden, die als bijlage is verzonden bij de Geannoteerde Agenda van de informele
Raad Buitenlandse Zaken Handel van 9 en 10 maart 2023. De vorige keer dat dit onderwerp
besproken werd in de Landbouw- en Visserijraad was op 20 oktober 2022. Op het moment
van schrijven is er nog geen stuk van de Europese Commissie beschikbaar.

Het eerste punt dat ik zal opbrengen gaat over duurzaamheid, dierenwelzijn en handel.
Een belangrijk onderwerp, gezien de hoge standaarden waar wij onze producenten aan
vragen te voldoen. In juni 2022 presenteerde de Commissie een rapport over «het toepassen
van de gezondheids-en milieunormen van de EU op ingevoerde producten». In dat rapport
wordt aangegeven dat het in specifieke, onder WTO-regels omschreven, omstandigheden
mogelijk is om autonome maatregelen te nemen die in overeenstemming zijn met het WTO-kader.
Het is belangrijk om onnodige verstoring van handel en arbitrair gebruik van handelsmaatregelen
te voorkomen. Het rapport bevat ook een breed overzicht van een aantal EU-rechtshandelingen
of wetgevingsvoorstellen op het gebied van dierenwelzijn of milieubescherming die
worden voorbereid. Tijdens die bespreking is de Commissie gevraagd om op regelmatige
basis te rapporteren over de lopende EU-rechtshandelingen of wetgevingsvoorstellen
die worden voorbereid in de Raad. Ik zal de Commissie om een dergelijke update vragen.

Als tweede punt zal ik opnieuw aandacht vragen voor de economische impact van handelsakkoorden.
Tijdens de Landbouw- en Visserijraad in oktober 2022 heb ik de Commissie gevraagd
om een zo spoedige mogelijke update van de studie van het Joint Research Centre over
de cumulatieve impact van handelsakkoorden op landbouw. Het onderzoek is van belang
omdat dit inzicht geeft in de effecten van handelsovereenkomsten die de EU heeft gesloten
en onderhandelaarsakkoorden die nog aan de Raad moeten worden voorgelegd, of waarover
wordt onderhandeld. Ik zal tijdens de Raad vragen wanneer het onderzoek gereed is.

Eindrapport EU varkensreflectiegroep

Bij de bespreking over de ontwikkelingen op de landbouwmarkten zal van gedachten worden
gewisseld over de conclusies van het eindrapport van de EU varkensreflectiegroep dat
op 18 januari 2023 aan commissaris Wojciechowski is aangeboden. De reflectiegroep
met experts van Europese belangenorganisaties (sector, NGO’s) en lidstaten werd ingesteld
in antwoord op de marktcrisis in de varkenssector van 2021. Doel van de bijeenkomsten
van de groep was kennisdeling en het komen tot gemeenschappelijke inzichten. De aanbevelingen
zijn gericht op de sociaaleconomische context van de sector, diergezondheid, dierenwelzijn,
milieu/klimaat, onderzoek en innovatie. Met de aanbevelingen uit het rapport kunnen
alle betrokkenen in de sector nu zelf aan de slag. Ik zal mijn waardering uitspreken
over het werk dat is verzet door de reflectiegroep en de waardevolle aanbevelingen.
Inhoudelijk beperk ik mijn reactie door te verwijzen naar de lopende onderhandelingen
over een convenant dierwaardige veehouderij en het landbouwakkoord waar wordt nagedacht
over onder andere de toekomst van de varkenshouderij in Nederland.

II. Monitoring en evaluatie Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)-Nationaal Strategisch
Plan (NSP)

Op 1 januari 2023 is het GLB-NSP van kracht geworden. In het GLB-NSP zijn indicatoren
op het gebied van resultaat, impact en outcome gekoppeld aan een samenhangend pakket
van maatregelen, waarmee het doelbereik van het programma kan worden gemonitord.

Begin 2024 moet voor het eerst over de voortgang aan de Europese Commissie worden
gerapporteerd. Daarvoor wordt nu door Rijk, provincies en waterschappen gewerkt aan
een programma van monitoring en evaluatie, op basis van richtlijnen van de Europese
Commissie. Het definitieve plan moet uiterlijk eind 2023 worden voorgelegd aan het
monitoringscomité voor het GLB-NSP en zal daarna ook aan uw Kamer worden aangeboden.

Als belangrijke eerste stap in de ontwikkeling van het plan heeft onderzoeksbureau
Ecorys in februari een Handboek Monitoring opgeleverd, waarin is uitgewerkt welke
data nodig zijn, wie daarover beschikt en hoe deze moeten worden bewerkt. Tegelijk
wordt een aantal aanbevelingen gedaan voor de afstemming van de monitoring GLB-NSP
met o.a. het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).

Bij de inrichting van het monitorings- en evaluatieplan zal specifiek aandacht zijn
voor het doelbereik op ecologische indicatoren (o.a. biodiversiteit), veerkrachtige
landbouw en het boereninkomen en maatschappelijke doelen, zoals de sociaaleconomische
ontwikkeling van het platteland. Dit in overeenstemming met de wensen die zowel uw
Kamer als de provincies (Interprovinciaal Overleg) eerder hebben geuit.

III. Betaaldoelstellingen GLB

Betaaldoelstellingen GLB behaald

De betaaldoelstellingen die met uw Kamer zijn afgesproken8, zijn behaald.

Directe Betalingen

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) is per 1 december 2022 gestart met
het uitbetalen van de directe betalingen van het GLB. De met uw Kamer afgesproken
betaaldoelstelling van 95% is op 15 december gehaald. Per 21 december 2022 heeft 98,7%
van de landbouwers (totaal 43.122 aanvragers) een besluit ontvangen. Daarvan heeft
95,1% een volledige betaling ontvangen. Per 9 februari jl. heeft 99,7% een besluit
ontvangen. Bij aanvragen die nog niet (volledig) zijn afgehandeld staan nog controles
open, zoals vergroeningscontroles, fysieke controles of randvoorwaardecontroles. Het
streven is alle aanvragen per 30 juni 2023 afgehandeld te hebben, of zoveel eerder
als mogelijk.

Er is per 9 februari jl. € 596 miljoen aan betalingen aangemaakt, onderverdeeld in
€ 410 miljoen voor de Basisbetaling, € 174 miljoen vergroening en € 11 miljoen Jonge
Landbouwer Top Up. Bij degenen die een voorschot ontvingen (als gevolg van de nasleep
van Covid-19, de oorlog in Oekraïne en door de aanhoudende droogte afgelopen zomer)
is de definitieve betaling met dit voorschot verrekend.

Het aantal aanvragen uit de Nationale Reserve, (waaruit rechten kunnen worden toegekend
aan startende of jonge landbouwers of op percelen die eerder nog geen rechten kenden)
was dit jaar beperkt (741 aanvragers). Ook deze zijn bijna allemaal beschikt en betaald
(95%).

Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer

Begin januari is RVO gestart met de betalingen Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer
(ANLb). Eind januari waren alle aanvragen uitbetaald, waarmee de betaaldoelstelling
die met uw Kamer is afgesproken, is gehaald. In totaal is ruim € 81 mln. uitbetaald
aan 40 agrarische collectieven (2021: € 79,3 mln.). De aanvragen waren ook dit jaar
weer van hoge kwaliteit; 99,6% van de aangevraagde subsidie is uiteindelijk uitbetaald.

Het ANLb is onderdeel van het GLB. RVO voert deze subsidieregeling uit in opdracht
van de provincies. Hierbij wordt nauw samengewerkt met mijn Ministerie, dat als beheersautoriteit
van het Europees Fonds voor de Plattelandsontwikkeling (ELFPO) verantwoordelijk is
voor de financiering van het ANLb. Het ANLb heeft als doel het verbeteren van de biodiversiteit
en het creëren van leefgebieden voor de doelsoorten.

Hierbij gaat het vooral om de weide- en akkervogels. De collectieven beheren in totaal
152 leefgebieden. In deze leefgebieden zijn 11.338 beheerders actief, die ruim 146.000 regelingspercelen
beheren met een totale netto omvang van bijna 104.500 hectare.

De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit,
P. Adema